Bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) toplumların bütün kesimlerini etkilemiş ve özellikle “yeni ekonomi”, “e-ticaret”, “e-iş” gibi yeni kavramların ortaya çıktığı ticarette büyük değişimler meydana getirmiştir.

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)’ne göre; elektronik ticaret, mal ve hizmetlerin üretim, reklam, satış ve dağıtımlarının telekomünikasyon ağları üzerinden yapılmasıdır.

 Elektronik ticaret, bilgi, ürün veya hizmet satın alma ve satma faaliyetinin bilgisayar ağları kanalıyla gerçekleştirilmesinin yanı sıra; sunulan bilgi, ürün veya hizmet için talep yaratmak (pazarlama), müşteri desteği vermek (satışın bütün evrelerinde) ve de ticari kurumlar ve müşterileri arasındaki ticari ve lojistik iletişimi yine küresel bilgisayar ağları kanalıyla sağlama olanağı veren bir sistemdir.

 Roger Cass, bugüne kadar süre gelen ve değişim sonucu ortaya çıkan ekonomiyi, yeni ekonomi olarak adlandırmıştır.

Artan işbölümü ve yeni teknolojilerin üretimde kullanılması, insanlığın o güne kadar görmediği üretim artışlarına neden olmuştur.

 Yaşanan bu toplumsal dönüşüm, sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçilmesidir. 18. yy.’da buhar teknolojisinin üretim, ulaşım, enerji gibi ekonominin hemen tüm alanlarına uygulanmasıyla başlayan süreçte, o dönemin toplumlarının tarım toplumundan sanayi toplumuna geçmesini sağlamıştır.

 20 yy.’ın ikinci yarısında başlayan dönüşümde ise bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) benzer bir rolü ile bilgi toplumuna geçiş süreci başlamıştır.

 Ağ ekonomisinin temelinde bilgi faktörü bulunmaktadır. Bilgi kaynağı ve bilgiyle bütünleşik ağ teknolojileri, uluslararası rekabet gücünün, ekonomik büyümenin ve dolayısıyla da toplumların refahının en kritik belirleyicisi haline gelmiştir.

 Bu kavramların çoğu bilinen geleneksel kavramların başına elektronik kelimesini simgeleyen “e” harfinin getirilmesi ile oluşturulmuştur.

 E-dönüşüm sürecinde internet teknolojileri, sanal olarak da olsa, ülkeler arasındaki sınırları kaldırarak küreselleşmeyi sağladığı için şirketlerin iş yaptıkları sektörlerde hiç tahmin etmedikleri rakiplerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

 Teknoloji ile paralel olarak sürekli değişen pazarda, talep farklılığı ve artan rekabetten dolayı en iyiyi üretme anlayışından öte, farklılık yaratma anlayışı yerleşmiştir.

 Elektronik ticaret geleneksel ticaret işlemlerinin elektronik ortamda, haberleşme araçlarının kullanılmasıyla yapılması sürecidir.

 Hazine Dış Ticaret Müsteşarlığının tanımına göre, bilgisayar ağları aracılığı ile ürünlerin tanıtımının, satışının, ödemesinin ve dağıtımının yapılması işlemidir.

 İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından yapılan bir tanıma göre, “elektronik ticaret, genel olarak birey ve organizasyonların metin, ses ve görsel imajları kapsayan dijital verilerin aktarımına dayalı olarak ticari faaliyetleri yerine getirmeleridir.

 Bu tanıma göre elektronik ticaret; “işlerin ve bilgisayar yazılımı gibi dijitalleştirilmiş ve online teslim edilebilen ürünlerin yanı sıra offline olarak teslim edilebilen mal ve hizmetlerin satışının internet üzerinden yapılması sürecidir”.

 E-ticaret işletmeler arasında veya işletme tüketici arası işlemlerde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanırken, e-iş işletmelerin iş süreçlerini geliştirmek amacıyla bilgi ve iletişimi teknolojilerini kullanmasıdır.

 O yıllarda işletmeler arası elektronik veri değişimi (EDI) ve elektronik fon aktarımı (EFT) başarıyla kullanılmıştır.

 Günümüzde tüm dünyayı saran internet ağının temeli ABD ve SSCB arasındaki rekabete dayanmaktadır. İnternetin başlangıç noktası ABD Savunma Bakanlığı’nın 1957 yılında SSCB’nin Sputnik’i uzaya göndermesinin ardından kurmuş olduğu ARPA (Advanced Research Project Agency) kurumudur.

 California Üniversitesi, UCLA Stanford Araştırma Enstitüsü, UC Santa Barbara ve Salt Lake City arasında kurulu ağ üzerinden California Üniversitesinden Bouter Hall’un 1972’de “Bu mesajı alıyor musunuz?” yazan ilk elektronik postasını göndermesi ile internet çağının başladığı düşünülmektedir.

 İnternetin günümüzdeki anlamda kullanılmaya başlandığı en önemli gelişme ise 1990 yılında İngiliz bilim adamı Tim Berners Lee’nin Word Wide Web’i bulmasıdır. İnternetin ortak kullanımını başlatan en önemli gelişme Word Wide Web’dir.

 İnternetin kullanımını kolaylaştıracak gelişmeler sürmüş ve ilk arama motoru örneği GOPHER yine 1991’de kullanılmıştır.

 “Elektronik Ticaret Ağının” tesis edilmesi ve ülkemizde elektronik ticaretin yaygınlaştırılması amacıyla, Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun (BTYK) 25 Ağustos 1997 tarihli toplantısında, bir çalışma grubu oluşturulması kararlaştırılmış ve yapılacak çalışmalarda koordinatörlük görevi Dış Ticaret Müsteşarlığı’na, sekretarya görevi de TÜBİTAK’a verilmiştir.

  • Gerekli teknik ve idari alt yapının kurulmasını sağlamak, • Hukuki yapıyı oluşturmak, • Elektronik ticareti özendirecek önlemleri almak, • Ulusal politika ve uygulamaların uluslararası politikalar ve uygulamalarla uyumunu sağlamaktır.

 Bu site, işletmelerin profil bilgilerini altı dilde ücretsiz olarak yayınlayan bir bilgi ağıdır. Sistemde, her işletme kendi bilgisini güncelleme imkânına sahip olduğu için tüketiciler en yeni, en sağlıklı bilgilere erişilebilmektedir. Böylece KOBİ’ler yüksek yatırım ve harcama yapmadan birçok pazara girme girebilme, bu pazarlarda hızlı, kaliteli ve ucuz ürün sunabilme fırsatını yakaladılar.

 Elektronik ticaret, her türlü ürün ve hizmetin doğrudan tüketiciye pazarlanması, tanıtım, reklam ve bilgilendirme çalışmaları, ticari kurumlar arası işlem ve kontratların yapılması, satış sonrası destek hizmetleri, elektronik ortamda ihalelerin gerçekleştirilmesi, elektronik banka işlemlerinin, ödemelerin, ortak tasarım ve üretimlerin, ticari kayıtların saklanması ve dijital malların sevkiyatı, kamu ve özel sektör hizmetlerinin kullanımı gibi geniş bir etkinlik yelpazesini kapsar.

 • Altyapı, • Hizmetler, • Ürünler ve Yeni Oluşumlardır.

  İnternet veya diğer ağlar üzerinden veri iletimini sağlayacak donanım, yazılım, veri tabanı ve iletişim ağlarını kapsar. Bu altyapıda geniş iletişime imkân verecek kablolu veya kablosuz ağlar, bu ağlar üzerinde yer alan İnternet, İnternet üzerinde iletişimi mümkün kılan World Wide Web yer almaktadır.

 Bu kapsamda EDI (Electronic Data Interchange), e-posta gibi mesaj gönderme yöntemleri ile e-ticaretin gerçekleşmesini sağlayacak elektronik kataloglar, dijital para, akıllı kart sistemleri, dijital doğrulama sistemleri gibi unsurlar bulunmaktadır.

 Online pazarlama, intranet ve extranet temelli işbirliği, yan sanayi-müşteri bütünleşmesi, online eğlence içerikli hizmetler, banka, borsa, perakendecilik işlemleri gibi ürünler ve elektronik müzayedeler, aracılık işlemleri, tedarik zinciri yönetimi gibi elektronik pazar ve yeni hizmetlerin oluşmasıdır.

 Elektronik ödeme sistemleri ve güvenliktir.

 Sağlanan altyapıya uygun bir web sitesi ve bu web sitesi üzerinden teşhir edilecek, satılacak mal veya hizmetin web ortamına yüklenmesi, güncellenmesi gerektiğinde fiyat ve diğer özelliklerin değiştirilmesi için, ilgili kişilerin sürekli olarak internet üzerinde çalışması gerekmektedir. Ayrıca siparişlerin alınması, işlenmesi, izlenmesi, müşteri ile ilişkilerin kayıt edilmesi, satış sonrası hizmetler gibi süreçlerin gerçekleştirilmesi için sürekli internet erişimi gerekmektedir. Bütün bu çalışmalar için birbirinden farklı, çok sayıda yazılıma ihtiyaç bulunmaktadır.

 İnternete bağlantı yapmanın birçok yolu bulunmaktadır. Bunlardan en yaygın olanı İnternet Servis Sağlayıcıları (ISP-Internet Service Provider) yolu ile bağlanmaktır.

 Sunucu (Server), herhangi bir ağ üzerinde bir programı veya bir bilgiyi farklı kullanıcılara, sistemlere paylaştıran, dağıtan, donanım veya yazılıma verilen genel isimdir.

 Elektronik ticaret sitelerine ait dosyaları saklayan ve internet kullanıcılarının erişimine sunan bilgisayarlara web sunucusu (web server), bu veri saklama ve yayınlama işlemine de web yayınlama (hosting) denmektedir.

 Telefon numaralarına benzer bir yapıya sahip olan IP adresleri, noktayla ayrılmış 4 değişik rakam kümesinden ve her kümede 0 ile 255 arasındaki rakamlardan oluşmaktadır.

  İnternetin hızlı gelişim sürecinde, ağa bağlı olan sunucu ve bu sunuculardan veri talep eden istemci bilgisayarların adedinin artmasına bağlı olarak, bu numaraların ezberlenmesi ya da kayıtlardan bulunması da güçleşmeye başlamıştır. Bu sorunu çözmek için 1983’de kurulan ICANN (The Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) organizasyonu, kolay hatırlanabilen firmaismi.com, magazaadi.net gibi noktalarla ayrılmış isimlerin internet ortamında kullanılabilmesini sağlamıştır.

 Bir araştırmaya göre elektronik ticaret sitelerinde alıcıların %75’lik bölümü güvensizlik nedeni ile siteyi alışveriş işlemini tamamlamadan terk etmektedir.

 Elektronik ticarette alıcının satıcıya birbirini görmeden satılan malın değerini transfer etmesine olanak sağlayan yöntemler elektronik ticaretin uygulama araçlarında elektronik ödeme sistemleri olarak adlandırılmaktadır.

 Bir bedel transferinin elektronik ödeme olarak kabul edilebilmesi için bir elektronik ödeme terminalinden veya satış noktası terminalinden (POS) bir manyetik çizgiyi veya mikro devreyi bünyesinde taşıyan bir kart aracılığıyla yapılması gerekmektedir.

 Bankalar ve aracı kurumlar para transfer hizmetlerini yerine getirirken teknolojinin sunduğu fırsatları değerlendirerek en hızlı işlem hedefine yönelmişlerdir. Nihai olarak elektronik ticaretin de gelişimi ile paralel olarak elektronik fon transferi (EFT) ile anında ödemenin karşı taraf hesabına aktarımı gerçekleştirilebilmektedir.

 Telefon ve mobil teknolojiler, Fax, Televizyon, Elektronik Ödeme Araçları, İnternet ve araçları, Elektronik veri değişimi (Electronic Data InterchangeEDI).

 Mobil ticaret uygulamaları aşağıda verilmiştir: • Anlık mobil mesajlaşma uygulaması (MIM) • Multimedya mesajlaşma uygulaması (MMS) • Mobil finans hizmetleri (m-bankacılık, m-borsa, m-para) • Mobil güvenlik hizmetleri • Mobil alışveriş • Mobil reklamcılık • Mobil dinamik enformasyon yönetimi

 Günümüzde yaygınlaşan internet imkânları ve eimza faksın kullanılmasını azaltmıştır.

 Elektronik imza, geniş anlamda en basitten en karmaşığa kadar kişinin elektronik ortamda tanınmasını sağlayan her türlü işaretidir.

Banka kartları, kredi kartları ve alternatif ödeme sistemleridir.

Türkiye’de ilk ATM Türkiye İş Bankası tarafından 25 Aralık 1987 yılında Ankara’daki Yenişehir şubesine yerleştirilmiştir. ATM ilk kullanımlıyla bu elektronik cihaza bankamatik adı verilmiştir.

 Kredi kartları, ilk defa Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanılmıştır.

 Türkiye pazarına giren ilk işletme 1992 yılında Europay International olmuştur.

 Telefon bankacılığı, internet bankacılığı, cep telefonları, elektronik para, elektronik çek, elektronik cüzdan ve diğerleridir.

 Elektronik para, internette kullanılmak üzere geliştirilmiş para birimidir. Elektronik para günlük hayatta kullanılan mağaza çeklerinin internet ortamındaki karşılığı olarak değerlendirilebilir.

 Elektronik çek, elektronik ticaret gerçekleştiren sitelerin ödemeleri çek olarak kabul etmelerini ve işleyebilmelerini sağlayan bir ödeme sistemidir.

 Elektronik cüzdan içerdiği elektronik çip sayesinde içerisinde veri saklayabilen, gerektiğinde kredi kartı gerektiğinde bilet yerine geçebilen mobil ödeme sistemlerinin en son şekillerinden biridir.

  Teknolojik inovasyon, dünya ekonomisine çok büyük insan topluluklarının katılımı, bu ekonomilerin dünya ekonomisine yetişme süreci ve küresel pazarların, küreselleşme adı altında mallarda, hizmetlerde ve sermayede bütünleşmesidir.

 İntranet, extranet, e-posta, world wide web.

  EDI (elektronik veri değişimi) İnternet'in dünya çapında kullanımından önce şirketler arasındaki kullanılan elektronik işbirliği sistemleridir.

•  Elektronik ticarete taraf olan kuruluşlar en basit şekliyle işletmeler (business), tüketici (consumer) ve devlet (government) tir. Bu sınıflamaya bağlı olarak dokuz farklı e-ticaret modeli vardır. Bazıları aşağıda verilmiştir:İşletmeler Arası Elektronik Ticaret (B2B E-Ticaret) • İşletmeler ve Tüketiciler Arasındaki Elektronik Ticaret (B2C) • Tüketiciler Arasındaki Elektronik Ticaret (C2C) • Kamu ve İşletmeler Arasındaki Elektronik Ticaret (G2B) ve Kamu ve Vatandaş Arasındaki Elektronik Ticaret (G2C)

 Arama motorları, portallar, e-perakendeciler, dikey pazar yerleri, yatay pazar yerleri, e-ticaret çarşı platformu, özel alışveriş kulüpleri ve fırsat siteleridir.

 Bazı üstün yönleri şunlardır: • Tüm taraflar birbirlerine bir ağ üzerinden bağlı bilgisayarlarına ulaşabilmektedir. • Bilgilerin hızlı ve etkin biçimde iletilmesi sağlanmaktadır. • İşletmeler zamandan ve mekândan bağımsız toplantı ve işbirliği görüşmeleri ile müşterileri ve tedarikçileri ile daha kolay, masrafsız ve hızlı bağlantı kurabilmektedir. • Birçok ülkede elektronik ticaret ve internet hizmetlerinde vergi indirimleri hatta muafiyetleri bulunduğu bilinmektedir.

 Bazı zayıf yönleri şunlardır: Geri kalmış ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki refah düzeyi farkını daha da arttırır. Bilgi teknolojilerinin gelişim ve internet kullanımının yaygınlaşma hızına devlet kurum ve kuruluşlarının yetişmekte zorlandığı görülmektedir. İletişim alt yapıları yolu internette sıkışmaya, dolayısıyla da sorunların ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Copyright/Telif haklarının korunması oldukça güçtür.

 Elektronik ticaretin yaygınlaşması, iş yapma ve ticareti devam ettirme amacında olan işletmelerin rekabetçi üstünlük sağlamak, karlılığı artırmak, maliyetleri azaltmak ve tasarruf gerekçeleri ile uyguladıkları yönetim stratejilerinde köklü değişikliklere açmaktadır.

 İnternet ve bilgi teknolojilerindeki gelişmelerle elektronik ticaret sayesinde iş hayatındaki problemlere ve ihtiyaçlara, yeni çözümler, yeni ticari yöntemler sunulmaktadır. İnternet protokolleri ile sağlanan altyapıda, reklam, satış öncesi ve sonrası servis hizmetleri, elektronik ödeme araçları gibi olanaklar ticareti geleneksel seyrinden daha farklı boyutlara taşımaktadır. Bankacılık sistemi internet ve bilgi teknolojilerine en çok ilgi gösteren sektörlerdendir. Kredi kartları, akıllı kart uygulamaları, elektronik fon transferi gibi kavramlar iş çevrelerinde uzun zamandır bilinmekte ve kullanılmaktadır. Günlük hayatta da, perakende ödemelerin önemli bir kısmı kredi kartları yoluyla yapılmaktadır.

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)’ne göre elektronik ticaret, mal ve hizmetlerin üretim, reklam, satış ve dağıtımlarının telekomünikasyon ağları üzerinden yapılmasıdır.

Elektronik ticaret, bilgi, ürün veya hizmet satın alma ve satma faaliyetinin bilgisayar ağları kanalıyla
gerçekleştirilmesinin yanı sıra; sunulan bilgi, ürün veya hizmet için talep yaratmak (pazarlama), müşteri desteği vermek (satışın bütün evrelerinde) ve de ticari kurumlar ve müşterileri arasındaki ticari ve lojistik iletişimi yine küresel bilgisayar ağları kanalıyla sağlama olanağı veren bir sistemdir.

Bugüne kadar süre gelen ve değişim sonucu ortaya çıkan ekonomi, Roger Cass tarafından yeni ekonomi olarak adlandırmıştır. Roger Cass’e göre birinci yeni ekonomi evresi, 1789-1848 yılları arasında sanayi devrimi olarak adlandırılan dönemi kapsamaktadır. İkinci yeni ekonomi dönemi ise 1848 yılında başlamış ve büyük demiryolu dönemi olarak 25 yıl sürmüştür. Bugün üçüncü yeni ekonomi dönemi yaşanmaktadır. Bilgisayarın icadı ve internetin hız kazandığı bu dönemin dönüm noktası 1994 yılı olarak kabul edilmektedir. Bu dönemin öne çıkan temaları küreselleşme ve iletişim teknolojileri olmuştur. 2020 yılına kadar devam etmesi ve daha sonra da 25 yıllık bir düzenleme dönemi gelmesi beklenmektedir.

Literatürde ve uygulamada elektronik ticaret ve elektronik iş (e-iş), farklı kavramlar olmalarına rağmen sıklıkla olarak birbirleri ile karıştırılmaktadır. E-ticaret, işletmeler arasında veya işletme tüketici arası işlemlerde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanırken; e-iş, işletmelerin iş süreçlerini geliştirmek amacıyla bilgi ve iletişimi teknolojilerini kullanmasıdır.

Bir başka deyişle e-iş, eticaretten daha kapsamlı olarak, e-ticaretin kapsadığı ürün ve hizmetlerin elektronik ortamlarda alınıp satılmasına işlemine ek olarak işletmenin müşteri hizmetleri, iş ortakları ve işletmenin kendi içerisindeki süreçlerin elektronik ortama taşınması işlemidir. Buna göre e-ticaret ödeme aşamasının elektronik ortamda gerçekleşmesi ile oluşurken, e-iş reklam ve pazar araştırması, sipariş ve ödeme ile teslim aşamalarından en az birinin veya tamamının elektronik ortamda gerçekleştirilmesi yoluyla oluşmaktadır.

Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu'nun 2 Haziran 1998 tarihli toplantısında öncelikle çalışma gruplarının hazırladığı finans, teknik ve hukuk raporları sunulmuş ardından ülkemizde elektronik ticaretin geliştirilmesine ilişkin devletin uzun vadeli dört temel görevi belirlenmiştir:

1. Gerekli teknik ve idari alt yapının kurulmasını sağlamak,
2. Hukuki yapıyı oluşturmak,
3. Elektronik ticareti özendirecek önlemleri almak,
4. Ulusal politika ve uygulamaların uluslararası politikalar ve uygulamalarla uyumunu sağlamak.

Elektronik ticaret, her türlü ürün ve hizmetin doğrudan tüketiciye pazarlanması, tanıtım, reklam ve bilgilendirme çalışmaları, ticari kurumlar arası işlem ve kontratların yapılması, satış sonrası destek hizmetleri, elektronik ortamda ihalelerin gerçekleştirilmesi, elektronik banka işlemlerinin, ödemelerin, ortak tasarım ve üretimlerin, ticari kayıtların saklanması ve dijital malların sevkıyatı, kamu ve özel sektör hizmetlerinin kullanımı gibi geniş bir etkinlik yelpazesini kapsar.

Bilgisayar ve telekomünikasyon teknolojileri ile veri tabanı yönetim sistemleri elektronik ticaretin temelini oluşturmaktadırlar. Bu teknolojiler internet ortamına taşınarak elektronik ticaret gerçekleştirilmektedir. Elektronik ticareti oluşturan hiyerarşik yapı üç basamaktan meydana gelmektedir:

1) Altyapı: İnternet veya diğer ağlar üzerinden veri iletimini sağlayacak donanım, yazılım, veri tabanı ve iletişim ağlarıdır. Bu altyapıda geniş iletişime imkân verecek kablolu veya kablosuz ağlar, bu ağlar üzerinde yer alan İnternet, İnternet üzerinde iletişimi mümkün kılan World Wide Web yer almaktadır.

2. Hizmetler: İnternet üzerinden mesajların iletilebilmesi için gerekli olan hizmetlerdir. Bu kapsamda EDI (Electronic Data Interchange), e-posta gibi mesaj gönderme yöntemleri ile e-ticaretin gerçekleşmesini sağlayacak elektronik kataloglar, dijital para, akıllı kart sistemleri, dijital doğrulama sistemleri gibi unsurlar bulunmaktadır.

3. Ürünler ve Yeni Oluşumlar: Elektronik ticaret sırasında veri iletişimi sonucunda ortaya çıkan sonuçlardır. Online pazarlama, intranet ve extranet temelli işbirliği, yan sanayi-müşteri bütünleşmesi, online eğlence içerikli hizmetler, banka, borsa, perakendecilik işlemleri gibi ürünler ve elektronik müzayedeler, aracılık işlemleri, tedarik zinciri yönetimi gibi elektronik pazar ve yeni hizmetlerin oluşmasıdır.

Bir işletmenin elektronik ortamda ticaret sistemine geçiş sürecini başlatabilmesi için öncelikle teknik olarak bilgisayar yazılım ve donanım sahipliğine, internet erişimine ve sunucularına, web sitesine ve bu web sitesi için alan adına ihtiyacı vardır. Tüm bunlara sahip olan işletmelerin ticaret yapabilmek için iki önemli teknik alt yapıyı da ayrıca sağlamış olmaları gerekir: Elektronik ödeme sistemleri ve güvenlik.

Elektronik ticarette alıcının satıcıya birbirini görmeden satılan malın değerini transfer etmesine olanak sağlayan yöntemler, elektronik ticaretin uygulama araçlarında “elektronik ödeme sistemleri” olarak adlandırılmaktadır. Bir bedel transferinin elektronik ödeme olarak kabul edilebilmesi için, bir elektronik ödeme terminalinden veya satış noktası terminalinden (POS) bir manyetik çizgiyi veya mikro devreyi bünyesinde taşıyan bir kart aracılığıyla yapılması gerekmektedir. Bu tanımlamaya uyan geliştirilmiş ve kullanılan birçok elektronik ödeme sistemi mevcut olmasına rağmen hangisinin daha güvenli olduğu tartışmaları devam etmektedir.

Elektronik ödeme sistemleri, elektronik ticaretin diğer aşamalarına göre geleneksel ticarette daha önceden kullanılmaya başlamıştır. Gelişen teknoloji sayesinde paranın daha çabuk ve daha güvenli hareket etmesi fikri doğmuştur. Bazı alışverişlerde bedelin büyüklüğü, alışveriş ortamının güvenilirliği, mal teslimi ile ödemelerin farklı ortamlarda gerçekleşmesi gibi zorluklar ve nakit para taşıma zorluklarının yaygınlaşması yeni teknolojilerden ticarette kolay ödeme sistemleri kurulması konusunda destek alınması sonucunu doğurmuştur. Bankalar ve aracı kurumlar para transfer hizmetlerini yerine getirirken teknolojinin sunduğu fırsatları değerlendirerek en hızlı işlem hedefine yönelmişlerdir. Nihai olarak elektronik ticaretin de gelişimi ile paralel olarak elektronik fon transferi (EFT) ile anında ödemenin karşı taraf hesabına aktarımı gerçekleştirilebilmektedir.

İnternette kullanılmak üzere geliştirilmiş para birimidir. Elektronik para günlük hayatta kullanılan mağaza çeklerinin internet ortamındaki karşılığı olarak değerlendirilebilir. Bu sistemden yararlanmak isteyen kişilerin ilk olarak elektronik para hizmeti sunan şirketler tarafından geliştirilen özel yazılımlardan birini bilgisayarlarına yüklemeleri ve o şirketle çalışan bir bankada hesap açtırmaları gereklidir. Bundan sonra elektronik para ile anlaşmalı mağazaların sitelerinden veya kendisi gibi elektronik para yazılımını kullanan diğer taraflar ile sanal alışveriş yapabilirler. Elektronik para yazılımı, istenilen miktarda paranın bir banka hesabından çekilerek, internet üzerinden yapılacak harcamalarda kullanılmak üzere elektronik ortamda saklanmasını sağlar. Her elektronik paranın normal hayatta olduğu gibi bir seri numarası vardır. İnternet üzerinden bir harcama yapıldığında belli seri numaralı elektronik paralar alışveriş yapanın bilgisayarından silinerek alışveriş yapılan bilgisayara geçirilir. Bu şekilde, para akışı günlük hayatta olduğu gibi gerçekleştirilir.

Elektronik ticaret gerçekleştiren sitelerin ödemeleri çek olarak kabul etmelerini ve işleyebilmelerini sağlayan bir ödeme sistemidir. Elektronik çek, ABD'de Financial Services Technology Consortium (www.fstc.org) tarafından SDML yani Signed Document Markup Language, adı verilen bir işaretleme dili kullanılarak geliştirilmiştir. Elektronik çek sisteminde, ödemeler kredi kartı olmadan banka hesabı bilgilerinin gerekli olanlarının elektronik ticaret sitesine girilmesi yoluyla yapılır. Kullanıcı bir anlamda ticaret sitesine çek keserek ödeme yapmış olur. Bankadaki sistemler, yapılan transferleri her gün temizleyerek bahsedilen hesapta alışverişin tamamlanması için gerekli şartların yeterli olup olmadığını kontrol ederler ve bu durumda elektronik ticaret sitesini şifreli kanallarla haberdar ederler. Bu işlemler takas merkezi olarak adlandırılan finansal kurumlar tarafından da yürütülebilir.

İçerdiği elektronik çip sayesinde içerisinde veri saklayabilen, gerektiğinde kredi kartı gerektiğinde bilet yerine geçebilen mobil ödeme sistemlerinin en son türlerinden biridir. Bir başka tanıma göre elektronik cüzdan, mağaza sadakat kartları, bilet ve kartvizit gibi farklı kişisel hizmetleri cep telefonu içinde kombine eden ve bunun için yakın alan iletişimi (YAİ) teknolojisini kullanan bir uygulamadır. Elektronik cüzdan kullanıcıların kişisel ya da finansal bilgilerini içerisindeki donanımda tutarak kullanıcıları her seferinde bu bilgileri girme zahmetinden kurtaran bir yazılımsal ve donanımsal uygulama olarak düşünülebilir.

E-cüzdan sayesinde kişiden kişiye para transferi, sanal indirim kuponları, müşteri sadakat ve hediye uygulamaları, mobil ticaret, pazarlama ve ödeme gibi farklı tüketici uygulamalarını tek bir uygulama içinde, aynı anda sunulması mümkün olabilmektedir. 

İnternet teknolojisinde kullanılan araçlardan, işletme içi iletişim amacı ile kullanılacak şekilde yararlanılması intranet olarak isimlendirilmektedir. 1995 yılı sonunda işletmenin iç koordinasyonunu sağlaması amacıyla işletmeye özgü İnternet yani ‘intranet’ kavramı kullanılmaya başlanmıştır. Bugün dünya çapında birçok şirketin vazgeçilmezleri arasında olan İntranet, sadece bir işletmeye özgü olan ve sadece o işletmenin çalışanlarınca ve üyelerince erişimine izin verilen bir iletişim ağıdır. İntranetler, işletmelerin bilgi paylaşımlarını kolaylaştırmak için veri görüntüleme yazılım aracı kullanmalarına imkân sağlayan bilgisayar tabanlı ağlardır.

Banka kartı ve kredi kartından farklı olarak elektronik ticarette, telefon bankacılığı, internet bankacılığı cep telefonu bankacılığı, elektronik para ve elektronik çek alternatif ödeme araçları olarak sıklıkla kullanılan araçlardır.

İnternet, herkesin kullanımına açık veya kişiye özel, yüksek seviyedeki iletişime dayalı hizmetleri
sağlayan, kullanan veya kullanımını kolaylaştıran bir iletişim ağı sistemi ve altyapının tamamıdır. İnternet dünya üzerindeki milyonlarca bilgisayarın fiber-optik kablolar, telekomünikasyon uyduları ve sıradan telefon hatları vasıtasıyla birbiriyle haberleşmesini sağlayan bilgisayar ağından oluşmaktadır. İnternet, ekonomiden siyasete, eğitimden sağlığa, toplumsal yaşamın tüm alanlarında kullanılabilen ve bilgiyi üretme, paylaşma, saklama ve bilgiye ulaşma konusunda önemli imkân sunan bir teknolojidir.

Extranet, şirketin dış ilişkide bulunduğu diğer işletmelerle arasında kullanılan bir iletişim ağıdır. Extranet sistemleri, internet ile işletme dâhilinde kullanılmakta olan intranet sistemleri arasında bir köprü olarak tanımlanmaktadır. Extranetler bir şirketin intraneti ile yetkili kılınmış iş ortakları arasında iletişim ortamı sağlar. İş hareketlerinin etkin yönetimi açısından her iş ortağı grubu için ayrı bir extranet yaratılmalıdır. Bu şekilde yetkili olan iş ortakları, intranete extranet üzerinden güvenli bir şekilde ulaşırlar. Extranetler; intranetlerin sağladığı gizlilik ve güvenlik ile internetin sağladığı küresel erişim olanaklarını birleştirerek işletmenin iş ortakları, tedarikçileri, müşterileri ve distribütörlerinin kurumsal ağa erişmesini sağlamaktadırlar.

EDI (elektronik veri değişimi) İnternet'in dünya çapında kullanımından önce şirketler arasındaki kullanılan elektronik işbirliği sistemleridir. EDI, yapılandırılmış iş bilgilerinin standart bir elektronik formatta bilgisayar uygulamaları aracılığındaki değişimine dayanmaktadır. EDI, telekomünikasyon tabanlı bir sistemdir ve iki ya da daha fazla örgüt arasında bilgi paylaşımını sağlamaktadır. Telefon ya da data hatları üzerinden gerçekleştirilen EDI’ın ana fonksiyonu, veri ve belgelerin bilgisayarlar arasında değişimi ile sınırlıdır.

Elektronik ticaret modelleri, en geniş anlamı ile, İnternet aracılığı ile iki veya daha çok tarafın, çevrimdışı mal ya da servisin veya sayısal niteliği olan mal ve servislerin çevrim içi olarak satılıp pazarlanmasını içermektedir. Elektronik ticareti sınıflara ayırırken kullanılan en önemli yöntem, ticarete taraf olan iki kuruma göre sınıflandırmaktır. Elektronik ticarete taraf olan kurumlar ise en basit şekliyle işletmeler (business), tüketici (consumer) ve devlet (government) tir. Bu sınıflamaya bağlı olarak dokuz farklı e-ticaret modeli vardır.

İşletmeler arası e-ticaretin sağladığı bazı faydalar vardır. Bunlar:

• Ticari hayatın yoğunluğunda alıcı ve satıcı birbirlerine mekân ve zaman sıkıntısı yaşamadan
kolayca ulaşabilir.
• Standart ve sık tekrarlanan ticari, işlemler elektronik ortamda otomatik hale getirilerek
zamandan kazanç sağlar.
• Yapılan işlemlerle ilgili raporlar kolay hazırlanır.
• 24 saat alışveriş yapabilmenin rahatlığı burada da yaşanır.
• E-pazar siteleri sayesinde daha rekabetçi ortamlar oluşturulur.
• Daha önce hiç tanınmayan firmaları tanıma fırsatı verir.
• Nakliye, sigorta, finansman gibi yan servislerle bağlantı kurulması daha kolay olur.

• Elektronik ticaret, bir yandan yeni iş alanları, görev ve unvanlar ortaya çıkarırken, diğer yandan da organizasyonların yatay ve dikey olarak küçülmesini ve geleneksel ticarette rol alan bazı unsurların ortadan kalkması nedeni ile iş gücü fazlasına neden olmaktadır. Bu da işsizliğe neden olabilir.
• Devlet yönetimleri ve hükümetler internetin hızlı gelişimine ayak uydurmaya çalışmakta ve
  gerekli hukuki düzenlemeler yapılmaktadır. Tüketici kanunları, ticari borçlar ve ödemelerle ilgili
  hukuki çalışmalar yapılmaktadır. Ancak bilgi teknolojilerinin gelişim ve internet kullanımının
  yaygınlaşma hızına devlet kurum ve kuruluşlarının yetişmekte zorlandığı görülmektedir.
• Elektronik ticaretin tüm şekilleri özellikle internet üzerinden ticaret, iletişim alt yapıları yolu ile
  bilgi akışı sağlanarak yapılmaktadır. Bu durum internette bir sıkışmaya, dolayısıyla da sorunların ortaya çıkmasına yol açmaktadır.
• Şifreleme yöntemleri gibi teknolojik gelişmeler, korsanlığı ve hileciliği önlemeye yardım etse bile, entelektüel sermayenin korunması veya bununla ilgili bir sorun çıktığı zaman çözülebilmesi için, etkili bir yasal altyapının oluşturulması zorunludur.
• İnternetin kültürel açıdan da negatif yanları olduğu, internette bulunan bilgilerin doğruluğu ya da yanlışlığının denetlenemediği, hatta yanlışlığı tespit edilen bir bilginin tamamıyla doğrusu ile değiştirilemediği ifade edilmektedir.
• Spam olarak tanımlanan istenmeyen elektronik posta kapsamına giren reklam, pazarlama ve tanıtım mesajları da elektronik ticarete olumlu etkisi olduğu kadar olumsuz etki yapan araçlardan görülmektedir. Tüketici istemediği mesajlarla karşılaştıkça ilgili mesaja ve işletmeye tepkisel yaklaşarak elektronik ticaretten uzaklaşabilmektedir.

Sermayesi ve imkânları sınırlı olan Küçük ve Orta Büyüklükte İşletmeler (KOBİ) için ürünlerin, pazar sınırı ve yer arama sorunu olmaksızın bir web sitesi üzerindeki sanal mağaza ile internetin bulunduğu her ortamda pazarlanabilmesi, üstelik bu işlemler için gerekli olan zaman, mekan ve personel ihtiyacının çok fazla olmaması, çok daha geniş bir coğrafyada, tüm dünyada büyük bir müşteri kitlesine ulaşma şansı ve müşteri portföyünün arttırılmasını kolaylaştırmaktadır.