Yürürlükteki­ dış ticaret rejim­ kararına göre ­ithalat; peşi­n ödeme, mal mukabi­l­i ödeme, vesa­ik mukabi­li­ ödeme, kabul kredi­l­i ödeme ve akred­itif­ ödeme yöntemlerine göre yapılabilmektedir.

İthalat sürecinde gerçekleşen ­işlem akışı genel olarak ­iki­ aşamadan oluşmaktadır. Bunlar; hazırlık aşaması ve ­ithalat ­işlem­ aşamasıdır.

Hazırlık aşamasında ithalat ile ilgili bilgilerin edinilmesi, ürün seçimi, müşteri seçimi, profesyonel destek temini, teklif alınması ve proforma fatura talebi gerçekleştirilir.

İthalat Mevzuatı hükümleri gereğince ithalatı yasak ürünler dışındaki ürünlerin ithalatı gerçekleştirilebilir.

• İşletmenin sahip olduğu bilgi kaynakları
• Diğer işletmeler ve bireyler
• Ticari organizasyonlar ve kurumlar
• Ticaretle ilgili kamu kuruluşları
• Kütüphaneler ve çeşitli yayımlar
• İnternet ve çeşitli veri tabanları
• Sivil toplum örgütleri

Proforma fatura, her ne kadar bir fatura ibaresi taşısa da, ticari faturayla bir ilişkisi yoktur. Sadece bir anlaşma metnidir.

• Proforma fatura mutlaka PROFORMA FATURA ibaresi taşımak zorundadır.
• Proforma fatura karşılığında alıcı satıcıya bir para ödemez.
• Proforma fatura ile ticari amaçlı mal sevkiyatı yapılmaz.
• Proforma fatura resmi muhasebe evrakı olmadığı için bilgisayarda düzenlenebilir.
• Proforma fatura teklif niteliği taşıdığı için üzerinde yer alan miktar, yükleme limanı gibi bilgiler toleranslı olabilir.
• Taşıma araçlarından bahsedilirken eğer daha hangi araçlar ile nakledileceği belli değil ise kamyon(lar) ile gemi(ler) ile ibareleri kullanılır.
• Pazarlık neticesi fiyatta ve diğer özelliklerde değişiklik söz konusu ise daha öncekiler iptal edilmek kaydı ile birden fazla proforma fatura istenebilir.
• Proforma fatura, ödeme yöntemi olarak akreditifin kullanılacağı dış ticaret işlemlerinde, çoğu zaman akreditif açma aracı olarak kullanılırlar.

İthalat işlemi aşamasında ise ithalatçı sıfatının kazanılması, vesaik hazırlığı, gümrük işlemleri ile mal bedelinin ödenmesi ve taahhüt kapama işlemleri gerçekleştirilir.

İthalatçı; Yükümlü Kayıt ve Takip Sistemine T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığının resmi internet sitesinde yayımlanan https://uygulama.gtb.gov.tr/FirmaVekalet linkinden ulaşarak bilgilerin kayıt edilmesi ve elektronik imza ile imzalanmasıyla sisteme kaydedilir.

• Ticaret Sicil Gazetesi (Özel ve Tüzel Firmalar için)
• Vekâletname (Müşavir Firmaya verilen) ve Temsilname (Firma sahibi veya yetkilisi)

İthalat işleminin bir diğer süreci belgelerin (vesaik) hazırlanmasıdır. İthalat işlemine konu olan belgeler; gümrük beyannamesi, gümrük kıymet bildirim formu, yaygın basit usul istek kâğıdı ve teslim tesellüm tutanağıdır.

İhracatçının ithalatçıya gönderdiği Fatura, Çeki Listesi, varsa Dolaşım Belgesi ve gerekiyorsa Menşei Şahadetnamesi ile birlikte gümrükleme sürecine başlanır. Bu noktada öncelikle ithalat için Özet Beyan işleminin yapılması gerekir. Buradaki Özet Beyan Tır Karnesi veya Aktarma Beyannamesi ile gümrüklemenin yapılacağı, Gümrük İdaresine bilgi vermektir.

Özet beyan işlemi bitirildiğinde, kara yolu ile gelen malın 20 günde, deniz yolu ile gelen malın da en fazla 45 günde gümrükleme süreci tamamlanmalıdır. Aksi halde gelen mal gümrüğe kalır. Daha sonra Gümrük Beyannamesi düzenlenir.

İthalat işleminde son aşama ise mal bedelinin ödenmesi ve taahhüt kapamadır.

İthalatta kambiyo taahhütlerinin kapatılması için 180 günlük bir süre vardır. Ancak, ithalatçının ödeme yöntemine göre, söz konusu 180 günlük sürenin başlangıç tarihi farklıdır.

• Peşin ödemede ihracatçının Proforma Faturası alınır ve ithalatçının talimat ekinde döviz transferi gerçekleştirilir.
• Mal ihracatçısı tarafından gönderilir.
• (Dâhilde İşleme İzin Belgesi kapsamına yapılan ithalatta harç yatırılmaz).
• İthal edilecek mal gümrüğe, ilgili evrakları ithalatçıya veya malla birlikte gelir.
• Nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına gider özet beyan tescil edilir.
• Nakliyeci firma ordino düzenler ve ithalatçıya verir.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder ve elektronik ortamda gümrük beyannamesi düzenlenerek E-İmza ile tescil işlemi tamamlanır. Tescil edilen gümrük beyannamesi ile birlikte gümrüğe başvurur. Giriş gümrüğünde ilk önce onay masasında beyannameler incelenir ve rejim kontrolü yapılır.
• Daha sonra özet beyan masasında beyanname özet beyan ile uygun ise düzenlenen beyanname onaylanır Bu işlemden sonra beyanname muayene memuruna gönderilir. Muayene memuru malın fiziki muayenesini yapar, gerekiyorsa kimyevi muayene için laboratuvara sevk eder, eşya beyana uygun ise gümrük beyannamesi kapatılır.
• İthalata ilişkin Gümrük vergileri (Katma Değer Vergisi, Gümrük Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Damga Vergisi ve Toplu Konut Fonu vs.) gümrük veznesine, yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır.
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya faturayı, gümrük beyannamesinin müşteri nüshasını, varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, bir dekont ve kendi faturası (veya makbuzu) ile verir.
• Gümrük müşavirinden gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir. Belgelerin muhasebe ile ilgili asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.

• İthalatçı firma ihracatçı firmadan proforma fatura alır.
• Mal sipariş edilir. Satış şekline göre (FOB - CIF) sigorta ettirilir.
• İhracatçı firma malları satış şekline göre yükler ve malların yüklendiğini ithalatçı firmaya bildirir, mal ile ilgili belgeleri de ithalatçı firmaya gönderir.
• KKDF tabii eşya listesinde belirtilmiş ise yüzde altısı tutarındaki Kaynak Kullanım Destekleme Fonunu sistem tarafından otomatik olarak beyannamede gösterilir.
• İthalatçı firma, gümrük müşavirine fatura, konşimento, Menşe Şahadetnamesi, varsa ATR belgesi, varsa sigorta poliçesini ve Kaynak Kullanım Destekleme Fonu makbuzunu verir.
• Bu işlemler sırasında mal gümrüğe gelince nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına gider ve özet beyanı tescil ettirir. Malın Gümrüğe girmesinden sonra, kanunda belirtilen süre içerisinde çekilmesi gerekir.
• Nakliyeci firma ithalatçı firmadan konşimentoyu alır ve ordino düzenler. Gümrükte ordinonun arkasına malların gümrükte olduğuna dair bilgi kayıt edilir.
• İthalatçı firma ordinoyu gümrük müşavirine verir.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder.
• Gümrük müşaviri gümrük beyannamesi ile birlikte giriş gümrüğüne başvurur. Giriş gümrüğünde ilk önce onay masasında beyanname incelenir ve rejim kontrolü yapılır. Daha sonra özet beyan masasında beyanname özet beyan ile karşılaştırılır. Uygun ise tescil edilen beyanname onaylanır. Bu işlemden sonra beyanname muayene memuruna gönderilir. Muayene memuru malın fiziki muayenesini yapar, gerekiyorsa kimyevi muayene için laboratuvara sevk eder. Eşya beyana uygun ise gümrük beyannamesi kapatılır.
• İthalata ilişkin Gümrük vergileri (Katma Değer Vergisi, Gümrük Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Damga Vergisi ve Toplu Konut Fonu vs.) gümrük veznesine yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır.
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya faturayı, gümrük beyannamesinin müşteri nüshasını varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, bir dekont ve kendi faturası (veya makbuzu) ile birlikte verir.
• Gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir. Belgelerin muhasebe ile ilgili asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.
• İthalatçı firma mal bedelinin transferi için fiili ithalden sonra isterse gümrük tasdikli fatura ve gümrük makbuzu fotokopisi ile bankaya müracaat edebilir.

• İthalatçı firma ihracatçı firmadan proforma fatura alır.
• Mal sipariş edilir, satış şekline göre (FOB veya CIF) mal sigorta ettirilir.
• İhracatçı firma malları satış şekline göre yükler ve malların yüklendiğini ithalatçı firmaya bildirerek malla ilgili belgeleri bankası aracılığı ile veya posta ile ithalatçı firmaya veya ithalatçı firmanın bankasına gönderir.
• Belgeler banka aracılığı ile gelmiş ise Türkiye’deki banka belgelerin geldiğini ithalatçı firmaya bildirir.
• Mal gümrüğe gelir.
• İthalatçı firma malı gümrükten çekmek istediği zaman (malın gümrüğe gelmesinden sonra) kara gümrüklerinde 20 gün, liman gümrüklerinde 45 gün içinde malın çekilmesi için işlem yapılması gerekir.
• İthalatçı firma bankaya başvuru yazısını yazar ve mal bedelini transfer eder.
• Banka ithalatçı firmanın müracaatından sonra en çok 10 gün içinde transferi yapmak zorundadır. İthalat bedelleri aşağıdaki gibi ödenebilir.
• İthalatçı firma ithalat bedelini Türk Lirası olarak öder, banka döviz olarak transfer yapar ve döviz satım belgesi düzenler.
• İthalat bedelleri ithalatçı firmanın Döviz Tevdiat Hesabından karşılanmak suretiyle de ödenir. Döviz Tevdiat Hesaplarından yapılan transferlerde Döviz Satım Belgesi düzenlenmez.
• İthalat bedelleri Türk Lirası ile ödenebilir. Bu ödemelerde Türk Parası Transfer Belgesi düzenlenir.
• İhracat bedellerinden mahsuben yapılacak ödemelerde ise alış kurları üzerinden Fiktif Döviz Alım ve Satım Belgesi düzenlenir.
• Banka mal bedelini ve diğer masrafları ithalatçı firmanın hesabından alır.
• Banka tarafından alınan bu tutarlar için gelen dekontların asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.
• Mal bedelinin transferinden sonra banka, ithalatçı firmaya, faturayı, konşimentoyu, çeki listesini, varsa ATR Belgesini, Menşe Şahadetnamesini, varsa sigorta poliçesini verir. Konşimento banka adına ise ciro eder.
• Bu işlemler sırasında mal gümrüğe gelince nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına gider ve özet beyan tescil ettirir.
• Nakliyeci firma ithalatçı firmadan konşimentoyu alır ve ordino düzenler. Gümrükte ordinonun arkasına malların gümrükte olduğuna ait bilgiyi kayıt eder.
• İthalatçı firma, ordinoyu ve bankadan aldığı orijinal evrakları gümrük komisyoncusuna verir.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder ve gümrük beyannamesi ile birlikte giriş gümrüğüne başvurur. Giriş gümrüğüne ilk önce kabul masasında beyanname incelenir ve rejim kontrolü yapılır. Daha sonra özet beyan masasında beyanname özet beyan ile karşılaştırılır. Uygun ise beyanname onaylanır ve sistem otomatik olarak ilgili muayene memurunu atar. Muayene memuru malın fiziki muayenesini yapar, gerekiyorsa kimyevi muayene için laboratuvara sevk eder. Eşya beyana uygun ise gümrük beyannamesi kapatılır.
• İthalata ilişkin Gümrük vergileri (Katma Değer Vergisi, Gümrük Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Damga Vergisi ve Toplu Konut Fonu vs.) gümrük veznesine yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır.
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya faturayı, gümrük beyannamesinin firma nüshasını, varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, dekont veya kendi faturası (veya makbuzu) ile birlikte verir.
• Gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir. Belgelerin muhasebe ile ilgili asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.

Kabul kredili işlemler vesaik mukabili ve mal mukabili olarak iki şekilde yapılmaktadır. Kabul kredili mal mukabili kullanımı yaygın olmayan bir ödeme şekli olup, kabul kredili vesaik mukabiline benzemektedir. İşlem sırası kabul kredili vesaik mukabili gibidir.

Akreditifli işlemler ibrazında ödemeli, vadeli ve kabul kredili akreditif olarak üç şekilde yapılmaktadır.

• İthalatçı firma ihracatçı firmadan proforma fatura alır.
• İthalatçı firma, proforma fatura ve akreditif açtırma teklif mektubunu bankaya verir.
• Banka muhabir bankaya akreditif teklif mektubuna göre akreditif küşat mektubunu gönderir. Banka ithalatçının hesabından akreditif masrafını alır. Küşat mektubu %3 damga resmine bu da %5 Gider Vergisine tâbidir. Banka akreditif açtıktan sonra küşat mektubunun bir örneğini ithalatçıya verir. İthalat Dâhilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ise bu vergilerden muaf tutulur.
• İthalatçı firma küşat mektubu örneği geldikten sonra mektupta yazılı vadeleri not eder. İhracatçı firma yüklemede gecikirse ithalatçı firma bankadan vadenin temdidini ister. Teslim şekli FOB veya CIF ise sigorta yaptırır.
• Nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına gider manifesto veya TIR karnesi ile tescil yapar.
• Nakliyeci firma ithalatçı firmadan konşimentoyu alır ve ordino düzenler. Gümrükte ordinonun arkasına malların gümrükte olduğuna dair kayıt düşülür.
• İthalatçı firma bankadan aldığı belgeler ile birlikte mal bedelinin, ordinoyu ve bankadan alınan orijinal belgeleri gümrük komisyoncusuna verir.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder ve gümrük beyannamesi düzenler. Gümrük beyannamesi ile birlikte gümrüğe başvurur. Giriş gümrüğünde ilk önce kabul masasında beyannameler incelenir ve rejim kontrolü yapılır.
• Daha sonra özet beyan masasında beyanname özet beyan ile karşılaştırılır, uygun ise beyanname tescil edilen beyanname onaylanır. Bu işlemden sonra beyanname bilgisayar ortamında otomatik olarak muayene memurunu atar. Muayene memuru malın fiziki muayenesini yapar, gerekiyorsa kimyevi muayene için laboratuvara sevk eder, eşya beyana uygun ise gümrük beyannamesi kapatılır.
• İthalata ilişkin Gümrük vergileri (Katma Değer Vergisi, Gümrük Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Damga Vergisi ve Toplu Konut Fonu vs.) gümrük veznesine, yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya faturayı, gümrük beyannamesinin müşteri nüshasını, varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, bir dekont ve kendi faturası (veya makbuzu) ile verir.
• Gümrük müşavirinden gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir. Belgelerin muhasebe ile ilgili asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.
• Banka ile ithalatçı arasındaki sözleşmeye göre akreditif bedeli ya tamamen ya da kısmen yatırılır veya hiç yatırılmaz.
• Amir banka ithalatçının hesabından müracaat tarihi itibariyle belirli bir tutarı genellikle akreditif tutarından fazla bir miktarı bloke eder. Teyitli akreditifte muhabir banka ihracatçıya mal bedelini ödedikten sonra amir bankayı küşat mektubunda belirtilen süre içinde borçlandırır. Amir banka ise bu tarihten itibaren 15 gün içinde akreditif tutarını ithalatçının bloke hesabından alır, döviz satış belgesini düzenler. Akreditif teyitsiz ise muhabir banka belgeleri ihracatçıdan aldıktan sonra amir bankaya gönderir. Amir banka belgeleri inceler, şartlar uygun ise muhabir bankayı alacaklandırır, aynı gün döviz satış işlemini gerçekleştirir ve döviz satım belgesini düzenler. Amir banka müracaat tarihinde ithalatçı firmanın hesabından hiç bir tahsilat yapmaz. Teyitli akreditifte muhabir bankanın kendisini borçlandırmasından sonraki 15 gün içinde akreditif bedelinin tamamını ithalatçının hesabından alır, döviz satım belgesini düzenler. Bu durumda banka ithalatçıya gayri nakdi bir kredi sağlamış olur. Teyitsiz akreditifte amir banka, ithalatçı firmadan akreditif tutarının tamamını muhabir bankayı alacaklandırdığı gün tahsil eder.

1. İthalatçı firma ithalat bedelini Türk Lirası olarak öder, banka döviz olarak transfer yapar ve döviz satım belgesi düzenler.
2. İthalat bedelleri ithalatçı firmanın Döviz Tevdiat Hesabından karşılanmak suretiyle de ödenir. Döviz Tevdiat Hesaplarından yapılan transferlerde Döviz Satım Belgesi düzenlenmez.
3. İthalat bedelleri Türk Lirası ile ödenebilir. Bu ödemelerde Türk Parası Transfer Belgesi düzenlenir.
4. İhracat bedellerinin mahsuben yapılacak ödemelerde ise alış kurları üzerinden Fiktif Döviz Alım ve Satım Belgesi düzenlenir.

• Banka tarafından ithalatçının hesabından alınan tutarlar için gelen dekontların asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.
• Bu işlemler sırasında ithal edilen mal gümrüğe, belgeler bankaya gelmiş olur.
• İthalatçı firma bankaya başvurur. Banka ithalatçı firmaya faturaya konşimentoyu, çeki listesini, varsa ATR Belgesini, Menşe Şahadetnamesini, varsa Sigorta poliçesini verir.

• İthalatçı firma ihracatçı firmadan proforma fatura alır.
• İthalatçı firma, proforma fatura, akreditif açtırma teklif mektubunu bankaya verir.
• Banka muhabir bankaya akreditif teklif mektubuna göre akreditif küşat mektubunu gönderir. Banka ithalatçının hesabından akreditif masrafını alır. Küşat Mektubu %3 damga resmine bu da %5 Gider Vergisine tâbidir. Banka akreditif açtıktan sonra küşat mektubunun bir örneğini ithalatçıya verir. İthalat, Dâhilde İşleme İzin Belgesi kapsamında yapılıyorsa bu vergilerden muaftır.
• İthalatçı firma küşat mektubu örneği geldikten sonra mektupta yazılı vadeleri not eder. İhracatçı firma yüklemede gecikirse ithalatçı firma bankadan vadenin temdidini ister. Teslim şekli FOB veya CIF ise sigorta yaptırır.
• Banka ile ithalatçı arasındaki sözleşmeye göre akreditif bedeli ya tamamen ya da kısmen yatırılır veya hiç yatırılmaz. Vadeli akreditifte vade tarihi konşimento ve/veya nakliyeci makbuzundan itibaren gün sayısıdır (mesela konşimento tarihinden 90 gün sonra ödemelidir) veya varış yerinden itibaren gün sayısıdır (Mesela İstanbul’a varıştan itibaren 90 gün sonra ödemelidir). Diğer anlatımla mal bedelinin transferi gün sayısı ile belirtilir.
• İhracatçı akreditif şartlarında belirtilen belgeyi bankası kanalıyla ithalatçının bankasına gönderir.
• Mal gümrüğe gelir.
• İthalatçı firma bankaya başvurarak faturayı, konşimentoyu, çeki listesini, varsa ATR Belgesini Menşe Şahadetnamesini, varsa Sigorta poliçesini alır ve ayrıca Kaynak Kullanım Destekleme Fonu makbuzunu alır.
• Nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına özet beyanı tescil ettirir.
• Nakliyeci firma ithalatçı firmadan konşimentoyu alır ve ordino düzenler. Gümrükte ordinonun arkasına malların gümrükte olduğuna dair kayıt düşülür.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder ve gümrük beyannamesi düzenler. Gümrük beyannamesi ile birlikte gümrüğe başvurur. Giriş gümrüğünde ilk onay masasında beyannameler incelenir ve rejim kontrolü yapılır.
• Daha sonra özet beyan masasında beyanname özet beyan ile karşılaştırılır, uygun ise beyanname tescil edilen beyanname onaylanır. Bu işlemden sonra beyanname bilgisayar ortamında otomatik olarak muayene memurunu atar. Muayene memuru malın fiziki muayenesini yapar, gerekiyorsa kimyevi muayene için laboratuvara sevk eder, eşya beyana uygun ise gümrük beyannamesi kapatılır.
• İthalata ilişkin Gümrük vergileri (Katma Değer Vergisi, Gümrük Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Damga Vergisi ve Toplu Konut Fonu vs.) gümrük veznesine, yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır.
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya faturayı, gümrük beyannamesinin müşteri nüshasını, varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, bir dekont ve kendi faturası (veya makbuzu) ile verir.
• Gümrük müşavirinden gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir. Belgelerin muhasebe ile ilgili asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.
• İthalatçı firma, orijinal faturayı, gümrük beyannamesi suretini, gümrük makbuzu fotokopisi, CIF satış yabancı sigorta şirketi poliçesinin aslını kambiyo taahhüdünün kapatılması için bankaya verir ve ödeme vadesi geldiğinde ithalatçının bankası döviz transferini yaparak kambiyo hesabı kapatılır.

Gümrük Beyannamesi, Vadeli İthalat Bildirim Yazısı, Fatura, Çeki Listesi, Nakliyat Sigorta Belgesi, Nakliyeci Faturası, İthal Eşyasına Ait Gümrük Kıymet Bildirimi, İthal Eşyasına Ait Gümrük Kıymet Bildirimi Devam Formu, İthal Eşyanın TSE Uygunluk Belgesi