MEDYA EKONOMİSİ VE İŞLETMECİLİĞİ Dersi SİNEMA SEKTÖRÜNÜN EKONOMİSİ VE İŞLETMECİLİĞİ soru cevapları:

Bir iletişim aracı, sanat formu ve eğlence aracı olarak sinemanın en önemli öğesi, filmdir. 

1. Fikrin oluşumu
2. Finans
3. Pre-prodüksiyon (üretim öncesi)
4. Prodüksiyon (üretim)
5. Post-prodüksiyon (üretim-sonrası)
6. Dağıtım
7. Gösterim

Yapımcı, filmin çekim öncesi ve sonrasında yapılacak işleri ve finansmanı ayarlamaktan sorumludur.

Değer zincirinin pre-prodüksiyon halkası, prodüksiyon aşamasında gereksinim duyulacak insan ve teknik öğeler ile mekânın saptanmasını içerir.

Set dekorcusu (set decorator), genellikle iç mekân dekorlarında deneyimli biridir, setleri özel film çekim amaçlarına uygun olarak düzenler, aksesuvarları bulan personeli ve çekim sırasında setteki şeyleri düzenleyen bir set donatıcısını (set dresser) denetler.

Yönetmen, senarist, oyuncu gibi yaratıcı işgücü, ışık ve ses teknisyenleri, kameramanlar gibi teknik işgücü, yürütücü yapımcı, uygulayıcı yapımcı (line-producer),genel koordinatör gibi yapımdan sorumlu yöneticiler, teknik ekipman ve operatör hizmeti sağlayan firmalar, oyuncuların temin edildiği cast ajansları, (film müzikleri ile ilgili olarak) müzisyenler, dekor, kostüm ve aksesuvar tasarımı, imalat ya da kiralama ile ilgili aktörler, fotoğraf sanatçıları, çekimlerin gerçekleştirildiği stüdyolar ve/veya gerçek mekânlar ve yeme-içme, ulaşım, güvenlik, temizlik gibi destek hizmetler şeklindedir. 

Değer zincirinin beşinci halkasındaki post-prodüksiyon olarak adlandırılan çekim sonrası aşama, çekilen filmlerin kurgulanması, ses efektleri ve müzikle bağlanması, görüntülerin renk ve ışık düzenlemelerinin yapılarak gösterime hazır hale getirilmesini içerir.

Kinetoscope: Edison ve Dickson’ın 1881’de geliştirdiği, filmin, makinenin altındaki makaralardan geçerek dönen bir çembere yerleştirildiği, kişiye özel izleme olanağı sağlayan bir gösterim aygıtıdır. Bu araçta film izlemek için, filmi tekrar başa sarmak gerekmekteydi.

Giriş ücretli olduğu için beş sent değerindeki “nickel”; Yunanca’da müzik ya da dramatik programlar için kullanılan küçük bina anlamındaki “odeon” sözcüklerinin birleşmesiyle oluşturulan, film gösterimlerinin yapıldığı sinema salonlarını tanımlar. Amerika’da Pittsburgh’da 1905’te, yalnızca film göstermek için açılan ilk yerleşik sinema salonuna verilen bu isim, zamanla koltuk sayısı 200’ü geçmeyen sinema salonları için de kullanılmıştır.

Yunanca “hareketi yazmak” anlamına gelen, Auguste Lumie´re ve Louis Lumie´re’in tasarladığı, 13 Şubat 1895'te Fransa için patentini aldıkları, görüntüleri kaydetmeye ve bir ekran üzerinde yansıtmaya yarayan aygıttır.

Tröst, serbest rekabete dayalı kapitalist ekonomik modelde, belli bir sanayi dalının bir ortaklar grubunun eline geçmesiyle oluşan bir tekelcilik biçimidir.

“Hollywood’un Altın Çağı” olarak adlandırılan bu dönemin en önemli özelliği, prodüksiyon, dağıtım ve gösterim aşamalarını bünyesinde toplamış olan büyük stüdyoların/majörlerin sinema endüstrisine egemen olmasıydı.

“Dahil etme”, Marksist düşünür Antonio Gramsci’nin insanların bilinçlerini, düşünme biçimlerini, egemen ideolojinin işleyişini haklılaştıracak biçimde ele geçirmeyi içeren ideolojik hegemonya pratiklerinden biridir. Hollywood da, kapitalist sistemin çıkarlarına aykırı bir unsuru, sistem için tehlikeli olan bu özelliklerinden ayırarak kendisine dahil eder ve böylece onu zararsız hale getirmiş olur.

Sinema ekonomisi ve işletmeciliğinde temelde iki model söz konusudur. Bunlar, “liberal” ve “korumacı” yaklaşımdır.

Marksist ekonomi politik yaklaşım, her iki modele de meydan okuyarak, ekonomi ve kültürün, birbirlerine meydan okuyan ikizler olduğunu, daha doğru bir açıklama biçiminin teoriyi politikleştirmek ve politikayı teorileştirmekle mümkün olduğunu söyler.

Bu alanda temel dinamiklerin izleyici beğenileri, reklam, pazarın büyüklüğü, ülkenin ve dünyanın ekonomik durumu, küreselleşme ve küresel politikalar, benimsenen ekonomik model, siyasal-yönetsel yapı, teknik- teknolojik koşullar ve varolan gündem olduğu söylenebilir.

Bu dinamikler “teknolojik gelişme”, “sinemasal okuryazarlık”, “küreselleşme”, “dijitalleşme” ve “üretim göçü” olarak sıralanabilir. 

Padişah Abdülhamit’in, suikast korkusuyla İstanbul’a elektriğin girişine izin vermemesi, sinemanın uzun yıllar boyunca yerleşik olmasını engellemiştir.

Eurimages’ın ekonomik ve kültürel olmak üzere iki amacı vardır. “Ekonomik amacı, ticari başarıyı dikkate alan, aynı zamanda sinemanın diğer sanatlar gibi bir sanat olduğunu ve buna uygun hareket etmek gerektiğini gösteren bir endüstriye yatırım yapmaktır. Kültürel amacı ise, ortak kültürleri tek bir kültürle ortaya çıkan Avrupa toplumunun birçok yönünü yansıtan yapımları desteklemektir”.

1. Kurumsallaşma eksikliği
2. Telif haklarına ilişkin yasal düzenlemelerin eksikliği
3. Altyapı eksikliği
4. Yasal olmayan film gösterimi ve satışı nedeniyle, büyük bir paranın sinema sektörüne akmayışı
5. Çalışma yaşamında kuralsızlık ve emek sömürüsü
6. Eğitim kurumları ile sinema endüstrisi arasındaki ilişkilerin gevşekliği
7. Finansman yetersizliği
    

Türkiye sinema endüstrisinde diğer eksiklikler şöyle sıralanabilir: “Bilgi bankası ve veri tabanı, AR-GE altyapısı, arşivleme ve film üretimini, tıpkı inşaat sektörü gibi bir kazanç alanı olarak gören ve kâr amacıyla finans sağlayan yatırımcılar”.