Mahalli idarelerin görevlerini tam ve nitelikli bir
şekilde yapabilmeleri, elde edecekleri gelir veya gelir
kaynakları ile mümkündür. Kaynaklar kıt olsa dahi bu
kaynakları israfa neden olmadan hizmetlerde kullanmak,
iyi yönetim becerileri de gerektirmektedir

Mahalli idareler yerine yerel idareler kavramı,
aynı anlamda ve aynı kuruluşları kapsayacak şekilde
kullanılabilmektedir

Mahalli idarelere bir kısım hizmetlerin bırakılmış
olması, gelir kaynaklarının tahsisini de gerekli kılar.

Gelir bölüşümü, idareler arasında, hizmetin
gerektirdiği harcamayı yapabilecek gelirlerin belirli
kurallara uygun olarak dağıtılması ve bölüşülmesidir.

Gelir bölüşümü, idareler arasındaki özellikle mali
alanda gerçekleşen eşitsizliği gidermek ve ilişkileri
dengeye oturtmak için yapılan düzenleyici ödemelerdir.
Geniş anlamıyla gelir bölüşümü ise denge sağlayıcı
faaliyetlerin dışında ayrıca vergi kaynak ve gelirlerinin de
bu amaca uygun olarak bölüşülmesini ifade eder.

Gelir bölüşümünde temel hareket noktası, yerel
yönetimlerin kendilerine verilen görevler dolayısıyla
gelire ihtiyaç duymalarıdır.

Gelir bölüşümü konusunda mahalli idarelerin ne
kadar kamusal veya yarı kamusal mal üreteceği sorusu
ortaya çıkmaktadır.

Federal yapılı devletlerde yerel yönetimlere daha
geniş mali özerklik tanınırken ünite devletlerde yerel
yönetimlerin mali özerkliği son derece sınırlıdır.

Merkezî ve Mahalli idarenin gelir bölüşümünde
dört yöntem uygulanmaktadır. Bunlar; bağımsız vergileme
yetkisi sistemi, bağımlılık sistemi, ayırma sistemi ve vergi
gelirlerinden pay verilmesi sistemidir.

Bağımsız vergileme yetkisi sistemi, Hansa
Ritschl tarafından rekabet sistemi olarak da
isimlendirilmektedir.

Bu sistemde mahalli idareler değişik ölçülerde
olmakla birlikte vergileri toplama, vergileme ile ilgili
işlemleri kendi sorumluluklarında gerçekleştirme ve
vergilerin matrah ve oranını yasaların öngördüğü
çerçevede belirleme yetkisine sahiptirler.

Bağımsız bir vergi yetkisi denildiğinde, yerel
yönetimlere kendi başına vergi oranı, matrah belirleme,
vergi toplama ve vergilendirmeye ilişkin işlemleri yapma
açısından merkezî idareden bağımsız olması
anlaşılmaktadır. Yani mahalli idareler vergilendirme ile
ilgili anayasa ve kanunlarla tanınan bazı yetkilere sahip
olmaktadır.

Bağımsız vergilendirme sisteminin yerel
yönetimin vergi kaynağına fiziki olarak yakın olması
avantajıdır. Bu yakınlık ile halkın tercihlerine daha uygun
sonuçlar elde edilmektedir. Ayrıca, kaynakların optimal
dağıtımı da söz konusu olmaktadır.

Bu sistemin dezavantajları şunlardır:
• Merkezî idare ve yerel idarenin ayrı ayrı vergi
idaresi kurması verginin tarh, tahakkuk ve tahsil
maliyetini artırabilir.
• Vergilendirme yetkisine sahip hem merkezî idare
hem de yerel idarenin bulunması kişilerin
bireysel vergi yükünü arttırabilir.
• Aynı ülke sınırları içinde farklı oranlarda
uygulanan yerel vergilerin varlığı bölgeler arası
eşitsizliğe yol açabilir.
• Vergi sisteminde birlik ilkesi bozulabilir

Bağımlılık sisteminde, vergi gelirlerinin büyük
bir kısmı merkezî yönetimde toplanmakta, yerel
yönetimlere sadece küçük bazı yerel vergiler ve harçlar
bırakılmaktadır. Yani, yerel yönetimlerin, yerel
hizmetlerin finansmanı için merkezî idareden gelecek
bağış ve yardımlara veya kendilerine tahsis edilen paylara
gereksinimi vardır

Bu sistemde mali özerklik zayıf düzeydedir ve
yerel yönetimlerin merkezî idarenin müdahalesinden uzak
faaliyette bulunmaları oldukça güçtür. Ayrıca, ekonomik
etkinlik bakımından da yerel hizmetlerin merkezden
ayrılan kaynaklarla finanse edilmesi, vergi mükellefi ile
yararlandığı hizmet miktarı arasında fark oluşturmaktadır.

Bu sistem, özerk mahalli idare anlayışı ile
bağdaşmadığı gibi mahalli idarelerin demokratikleşmesi
önünde önemli bir engel oluşturduğundan dolayı
günümüzde geçerliliğini yitirmiştir.

Ayırma sisteminde her idarenin kendi gelir
kaynağına sahip olması nedeniyle, farklı idareler aynı
kaynağa başvuramazlar. Bu sistemle yerel yönetimlerin
mali özerkliği kuvvetlendirilmiş olmaktadır.

Uygulamada daha çok kurumlar vergisi, gümrük
vergisi, gelir vergisinin gelirlerin merkezî yönetimce tahsil
edildiği, emlak vergileri motorlu taşıt vergileri gibi
gelirlerin ise yerel yönetimlere bırakılmasının yaygın
olduğu gözlenmektedir.

Tahsilat işi merkezi idarenin yetkili organı
tarafından üstlenilmektedir ve toplanan vergilerin bir
kısmı merkezi idare tarafından belirli ölçülere göre yerel
idarelere pay edilmektedir.

En önemli avantajı, işlemleri merkezi tek bir
idare üstlenmiş olduğundan, çifte vergilendirmenin
önlenmesidir

En önemli dezavantajı ise yerel idarelerin
merkezi idareye bağımlı hale gelmesidir. Yani yerel
yönetimlerin mali özerkliğini yitirmesi konusudur.

Vergi gelirlerinin bölüşümünde genel bir formül
olmasa da merkezi yönetimin güçlenmesi durumunda
yerel yönetimin bağımsız vergi tarh ettirme olanağı da
azalmaktadır.

Ekonomik istikrarı sağlamada en önemli araçlar
olarak gelir ve kurumlar vergisinden söz edilmektedir. Bu
nedenle makroekonomik istikrar bakımından merkezi
idare tarafından toplanması daha uygunken bazı ülke
uygulamalarında yerel yönetimlere de pay verildiği
bilinmektedir.

Alman Anayasası’na göre gelir vergisi payları
eyaletler tarafından belediye nüfuslarına aktarılır ve
federal bir yasayla düzenlenir. Luksemburg’da yerel
yönetimler sermaye ve kâr üzerinden elde edilen gelirlere
sahiptirler. Norveç’te ise vergi oranlarının alt ve üst
sınırları parlamento tarafından belirlense de belediye gelirlerinin en önemlisi kişiler ve şirketlerden alınan gelir
ve kurumlar vergisidir

Tüketim üzerinden alınan vergiler de yerel
yönetimlerin geliri olabilmektedir. Yerel yönetimler
sınırları içerisinde satışlara ek vergi oranı
getirebilmektedir. Ayrıca bağımsız uygulamalara da
rastlanmaktadır. Günümüzde uygulaması kaldırılan bu
yöntemin vergiden kaçınma, denetim zorluğu, yerel
yönetimler farklı oranlar uyguluyorsa yerel yönetimler
arası rekabet gibi pek çok sakıncası vardır.

Tamamı veya bir kısmı yerel yönetim geliri
olabilmektedir. Özel tüketim vergileri de konu olan
malların talebinin fiyat esnekliğinin çok zayıf olması ve
yakın ikamesinin bulunmaması gibi nedenlerle yerel
yönetimlerin gelirleri olarak yer alabilmektedirler.

Emlak vergisi bina, arsa ve arazi gibi
taşınmalardan alınır ve bina ve vergi arazileri mahalli
idarelere en uygun vergilerdir. Vergiyi doğuran olay yerel
sınırlar içinde gerçekleştiğinden, vergi gelirinin yerel
idareye bırakılması uygundur. Emlak vergisi yerel
yönetimlerin istikrarlı, öngörülebilir, belirli, öz gelirleridir

Yere idareler bölge koşullarını daha etkin
kavrayabilmektedirler ve gelir kaynağını böylece daha iyi
kontrol altına alabilmektedirler. Ayrıca, yerel yönetimlerin
altyapı, kanalizasyon ve park gibi hizmetleri emlak
değerini olumlu etkilediğinden fayda vergilemesi
kavramını akla getirmektedir.

Emlak vergisi fiyat hareketlerine ve ekonomik
koşullardaki değişikliklere uyum sağlayamamaktadır. Bu
sorunu gidermek için her yıl yeniden değerleme oranı ile
emlak değerinin tekrar hesaplanarak vergi matrahını
bulmak uygulanacak en iyi yöntemdir

İskandinav ülkelerinden biri olan İsveç’te de
emlak vergilerini toplama yetkisi yerel yönetimlere
bırakılmıştır. Luksemburg’da ise emlak vergisi yerel
yönetimin geliri arasında yer almaktadır.

Vergilerin genel sınıflandırmasında kısmı servet
vergisi olarak yer alır ve emlak vergisi gibi faydalanma
ilkesi kapsamında değerlendirilebilir. Araç sayısı artışı ile
yerel yönetimin sunduğu bakım vb. hizmetlerin artışı söz
konusudur. Ayrıca yoğun araç kullanımının sıkışıklık ve
çevre kirliliği yaratması maliyet unsuru olduğundan kamu
idaresi vergiler yoluyla motorlu taşıt kullanımından kaynaklanan zararın telafisini ya da motorlu taşıt
kullanımını azaltmayı sağlayabilmektedir

Portekiz’de taşıtların niteliklerine göre belediye
sınırları içinde ikamet edenlerin, kayıtlı taşıtlarından
alınan taşıt vergisi mevcuttur. Ülkemizde ise motorlu
taşıtlar vergisi genel bütçe vergi gelirleri içerisinde yer
alırken, 2002 yılına kadar toplam hasılatın belirli oranının
belediye ve il özel idarelere verilmesi hükmü vardı. Ancak
toplam hasılatın belirli bir oranının yerel idarelere
verilmesi hükmü 4629 sayılı kanun uyarınca
01.01.2002’de yürürlükten kalkmıştır.

Yerel bir vergi olarak kabul edilir. Bunun nedeni
ise meslek faaliyetinde bulunan yani meslek vergisinden
yükümlü kişilerin bulunduğu yerin hizmetlerinden
faydalanmasıdır.

İsviçre’nin Cenevre Kanton’unda vergi
gelirlerinin en önemlisini ticari vergi (belediye vergisi)
oluşturmaktadır. Fransa belediyesi de endüstri, iş sahipleri,
hizmet sağlayanlar, meslek sahiplerinden meslek vergisi
almaktadır. Meslek vergisi Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti’nde de Belediye gelirleri içinde yer
almaktadır. Ülkemizde ise belediye vergileri birinci
bölümde yer almış, ancak 1987 yılında yapılan
değişiklikle yürürlükten kaldırılmıştır.

Diğer coğrafyalarda yüz ölçüm olarak alan,
yolların uzunluğu, okula giden çocuklar gibi diğer ölçütler
de kullanılmaktayken, en yaygın olanı nüfus kriteridir

 Ülkemizde gelir ve kurumlar vergisi toplam
hasılatının %5’i nüfusa oranlanarak yerel yönetimlere
dağıtılmaktadır. Bulgaristan’da ise yerel yönetimler kendi
bölgelerinde toplanan gelir vergisinden %50, kurumlar
vergisinden ise %6,5 pay almaktadır.

Vergiler karşılıksız olarak tanımlanmaktayken;
harç, şerefiye resim, harcamalara katılma payı adları
altında yerel yönetimlerce tahsil edilen tutarların bir
karşılığı olması bu gelirleri vergiden ayırmaktadır. Ayrıca,
vergi ile benzer özellik olarak iki gelir türü de zorunludur

Vergi benzeri gelirler, harç resim ve şerefiye ile
harcamalara katılma payıdır.

Harç, resim, şerefiye gibi mali yükümlülükler
faydalanma esasına göre alınır

Harçlar, “bazı kamu hizmetlerinden yararlanan
kimselerin belli bir ölçüde bu hizmetlerin maliyetine
katılmaları amacıyla ya da kişilerin bazı işlemleri
yapmaları sırasında konulan ve zor unsuruna dayanan mali
yükümlülüklerdir”.

Yarı kamusal mal ve hizmetlerin, özelliği gereği
faydalanan kişiye özel fayda sağlamasının yanında neden
olduğu dışsallıkla topluma da fayda sağlamaktadır. Harç
ödenerek görülen hizmetin topluma sağladığı fayda ise
kamu düzeni, halk sağlığı olabilir.

Resim, karşılıksız olarak ya da yerel yönetimlerin
hizmetlerinden faydalanma karşılığında ya da bir hakkın
elde edilmesinin bedeli olarak tahsil edilebilen kamu
gelirleridir.

Şerefiye, kamu tüzel kişilerinin
gerçekleştirdikleri bayındırlık ve altyapı hizmeti, imar
faaliyetleri sonucu kişilerin sahip oldukları bina, arsa,
arazinin değerlerinde meydana gelen artışlar sonucu kişi
ve kurumlardan alınan bir tür vergidir.

Yerel yönetimin faaliyetleri olan kanalizasyon,
yol, yeşil alan, meydan, kaldırım yapılması veya
mevcutlarının daha iyi hâle getirilmesi, gayrimenkulün
değeri artmaktadır. Bu durum ise gayrimenkul değeri artan
kişiye şerefiye adı altında bir bedel ödeme yükümlülüğünü
getirmektedir.

Gayrimenkulün değerini olumlu yönde etkilese
de para değerindeki değişme, nüfus hareketleri, gayrisafi
yurt içi hasıladaki artışlar şerefiye alma nedeni
oluşturmaz.

Harcamalara katılım payının kapsamını yol,
kanalizasyon, kaldırım iyileştirmesi gibi altyapı
tesislerinin gerçekleştirilmesi sırasında, yerel yönetimler
tarafında yapılan harcama tutarlarının bir kısmının bu
hizmetlerden yararlanacak olanlara ödettirilmesi oluşturur.

Şerefiye altyapı üst yapı tesislerini
gerçekleştirdikten sonra gayrimenkulde gerçekleşen değer
artışını hedef alırken, harcamalara katılma payında ise
hizmetten yararlanacak olanların yatırımları finansmanı
söz konusudur

Yerel yönetimlerin şirket kurma, ortak olma ve
ortak girişimde bulunmalarına en önemli kısıt, yasalarda belirtilen faaliyetler olması ve yerel halkın ihtiyaçlarını
karşılamaya yönelik olmasıdır.

Bu nedenler, yerel halkın ortak ve yerel
ihtiyaçlarını karşılamak, kamu hizmetlerini daha etkin
sunmak amacıyla kamu hukuku hükümlerinden çıkarak
özel hukuk hükümlerine tabii olmak, ekonomik yaşamın
düzenlenmesi ve rekabetin teşviki ile merkezî idare
denetiminden kurtulmaktır.

Emlak gelirleri, yerel yönetimlerin sahip olduğu
gayrimenkullerin satılması veya kiraya verilmesinden elde
edilen gelirlerdir.

Para cezaları, kanunlara, yönetmeliklere aykırı
hareket edilmesi ve yasal sorumlulukların zamanında
yerine getirilmemesi nedeniyle yerel yönetimler tarafından
bu davranışlarda bulunan kişi ya da kurumlara ödettirilen
yükümlülüklerdir.

Emlak vergisi kapsamında gayrimenkuller
özellikleri itibariyle esnek bir gelir kaynağı oluşturmazlar.
Para cezalarında ise amaç gelir elde etmek değil, yerel
halkın kanunlara uymasını sağlamaktır.

Borçlanma, gelecek kuşakları da borç yükü altına
koyan ve bu yüzden daha dikkatli davranılarak
başvurulması gerek bir finansman kaynağıdır.

Borçlanma ile elde edilen gelir, yol, köprü,
altyapı, şehir içi ulaşımda tramvay gibi karbon salınımı
olmayan çevreci yatırımlar gibi geleceğe faydalı olacak
şekilde yatırımlarda kullanılmalıdır.

Yerel yönetimler borçlanma ile ilgili olarak
merkezi yönetimin belirlediği kurallar çerçevesinde
yetkiye sahiptirler, yani sınırsız bir yetkileri yoktur.

Bu kurallar, merkezî idareden önceden izin
alınması, gelecek kuşakların da faydalanabileceği
yatırımlar yapılması, borçlanmanın yurt içinden yapılması,
borçların yeni borçlarla finanse edilmemesi gibi
sınırlamalardır.

Böylece yerel yönetimler, proje tasarımını
geliştirebilmekte, yurt içi ya da yurt dışı finansman kaynaklarına ulaşabilmeleri için daha şeffaf ve hesap
verilebilir mali tablolar hazırlamaları sağlanmaktadır.

Bağış ve yardımlar, geri ödeme zorunluluğu
olmayan, merkezî yönetimin, yerel yönetimlere yaptığı
finansal transferlerdir.

Bağış ve yardımlara ilişkin kaynakların aktarımı
önceden tespit edilmiştir ve yönetim kademeleri
arasındaki görev ve yetki paylaşımında koruyucu ve
denkleştirici rol oynamaktadır.

Yerel yönetimlere yapılan bağış ve yardımlar şu
amaçları taşır:
• Yönetimin değişik kademeleri arasında dikey
eşitliğin ve her kademede çeşitli birimler arasında
yatay eşitliğin sağlanması,
• Yarı kamusal mal ve hizmetlerin üretiminin
teşvik edilmesi,
• Mal ve hizmetlerin üretiminde standart bir
düzeyin sağlanması,
• Mal ve hizmetlerin üretim ve tüketiminin
doğuracağı dışsallıkların içselleştirilmesi,
• Merkezî yönetimin sorumluluğunda olmasına
karşın yerel düzeyde daha etkin yönetilebilece

Bağış ve yardımlar şartlı bağış ve yardımlar ile şartsız bağış ve yardımlar olmak üzere iki kapsamda
incelenebilir.

Şartlı bağış ve yardımlar, belirli bir şart öne
sürülerek belirli bir amacın gerçekleştirilmesi için verilen
yardımlardır. Yalnızca veriliş amaçları için
kullanılabilirler.

Şartsız bağış ve yardımlar, kullanımı ile ilgili bir
sınırlama getirilmeyen, en az sınırlayıcı olan ve yardım
alan idare tarafından daha çok tercih edilen yardımlardır.

10. Yüzyılın başlarında belirli bir düzeye erişen
kentleşme sorununa, 1950’lerden bu yana büyük kentler
veya metropoller (megapoller) sorunu da eklenmiştir.
Nüfusun hızla çoğalması ve artan bu nüfusun büyük bir
kısmının giderek kentlerde yaşaması kent sorunlarına
neden olmuştur. 1870’de dünya nüfusunun %1’i kentlerde
yaşarken bu oran 2008’de %50’lere ulaşmıştır.

Bu soruna büyük kentleri hafifletmeyi öngören
amenajman uygulaması ile yaklaşıldığı gibi mahalli idare
sorunlarını metropoliten alanlar adı altında daha geniş
coğrafi üniteler içinde ele almak eğilimi de ortaya
çıkmıştır

Birçok ülkede, geleneksel kent ve belediye
sınırlarını aşan bölge birlikleri kurulmuştur. Ayrıca,
ABD’de geliştirilen yeni bir özel bölgeler uygulaması ile
ilk defa coğrafi sınır yerine belli bir hizmeti esas alan yeni
bir tür mahalli idare ünitesi de kurulmuştur.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra büyük kentlerin
amenajmanı adı verilen ve büyük kentlerdeki yoğun
nüfusun azaltılması ile kentlerin genişlemesini
engellemeyi öngören yeni bir düzenleme hareketine
ihtiyaç duyulmuştur. Günümüzde ise Tokyo, Londra, Paris
ve İstanbul gibi kentlerdeki nüfus akımı sorunu ulusal
planda çözüm aranmasını gerektirmiştir.

Dikkatli bir gözlem, nüfusun yoğun olduğu
bölgelerde kent ile köy arasındaki ayırımın giderek
kaybolduğu gerçeğini doğrulmaktadır.

Yoğun nüfusun neden olduğu kalabalıklaşmanın
yarattığı maliyet ihmal edilemez bir seviyeye erişmiştir.
Ek olarak, konut buhranı ve arsa spekülasyonları ile haksız
kazançların ortaya çıkması da büyük önem taşıyan
olumsuz dışsallıklardandır. Ayrıca gecekondular gibi
gelişigüzel büyümelerle birlikte turistik öneme sahip
alanlardaki estetik bozulmakta ve birtakım sorunlar ortaya
çıkmaktadır. Son olarak, ölçüsüz büyüme sonucu artan
maliyetler ekonomik ve mali yönden de olumsuz sonuçlar
yaratmaktadır

Kentleri bu durumlarından kurtarmak için, biri
koruyucu, diğeri ise tedavi edici nitelikte iki ayrı yöntem
önerilmektedir. Koruyucu olanın amacı kentin
genişlemesini önlemek, tedavi edicininki ise yoğunluğu
hafifletmek suretiyle kenti nefes alır hâle getirmektir

Kentlerin, köylerden göç edenler için her ne
kadar gerçek her zaman öyle olmasa da sanayileşmiş
olarak görülmesi köylerden kentlere doğru göçün asıl
nedeni olarak kabul edilmektedir. Ayrıca, teknolojik imkanlar sayesindeki kentlerdeki gelişmeleri anında takip
edebilen köy halkı için, kentlerin imkanlarından
yararlanmanın özlem uyandırdığı da ifade edilmektedir.
Bu olaya bütünüyle sosyal, ekonomik ve entelektüel
erozyon adı da verilmektedir.

Ortaya çıkan olumsuz gelişmeleri önlemek için
günümüzde özellikle sanayi siteleri kurulması ve yeni
kentler kurulması tedbirleri üzerinde durulmaktadır.

 Sanayi siteleri ve yeni kentler kurulması gibi
kentlerin daha da büyümesini önleyici tedbirlerin yanı
sıra, nüfusun yoğunluğu nedeniyle boğulur hâle gelmiş
büyük yerleşim birimlerini nefes alır hâle getirecek başka
tedbirlere de ihtiyaç vardır. Kentçilik dilinde bu tedbirlere,
boğulmaktan kurtarma adı verilmektedir.

Kentleri boğulmaktan kurtarmanın kesin ve kolay
yolu iki şekilde olmaktadır: gelenlerin kente
yerleşmelerine izin vermemek ve kentte yerleşmiş
olanlarını bir kısmını kentten çıkarmaktır. Ancak bu
tedbirler, günümüz anayasal düzeninde hiçbir ülkede
uygulanamaz niteliktedir. Özgürlükçü demokrasilerde
sorunun çözümü, yığılmalara sebep olan sosyal ve
ekonomik faktörlerin ortadan kaldırılması ile mümkün
olabilir.

Yoğun nüfuslu yerlerde bazı vergilerin
artırılması, yeni inşaat ruhsatı verilmemesi, kent dışına
taşınacak tesislere ucuz arsa ve kredi imkanı sağlanması
ve kamulaştırma gibi tedbirler önerilmektedir. Ayrıca,
küçük yerleşme birimlerinin sosyal ve ekonomik koşullar
yönünden yaşanır hâle getirilmesi ve mevcut olduğu hâlde
çeşitli nedenlerle gelişememiş kentlerin bazı kamusal
faaliyetlerle uyandırılıp canlandırılması ve yerleşme birimi
olarak yeniden cazip yerler hâline getirilmesi gibi tedbirler
uygulanabilir.

Metropoliten alanlar ve özel bölgeler
kentleşmenin ulaştığı boyutlar ile bölgesel karakterdeki
bazı hizmetlerin önem kazanması sonunda ortaya çıkan
yeni birtakım kurumlardır.

Mesafe yönünden kentler ile köyler arasındaki
ayrımın kaybolmaya başlaması, mahalli idarelere ilişkin sorunu daha büyük coğrafi ünitelerde ele almayı zorunlu
hale getirmiştir.

II. Dünya Savaşı sonrasında ABD’de gazilere ve
diğer nüfusa konut sağlama kaygısı ile yeni konutların
inşa edilmesi ile tek merkezli yapılar çok merkezli
metropol yapılar haline gelmiştir.

Kentsel gelişme konusu, Solow’un başını çektiği
neo-klasik büyüme teorisi ve Alonso’nun öncülük ettiği
kent ekonomisi yaklaşımı ile açıklanmaktadır.

Metropol alan, çekirdek bir şehir merkezine bağlı
olarak gelişmiş, merkezden dışarıya doğru şehir merkezi,
iç şehir, iç banliyö halkaları, dış banliyö haklarından
oluşan, bu alanlarla bütünleşik bir yapıda en dışta kırsal
alanların da yer aldığı büyük nüfus ve yüz ölçümüne sahip
şehirlerdir. Diğer bir tanıma göre ise geniş bir şehir ve onu
çevreleyen, idari yönden ayrı olmakla beraber, doğal ve
ekonomik bir ayniyet gösteren çok sayıda uydu kentsel
topluluklardır.

Devamlı genişleyen kentleşme alanlarında
mahalli ve merkezi idare hizmetlerinin ayrı ayrı
çalışmalarının verimli sonuçlar sağlamaması nedeniyle
yeni bir düzenlemeye gitmek ve yeni bir idare yönetimi
bulmak kaçınılmaz olmuştur. Metropoliten idareler, bu
ihtiyacı karşılamak amacıyla kurulmakta ve
geliştirilmektedirler.

Metropol belediye, metropol alanın tamamından
sorumlu, metropol alandaki imar düzenlemek ulaşım
planlarını yapan ve diğer önemli kentsel hizmetleri
bütüncül bir yaklaşım içinde yürütüp koordine eden ve
ölçek ekonomileri sağlayan nüfus ve alan bakımından
büyük ölçekli belediyelerdir.

Özel bölgeler, ABD’de gerçekleştirilmiş tek bir
hizmeti gerçekleştirme amacına yönelik bir mahalli idare
birimidir.

 Özel bölgeler kurulmasının bazı mahalli
hizmetlerin gerçekleştirilmesinde pratik ve yararlı bir
buluş olmasının nedeni, belirli bir hizmet için optimal
büyüklükteki bölgenin seçiminin nispi olarak daha kolay
olmasıdır. Özellikle yakıt ve enerji, su, telefon ve ulaşım
gibi hizmetlerde özel bölgeler başarılı sonuçlar almaktadırlar.