Ağ bağlantısı olan bilgisayarların varlığı ve İnternet erişiminin yaygınlaşması ile genel olarak toplumda ve özellikle işletmelerde bilgi patlamasına yol açmıştır. Elle üretilen verilere kıyasla bilgisayarlar tarafından büyük miktarlarda veri üretilebilmekte ve daha güvenli olduğu kabul görmektedir. Ancak bu verilerin organizasyonu ve sürdürülebilir olarak kullanımının maliyeti çok yüksek olabilir. Bu nedenle günümüzde bilgi sistemlerinin önemi artmıştır.

Sistem, istenilen bir sonuca ulaşmak için birbiriyle ilişkili ve birlikte çalışan bir grup bileşendir. DVD oynatıcı, alıcı, hoparlör ve monitörden oluşan bir ev sinema sistemi örnek olarak verilebilir.

Bilgi sistemi, işletmenin ihtiyaçlarını desteklemek için veri toplayan, işleyen, depolayan; insan, veri, süreçler ve bilgi teknolojilerinin etkileşimde bulunduğu bir yapıdır.

? Donanım kaynakları: Sunucu, bilgisayar, monitör, klavye, yazıcı vb. sayısal ürünler.
? Yazılım kaynakları: Verileri düzenleyen, işleyen ve analiz eden programlar. Verilerin nasıl işleneceği ve analiz edileceğini belirten süreçler ve yordamlar.
? İnsan kaynakları: Bilgi sistemi sahibi, bilgi sistemini tasarlayan, kuran uzmanlar ve bilgi sistemini kullanan çalışanlar.
? Veri kaynakları: Bilgi sistemlerinin kullandığı ve ürettiği verilerin tutulduğu veritabanı (database) ve bilgi tabanı (knowledge base).
? Ağ kaynakları: İşletme içinde ve işletme dışındaki farklı birimlerin aynı bilgi sistemini kullanması durumunda birbiriyle bağlanmasını sağlayan yapılar.

Hastane bilgi sistemi, hastanenin idari ve tıbbi bilgilerinin yönetimini kolaylaştırmak ve sağlık hizmetlerinin kalitesini yükseltmek için düzenlenmiş bilgi sistemi olarak tanımlanmaktadır. Hastane bilgi sistemi, randevu sistemi, hasta kayıt kabul ve taburcu sistemi, malzeme yönetim sistemi, finans sistemi, laboratuvar sistemi, radyoloji sistemi, eczane sistemi gibi birbiriyle ilişkili alt sistemlerden oluşabilir.

Bilgi sistemleri, işletmeyi ve çalışanlarını, müşterilerini, tedarikçilerini ve birlikte çalıştığı işletmeleri destekleyen yararlı bilgiyi üretir ve yönetir.

Günümüzde Kayıt İşleme Sistemleri (KİS), işletmenin muhasebe ve envanter gibi operasyonel düzeydeki işlemlerini kaydeden bilgisayar tabanlı sistemlerdir. Bu sistemler işletmenin dış dünya ile etkileşimde olduğu bir arayüzdür.

Ofis Otomasyon Sistemleri (OOS) yeni bilgi üretmezler. Bu sistemler, bilgiyi analiz eden, gerekiyorsa bilgi üzerinde değişiklik yapan ve sonrasında gerekli birimlerle paylaşan çalışanları desteklemek üzere geliştirilirler. Bu sistemlere örnek olarak verilebilecek kelime işlemciler, tablolama ve masaüstü yayımcılık programları, e-posta ve sesli haberleşme sistemleri çalışanların günlük faaliyetlerini desteklemek için gereken belgeleri oluşturur ve paylaşmalarını sağlar.

Yönetim Bilgi Sistemleri (YBS), işlem verilerini kullanarak yöneticilerin ihtiyaç duydukları bilgileri üretir ve rapor hâlinde sunar. Bu sistemler, veriye erişmek için ortak bir veritabanı kullanır ve kullanıcıların veriye erişimine, yorumlamasına, uygulamasına yardımcı olmak için hem veriyi hem de modelleri veritabanına depolar.

Karar Destek Sistemleri (KDS), karar vericilerin alternatifleri belirlemesine ve bu alternatifler arasından birini tercih etmesine yardımcı olur. KDS ile YBS ortak veritabanını kaynak olarak kullanmaları nedeniyle birbirlerine benzemektedir. Ancak KDS, karar verme sürecinin her aşamasında kullanıcıya yardımcı olmasıyla YBS’den farklılaşmaktadır.

Uzman sistemler (US), uzman bir problem çözücünün veya karar vericinin bilgisine sahip olacak şekilde geliştirilir. Uzmanın düşüncesini taklit ederek işletmede ortaya çıkan bir probleme çözüm üretebilir. US, KDS’den farklı olarak son kararı karar vericiye bırakmaz. Bir probleme veya problem sınıfına en iyi çözümü seçer. US’nin temel bileşenleri bilgi tabanı, sonuç çıkarma motoru ve kullanıcı arayüzüdür.

Grup karar destek sistemleri (GKDS), bir grubun verilen problemi çözmesine yardımcı olmak üzere geliştirilir. Problem çözümünde oylama, anket, beyin fırtınası ve senaryo geliştirme gibi yöntemler kullanılır. Grup karar uygulaması gerekli donanımın, yazılımın ve grup üyelerinin birlikte olduğu bir ortamda kolaylaştırıcı görevi gören bir moderatör tarafından yönetilir. GKDS yazılımları, tüm grup üyelerinin aykırı da olsa fikirlerini belirtmekten kaçınmayacakları ve atılgan grup üyelerinin diğer grup üyeleri üzerindeki baskılarını en aza indirecek biçimde tasarlanmalıdır

Sistem analisti bir işletmenin problemlerini ve ihtiyaçlarını belirler. Bu konularda iyileştirmeler yapmak için çalışır. Veri, süreçler ve bilgi teknolojisinde yapılacak değişiklikleri planlar ve gerçekleştirilmesini sağlar.

Küçük veya büyük her bilgi sisteminin bir veya daha fazla sahibi olur. Sistem sahipleri genelde yönetim kademesinden birisidir. Sistem sahipleri teknik ayrıntılar ile ilgilenmeksizin, sistemin maliyeti ve kurulacak sistemin işletmeye kazandıracakları ile ilgilenir.

Sistem kullanıcıları bir bilgi sistemindeki çalışanların çoğunluğunu oluşturur. Sistem kullanıcıları sistemin maliyetleri ve faydaları ile daha az ilgilenirler. Genelde sistemin gerçekleştirdiği fonksiyonlar veya sistemin öğrenilmesinin ve kullanımının kolaylığı ile ilgilenirler. Bu nedenle kullanıcılarla yapılacak konuşmalar teknik düzeyden çok işlerin gerektirdiği özellikler üzerine olmalıdır. Sistem kullanıcıları dâhilî ve haricî kullanıcılar olarak iki gruba ayrılabilir.

? Büro ve servis çalışanları
? Teknik ve profesyonel personel
? Yöneticiler

? Müşteriler
? Tedarikçiler
? Taşeronlar
? Çalışanlar

Sistem tasarımcıları, bilgi sistemlerine teknolojik katkı sağlayan kişilerdir. Sistemin farklı işlevlerini tasarlayan bu uzman kişiler ve görevleri aşağıda sıralanmıştır.
? Veritabanı yöneticileri
? Ağ mimarları
? Web mimarları
? Grafik sanatçıları
? Güvenlik uzmanları
? Teknolojik uzmanlar

Sistem tasarımcılarının belirttikleri özellikler doğrultusunda sistemi kuran uzman grubudur. Küçük işletmelerde veya küçük bilgi sistemlerinde sistem tasarımcıları ve sistem kurucuları aynı kişilerdir. Ancak büyük bilgi sistemlerinde aşağıda belirtilen farklı uzmanlar bu görevleri yerine getirir.
? Uygulama programcıları
? Sistem programcıları
? Veritabanı programcıları
? Ağ yöneticileri
? Güvenlik yöneticileri
? Webmaster
? Yazılım birleştiricileri

Sistem analisti, işletmenin örgütsel süreçlerinin iyileştirilmesi amacıyla girilen verileri inceler. İncelediği verilerden kullanıcıların teknolojiyle nasıl etkileştiğini ve işletmenin nasıl çalıştığını, problemlerini ve fırsatlarını belirler. İşletme ve bilgi gereksinimlerini, farklı teknik uzmanlar tarafından gerçekleştirilecek bilgi sistemleri özelliklerine dönüştürür.

Değişim, bilgi sistemlerinin kullanımı sonucu işletmede gerçekleştirilen iyileştirmeler.

Sistem analistinin üç temel rolü; danışman, destekleyici uzman ve değişim ajanı olmaktır.

Yukarıda açıklanan rollerden anlaşılacağı gibi, sistem analistinin birçok yeteneğe sahip olması gerekir. Bunlar,
? Bilgi teknolojileri bilgisi
? Programlama deneyimi ve uzmanlığı
? İş süreçleri ve terminolojisi konusunda genel bilgi
? Genel problem çözme yeteneği
? Kişiler arası iyi iletişim yeteneği
? Kişiler arası iyi ilişki kurma yeteneği
? Esneklik ve uyumluluk
? Karakter ve etik

? Bilgisayar bir başka insana zarar vermek için kullanılmamalıdır.
? Bir başka kişinin bilgisayarla yaptığı işe müdahale edilmemelidir.
? Bir başka kişinin bilgisayar dosyalarına gizlice erişilmemelidir.
? Bilgisayar hırsızlık için kullanılmamalıdır.
? Bilgisayar yalancı şahitlik için kullanılmamalıdır.
? Ücreti ödenmeyen tescilli yazılım kopyalanmamalı ve kullanılmamalıdır.
? Başkasının bilgisayar kaynakları izinsiz veya uygun ödemeyi yapmadan kullanılmamalıdır.
? Bir başkasının fikri ürünü kendine mal edilmemelidir.
? Yazılacak veya tasarlanacak programların sosyal sonuçları düşünülmelidir.
? Bilgisayar her zaman insanlara saygılı olmayı garanti edecek bir şekilde kullanılmalıdır.

Bilgi sistemlerinin gelişimini etkileyen faktörler güncel ticari eğilimler ve teknolojik geliş- meler olarak iki grupta sınıflandırılabilir.

1990’lı yıllardan itibaren ekonominin küreselleşme eğilimi giderek artmaktadır. Gelişmekte olan
ülkelerin sunduğu düşük maliyetli, yüksek kaliteli alternatif ürünler sonucu rekabet de küreselleşmektedir. Bu nedenle bilgi sistemleri ve bilgisayar uygulamaları uluslararası olmak zorundadır. Uluslararası kullanılan bir bilgi sistemi, farklı yabancı dilleri, döviz kuru değişimlerini, uluslararası ticaret kurallarını ve değişik iş kültürü ve pratiklerini desteklemelidir.

? Görüntü, ürün ve hizmetlerin pazarlanması en basit e-ticaret uygulamasıdır. Müşterileri işletmenin ürünleri, hizmetleri ve politikaları hakkında bilgilendirmek için web ortamı kullanılır. İşletmelerin çoğunluğu bu tür e-ticaret uygulamasını gerçekleştirmektedir.
? İşletme-müşteri e-ticareti: Günümüzde müşteriler İnternet üzerinden bir ürünü araştırabilmekte, sipariş verebilmekte ve ücretini ödeyebilmektedir. İnternet üzerinden ürünler, yemekler, konser biletleri benzeri ürünler satın alınabilmektedir.
? İşletme-işletme e-ticareti bu tür ticaretin en karmaşık olanıdır ve kaçınılmaz olarak e-iş şekline dönüşecektir. Bu tür e-ticaretin bir örneği elektronik ihaledir. Tüm işletmeler hammadde, donanım ve gereçler satın almaktadır. İşletmeler arası e-ticaretle çalışanlar, elektronik katalogları inceleyebilmekte, ürün ve servisleri ısmarlayabilmekte ve ücretleri ödeyebilmektedir. Böylece, bu işlemler geleneksel, zaman kaybedici ve pahalı kâğıt akışı veya bürokrasi olmadan yapılabilmektedir.

İş birliği ve ortaklık, bilgi sistemi uygulamalarını etkileyen önemli bir iş eğilimidir. Günümüzde yeni bir ürünün tasarımı, işletmedeki farklı birimlerden çapraz fonksiyonlu takımların oluşturulmasını gerektirmektedir. Yönetimler, işletmenin farklı bölümleri ve işlevlerini ayıran duvarların yıkılmasını ve çapraz fonksiyonlu takımların iş birliği yaparak işletmenin ortak hedeflerine ulaşılmasını istemektedir. Bu takımlarda mühendislik, pazarlama, satış, üretim, envanter kontrolü, dağıtım ve bilgi sistemleri temsilcileri bulunmalıdır.

HTML 5, xHTML ve XML, Web sayfası hazırlama ve İnternet uygulaması geliştirmekte kullanılan temel dillerdir. HTML 5, HTML işaretleme standardının beşinci sürümüdür. xHTML Web sayfası oluşturmakta kullanılan HTML dilinin ikinci neslidir. XML ise İnternet’i kullanarak veri alışverişi yapan sistemler ve platformlar arasındaki veri iletişimini standart hâle getirmek için tasarlanan bir işaretleme dilidir.

Intranet, bir işletmedeki çalışanların kullanması için tasarlanan özel ağ mimarisidir. İnternet altyapı cihazlarını kullanır ancak güvenlik ve güvenlik duvarları, kullanıcıların sadece işletme çalışanları olması şeklinde düzenlenir.

Extranet, işletmeler arası kullanım için geliştirilen özel ağ mimarisidir. İnternet altyapısı kullanılmakla beraber, güvenlik ve erişim tanımlamaları ile sadece belirtilen işletmelerin çalışanları extranet’e erişim sağlayabilir

Portal, farklı kullanıcıların ihtiyaçları doğrultusunda yapılandırılmış ana sayfadır.

Günümüzde akıllı telefonlar ve tabletler mobil uygulamalarda, web göz atmasında ve e-posta iletiminde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Nesne tabanlı yazılım iki önemli avantaj sunmaktadır. Birincisi, nesneler bir defa tasarlanıp geliştirildikten sonra birçok bilgi sistemi ve uygulamada yeniden kullanılabilir. Bu ileride geliştirilecek yazılım uygulamaları için gerekli zaman ve maliyeti azaltacaktır. İkinci avantaj ise nesnelerin genişleyebilir olmasıdır. Nesneler, tasarlandıkları uygulamaları olumsuz etkilemeksizin kolaylıkla değiştirilebilir ve genişletilebilir. Bu durum yazılımın sürdürülme ve iyileştirme maliyetlerini azaltır.

İletişim ve İş birliği sistemi (groupware)aynı bilgiler üzerinde, farklı ortamlarda (bina, kat, oda) ve ortak bir ağ üzerinde çalışan bir grup insanın kullanımı için tasarlanan yazılımlara denir.

Sistem geliştirme yaşam döngüsü (SGYD), sistem analizi ve tasarımının, analist ve kullanıcı faaliyetlerinin özel yöntemler aracılığıyla geliştirildiği, fazlara bölünmüş bir yaklaşımdır

? Kapsam ve Planlama,
? Gereksinim Analizi,
? Tasarım,
? Gerçekleştirme ve Test,
? Kurulum ve Dağıtım,
? Operasyon ve Bakım

Tipik bir bilgi sistemi aşağıdaki bileşenlerden oluşur:

• Donanım kaynakları: Sunucu, bilgisayar, monitör, klavye, yazıcı vb. sayısal ürünler

• Yazılım kaynakları: Verileri düzenleyen, işleyen ve analiz eden programlar. Verilerin nasıl işleneceği ve analiz edileceğini belirten süreçler ve yordamlar.

• İnsan kaynakları: Bilgi sistemi sahibi, bilgi sistemini tasarlayan, kuran uzmanlar ve
bilgi sistemini kullanan çalışanlar.

• Veri kaynakları: Bilgi sistemlerinin kullandığı ve ürettiği verilerin tutulduğu veritabanı (database) ve bilgi tabanı (knowledge base).

• Ağ kaynakları: İşletme içinde ve işletme dışındaki farklı birimlerin aynı bilgi sistemini kullanması durumunda birbiriyle bağlanmasını sağlayan yapılar.

Bilgi sistemleri, kullanıcıların ve işletmelerin ihtiyaçları doğrultusunda farklı biçimlerde ve boyutlarda olabilir. Bu sistemler yerine getirdiği işlevlere göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir.

• Kayıt İşleme Sistemleri
• Ofis Otomasyon Sistemleri
• Yönetim Bilgi Sistemleri
• Karar Destek Sistemleri
• Uzman Sistemler
• Grup Karar Destek Sistemleri

Sonuç çıkarma motoru, yapısal sorgulama dillerinden gelen sorgulamaları işleyerek kullanıcı ve sistemi birleştirir.

Sistem analisti bir işletmenin problemlerini ve ihtiyaçlarını belirler. Bu konularda iyileştirmeler yapmak için çalışır. Veri, süreçler ve bilgi teknolojisinde yapılacak değişiklikleri planlar ve gerçekleştirilmesini sağlar.

Günümüzde Kayıt İşleme Sistemleri (KİS), işletmenin muhasebe ve envanter gibi operasyonel düzeydeki işlemlerini kaydeden bilgisayar tabanlı sistemlerdir. Bu sistemler işletmenin dış dünya ile etkileşimde olduğu bir arayüzdür. Bilgisayar tabanlı KİS, eskiden elle yapılan sipariş, ödeme ve rezervasyon kayıtları gibi işlemler için gereken süreyi kısaltır. Yöneticiler işletmenin güncel durumunu bu sistemin ürettiği verileri kullanarak belirlediği için sistemin düzgün ve kesintisiz çalışması önemlidir

Ofis Otomasyon Sistemleri (OOS) yeni bilgi üretmezler. Bu sistemler, bilgiyi analiz eden, gerekiyorsa bilgi üzerinde değişiklik yapan ve sonrasında gerekli birimlerle paylaşan çalışanları desteklemek üzere geliştirilirler. Bu sistemlere örnek olarak verilebilecek kelime işlemciler, tablolama ve masaüstü yayımcılık programları, e-posta ve sesli haberleşme sistemleri çalışanların günlük faaliyetlerini desteklemek için gereken belgeleri oluşturur ve paylaşmalarını sağlar.

Ofis Otomasyon Sistemleri (OOS) yeni bilgi üretmezler. Bu sistemler, bilgiyi analiz eden, gerekiyorsa bilgi üzerinde değişiklik yapan ve sonrasında gerekli birimlerle paylaşan çalışanları desteklemek üzere geliştirilirler. Bu sistemlere örnek olarak verilebilecek kelime işlemciler, tablolama ve masaüstü yayımcılık programları, e-posta ve sesli haberleşme sistemleri çalışanların günlük faaliyetlerini desteklemek için gereken belgeleri oluşturur ve paylaşmalarını sağlar.

Yönetim Bilgi Sistemleri (YBS), işlem verilerini kullanarak yöneticilerin ihtiyaç duydukları bilgileri üretir ve rapor hâlinde sunar. Bu sistemler, veriye erişmek için ortak bir veritabanı kullanır ve kullanıcıların veriye erişimine, yorumlamasına, uygulamasına yardımcı olmak için hem veriyi hem de modelleri veritabanına depolar.

Karar Destek Sistemleri (KDS), karar vericilerin alternatifleri belirlemesine ve bu alternatifler arasından birini tercih etmesine yardımcı olur. KDS ile YBS ortak veritabanını kaynak olarak kullanmaları nedeniyle birbirlerine benzemektedir. Ancak KDS, karar verme
sürecinin her aşamasında kullanıcıya yardımcı olmasıyla YBS’den farklılaşmaktadır.

Uzman sistemler (US), uzman bir problem çözücünün veya karar vericinin bilgisine sahip olacak şekilde geliştirilir. Uzmanın düşüncesini taklit ederek işletmede ortaya çıkan bir probleme çözüm üretebilir. US, KDS’den farklı olarak son kararı karar vericiye bırakmaz. Bir probleme veya problem sınıfına en iyi çözümü seçer. US’nin temel bileşenleri bilgi tabanı, sonuç çıkarma motoru ve kullanıcı arayüzüdür.

Grup karar destek sistemleri (GKDS), bir grubun verilen problemi çözmesine yardımcı olmak üzere geliştirilir. Problem çözümünde oylama, anket, beyin fırtınası ve senaryo geliştirme gibi yöntemler kullanılır. Grup karar uygulaması gerekli donanımın, yazılımın ve grup üyelerinin birlikte olduğu bir ortamda kolaylaştırıcı görevi gören bir moderatör tarafından yönetilir. GKDS yazılımları, tüm grup üyelerinin aykırı da olsa fikirlerini belirtmekten kaçınmayacakları ve atılgan grup üyelerinin diğer grup üyeleri üzerindeki baskılarını en aza indirecek biçimde tasarlanmalıdır.

Küçük veya büyük her bilgi sisteminin bir veya daha fazla sahibi olur. Sistem sahipleri genelde yönetim kademesinden birisidir. Sistem sahipleri teknik ayrıntılar ile ilgilenmeksizin, sistemin maliyeti ve kurulacak sistemin işletmeye kazandıracakları ile ilgilenir.

Dâhilî kullanıcılar bilgi sistemlerinin kurulduğu işletmelerin çalışanlarıdır ve genelde bilgi sistemi kullanıcılarının büyük kısmını oluştururlar.

Büro ve servis çalışanları: İşletmelerdeki günlük birçok işlemi yapan çalışanlardır. Büro çalışanları sipariş, fatura, ödemeler ve benzeri işlemleri gerçekleştirir, yazışmaları yapar ve dosyalar. Servis çalışanları ise mağazalarda siparişleri veya hizmet bilgilerini bilgi sistemine girer. Bir işletmedeki temel verilerin çoğunluğu bu çalışanlar tarafından üretilir. Bu kişilere yönelik bilgi sistemlerinde işlemlerin gerçekleştirilme hızı ve doğruluğu ile ilgilenilmelidir.

Teknik ve profesyonel personel: Yüksek yetenek gerektiren ve özelliği olan işleri yerine getiren çalışanlar bu grupta yer alır. Bu çalışanlara hukukçular, muhasebeciler, mühendisler, bilim insanları, pazar analistleri, reklamcılar ve istatistikçiler örnek verilebilir. Teknik ve profesyonel personeli hedefleyen bilgi sistemleri, veri analizi ve problem çözümü için zamanında bilgi üretimi üzerine odaklanmalıdır.

Yöneticiler: Üst düzey yöneticiler uzun dönemli stratejik planlama ve karar alma, orta düzey yöneticiler kısa dönemli taktiksel planlama ve karar alma, alt düzey yöneticiler ise günlük planlama ve karar alma ile ilgilenir. Yöneticilerin problemleri belirlemek, çözmek ve doğru kararlar vermek için doğru zamanda doğru bilgiye ihtiyaçları vardır. Bu nedenle yöneticilerle ilgili bilgi sistemleri bilgiye ulaşım üzerine odaklanmalıdır.

İnternet, geleneksel bilgi sistemlerinin sınırlarını başka işletmeleri ve müşterileri de içine alacak şekilde genişletmiştir. Haricî kullanıcılara ait bazı örnekler aşağıda verilmiştir.

Müşteriler: İşletmenin ürünlerini ve hizmetlerini satın alan diğer tüm işletmeler ve kişiler müşteri grubuna girmektedir. Günümüzde müşteriler, eskiden dâhilî bir kullanıcının müdahalesini gerektiren bir alışveriş işlemini işletmenin bilgi sistemini kullanarak gerçekleştirebilmekte ve böylece bilgi sisteminin doğrudan kullanıcısı olmaktadır. Örneğin, bir işletmenin ürününü İnternet üzerinden satın alan kişi o işletmenin satış bilgi sisteminin kullanıcısı olmaktadır.

Tedarikçiler: İşletmenin bir ürünü veya hammaddeyi satın aldığı bir diğer işletme, bilgi sistemiyle doğrudan etkileşime geçerek işletmenin ihtiyaçlarını belirleyebilir ve bu ihtiyaçları karşılayacak siparişleri hazırlayabilir. Böylece, tedarikçilerin siparişleri başlatmaları için her zaman dâhilî bir kullanıcıya ihtiyacı kalmamaktadır.

Taşeronlar: İşletmenin ürün ya da hizmet satın aldığı veya ortak çalıştığı diğer işletmelerdir. Birçok işletme asli görevlerinin dışındaki temizlik vb. işlerini bir başka işletmeye yaptırmaktadır.

Çalışanlar: Ev, ofis veya işletmenin bulunduğu şehirden başka bir şehirde çalışanlar, haricî sistem kullanıcısı olarak kabul edilir. Örneğin satış temsilcileri genelde şehir dışında çalışmak zorundadır. Bu çalışanların da dâhilî kullanıcılarla aynı bilgi sistemine ulaşma ihtiyacı vardır.

Haricî kullanıcılar uzak kullanıcı veya mobil kullanıcı olarak da adlandırılmaktadır. Bu kullanıcılar bilgi sistemlerine dizüstü bilgisayar, el bilgisayarları veya akıllı telefonlarla bağlanırlar. Bu cihazlar için bilgi sistemlerinin tasarımı en güncel problemlerden biridir

Sistem tasarımcıları, bilgi sistemlerine teknolojik katkı sağlayan kişilerdir. Sistemin farklı işlevlerini tasarlayan bu uzman kişiler ve görevleri aşağıda sıralanmıştır.

Veritabanı yöneticileri: İşletmenin veritabanını tasarlayan ve değişikliklerini düzenleyen veritabanı uzmanlarıdır.

Ağ mimarları: Yerel ağ, İnternet ve diğer ağlara bağlantıyı tasarlayan, kuran, yapılandıran ve destekleyen ağ ve haberleşme uzmanlarıdır.

Web mimarları: İşletmeler için web sayfalarını düzenleyen uzmanlardır.

Grafik sanatçıları: Grafik teknolojileri ve metotlarında uzmanlaşmış kişilerdir. Bilgisayarlar, WEB ve akıllı telefonlar için kolay kullanılabilen arayüzleri tasarlarlar.

Güvenlik uzmanları: Veri ve ağ güvenliğini sağlamakta kullanılan teknoloji ve metotlarda uzmanlaşmış kişilerdir. Bilgi sisteminin güvenliği üzerine çalışmalar yaparlar.

Teknolojik uzmanlar: Bilgi sisteminde yer alacak özel teknolojiler konusunda uzmanlıklara sahip kişilerdir (örneğin veritabanı yazılımında Oracle uzmanı veya ağ donanımında Cisco ağ uzmanı gibi). Bilgi sisteminde kullanılacak teknoloji konusunda bu kişilerden danışmanlık veya kurulum hizmeti alınır.

Sistem tasarımcılarının belirttikleri özellikler doğrultusunda sistemi kuran uzman grubudur. Küçük işletmelerde veya küçük bilgi sistemlerinde sistem tasarımcıları ve sistem kurucuları aynı kişilerdir. Ancak büyük bilgi sistemlerinde aşağıda belirtilen farklı uzmanlar bu görevleri yerine getirir.

Uygulama programcıları: İşletmenin iş süreçlerinin ve problemlerinin gerekliliklerini bilgisayar diline çeviren uzman kişilerdir. Uygulama programcıları veriyi elde edip depolamak ve depolanmış veriyi okumak için bilgisayar programlarını geliştirir ve test ederler.

Sistem programcıları: İşletim sistemi düzeyinde yazılımlar ve hizmetler geliştiren, test eden ve uygulayan uzman kişilerdir. Ayrıca yeniden kullanılabilir yazılım bileşenleri geliştirerek uygulama programcılarının kullanımına sunarlar.

Veritabanı programcıları: Veritabanı programları ve teknolojileri üzerine uzmanlaşmış kişilerdir. Veritabanı yapılarını ve bu yapıları kullanan programları kurmak, uyarlamak ve test etmek bu uzmanların görevidir.

Ağ yöneticileri: Bilgisayar ağlarını tasarlayan, kuran, sorunlarını gideren ve optimize eden uzman kişilerdir.

Güvenlik yöneticileri: Bilgisayar ağlarındaki güvenlik ve kişisel gizlilik kontrollerini tasarlayan, kuran ve sorunlarını gideren uzman kişilerdir.

Webmaster: Web hizmetlerini kodlayan ve yürüten kişilerdir.

Yazılım birleştiricileri: Yazılım paketlerini donanım, ağ ve diğer yazılım paketleriyle birleştiren kişilerdir.

Değişim, bilgi sistemlerinin kullanımı sonucu işletmede gerçekleştirilen iyileştirmelerdir.

Sistem Analistinin Sahip Olması Gereken Yetenekler şunlardır:

• Bilgi teknolojileri bilgisi
• İş süreçleri ve terminolojisi konusunda genel bilgi
• Genel problem çözme yeteneği
• Kişiler arası iyi iletişim yeteneği
• Kişiler arası iyi ilişki kurma yeteneği
• Esneklik ve uyumluluk
• Karakter ve etik

Bilgi sistemlerinin gelişimini etkileyen faktörler güncel ticari eğilimler ve teknolojik gelişmeler olarak iki grupta sınıflandırılabilir.

Ticari Eğilimler

• Küresel Ekonomi
• Elektronik Ticaret ve İş
• Güvenlik ve Gizlilik
• İş Birliği ve Ortaklık
• Bilgi Varlığı Yönetimi
• Sürekli İyileştirme ve Toplam Kalite Yönetimi
• İş Süreçlerinin Yeniden Tasarımı

Teknolojik Faktörler

• Ağlar ve İnternet
• Mobil ve Kablosuz Teknolojiler
• Nesne Teknolojileri
• İş Birlikçi Teknolojiler

Sistem geliştirme yaşam döngüsü (SGYD), sistem analizi ve tasarımının, analist ve kullanıcı faaliyetlerinin özel yöntemler aracılığıyla geliştirildiği, fazlara bölünmüş bir yaklaşımdır. SGYD içinde kaç faz olacağı konusunda genel bir kabul bulunmamaktadır. Bu kitapta anlatılacak SGYD altı fazlı olacaktır. Bu fazlar, Kapsam ve Planlama, Gereksinim Analizi, Tasarım, Gerçekleştirme ve Test, Kurulum ve Dağıtım, Operasyon ve Bakımdır.