Havayolu ürünü, iki nokta arasında yolcu ve yüklerin taşındığı ve bu esnada da müşterilerin istek ve ihtiyaçlarının kabul edilebilir bir maliyetle karşılanmaya çalışıldığı faaliyetler bütünü olarak ifade edilebilmektedir.

Soyut faaliyetler ve somut ürünlerin toplamından oluşan havayolu ürünü, hizmetlerin karakteristik özelliklerine de sahiptir. Bu özellikler doğrultusunda bir performans süreci olan uçuş eylemi, hizmetin soyutluluk ilkesini açıklarken uçuştan faydalanabilmesi için yolcunun uçuşu gerçekleştirmek zorunda olması, ayrılmazlık ilkesini; koltuğun kullanım hakkının sadece ayırtıldığı süre için geçerli olması sahiplik ilkesini; her yolcunun aynı uçuştan edindiği farklı tecrübeler, heterojenlik ilkesini ve bir uçuşta boş kalan koltuğun o uçuş için kaybedilmesi ise dayanıksızlık ilkesini ifade etmektedir.

Havayolu ürünü, uçuş ile ilgili hizmetler ve müşteriye yönelik hizmetler olmak üzere iki kısımda incelenmektedir (Shaw, 2011: 180-197).

Kaliteli bir ürünü kabul edilebilir bir maliyetle üretmek için havayolu işletmeleri, hem ürünlerini her yolcunun satın alabileceği şekilde çeşitlendirmek hem de değer yaratmak için çaba göstermektedirler. Bu doğrultuda havayolu işletmeleri, kabin tasarımı ve farklı hizmet sınıarı oluşturmakta, tarife planlaması yapmakta, bulunduğu pazarda rekabet edebilecek bir ağ yapısı oluşturmakta ve taahhüt ettiği zaman aralıklarında operasyonlarını gerçekleştirmektedirler.

Havayolu işletmeleri uçak içi yolcu yerleşimlerini, koltukların rahatlığına ve hizmet derecelerine göre çeşitli fiyatlarda sınıara ayırmışlardır. Bunlar; oldukça yüksek ücretlerin ödendiği, yüksek konforlu, daha çok sunumun önem kazandığı hizmetlerin verildiği birinci sınıf, çeşitli sektörlerden çalışanların esnek fiyatlarla tam hizmet aldığı iş amaçlı sınıf ve diğer yolculardan daha düşük, indirimli veya promosyonlu fiyatlardan yararlanarak aldıkları, diğer sınıara nispeten daha düşük kaliteli hizmetin sunulduğu, ekonomi sınıfı olarak sıralanmaktadır

Tarife planlama, diğer bir deyişle tarifeleme, bir uçağın hangi noktalara hangi zamanlarda uçacağına dair yapılan planlar olarak ifade edilmektedir (Barnhart vd., 1998).

Slot tahsisi, özellikle hava trafiğinin yoğun olduğu havaalanlarında önceden belirlenmiş zaman dilimlerinde, alt yapı hizmetlerinden yararlanabilmek adına yetkili makamdan alınan izni ifade etmektedir

Doğrusal ağ yapısı merkez olarak seçilmiş bir havaalanından diğerlerine özellikle uzun mesafelerde doğrusal uçuşların gerçekleştirildiği ağ yapısıdır.

Çapraşık ağ yapısı havaalanları arasında belli bir rotayı takip etmeden gerçekleştirilen uçuşları ihtiva etmektedir.

Topla-dağıt ağ yapısında havayolu işletmesi, bir havaalanını merkez üs olarak seçmekte ve talebin düşük olduğu bölgelerden gelecek yolcuları bu merkez üsse toplamaktadır.

Bu hizmetler; müşterinin bilete kolayca ulaşabilmesi için satış noktası hizmetleri, biletini ayırtıp sonradan satın alabilmesi için rezervasyon hizmetleri, uçağa biniş öncesi birtakım kolaylıkların sağlanması amacıyla havaalanı hizmetleri ve iyi bir uçuş tecrübesi yaşaması için kabin içi hizmetler biçiminde sıralanmaktadır.

Günümüzde küresel pazara egemen olan dört adet küresel dağıtım sistemi mevcuttur: Galileo, Amadeus, Sabre ve Worldspan. Türkiye’ de ise bunlardan Amadeus ve Türkçe dahil 23 dilde hizmet veren Galileo halen kullanılmaktadır (Coşkun, 2010: 165).

Overbooking, özellikle yolcu trafiğinin yoğun olduğu dönemlerde, rezervasyon iptaline karşı havayolu işletmesinin boş koltuktan zarar etme riskini azaltmak için gerçekleştirdiği fazladan rezervasyon işlemidir.

Non-Changeable: Biletin değiştirilemeyeceğini ifade eder.

Non-Refundable: Biletin iade edilemeyeceğini ifade eder

Non-Endorsable: Bir havaalanından alınan biletin başka bir havaalanından değiştirilemeyeceğini ifade eder.

Boarding pass, rezervasyon sırasında alınan biletlerdeki bilgilerin dışında uçağın yanaşacağı kapıyı ve yolcunun koltuk numarasını içeren manyetik kartlar olarak ifade edilmektedir.

Pazarlama karmasına dâhil olan 3P (fiziksel kanıt, insan ve süreç) faktörleri kabin hizmetleri bağlamında aşağıda incelenmektedir:

• Fiziki koşullar: Hizmetin sunulduğu ortamdır. Özellikle filo planlama sürecinde kullanılması düşünülen uçaklar müşterinin rahat bir yolculuk geçirmesinde oldukça önemlidir. Örneğin; Airbus A 340 tipi uçakları B737 tipi uçaklardan daha geniş koltuk aralıkları ve koridorlar sunmaktadır. Buna karşılık Boeing ise daha büyük camları olduğunu ve bu sayede kabinin daha iyi aydınlatıldığını öne sürmektedir. Ayrıca uçuş süresince fiziksel bir ortam olan kabinin motor gürültüsünden etkilenmemesi ve sosyal sorumluluk bağlamında atmosfere daha az karbon salınması, hizmet sunumunda yolcunun beklentilerini olumlu yönde etkileyebilmektedir.

• İnsan: Hizmeti sunan kişilerdir. Bu bağlamda kabin görevlilerinin güler yüzlü olması ve yardımseverliği hizmet sunumunun özellikle standart hale gelmesinde önem taşımaktadır.

• Süreç: Uçuş planlaması ile başlayıp yolcu ve yüklerin emniyetli bir biçimde tamamlanmasını içeren faaliyetler zinciridir (Kuyucak ve Şengür, 2009). Bu açıdan bakıldığında sürecin fiziki koşullar ile insan unsurunu kapsadığı gibi bu unsurlar vasıtasıyla sunulan alkollü-alkolsüz içecekler, yiyecekler, yolcunun eğlenceli bir zaman geçirmesini sağlayacak koltuk arkası dergiler, broşürler, video oyunları ve filmler gibi yolcu isteğine bağlı gerçekleştirilen birçok etkinliği de içine aldığı söylenebilmektedir

Havacılıkta kargo taşımacılığı, bir ürünün karayoluyla havaalanına getirilmesi, buradan gideceği yerdeki en yakın havaalanına ulaştırılması ve ürünün tekrar karayoluyla istenilen noktaya (kapıya) teslim edilmesi faaliyetlerini kapsayan geniş bir hizmet türüdür.

Ekspres kargo, niteliği gereği hızlı ulaştırılması gereken ürünler ve çeşitli dokümanların taşındığı hizmetler olarak ifade edilmektedir