OSMANLI TÜRKÇESİ II Dersi FARSÇADA TAMLAMALAR, TRANSKRİPSİYON ALFABESİ soru cevapları:
Toplam 45 Soru & Cevap#1
SORU: Farsçada isim tamlamasında önce hangi öge gelir?
CEVAP: Farsçada isim tamlamasında önce tamlanan gelir.
#2
SORU: Farsçada tamlamalarda ilk kelimenin sonunda ne bulunur?
CEVAP: Farsça tamlamalarda ilk kelimenin sonunda izafet kesresi bulunur.
#3
SORU: İzafet kesresi Türkçenin ses uyumuna göre nasıl okunur?
CEVAP: zafet kesresi Türkçenin ses uyumuna göre -ı ya da -i diye okunur.
#4
SORU: Bir tamlamanın isim tamlaması mı sıfat tamlaması mı olduğu nasıl anlaşılır?
CEVAP: Bir tamlamada tamlayan isim ise isim tamlaması, tamlayan sıfat ise sıfat tamlaması olur.
#5
SORU: İsim tamlamalarının işlevi nedir?
CEVAP: İsim tamlamaları aidiyet, nisbet ve özel durumları açıklamak için kullanılır. Bazı durumlarda tamlayan tamlananın cins ve türünü açıklar.
#6
SORU: Farsça isim tamlamalarında izafet kesresinin kullanımında ne gibi özel durumlar vardır?
CEVAP: Farsça isim tamlamalarında tamlanan -a/-e ya da -î sesleri ile bitiyorsa izafet kesresini göstermek üzere bu harflerin üstüne hemze konur. Tamlanacak kelime â veya û ile bitiyorsa izafet kesresi ye ile yapılır. Buna izafet ya’sı denir.
#7
SORU: Sıfat tamlaması nedir?
CEVAP: Nitelenen bir isim ve onu niteleyen bir sıfattan oluşan tamlamalara sıfat tamlaması denilmektedir.
#8
SORU: Farsça sıfat tamlamalarında izafet kesresinin kullanımında ne gibi özel durumlar vardır?
CEVAP: Farsça sıfat tamlamalarında tamlanan -a/-e ya da - î sesleri ile bitiyorsa izafet kesresini göstermek üzere bu harflerin üstüne hemze konur. Tamlanacak kelime â veya û ile bitiyorsa izafet kesresi ye ile yapılır. Buna izafet ya’sı denir.
#9
SORU: Farsça sıfat tamlamalarında çokluk uyumu nasıldır?
CEVAP: Sıfat tamlamalarında tamlanan da tamlayan da Farsça kelimelerden oluşuyorsa, bunlar arasında çokluk bakımından uyum olması gerekmez. Bu tür tamlamalarda tamlayan her zaman sıfat olduğundan ve Farsçada sıfatlar umumiyetle tekil halde bulunduklarından, istisnalar dışında isim çoğul olsa bile kendileri tekil gelir.
#10
SORU: Farsça sıfat tamlamalarında erillik-dişillik uyumu nasıldır?
CEVAP: Farsçada kelimeler eril (müzekker) ve dişil (müennes) olarak tasnif edilmediklerinden tamlamalardaki her iki kelime de Farsça ise bu açıdan bir uyumluluk zorunluluğu yoktur. Sadece dişilik ifade eden Farsça isimlere niteleme yapan Arapça sıfatlar getirildiği zaman bu sıfatlar dişilik eki alırlar.
#11
SORU: Osmanlıcada bir sıfat tamlamasında tamlayan ve tamlanan kelimeler Arapça ise çokluk ve erillik-dişillik uyumu nasıldır?
CEVAP: Osmanlıcada bir sıfat tamlamasında tamlayan ve tamlanan kelimeler Arapça ise çokluk ve erillik-dişillik uyumuna dikkat edilir.
#12
SORU: Sıfat tamlamalarında ismin ardından birkaç sıfat geliyorsa tamlamanın yapısı nasıl olur?
CEVAP: Sıfat tamlamalarında ismin ardından birkaç sıfat geliyorsa bunlar yine izafet kesresi denen -i ile veya aralarına u, ü şeklinde okunan atıf vav’ının getirilmesiyle yapılır.
#13
SORU: Farsça bir tamlamayı çevirirken hangi sıraya dikkat etmek gerekir?
CEVAP: Farsça tamlama sırası Türkçe tamlama sırasının tam tersi olduğu için tamlamayı sondan öne doğru gelmek gerekir.
#14
SORU: İki kelimeden oluşmuş birleşik kelimelerin zincirleme tamlamadaki yeri nedir?
CEVAP: İki kelimenin birleşimiyle oluşmuş birleşik kelimeler tamlamaya girdiklerinde bir kelime olarak kabul edilir. Bunlarla da ikili, üçlü dörtlü vs. tamlamalar yapılabilmektedir.
#15
SORU: Bir zincirleme tamlamayı çözümlerken neye dikkat etmek gerekir?
CEVAP: Bir zincirleme tamlamayı çözümlerken önce tamlayan konumundaki kelime veya kelimelere bakmak gerekir.
#16
SORU: Dört kelimeden oluşmuş zincirleme tamlamalar nasıl çözümlenir?
CEVAP: Dört kelimeden oluşmuş zincirleme tamlamadaki kelimelerden hiçbirinin sıfat olmadığı veya sadece son kelimenin sıfat olduğu durumlarda, kelimeler sondan başa doğru isim tamlamaları oluşturarak gelir.
#17
SORU: Transkripsiyon alfabesi nedir?
CEVAP: Türkçede eski alfabeyle yazılmış metinlerdeki bazı harflerin karşılığı olmak üzere bir takım işaretler ve harflerin kullanıldığı alfabeye trankripsiyon alfabesi denir.
#18
SORU: Transkripsiyon alfabesinde uzun a nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde uzun a, a şeklinde gösterilir.
#19
SORU: Transkripsiyon alfabesinde peltek se nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde peltek se, s şeklinde gösterilir.
#20
SORU: Transkripsiyon alfabesinde ha nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde ha, ? şeklinde gösterilir.
#21
SORU: Transkripsiyon alfabesinde hı nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde hı, ? şeklinde gösterilir.
#22
SORU: Transkripsiyon alfabesinde zel nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde zel, z şeklinde gösterilir.
#23
SORU: Transkripsiyon alfabesinde sad nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde sad, ? şeklinde gösterilir.
#24
SORU: Transkripsiyon alfabesinde dad nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde dad, z ya da ? şeklinde gösterilir.
#25
SORU: Transkripsiyon alfabesinde tı nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde tı, ? şeklinde gösterilir.
#26
SORU: Transkripsiyon alfabesinde zı nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde zı, ? şeklinde gösterilir.
#27
SORU: Transkripsiyon alfabesinde gayın nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde gayın, g şeklinde gösterilir.
#28
SORU: Transkripsiyon alfabesinde kaf nasıl gösterilir?
CEVAP: Transkripsiyon alfabesinde kaf, ? şeklinde gösterilir.
#29
SORU: Tarih bölümü öğrencilerinin kullanabileceği sözlükler ne türde sözlüklerdir?
CEVAP: Tarih bölümü öğrencilerinin kullanabilecekleri iki tip sözlük vardır: 1. Osmanlı Türkçesi alfabesinden yine Osmanlı Türkçesi alfabesine düzenlenmiş sözlük; 2. Latin alfabesinden Latin alfabesine düzenlenmiş sözlük.
#30
SORU: Osmanlıca-Osmanlıca sözlük daha çok hangi amaçla kullanılır?
CEVAP: Osmanlıca-Osmanlıca sözlük daha çok eski metinleri okurken karşılaştığımız kelimelerin doğru okunması açısından faydalıdır.
#31
SORU: Lisans öğrencilerinin kullanılabileceği seviyede sözlükler hangileridir?
CEVAP: Devellioğlu, Ferid, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat; Kanar, Mehmet, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü; Kanar, Mehmet, Farsça-Türkçe Sözlük; Ozon, Mustafa Nihat, Osmanlıca/Türkçe Sözlük; Pakalın, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü; Parlatır, İsmail, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü; Redhouse, Sir James, A Turkish and English Lexicon; Şemseddin Sâmî, Kamûs-ı Türkî.
#32
SORU:
Bir tamlamanın Farsça olabilmesi için gerekli asgari şart nedir?
CEVAP:
Farsça isim tamlamalarında tamlanan (muzâf) ve tamlayanın (muzâfun-ileyh) her ikisinin de Farsça olması şartı yoktur. Bunlardan birisi Farsça olabildiği gibi her ikisinin de Arapça olmasında bir mahzur yoktur. Burada önemli olan izâfetin yani tamlamanın Farsça karakterli olmasıdır. Bunu da sağlayan –i izafet kesresidir.
#33
SORU:
Bir tamlamanın isim veya sıfat tamlaması olmasını belirleyen husus nedir?
CEVAP:
Bir tamlamanın isim veya sıfat tamlaması olmasını belirleyen husus tamlayanın niteliğidir. Eğer tamlayan isim ise isim tamlaması, sıfat ise sıfat tamlaması şeklini alır.
#34
SORU:
İzâfet-i teşbihiyye denilen benzetme tamlaması yapımında kullanılan isim tamlamalarına bir örnek veriniz.
CEVAP:
İzâfet-i teşbihiyye denilen benzetme tamlaması yapımında da isim tamlamaları kullanılabilir. Sarây-ı dil ???? ?? = gönül sarayı, deryâ-yı rahmet ????? ???? = rahmet deryası, deniz gibi rahmet, âteş-i aşk ???? ??? = aşk ateşi, tîğ-i zebân ??? ???? = dil kılıcı, kılıç gibi keskin dil, deryâ-yı ilm ????? ??? = ilim denizi veya deniz gibi ilm, gibi. Benzetme yapılırken benzeyenin benzetilene has bir nitelikle tamlanması durumu da isim tamlamalarında sıkça görülen uygulamalardandır.
#35
SORU:
Tamlamalarda izafet kesresini göstermek üzere hangi harflerin üzerine hemze ( ? ) işareti konur?
CEVAP:
Tamlanan (muzâf) kelimenin sonu –a ve –e seslerini veren ve hâ-i resmiyye denilen he /? ile veya (? -î ) ile bitiyorsa izafet kesresini göstermek üzere bu harflerin üzerine hemze ( ? ) işareti konur. Derece-i zulmet / ????? ???? , pâye-i vezâret / ????? ????? , ahâlî-i vilâyet ??????? ?????, mevâlî-i kirâm ?????? ???? gibi.
#36
SORU:
Farsça tamlamalarda izâfet yâsı nedir?
CEVAP:
Tamlanacak kelime (muzâf) elif ile ( ?? / â) veya sesli durumunda olan vav (? / û) ile bitiyorsa o zaman izafet kesresi ye ( ? ) ile yapılır. Bu ye’ye izâfet yâsı denir.
#37
SORU:
Farsça tamlamalarda sondaki he / ? , y / ? ve vav / ? eğer sessiz harf görevi görüyorsa ne şekilde okunur?
CEVAP:
Sondaki he / ? , y / ? ve vav / ? eğer sessiz harf görevi görüyorsa, o zaman izafet hemzesi veya ye’si getirilmez, harf olduğu gibi okunur.
#38
SORU:
“Hâ-i resmiyye” denilen he hangi harftir?
CEVAP:
“Hâ-i resmiyye” denilen he harfi ? şeklinde yazılır.
#39
SORU:
Sıfat tamlamalarında tamlanan da tamlayan da Farsça kelimelerden oluştuğu durumda bunlar arasında çokluk bakımından uyum olması gerekmekte midir?
CEVAP:
Sıfat tamlamalarında tamlanan da tamlayan da Farsça kelimelerden oluşuyorsa bunlar arasında çokluk bakımından uyum olması gerekmez. Bu tür tamlamalarda tamlayan her zaman sıfat olduğundan ve Farsça’da sıfatlar umumiyetle tekil halde bulunduklarından, istisnâlar dışında isim çoğul olsa bile kendileri tekil gelir.
#40
SORU:
Farsça’da kelimeler eril (müzekker) ve dişil(müennes) olarak tasnif edilir mi?
CEVAP:
Farsça’da kelimeler eril (müzekker) ve dişil(müennes) olarak tasnif edilmediklerinden tamlamalardaki her iki kelime de Farsça ise bu açıdan bir uyumluluk zorunluluğu yoktur.
#41
SORU:
Sıfat tamlamasında nitelenen ve niteleyenin her ikisinin de Arapça olması halinde Osmanlıca’da ikisi arasında çokluk uyumu ve erillik-dişilik uyumu olması beklenir mi?
CEVAP:
Sıfat tamlamasında nitelenen ve niteleyenin her ikisi de Arapça ise bu takdirde özellikle Osmanlıca’da ikisi arasında çokluk uyumu ve erillik-dişilik uyumu olmasına dikkat edilir. Yani nitelenen dişil(müennes) ise sıfat da dişil olmalıdır. Nitelenen (mevsûf) çoğul (cem) ise, sıfat (niteleyen) da çoğul durumda; nitelenen tekil(müfred) ise niteleyen de tekil (müfred) olmak durumundadır.
#42
SORU:
Arapçada kelimeler çoğul (cem) halinde bulunduklarında ne olarak kabul edilirler?
CEVAP:
Arapçada kelimeler çoğul (cem) halinde bulunduklarında dişil kabul edildiklerinden çoğul isimler sıfatla tamlandıklarında sıfatlar da dişil halde yazılırlar. Bu durum daha çok vezinle çoğul yapılan kelimelerde (cem‘-i mükesser) ve –ât ekiyle yapılmış çoğul kelimelerde geçerlidir.
#43
SORU:
Farsça tamlama sırası Türkçe tamlama sırasına göre nasıldır?
CEVAP:
Farsça tamlama sırasının Türkçe tamlama sırasının tam tersi olduğunu söylemiştik. Farsça bir tamlamayı çevirirken sondan öne doğru gelmek gerekir.
#44
SORU:
Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ? harfinin karşılıkları nelerdir?
CEVAP:
Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ? harfinin karşılıkları “v, (o,ö,o¯,u,ü,u¯)” şeklinde yazılmaktadır.
#45
SORU:
Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ? harfinin karşılıkları nelerdir?
CEVAP:
Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ? harfinin karşılıkları “k, g, n˜” şeklinde yazılmaktadır.