Kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işleyenleri cezalandırarak, suç işlenmesini önlemek, suçun failini önce ıslah ederek daha sonra topluma kazandırmaktır.

Suç şüphesinin ortaya çıkması ile birlikte cumhuriyet başsavcılığı göreve başlamaktadır.

Savcılık, suç haberinin ulaşmasıyla birlikte devlet adına araştırma ve soruşturma faaliyetinde bulunmak, kamu davasının şartları oluştuğu takdirde dava açmak ve yürütmek, kanunla kendisine verilen diğer görevleri yapmak durumunda olan ve yürütme erki içinde yer alan bir kurumdur.

Cumhuriyet başsavcılığında, cumhuriyet başsavcısı, cumhuriyet başsavcı vekili, cumhuriyet savcıları ile görevli yazı işleri personeli görev yapmaktadır.

Cumhuriyet savcısının soruşturma evresindeki işlemler yürütmek gibi adli görevleri olduğu gibi, denetim ve gözetim görevleri gibi idari görevleri de bulunmaktadır.

Cumhuriyet savcısı soruşturma evresinde gerekli delilleri topladıktan sonra suçun işlendiğine dair yeterli delil olduğu kanaatine varırsa iddianame düzenleyerek kamu davası açmaktadır. Ancak yeterli delile ulaşamadıysa kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmektedir. İddianamenin hazırlanıp mahkeme tarafından kabul edilmesi ile birlikte soruşturma evresi sona ermekte ve kovuşturma evresi başlamaktadır.

Kovuşturma evresinin başlaması ile birlikte ceza mahkemelerinin görevleri başlamaktadır. Ceza mahkemeleri, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemeleridir. Görev ve yetki kuralları ile davaya hangi ve hangi yer mahkemesi tarafında bakacağı belirlenir. Mahkeme tensip tutanağı düzenleyerek, yapılacak işlemleri ve duruşma gününü belirler. Duruşma aşamasında deliller, iddia ve savunmalar değerlendirilerek karar verilir.

• Kamu davasının açılmasına yer olup olmadığına karar vermek üzere soruşturma yapmak veya yaptırmak,
• Kanun hükümlerine göre, yargılama faaliyetlerini kamu adına izlemek, bunlara katılmak ve gerektiğinde kanun yollarına başvurmak,
• Kesinleşen mahkeme kararlarının yerine getirilmesi ile ilgili işlemleri yapmak ve izlemek,
• Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Cumhuriyet başsavcısının görevleri şunlardır:

• Cumhuriyet başsavcılığını temsil etmek,
• Başsavcılığın verimli, uyumlu ve düzenli bir şekilde çalışmasını sağlamak, iş bölümünü yapmak,
• Gerektiğinde adlî göreve ilişkin işlemleri yapmak, duruşmalara katılmak ve kanun yollarına başvurmak,
• Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Cumhuriyet başsavcı vekilinin görevleri şunlardır:

• Cumhuriyet başsavcısının verdiği görevleri yerine getirmek,
• Cumhuriyet savcılarının adlî ve idarî görevlerine ilişkin işlemlerini inceleyip Cumhuriyet başsavcısına bilgi vermek,
• Gerektiğinde adlî göreve ilişkin işlemleri yapmak, duruşmalara katılmak ve kanun yollarına başvurmak,
• Cumhuriyet başsavcısının yokluğunda ona vekâlet etmek. Aynı yerde görev yapan birden çok Cumhuriyet başsavcı vekili bulunduğunda, Cumhuriyet başsavcısına vekâlet edecek olanı Cumhuriyet başsavcısı belirler.

Cumhuriyet savcısının görevleri şunlardır:

• Adlî göreve ilişkin işlemleri yapmak, duruşmalara katılmak ve kanun yollarına başvurmak,
• Cumhuriyet başsavcısı tarafından verilen adlî ve idarî görevleri yerine getirmek,
• Gerektiğinde Cumhuriyet başsavcısına vekâlet etmek,
• Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Aynı yerde görev yapan Cumhuriyet başsavcı vekili bulunmadığında, Cumhuriyet başsavcısına vekâlet edecek olanı Cumhuriyet başsavcısı belirler. Cumhuriyet savcısının yukarıda saymış olduğumuz görevleri ceza yargısına ilişkindir. Ancak Cumhuriyet başsavcılığının yargısal görevleri yalnızca ceza yargılaması ile sınırlı değildir. HMK’ nın 70/1 maddesinde “Cumhuriyet savcısı, kanunda açıkça öngörülen hâllerde, hukuk davası açar veya açılmış olan hukuk davasında taraf olarak yer alır” hükmüne göre, kamu düzenini ilgilendiren ve kanunun açıkça görevlendirdiği hallerde hukuk davası açmakla da görevlidir. Bu davalar hukuk mahkemelerinde görülmekte ve harçtan muaftır. Örneğin; Nüfus kaydının düzeltilmesi, nesebin reddi, evlenmenin butlanı gibi. Cumhuriyet başsavcılığı tarafından hukuk mahkemesinde dava açılması amacıyla gönderilen talep yazısına “Davaname” denir.

Cumhuriyet savcıları, bulundukları il merkezi veya ilçenin idarî sınırları ve bunlara adlî yönden bağlanan ilçelerin idarî sınırları içerisinde yetkilidirler. Ağır ceza mahkemesi ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin yargı çevresinde yer alan Cumhuriyet başsavcılıkları, yetki alanları içerisinde yürüttükleri bu mahkemelerin görevine giren suçlarla ilgili soruşturmaları yapar. İvedi ve zorunlu işlerin tamamlanmasından sonra düşünce yazısına soruşturma evrakını ekleyip ağır ceza mahkemesi veya özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin Cumhuriyet başsavcılığına gönderirler. Büyükşehir belediye sınırları içerisinde bulunan Cumhuriyet başsavcıları, bu yer ceza mahkemelerinin yargı çevresinde yetkilidir. Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümlerinde tanımlanan suçlar (318 inci, 319 uncu, 324 üncü, 325 inci ve 332 nci maddeler hariç) ile 3713 sayılı Kanunun kapsamına giren suçlar sebebiyle açılan soruşturmalar suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan Cumhuriyet başsavcılığınca yürütülür. İl Cumhuriyet savcısı, suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısından soruşturmanın kısmen veya tamamen yapılmasını isteyebilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısı zorunlu olan delilleri toplar ve gerekmesi hâlinde alınacak kararlar bakımından bulunduğu yer sulh ceza hâkimliğinden talepte bulunur. Diğer kanunların Cumhuriyet savcılarının yetkisine ilişkin hükümleri saklıdır. Cumhuriyet savcılıkları arasında yetki uyuşmazlıkları çıkması durumu CMK 161/7. Maddesinde düzenlenmiştir. Yetkisizlik kararı ile gelen bir soruşturma dosyasında, dosyanın geldiği savcılık kendisinin de yetkisiz olduğu kanaatine varırsa yetkisizlik kararı vererek, yetki uyuşmazlığını çözmesi için soruşturma dosyasını, bağlı olduğu ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesine gönderir. Ağır ceza mahkemesince bu konuda verilen karar kesindir. Bu karar hakkında konun yoluna gidilemez. Mahkemenin yetkili kıldığı Cumhuriyet savcısı soruşturmayı yürütmekle kesin olarak yetkilidir.

Cumhuriyet savcısı soruşturma ve kovuşturma evresindeki görevleri dışında denetim ve gözetim görevi de bulunmaktadır. Bu cumhuriyet savcısının adli görevlerinden sayılmayıp idari görevi kapsamına girmektedir. Cumhuriyet savcısının denetim ve gözetimle görevli olduğu alanlar şunlardır:

• Adli kolluk hizmetlerinin denetimi,
• Nezarethane ve ifade alma odalarının denetimi,
• Adalet emanet dairesinin gözetim ve denetimi,
• Cumhuriyet savcılarının gözetim ve denetimi,
• Noterlerlerin gözetim ve denetimi,
• Ceza infaz kurumlarının gözetim ve denetimi,
• Ambarın denetimi,
• İcra ve iflâs dairelerinin gözetim ve denetimi,
• Yazı işleri hizmetlerinin denetimi.

Ceza yargılaması soruşturma ve kovuşturma evresi olarak iki evredir. Soruşturma evresi, yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar veya kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kesinleşmesine kadar geçen evredir.

Cumhuriyet Başsavcılığı Ön Büro İşlemleri, Müracaat Savcılığı ve İşlemleri, İfade Alma İşlemleri, Soruşturma İşlemleri Sonrasında Verilen Kararlar ve Yapılacak İşlemler,, Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar, İddianame Düzenlenmesi.

İfade Alma, şüphelinin kolluk görevlileri veya Cumhuriyet Savcısı tarafından soruşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesidir. Şüphelinin ifadesinin alınmasında öncelikle şüpheli veya sanığın kimliği saptanır. Şüpheli kimliğine ilişkin soruları doğru olarak cevaplandırmakla yükümlüdür. Kendisine yüklenen suç anlatılarak, müdâfi seçme hakkının bulunduğu ve onun hukukî yardımından yararlanabileceği, müdâfiin ifade veya sorgusunda hazır bulunabileceği, kendisine bildirilir. Müdâfi seçecek durumda olmadığı ve bir müdâfi yardımından faydalanmak istediği takdirde, kendisine baro tarafından bir müdâfi görevlendirilir. Zorunlu müdafilik kapsamındaki suçlarda doğrudan kendisine bir müdafi atanmaktadır. Yakalanan kişinin yakınlarından istediğine yakalandığı derhâl bildirilir. Yüklenen suç hakkında açıklamada bulunmamasının (susma hakkı) kanunî hakkı olduğu söylenir. Müdâfi hazır bulunmaksızın kollukça alınan ifade, hâkim veya mahkeme huzurunda şüpheli veya sanık tarafından doğrulanmadıkça hükme esas alınamaz. İfade verenin veya sorguya çekilenin kişisel ve ekonomik durumu hakkında bilgi alınır. İfade ve sorgu işlemlerinin kaydında, teknik imkânlardan yararlanılır. İfade veya sorgu bir tutanağa bağlanır. Bu tutanakta aşağıda belirtilen hususlar yer alır:

• İfade alma veya sorguya çekme işleminin yapıldığı yer ve tarih.
• İfade alma veya sorguya çekme sırasında hazır bulunan kişilerin isim ve sıfatları ile ifade veren veya sorguya çekilen kişinin açık kimliği.
• İfade almanın veya sorgunun yapılmasında yukarıdaki işlemlerin yerine getirilip getirilmediği, bu işlemler yerine getirilmemiş ise nedenleri.
• Tutanak içeriğinin ifade veren veya sorguya çekilen ile hazır olan Müdâfi tarafından okunduğu ve imzalarının alındığı.
• İmzadan çekinme hâlinde bunun nedenleri belirtilir.

İfade işlemi tamamlandıktan sonra deliller toplanır. Şüphelinin sadece aleyhine değil lehine deliller de toplanmaktadır. Delillerin toplanması aşaması da sona erince cumhuriyet savcısı kamu davası açıp açmama konusunda bir karar vermektedir.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar: Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresi sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hâllerinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verir. Şahsi cezasızlık hallerinin varlığı ya da etkin pişmanlık söz konusuysa yine kamu davası açılmayabilir. Ceza muhakemesi hukukunda esas olan kovuşturma mecburiyeti ilkesi bulunmaktadır. Ancak yukarıda bahsettiğimiz durumlarda maslahata uygunluk ilkesi gereği kovuşturma aşamasına geçilmez. Bu karar yargılama sonrasında beraat kararı anlamına gelmez. Kesin hüküm teşkil etmeyip kural olarak geri alınabilir.

İddianame Düzenlenmesi: Savcılık, suçun işlendiği konusunda yeterli şüpheye ulaştıysa iddianame düzenlenmektedir. Düzenlenen iddianamede şu hususların bulunması gerekmektedir:

• Şüphelinin kimliği,
• Müdafii,
• Maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin kimliği,
• Mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili veya kanuni temsilcisi
• Açıklanmasında sakınca bulunmaması halinde ihbarda bulunan kişinin kimliği,
• Şikâyette bulunan kişinin kimliği,
• Şikâyetin yapıldığı tarih,
• Yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri,
• Yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
• Suçun delilleri,
• Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri gösterilir.

İddianamede, yüklenen suçu oluşturan olaylar, mevcut delillerle ilişkilendirilerek açıklanır. Sonuç kısmında, şüphelinin sadece aleyhine olan hususlar değil lehine olan hususlar da ileri sürülür. İşlenen suç dolayısıyla ilgili kanunda öngörülen ceza ve güvenlik tedbirlerinden hangilerine hükmedilmesinin istendiği, suçun tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde ilgili tüzel kişi hakkında uygulanabilecek olan güvenlik tedbiri açıkça belirtilir. İddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ile soruşturma evresi sona erer ve kovuşturma evresi başlamış olur.

Kanunun başka hüküm koyduğu hâller saklı kalmak ve savunma haklarına zarar vermemek şartıyla soruşturma evresindeki usul işlemleri gizlidir. Şüpheli ve müdafii soruşturma evresinde dosya içeriğini inceleyebilir ve istediği belgelerin bir örneğini fizikî ya da elektronik ortamda harçsız olarak alabilir. Şüpheli ve müdafiin dosya içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek almasına ilişkin yetkisi, soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecek ise Cumhuriyet savcısının istemi ve ilgili hâkimin kararıyla kısıtlanabilir. Bu karara gizlilik kararı adı verilir. Yakalanan kişinin veya şüphelinin ifadesini içeren tutanak ile bilirkişi raporları ve adı geçenlerin hazır bulunmaya yetkili oldukları diğer adlî işlemlere ilişkin tutanaklar hakkında gizlilik kararı hükmü uygulanmaz. Bu haklardan mağdur, şikâyetçi, suçtan zarar gören ve vekilleri de yararlanır. İncelemenin yapıldığına veya belge örneği alındığına dair düzenlenen dosya inceleme ya da belge örneği alma tutanağı, dosyayı inceleyen veya belge örneği alan ile nezaret eden görevli tarafından imzalandıktan sonra taranarak UYAP’a aktarılır. Soruşturma evrakı, soruşturmayı geciktirmemek kaydıyla Cumhuriyet savcısının belirleyeceği personel huzurunda kalemde veya ön büroda incelenir.

Ceza mahkemeleri, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemeleridir. 18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, “sulh ceza,” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır. Sulh ceza mahkemesi yerine sulh ceza hâkimlikleri kurulmuştur.

Ceza mahkemeleri, her il merkezi ile bölgelerin coğrafî durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur.

Asliye ceza mahkemeleri tek hâkimlidir. Ağır ceza mahkemesinde bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur. Bu mahkeme bir başkan ve iki üye ile toplanır. Özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin kuruluşuna ilişkin hükümler saklıdır. İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde ceza mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturulabilir.

18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, “sulh ceza,” ibaresi ceza mahkemelerini düzenleyen madde metninden çıkarılmıştır. Sulh ceza mahkemesi yerine sulh ceza hâkimlikleri kurulmuştur. Sulh ceza hâkimliği, kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, yürütülen soruşturmalarda hâkim tarafından verilmesi gerekli kararları almak, işleri yapmak ve bunlara karşı yapılan itirazları incelemek amacıyla kurulmuştur. İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde birden fazla sulh ceza hâkimliği kurulabilir. Bu durumda sulh ceza hâkimlikleri numaralandırılır. Müstakilen sulh ceza hâkimliğinde görevlendirilen hâkimler, adli yargı adalet komisyonlarınca başka mahkemelerde veya işlerde görevlendirilemez. Sulh ceza hâkimliğinde bir yazı işleri müdürü ile yeteri kadar personel bulunur. Sulh ceza hâkimliği, her il merkezi ile bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur. Sulh ceza hâkimliği bulundukları il veya ilçenin adı ile anılır. Sulh ceza hâkimliğinin yargı çevresi, bulundukları il merkezi ve ilçeler ile bunlara adli yönden bağlanan ilçelerin idari sınırlarıdır. Ağır ceza mahkemeleri ile büyükşehir belediyesi bulunan illerde, büyükşehir belediyesi sınırları içerisindeki il ve ilçenin adı ile anılan sulh ceza hâkimliğinin yargı çevresi, il veya ilçe sınırlarına bakılmaksızın Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Kurulunca belirlenir. Coğrafi durum ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak bir sulh ceza hâkimliğinin kaldırılmasına veya yargı çevresinin değiştirilmesine, Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Kurulunca karar verilir.

Çocuk ağır ceza mahkemesi, çocuk mahkemesi, fikrî ve sınai haklar ceza mahkemesi özel kanunla kurulmuş olup sadece görev alanında belirtilen davalara bakmaktadır. Aynı adliye teşkilatı içerisinde birden fazla genel görevli ceza mahkemesi kurulmuş ise hangi ceza mahkemesinin ihtisas mahkemesinin görev alanına giren davalara bakacağına Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından karar verilmektedir. Trafik mahkemeleri baktıkları suçların niteliği itibarıyla ihtisas mahkemeleri olmalarına karşın, müstakil ihtisas ceza mahkemesi olarak kurulmamıştır. Sulh ceza mahkemeleri kaldırılmadan önce bu mahkemelerin bünyesinde ihdas edilmişlerdi. Ancak sulh ceza mahkemelerinin kaldırılması ile bu işe sulh ceza hâkimliği değişik iş olarak devam etmektedir. Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri Çocuk ağır ceza mahkemelerinin kuruluş ve görevlerine ilişkin hukuki düzenleme 5395 sayılı Çocukları Koruma Kanunu’nda yer almaktadır. Çocuk ağır ceza mahkemelerinde bir başkan ile yeteri kadar (genelde iki) hâkim üye ile bağlı kalemde yazı işleri müdürü, zabıt kâtipleri ve mübaşir bulunur. Çocuk ağır ceza mahkemeleri de toplu mahkemeler olup bir başkan ve iki üye ile toplanır. Çocuk Mahkemeleri Çocuk mahkemelerinin kuruluş ve görevlerine ilişkin hukuki düzenleme 5395 sayılı Çocukları Koruma Kanunu’nda yer almaktadır. Çocuk mahkemesi, tek hâkimlidir. Mahkemeye bağlı kalemde yazı işleri müdürü, zabıt kâtipleri ve mübaşir bulunur. Duruşmalara Cumhuriyet savcısı katılmaz. Mahkemelerin bulunduğu yerlerdeki Cumhuriyet savcıları, çocuk mahkemeleri kararlarına karşı kanun yoluna başvurabilirler (25/1). Çocuk mahkemesi, asliye ceza mahkemesi görev alanına giren suçlar bakımından, suça sürüklenen çocuklar hakkında açılacak davalara bakar (m.26/1). Müstakil çocuk mahkemesi kurulmayan yerlerde asliye ceza mahkemesi genel görevlidir. Fikrî ve Sınaî Haklar Ceza Mahkemesi Fikrî-sınai mülkiyet haklarına ilişkin olarak ilgili Kanun Hükmünde Kararnameler (551, 554, 555 ve 556 sayılı KHK) ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre ihtisas mahkemelerinin kurulacağı öngörülmüştür. Bu ihtisas mahkemesi tek hâkimlidir. Cumhuriyet savcısı duruşmalara katılmaz. Ayrı olarak fikrî ve sınaî ceza mahkemesi kurulmayan yerlerde asliye ceza mahkemesi genel görevlidir.

Yargılamanın hangi yer mahkemesi tarafından bakılacağını belirleyen kurallara yetki kuralları denir. Her mahkemenin yargı yetkisi, belli bir coğrafi bölgeye göre belirlenir. Buna o mahkemenin yargı çevresi denir. Bu yargı çevresinin sınırları, idari teşkilat sınırlarına göre belirlenir. Yetki kuralları TCK’da düzenlenmiş olup buna göre yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer mahkemesidir. Teşebbüste son icra hareketinin yapıldığı, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği ve zincirleme suçlarda son suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir. Suç, ülkede yayımlanan bir basılı eserle işlenmişse yetki, eserin yayım merkezi olan yer mahkemesine aittir. Ancak, aynı eserin birden çok yerde basılması durumunda suç, eserin yayım merkezi dışındaki baskısında meydana gelmişse, bu suç için eserin basıldığı yer mahkemesi de yetkilidir. Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olan hakaret suçunda eser, mağdurun yerleşim yerinde veya oturduğu yerde dağıtılmışsa, o yer mahkemesi de yetkilidir. Mağdur, suçun işlendiği yer dışında tutuklu veya hükümlü bulunuyorsa, o yer mahkemesi de yetkilidir. Görsel veya işitsel yayınlarda da bu Maddenin üçüncü fıkrası hükmü uygulanır. Görsel ve işitsel yayın, mağdurun yerleşim yerinde ve oturduğu yerde işitilmiş veya görülmüşse o yer mahkemesi de yetkilidir. Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir. Birkaç hâkim veya mahkeme arasında olumlu veya olumsuz yetki uyuşmazlığı çıkarsa, ortak yüksek görevli mahkeme, yetkili hâkim veya mahkemeyi belirler. Yetkisizlik iddiası, sanık tarafından ilk derece mahkemelerinde duruşmada sorgusundan, bölge adliye mahkemelerinde incelemenin başlamasından ve duruşmalı işlerde inceleme raporunun okunmasından önce bildirir. Yetkisizlik iddiasına ilişkin karar, ilk derece mahkemelerinde sanığın sorgusundan önce, bölge adliye mahkemelerinde duruşmasız işlerde incelemenin hemen başlangıcında, duruşmalı işlerde inceleme raporu okunmadan önce verilir. Bu aşamalardan sonra yetkisizlik iddiasında bulunulamayacağı gibi mahkemeler de bu hususta re’sen karar veremez. Yetkisizlik kararlarına karşı itiraz yoluna gidilebilir.

• İddianamenin kabulü,
• Tensip tutanağının düzenlenmesi,
• Duruşma gününün taraflara tebliği,
• Duruşmalara başlanılması,
• Delillerin toplanılması ve değerlendirilmesi,
• İddia ve savunmanın beyanlarının değerlendirilmesi.

• Beraat,
• Mahkûmiyet,
• Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB),
• Hapis Cezasının Ertelenmesi Kararı,
• Ceza Verilmesine Yer Olmadığına Dair Karar,
• Durma Kararı,
• Düşme Kararı,
• Davanın Reddi Kararı,
• Güvenlik tedbiri.

Davaların aşamalarının işlendiği kayıttır. Bu kayıt; sıra numarası, Cumhuriyet başsavcılığı esas numarası, mağdur, şikâyetçi, katılan ve sanığın kimlik bilgileri, suçun türü, dosyanın geldiği tarih, tutuklama ve salıverilme tarihi, hükmün özeti, tarihi ve numarası, taraarın yokluğunda verilen hükmün tebliğ tarihi, itiraz işlemleri, dosyanın istinaf veya temyize gönderilme tarihi ile geldiği tarih ve sonucu, ilâmın Cumhuriyet başsavcılığına tevdi tarihi, ceza fişinin mahallî adlî sicil birimine gönderilme tarihi, harç tahsil müzekkeresinin tevdi tarihi, ilâmat numarası ile düşünceler sütunlarından oluşur. Aşağıda belirtilen hâllerde dosya kaydedilerek esas numarası alır: a) İddianamenin kabul edilmesi, b) İddianame yerine geçen kararın mahkemeye gelmesi, c) Başka mahkeme veya askerî mahkemeden görevsizlik, yetkisizlik ya da nakil kararı ile dosyanın gelmesi. Mahkemece verilen kararın, temyiz veya istinaf kanun yolu incelemesi sonucunda bozularak mahkemeye iadesi hâlinde, dosyaya yeni bir esas numarası verilir. Ancak bu husus dosyanın ilk esas numarası karşısındaki düşünceler sütununda gösterilir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 231 inci ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununun 23 üncü maddesi uyarınca verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararında belirtilen denetim süresi içerisinde kasten yeni bir suç işlenmesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranılması ya da bu kararlara itiraz üzerine, itiraz merciince kararın kaldırılması hâlinde dosya yeniden ele alındığında yeni esas numarası üzerinden işlem yapılır. Kanun kapsamında mahkemelerce verilen disiplin hapsi kararları esas numarası üzerinden Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir.

Ceza Kanununun amacı; kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işleyenleri cezalandırarak, suç işlenmesini önlemek, suçun failini önce ıslah ederek daha sonra topluma kazandırmaktır.

Savcılık, suç haberinin ulaşmasıyla birlikte devlet adına araştırma ve soruşturma faaliyetinde bulunmak, kamu davasının şartları oluştuğu takdirde dava açmak ve yürütmek, kanunla kendisine verilen diğer görevleri yapmak durumunda olan ve yürütme erki içinde yer alan bir kurumdur.

Cumhuriyet başsavcılığı; Cumhuriyet başsavcısı, Cumhuriyet savcıları ve atanmışsa Cumhuriyet başsavcı vekilinden oluşmaktır.

• Cumhuriyet başsavcısı
• Cumhuriyet başsavcı vekili
• Cumhuriyet savcıları
• Görevli yazı işleri personeli

1. Kamu davasının açılmasına yer olup olmadığına karar vermek üzere soruşturma yapmak veya yaptırmak,
2. Kanun hükümlerine göre, yargılama faaliyetlerini kamu adına izlemek, bunlara katılmak ve gerektiğinde kanun yollarına başvurmak,
3. Kesinleşen mahkeme kararlarının yerine getirilmesi ile ilgili işlemleri yapmak ve izlemek,
4. Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

1. Cumhuriyet başsavcılığını temsil etmek,
2. Başsavcılığın verimli, uyumlu ve düzenli bir şekilde çalışmasını sağlamak, iş  bölümünü yapmak,
3. Gerektiğinde adlî göreve ilişkin işlemleri yapmak, duruşmalara katılmak ve kanun yollarına başvurmak,
4. Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet başsavcısının; ağır ceza mahkemesinin yargı çevresinde görevli Cumhuriyet başsavcıları, Cumhuriyet başsavcı vekilleri, Cumhuriyet savcıları ile bağlı birimler üzerinde gözetim ve denetim yetkisi vardır.

Asliye ceza mahkemesi Cumhuriyet başsavcısının o yer yargı çevresinde görevli Cumhuriyet savcıları ile bağlı birimler üzerinde gözetim ve denetim yetkisi vardır.

1. Cumhuriyet başsavcısının verdiği görevleri yerine getirmek,
2. Cumhuriyet savcılarının adlî ve idarî görevlerine ilişkin işlemlerini inceleyip Cumhuriyet başsavcısına bilgi vermek,
3. Gerektiğinde adlî göreve ilişkin işlemleri yapmak, duruşmalara katılmak ve kanun yollarına başvurmak,
4. Cumhuriyet başsavcısının yokluğunda ona vekâlet etmek. Aynı yerde görev yapan birden çok Cumhuriyet başsavcı vekili bulunduğunda, Cumhuriyet başsavcısına vekâlet edecek olanı Cumhuriyet başsavcısı belirler.

1. Adlî göreve ilişkin işlemleri yapmak, duruşmalara katılmak ve kanun yollarına başvurmak,
2. Cumhuriyet başsavcısı tarafından verilen adlî ve idarî görevleri yerine getirmek,
3. Gerektiğinde Cumhuriyet başsavcısına vekâlet etmek,
4. Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak. Aynı yerde görev yapan Cumhuriyet başsavcı vekili bulunmadığında, Cumhuriyet başsavcısına vekâlet edecek olanı Cumhuriyet başsavcısı belirler.

Ayrıca, HMK’ nın 70/1 maddesinde "Cumhuriyet savcısı, kanunda açıkça öngörülen hâllerde, hukuk davası açar veya açılmış olan hukuk davasında taraf olarak yer alır" hükmüne göre, kamu düzenini ilgilendiren ve kanunun açıkça görevlendirdiği hallerde hukuk davası açmakla da görevlidir. Bu davalar hukuk mahkemelerinde görülmekte ve harçtan muaftır.

Cumhuriyet başsavcılığı tarafından hukuk mahkemesinde dava açılması amacıyla gönderilen talep yazısına "Davaname" denir.

Cumhuriyet savcıları, bulundukları il merkezi veya ilçenin idarî sınırları ve bunlara adlî yönden bağlanan ilçelerin idarî sınırları içerisinde yetkilidirler. Ağır ceza mahkemesi ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin yargı çevresinde yer alan Cumhuriyet başsavcılıkları, yetki alanları içerisinde yürüttükleri bu mahkemelerin görevine giren suçlarla ilgili soruşturmaları yapar. İvedi ve zorunlu işlerin tamamlanmasından sonra düşünce yazısına soruşturma evrakını ekleyip ağır ceza mahkemesi veya özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin Cumhuriyet başsavcılığına gönderirler. Büyükşehir belediye sınırları içerisinde bulunan Cumhuriyet başsavcıları, bu yer ceza mahkemelerinin yargı çevresinde yetkilidir.

Cumhuriyet savcılıkları arasında yetki uyuşmazlıkları çıkması durumu CMK 161/7. Maddesinde düzenlenmiştir. Yetkisizlik kararı ile gelen bir soruşturma dosyasında, dosyanın geldiği savcılık kendisinin de yetkisiz olduğu kanaatine varırsa yetkisizlik kararı vererek, yetki uyuşmazlığını çözmesi için soruşturma dosyasını, bağlı olduğu ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesine gönderir. Ağır ceza mahkemesince bu konuda verilen karar kesindir. Bu karar hakkında kanun yoluna gidilemez. Mahkemenin yetkili kıldığı Cumhuriyet savcısı soruşturmayı yürütmekle kesin olarak yetkilidir.

1. Adli kolluk hizmetlerinin denetimi
2. Nezarethane ve ifade alma odalarının denetimi
3. Adalet emanet dairesinin gözetim ve denetimi
4. Cumhuriyet savcılarının gözetim ve denetimi
5. Noterlerin gözetim ve denetimi
6. Ceza infaz kurumlarının gözetim ve denetimi
7. Ambarın denetimi
8. İcra ve iflâs dairelerinin gözetim ve denetimi
9. Yazı işleri hizmetlerinin denetimi

Ceza yargılaması 2 evreden oluşmaktadır.

1. Soruşturma evresi
2. Kovuşturma evresi

Soruşturma evresi, yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar veya kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kesinleşmesine kadar geçen evredir.

Soruşturma evresi;

• Suç şüphesinin ceza yargılamasını gerektirir nitelikte olup olmadığının belirlenmesi,
• Suçun, mağdurun ve şüphelinin belirlenmesi,
• Delillerin toplanması,
• Acil tedbirlerin alınması
• Kovuşturma aşamasına geçilip geçilmeyeceğinin belirlenmesi amacıyla yürütülmektedir.

Soruşturma evresinin asıl patronu cumhuriyet savcısı olsa da suçüstü hâli ile gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, Cumhuriyet savcısına erişilemiyorsa veya olay genişliği itibarıyla Cumhuriyet savcısının iş gücünü aşıyorsa, sulh ceza hâkimi de bütün soruşturma işlemlerini yapabilir.

• Soruşturma bürosu
• Kabahat bürosu
• İnfaz bürosu
• İstinabe (talimat) bürosu
• Yakalama bürosu
• Muhabere bürosu
• Kütüphane memurluğu
• Emanet dairesi
• Arşiv
• Ayrıca adliyelerin büyüklüğü ve ihtiyaçları doğrultusunda gerekli başka bürolarda kurulabilmektedir.

• Kapalı (Olağan kanun yollarına başvurularak ya da başvurulmaksızın kesinleşen
  soruşturma veya kabahat dosyaları) dosyalarda; mağdur, şikâyetçi, suçtan zarar gören ve vekilleri ile şüpheli ve müdafiin talebi hâlinde kapak bilgisi, belge ve karar örneğini kimlik tespiti yaparak vermek.
• Kısıtlama kararı olmayan derdest soruşturma dosyalarında; mağdur, şikâyetçi, suçtan zarar gören ve vekilleri ile şüpheli ve müdafiin talebi hâlinde dosya içerisindeki belgelerin örneğini kimlik tespiti yaparak vermek.
• Kapalı ve derdest soruşturma dosyalarında; kapak bilgisi, belge ve karar örneği
  talep eden kişinin dosyadaki sıfatı hususunda tereddüt oluşması hâlinde talep konusunda karar vermek üzere Cumhuriyet savcısını bilgilendirerek talimatı doğrultusunda gereğini yapmak.
• Soruşturmaya (talimat ve kabahat vs.) ilişkin gelen vatandaşı hukuki statüsüne göre yönlendirip ilgili Cumhuriyet savcısı ya da zabıt kâtibine haber vermek.
• Avukat ya da ilgilisine soruşturma, ilamat ve talimatların safahatı ile ilgili UYAP üzerinden bilgi vermek.
• Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar aleyhine yapılan itiraz dilekçelerini kabul edip, Başsavcılık tarafından belirlenen saatlerde Cumhuriyet savcısına havale ettirip ilgili yerlere göndermek.
• Başka yer Cumhuriyet başsavcılıklarına gönderilmesi gereken şikâyet veya vazgeçme dilekçelerini kimlik tespitiyle kabul edip UYAP üzerinde gerekli işlemleri yapmak üzere ilgili birime yönlendirmek.
• Tutuklamaya itiraz dilekçelerini almak, tarayıcıdan geçirmek, havale ve gereği için ilgili Cumhuriyet savcısına ivedi olarak teslim etmek.
• Ön büroda cevaplanması mümkün olmayan bir müracaatla karşılaşıldığında ilgiliye geçiş kartı verilerek ilgili birime yönlendirmek.

1. Evrak taranarak UYAP’a kaydedilir.
2. Başvuru sahibine, evrakın alındığına ve elektronik ortama aktarıldığına dair aynı zamanda havale yerine geçen bir alındı belgesi ücretsiz olarak verilir.
3. Evrak UYAP’tan zabıt kâtibinin iş listesi ekranına gönderilir.
4. Fiziki evrak ilgili personel tarafından aynı gün zimmet karşılığında teslim alınmak üzere ön büroda muhafaza edilir.

• Karakolların evraklarına ilişkin günlük olarak mail yoluyla bilgi vermek.
• Avukatların CMK taleplerine ilişkin sorgulamalar yaparak ilgili soruşturma numaralarını vermek.
• Talimat doğrultusunda duruşması yapılacak olan vatandaşın sorgulamasını yapmak, ilgili nöbetçi mahkemeye yönlendirmek.
• Resmi kurumlardan evrakı istenen vatandaşın sorgulamasını yapı, dosya numarasını tespit ettikten sonra fotokopi amaçlı dilekçe yazdırmak, ilgili dilekçeye dosyada taraf olarak bulunup bulunmadığına dair kimlik tespiti kaydını şerh düştükten sonra havale için ilgili Cumhuriyet savcısına yönlendirmek, Cumhuriyet savcısı tarafından havale işlemi yapıldıktan sonra UYAP üzerinden çıktısını almak ve onaylayarak ilgilisine evrakı vermek.
• Yakınının karakoldan alınıp adliyeye getirileceği veya getirildiği bilgisini alan vatandaş için sorgulama yaparak soruşturmanın safahatı hakkında bilgi vermek.
• Vatandaş veya avukata vermiş olduğu kimlik numarası doğrultusunda sorgulama
  yaparak soruşturma ve duruşma aşamalarında olan dosyalar hakkında bilgi vermek.
• Avukatların vermiş oldukları vazgeçme dilekçelerini ilgili soruşturma numarasını
  sorgulayarak vekâleti olduğunu teyit ederek teslim almak.
• Vatandaşların yapmış olacakları şikâyet dilekçelerine ilişkin bilgi vererek evraklarını tamamlatmak ve ilgili birime yönlendirmek.
• Vatandaşların şikâyet dilekçelerinden vazgeçme talepleri halinde dilekçe yazdırmak, ilgili dilekçelerine kimlik kontrolü yapıldığı yönündeki şerh düştükten sonra havale için ilgili Cumhuriyet savcısına yönlendirmek.
• İfade vermek maksadıyla gelen vatandaşı sorgulama yapıp kimlik tespitini yaptıktan sonra ilgili Cumhuriyet savcısına yönlendirmek.
• Telefonla arayan kolluk kuvvetlerine, avukatlara ve vatandaşlara hazırlık numarası vermek, soruşturmanın safahatı hakkında kısaca bilgi vermek.
• Kargolardan gelen evrakları teslim alarak içinden çıkan evrakı ilgili yere yönlendirmek.
• Danışma masalarında cevaplanması gereken sorulara cevap vermek.
• Tutuklamaya itiraz dilekçelerini kontrol ederek ilgili savcısına havale için göndermek.
• Başka yer Cumhuriyet başsavcılıklarına gönderilmesi gereken evraklara ilişkin bilgi vererek ilgili birime yönlendirmek.
• Derdest soruşturma dosyalarına belge sunmak isteyen taraf veya vekillerinin soruşturma numaralarını tespit edip, belgeleri kontrol etmek, havale için ilgili Cumhuriyet savcısına havaleye göndermek, teslim alınan evrakı tarayarak dosyasına aktarmak.
• Takipsizlik kararı verilen dosyalardan nüsha talep halinde ilgisinin kimlik kontrolünü yaparak fotokopi için dilekçe yazdırmak, UYAP üzerinden çıktı vermek.
• Ön Bürolarımız tarafından alınan evrakları tarayıp UYAP ortamına aktararak zimmetli bir şekilde hizmetli aracılığıyla ilgilisine teslim etmek.

Müracaat savcılığı, başsavcılığa yapılan suç ihbarlarının, müracaatların ve şikâyetlerin ilk kabul edildiği yer olup, soruşturmaların ilk işlemlerinin yürütüldüğü bölümdür.

• Şikâyet ve ihbar dilekçeleri teslim alınarak görevli müracaat Cumhuriyet Savcısına havale ettirdikten sonra soruşturma defterine kayıt yaptırılır. Deliller, varsa kıymetli evrak ve suç eşyaları emanete alınıp makbuzu bu evraka ek olarak eklenir.
• Kayıt sonrası soruşturma evrakına, UYAP sistemi tarafından soruşturma numarası verilir.
• Evraklar ekleriyle birlikte "Müracaat/Nöbetçi C. Savcısı" olarak atanan savcıya gönderilir.
• Evrakları alan müracaat savcısı adliyede hazır bulunan (mevcutlu) kişilerin ve müracaat edenlerin ifadelerini alır.
• Şüphelilerin, kimliğinin teşhisi için gerekli olması hâlinde fotoğrafı, beden ölçüleri, parmak ve avuç içi izi, bedeninde yer almış olup teşhisini kolaylaştıracak diğer özellikleri ile sesi ve görüntüleri kayda alınmasını sağlayarak soruşturma evrakına
  ekletir.
• Bu işlemler tamamlandıktan sonra müracaat savcısı "Tevzi - Dosyayı Tevziye Gönderme" ekranından, soruşturma evrakını tevzi edilmek üzere Cumhuriyet başsavcısı ve başsavcı vekiline UYAP üzerinden gönderir.
• Cumhuriyet başsavcısı veya başsavcı vekili "Seçilen Dosyalara C. Savcısı Ata" menüsünü kullanarak soruşturma evrakını istediği Cumhuriyet savcısına doğrudan belirli bir savcıya gönderebileceği gibi, otomatik tevziye vererek soruşturma evrakını Cumhuriyet savcılarından birine de gönderebilir.

İfade alma, şüphelinin kolluk görevlileri veya Cumhuriyet Savcısı tarafından soruşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesidir.

• Şüphelinin ifadesinin alınmasında öncelikle şüpheli veya sanığın kimliği saptanır. Şüpheli kimliğine ilişkin soruları doğru olarak cevaplandırmakla yükümlüdür.
• Kendisine yüklenen suç anlatılarak, müdâfi seçme hakkının bulunduğu ve onun hukukî yardımından yararlanabileceği, müdâfiin ifade veya sorgusunda hazır bulunabileceği, kendisine bildirilir.
• Müdâfi seçecek durumda olmadığı ve bir müdâfi yardımından faydalanmak istediği takdirde, kendisine baro tarafından bir müdâfi görevlendirilir.
• Zorunlu müdafilik kapsamındaki suçlarda doğrudan kendisine bir müdafi atanmaktadır.
• Yakalanan kişinin yakınlarından istediğine yakalandığı derhâl bildirilir.
• Yüklenen suç hakkında açıklamada bulunmamasının (susma hakkı) kanunî hakkı
  olduğu söylenir. Müdâfi hazır bulunmaksızın kollukça alınan ifade, hâkim veya mahkeme huzurunda şüpheli veya sanık tarafından doğrulanmadıkça hükme esas alınamaz.
• İfade verenin veya sorguya çekilenin kişisel ve ekonomik durumu hakkında bilgi alınır.
• İfade ve sorgu işlemlerinin kaydında, teknik imkânlardan yararlanılır.

• İfade alma veya sorguya çekme işleminin yapıldığı yer ve tarih.
• İfade alma veya sorguya çekme sırasında hazır bulunan kişilerin isim ve sıfatları ile ifade veren veya sorguya çekilen kişinin açık kimliği.
• İfade almanın veya sorgunun yapılmasında yukarıdaki işlemlerin yerine getirilip getirilmediği, bu işlemler yerine getirilmemiş ise nedenleri.
• Tutanak içeriğinin ifade veren veya sorguya çekilen ile hazır olan Müdâfi tarafından okunduğu ve imzalarının alındığı.
• İmzadan çekinme hâlinde bunun nedenleri belirtilir.

• İfade işlemi tamamlandıktan sonra deliller toplanır. Şüphelinin sadece aleyhine değil lehine deliller de toplanmaktadır.
• Delillerin toplanması aşaması da sona erince cumhuriyet savcısı kamu davası açıp açmama konusunda bir karar vermektedir.

Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresi sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verir. Şahsi cezasızlık hallerinin varlığı ya da etkin pişmanlık söz konusuysa yine kamu davası açılmayabilir.

• Kovuşturmaya yer olmadığı kararına karşı itiraz hakkı, süresi ve mercii gösterilmektedir. Bu karar, suçtan zarar gören ile şüpheliye tebliğ edilir.
• Suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren on beş gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı yer ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesi başkanına itiraz edebilir (CMK m. 173/1).
• Ağır ceza mahkemesi, kamu davasının açılması için yeterli nedenler bulunmadığı kanaatine varırsa itirazı gerekçeli olarak ret ederek dosyayı Cumhuriyet savcısına gönderir.
• Cumhuriyet savcısı, kararı itiraz edene ve şüpheliye tebliğ ederek bildirir.
• Ağır ceza mahkemesi itirazı yerinde bulursa Cumhuriyet savcısı karara uymak zorunda olup gereğini yaptıktan sonra iddianame düzenleyerek dosyayı ilgili mahkemeye gönderir.
• Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana çıkmadıkça, aynı fiilden dolayı kamu davası açılamaz.
• Soruşturma evresi sonunda toplanan deliller ile suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa Cumhuriyet savcısı iddianame düzenlemektedir.

• Şüphelinin kimliği,
• Müdafii,
• Maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin kimliği,
• Mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili veya kanuni temsilcisi
• Açıklanmasında sakınca bulunmaması halinde ihbarda bulunan kişinin kimliği,
• Şikâyette bulunan kişinin kimliği,
• Şikâyetin yapıldığı tarih,
• Yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri,
• Yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
• Suçun delilleri,
• Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri gösterilir. İddianamede, yüklenen suçu oluşturan olaylar, mevcut delillerle ilişkilendirilerek açıklanır. Sonuç kısmında, şüphelinin sadece aleyhine olan hususlar değil lehine olan hususlar da ileri sürülür. İşlenen suç dolayısıyla ilgili kanunda öngörülen ceza ve güvenlik tedbirlerinden hangilerine hükmedilmesinin istendiği, suçun tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde ilgili tüzel kişi hakkında uygulanabilecek olan güvenlik tedbiri açıkça belirtilir.

• Soruşturma kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca, soruşturma evresine ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Suç eşyası kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca, el konulan veya muhafaza altına alınan suç eşyasına ilişkin bilgilerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Ölü muayenesi ve otopsi kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca, ölü muayenesi ve otopsi işlemlerine ilişkin safahatın işlendiği kayıttır.
• Uzlaşma kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca yapılan uzlaşma işlemlerine ilişkin safahatın işlendiği kayıttır.
• Ön ödeme kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca uygulanan ön ödemeye ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Bilirkişilik kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca atanan bilirkişilere ilişkin bilgi ve işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Tercüman kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca atanan tercümana ilişkin bilgi ve işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• SEGBİS kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca, dinlenilmesine gerek görülen kişilerin SEGBİS kullanılarak dinlenilmesi, görüntü ve seslerinin kayda alınması ve saklanması ile ilgili işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• İstinabe kaydı: Başka yer Cumhuriyet başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında Cumhuriyet başsavcılığına gelen istinabe taleplerine ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Yakalama kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca, hakkında yakalama emri kararı verilen şüpheli, sanık ve hükümlülerin yakalanmalarına ilişkin yapılan işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Ailenin korunması kararlarının kaydı: 8/3/2012 tarihli ve 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun uyarınca hâkim tarafından verilerek Cumhuriyet başsavcılığına gönderilen tedbir kararları ile zorlama hapsi kararlarının safahatının işlendiği kayıttır.
• Esas kaydı: İddianamenin düzenlenmesiyle başlayıp kovuşturmanın sonuna kadar devam eden safahatın işlendiği kayıttır.
• İnfaz kaydı: Mahkeme ilâmlarının infazına ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Denetimli serbestlik kaydı: Şüpheli, sanık veya hükümlüler hakkında mahkeme tarafından verilen ve denetimli serbestlik müdürlüğünce yerine getirilmesi gereken seçenek ceza, tedbir ve yükümlülük kararlarına ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Hapis ile tazyik kaydı: 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanununun 76 ncı ve 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 60 ıncı maddesi ile diğer kanunlar uyarınca verilen kararlara ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Tazyik hapsi kaydı: 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanununun; 338 inci maddesinin ikinci fıkrası ile 340, 341, 343, 344 üncü maddeleri ve diğer kanunlar uyarınca verilen kararlara ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Disiplin hapsi kaydı: Mahkemece verilen disiplin hapsi cezalarının infazına ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• İstinaf kaydı: Mahkemece verilen hüküm aleyhine Cumhuriyet başsavcılığınca yapılan istinaf kanun yolu başvurularına ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Temyiz kaydı: Mahkemece verilen hüküm aleyhine Cumhuriyet başsavcılığınca yapılan temyiz kanun yolu başvurularına ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Muhabere kaydı:  Diğer kayıtlara işlenmesi gerekmeyen; Cumhuriyet başsavcılığı, mahkeme veya diğer mercilerden gelen ya da bu mercilere gönderilen evrakın işlendiği kayıttır.
• İdari yaptırım kararlarının kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca, idarî yaptırım gerektiren eylemlere ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Zimmet kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca, UYAP üzerinden gönderilemeyen evrakın işlendiği kayıttır.
• Kitaplık kaydı: Cumhuriyet başsavcılığı ve mahkemelere gönderilen kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer kitap ve dergilerin işlendiği kayıttır.
• Cumhuriyet savcısı bilgi kaydı: Cumhuriyet başsavcılığında görev yapan Cumhuriyet başsavcısı, Cumhuriyet başsavcı vekili ve Cumhuriyet savcılarının göreve ilişkin gizli olmayan kişisel ve mesleki bilgilerinin tutulduğu kayıttır.

• İddianame kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca düzenlenen iddianamelerin saklandığı kartondur. Her mahkeme için ayrı bir iddianame kartonu tutulur.
• Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair kararların saklandığı kartondur.
• Fezleke kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca görev nedeniyle ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet başsavcılığına gönderilen fezlekelerin saklandığı kartondur.
• Görevsizlik ve yetkisizlik kararı kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca verilen görevsizlik ve yetkisizlik kararlarının saklandığı kartondur. Gerekli hâllerde bu kartonlar ayrı tutulabilir.
• Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin karar kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca verilen kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin kararların saklandığı kartondur.
• İdarî yaptırım kararı kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca verilen idarî yaptırım kararlarının saklandığı kartondur.
• Değişik işler kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca, diğer kartonlarda saklanması gerekmeyen işlem ve kararların saklandığı kartondur.
• Hapis cezasının infazının ertelenmesi kararı kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 16 ve 17 nci maddeleri uyarınca verilen hapis cezasının infazının ertelenmesine dair kararların saklandığı kartondur.
• Adlî tebligat ve posta gönderileri kartonu: Görevli tarafından imza ve mühür ile teslim alınan tebligat ve posta evrakına ait sevk irsaliyelerinin bir örneği ile ödeme talimatının ve aylık posta gideri cetvelinin bir örneğinin konulduğu ve saklandığı kartondur.
• İş cetvelleri kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca, Bakanlık ve Kurula gönderilen iş cetvellerinin saklandığı kartondur.
• Teftiş tavsiyeler listesi kartonu: Teftiş sonucunda düzenlenen tavsiye listelerinin saklandığı kartondur.
• Denetleme kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca, noterlik ve icra müdürlüğü işlemlerinin denetimi sonucunda düzenlenen raporlar ile mahkeme yazı işleri müdürleri ve parayı elinde bulunduran diğer görevlilerin kasa hesaplarının tespit ve denetimine ilişkin tutanakların birer örneğinin konulduğu ve saklandığı kartondur. Bu kartona konulacak rapor örneklerinde ve tutanaklarda Cumhuriyet savcısının imzası ile Cumhuriyet başsavcılığı mührünün bulunması zorunludur.
• Zimmet kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca, UYAP üzerinden gönderilemeyen evrakın teslimine ilişkin belgelerin konulduğu ve saklandığı kartondur. Elektronik ortamda tutulan kaydın çıktısı alınır, ilgili sütun imzalatıldıktan sonra taranarak UYAP’a aktarılır ve kartonda muhafaza edilir. (2) Birinci fıkranın (ğ), (i) ve (j) bentlerinde gösterilen kartonların fizikî olarak da tutulması gerekir.

Şüpheli ve müdafiin dosya içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek almasına ilişkin yetkisi, soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecek ise Cumhuriyet savcısının istemi ve ilgili hâkimin kararıyla kısıtlanabilir. Bu karara gizlilik kararı adı verilir.

Ceza mahkemeleri, her il merkezi ile bölgelerin coğrafî durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur.

1. Asliye ceza mahkemesi
2. Ağır ceza mahkemesi

1. Çocuk ağır ceza mahkemeleri
2. Çocuk mahkemeleri
3. Trafik mahkemeleri
4. Fikri ve sınai haklar ceza mahkemeleri

Sulh ceza hâkimliği, kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, yürütülen soruşturmalarda hâkim tarafından verilmesi gerekli kararları almak, işleri yapmak ve bunlara karşı yapılan itirazları incelemek amacıyla kurulmuştur.

Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, sulh ceza hâkimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemelerince bakılır.

Ağır ceza mahkemeleri; kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, Türk Ceza Kanununda yer alan yağma (m. 148), irtikâp (m. 250/1 ve 2), resmî belgede sahtecilik (m. 204/2), nitelikli dolandırıcılık (m. 158), hileli iflâs (m. 161) suçları, Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dört, Beş, Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar (318, 319, 324, 325 ve 332 nci maddeler hariç) ve 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren suçlar dolayısıyla açılan davalar ile ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmakla görevlidir.

Çocuk ağır ceza mahkemelerinde bir başkan ile yeteri kadar (genelde iki) hâkim üye ile bağlı kalemde yazı işleri müdürü, zabıt kâtipleri ve mübaşir bulunur. Çocuk ağır ceza mahkemeleri de toplu mahkemeler olup bir başkan ve iki üye ile toplanır.

Çocuk mahkemesi, tek hâkimlidir. Mahkemeye bağlı kalemde yazı işleri müdürü, zabıt kâtipleri ve mübaşir bulunur. Duruşmalara Cumhuriyet savcısı katılmaz

Çocuk mahkemesi, asliye ceza mahkemesi görev alanına giren suçlar bakımından, suça sürüklenen çocuklar hakkında açılacak davalara bakar (m.26/1).

Yargılamanın hangi yer mahkemesi tarafından bakılacağını belirleyen kurallara yetki kuralları denir.

Her mahkemenin yargı yetkisi, belli bir coğrafi bölgeye göre belirlenir. Buna o mahkemenin yargı çevresi denir. Bu yargı çevresinin sınırları, idari teşkilat sınırlarına
göre belirlenir.

• Sanık
• Mağdur
• Suçtan zarar gören
• Malen sorumlu olan
• Katılan

Sanık, suç işlediği şüphesiyle mahkemeye sevk edilen, hakkında ceza davası açılan ve ceza mahkemesinin verdiği karar hükmünün kesinleşmesine kadar, suç şüphesi altında bulunan kişidir.

Sadece gerçek kişiler suçun faili olabilir ve hakkında ceza yaptırımına hükmedilebilir. Çünkü Anayasada bulunan cezaların şahsiliği ilkesinin bir gereği olarak suçun faili gerçek kişiler olabilmektedir. Özel hukuk tüzel kişileri hakkında ceza yaptırımı uygulanmasa da güvenlik tedbiri niteliğinde yaptırımlara hükmedilebilir.

Mağdur, sanığın suç oluşturan fiili neticesinde zarar gören kişidir.

Suçtan zarar gören, suç oluşturan fiil neticesinde menfaatleri ihlal edilen kişidir.

Malen sorumlu olan, yargılama konusu işin hükme bağlanması ve bunun kesinleşmesinden sonra, maddî ve malî sorumluluk taşıyarak hükmün sonuçlarından etkilenecek veya bunlara katlanacak kişidir.

1. İddianamenin kabulü
2. Tensip tutanağının düzenlenmesi
3. Duruşma gününün taraflara tebliği
4. Duruşmalara başlanılması
5. Delillerin toplanılması ve değerlendirilmesi
6. İddia ve savunmanın beyanlarının değerlendirilmesi

1. Beraat
2. Mahkûmiyet
3. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
4. Hapis Cezasının Ertelenmesi Kararı
5. Ceza Verilmesine Yer Olmadığına Dair Karar
6. Durma Kararı
7. Düşme Kararı
8. Davanın Reddi Kararı
9. Güvenlik tedbiri

Beraat kararı, işlenen eylemin ceza kanunu kapsamında bir suç teşkil etmediği, işlenen suçun sanık tarafından işlenmediği, sanığın suç işleme iradesinin olmadığı, hukuka uygunluk nedenlerinden birinin varlığı, işlenen suçun sanık tarafından işlendiği kanıtlanamadığı durumlarda verilmektedir.

Mahkûmiyet kararı, soruşturma ve kovuşturma evresinde toplanan delillerle sanığın atılı suçu işlediği sabit hale gelmişse verilmektedir.

• Sanığın muvafakati olması,
• Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası olması,
• Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,
• Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
• Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade yoluyla, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi şartlarının sağlanması gerekmektedir.

Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, sanığın yaşı küçükse, akıl hastasıysa veya sağır dilsiz ise, suç, hukuka aykırı ancak bağlayıcı bir emrin yerine getirilmesi, zorunluluk hali veya cebir tehdit altında işlenmişse, meşru müdafaa hallerinde, hata, etkin pişmanlık, şahsi cezasızlık halleri, karşılıklı hakaret, işlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı durumlarında verilmektedir.

Durma kararı, davanın açıldığı ancak esasa girilmeden, gerçekleşmesi gereken şart henüz gerçekleşmediği durumda durma kararı verilir. Şart gerçekleşene kadar kovuşturma durdurulmuş olur.

Düşme kararı, dava şartının yokluğu hallerinde, ölüm, zamanaşımı ve af hallerinde verilebilir. Şikâyete bağlı suçlarda şikâyetçi şikâyetinden vazgeçerse, beraat değil düşme kararı verilir.

Davanın reddi kararı, sanığın aynı eyleminden dolayı daha önce açılmış bir başka dava olması durumunda verilmektedir.

Hapis cezasının ertelenmesi kararı verilmesi durumunda, sanığın yüklenen suçu işlediğinin sabit bulunarak sanık hakkında mahkemece mahkûmiyet kararı verilir. Fakat TCK 51. maddesindeki şartlar oluşmuşsa mahkemece sanığa verilecek mahkûmiyet kararı ertelenebilir. Erteleme hükmü uygulandığında sanık denetim süresine tabi tutulur. Sanık denetim süresi içerisinde yükümlülüklere uygun davranarak, kasıtlı olarak suç işlenmezse ve iyi halli olarak süreyi geçirirse cezası infaz edilmiş sayılır. Ancak mahkûmiyet bütün sonuçları ile varlığını korur.

• Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakma
• Eşya müsaderesi
• Kazanç müsaderesi
• Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri
• Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri
• Suçta tekerrür
• Özel tehlikeli suçlar açısından uygulanan güvenlik tedbirleri
• Sınır dışı edilme
• Tüzel kişilere uygulanan güvenlik tedbirleri

• İddianamenin değerlendirmesi kaydı: İddianame ve soruşturma evrakının
  UYAP’tan mahkemeye gönderildiği tarihten başlayıp, mahkemece kabul veya iadesine karar verildiği tarihe kadar geçen sürecin safahatının işlendiği kayıttır.
• Esas kaydı: Davaların aşamalarının işlendiği kayıttır.
• Duruşma günleri kaydı: Mahkemenin iş durumuna göre duruşma yapılacak gün ve saatlerin bir sıra dâhilinde işlendiği kayıttır.
• Keşif günleri kaydı: Mahkemenin iş durumuna göre keşif yapılacak gün ve saatlerin bir sıra dâhilinde işlendiği kayıttır.
• Uzlaşma kaydı: Mahkemece yapılan uzlaşma işlemlerine ilişkin safahatın işlendiği kayıttır.
• Ön ödeme kaydı: Mahkemece uygulanan ön ödemeye ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Bilirkişilik kaydı: Mahkemece atanan bilirkişilere ilişkin bilgi ve işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Tercüman kaydı: Mahkemece atanan ya da sanık tarafından seçilen tercümana ilişkin bilgi ve işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• SEGBİS kaydı: Mahkemece, dinlenilmesine gerek görülen kişilerin SEGBİS kullanılarak dinlenilmesi, görüntü ve seslerinin kayda alınması ve saklanması ile ilgili bilgilere dair işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• İstinabe kaydı: Başka yer mahkemesi veya askerî mahkemede görülmekte olan
  dava kapsamında gönderilen istinabe taleplerine ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Karar kaydı: Mahkemece verilen karara ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• İstinaf kaydı: Mahkemece verilen hüküm aleyhine yapılan istinaf kanun yolu başvurularına ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Temyiz kaydı: Mahkemece verilen hüküm aleyhine yapılan temyiz kanun yolu başvurularına ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• İnfaz hâkimliği kaydı: İnfaz hâkimliğince yapılan işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Koruyucu ve destekleyici tedbir kararları kaydı: Mahkeme veya çocuk hâkimi tarafından, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu kapsamında verilen koruyucu ve destekleyici tedbir kararlarının safahatının işlendiği kayıttır.
• Sorgu kaydı: Tutuklama veya adlî kontrol kararlarına ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.
• Değişik işler kaydı: Diğer kayıtlara işlenmesi gerekmeyen; idarî yaptırım kararlarına karşı yapılan başvurular, arama, elkoyma, gözlem altına alma, iletişimin tespiti, dinlenilmesi, kayda alınması, gizli soruşturmacı görevlendirilmesi, teknik araçlarla izleme gibi karar ve işlemler ile 5271 sayılı Kanunun 205 inci maddesi uyarınca verilen tutuklama kararlarının safahatının işlendiği kayıttır.
• Muhabere kaydı: Diğer kayıtlara işlenmesi gerekmeyen; Cumhuriyet başsavcılığı,
  mahkeme veya diğer mercilerden gelen ya da bu mercilere gönderilen evrakın işlendiği kayıttır.
• Zimmet kaydı: Mahkemece, UYAP üzerinden gönderilemeyen evrakın işlendiği kayıttır.

• Karar kartonu: Kovuşturma evresi sonucunda verilen kararların saklandığı kartondur.
• Değişik işler kartonu: Değişik işler kaydına kaydolunan işler hakkında verilen kararların saklandığı kartondur.
• Adlî tebligat ve posta gönderileri kartonu: Görevli tarafından imza ve mühür ile teslim alınan tebligat ve posta evrakına ait sevk irsaliyelerinin bir örneği ile ödeme talimatının ve aylık posta gideri cetvelinin bir örneğinin konulduğu ve saklandığı kartondur. Temyiz ve istinaf kanun yoluna gönderilen dosyalar hakkında ayrı irsaliyeler düzenlenir ve bunlar ayrı kartonlarda muhafaza edilir
• İş cetvelleri kartonu: Mahkemece, Bakanlık ve Kurula gönderilen iş cetvellerinin saklandığı kartondur.
• Teftiş tavsiyeler listesi kartonu: Teftiş sonucunda düzenlenen tavsiyeler listesinin
  saklandığı kartondur.
• Zimmet kartonu: Mahkemece, UYAP üzerinden gönderilemeyen evrakın teslimine ilişkin belgenin konulduğu ve saklandığı kartondur. Elektronik ortamda tutulan
  kaydın çıktısı alınır, ilgili sütun imzalatıldıktan sonra taranarak UYAP’a aktarılır ve kartonda muhafaza edilir. Birinci fıkranın (c) ve (e) bentlerinde gösterilen kartonların fizikî olarak da tutulması gerekir.