Henri Fayol tarafından sunulan işletme faaliyetleri şunlardır:

• Teknik (üretim)
• Ticari (satın alma ve satma)
• Mali
• Muhasebe
• Güvenlik
• Yönetim

Yönetim faaliyetleri şu işleri kapsar:

• Planlama
• Örgütleme
• Yürütme
• Eşgüdümleme (koordinasyon)
• Yöneltme
• Kontrol (denetim)

Bir örgütün amaçlarına ulaşmasında etkili olan faktörler şunlardır:

• Yapılacak işlerin belirlenmesi ve gruplandırılması
• Uygun insan gücünün seçilmesi ve atanması
• Yetki ve sorumlulukların belirlenerek personelin nerede ve nasıl çalışacağının saptanması

Kısaca örgüt; belirli bir amacı gerçekleştirme amacı ile iki ya da daha fazla kişinin çabalarını bilinçli olarak birleştirmeleri yolu ile ortaya çıkan işbirliği sistemidir. Diğer bir tanımı ile örgüt, belirlenen amaçların gerçekleştirilmesi amacıyla oluşturulmuş yapıyı, yönetimin bu yapıyı planlamasını, politikalar ve stratejiler çerçevesinde işletilmesini sağlayan birlik şeklinde tanımlanabilir.

Bir örgütün amaçlarına ilişkin tasarlanan, bilinçli olarak oluşturulmuş ilişkiler topluluğuna ilişkin örgüt tasarımı formal (resmi, biçimsel) örgüt yapısı olarak adlandırılır. Formal örgüt yapısı denildiğinde aklımıza ilk gelen örgüt şemasıdır. Bu şema içerisinde ast-üst biçimi, kimin kime karşı sorumlu olduğu, mevkiler ve unvanlar, personelin örgüt içerisindeki yeri gibi bilgiler yer alır. Diğer taraftan, kademe ve mevkilerin çalışanlar tarafından belirlendiği, herhangi bir ön çalışma ve planlamanın yer almadığı, bireyler arası ilişkiler neticesinde ortaya çıkan örgütlenme biçimine informal (gayri resmi, biçimsel olmayan) örgüt yapısı denir. İnformal yapılar insan olgusuna bağlı olarak ortaya çıkan yapılardır. İnformal yapı ile formal yapı arasında bir zıtlık görülmez ise formal yapının devamı sağlanabilir. Ancak informal yapı, formal yapının dinamiklerine ters düşerse örgüt bundan zarar görür. Örgütün bu süreçten zarar görmemesi için örgütleme bir takım ilkeler doğrultusunda hazırlanmalıdır.

Örgüt düzeninin sağlanması ve ilişkiler bütününün korunabilmesi için şu ilkelere dikkat edilmesi gerekir:

1. İşbölümü ve uzmanlaşma ilkesi
2. Hiyerarşik yapı (basamaklar) ilkesi
3. Amaç birliği ilkesi
4. Emir-komuta ilkesi
5. Sınırlı denetim alanı ilkesi
6. Yetki ve sorumluluk denkliği ilkesi
7. Yetki devri ilkesi
8. İstisnalarla yönetim ilkesi
9. Denge ilkesi
10. Verimlilik ve etkinlik ilkesi
11. Basitlik ilkesi
12. Esneklik ilkesi
13. Açıklama ilkesi

Değişik örgütlerde değişik örgütlenme biçimleri görmek mümkündür. Bu örgütlenme biçimleri şunlardır:

• Fonksiyonel örgütlenme
• Ürün (mal) temeline göre örgütleme
• Coğrafi temele göre örgütleme
• Müşteri temeline göre örgütlenme
• Matriks (karma) örgüt modeli
• Şebeke örgüt yapısı
• Sanal örgüt modeli

Bu tür örgütlenmenin işletmeye sağladığı şu üstünlükler ve zayıflıklar bulunmaktadır:

• Avantajlar:
  • Örgüt yapısı basit ve mantıklıdır.
  • Her birimin sorumluluk alanı kolayca saptanabilir.
  • Yönetim düzeyleri arasında iletişim kolaydır.
  • Yetki devrinden kaynaklanan sorunlar kolay çözülür.
  • Uzmanlaşmaya gereken önem verilir.
  • Amaçlar doğrultusunda yapı gelişir.
• Dezavantajlar:
  • Bölümlerin artan görev ve sorumlulukları nedeniyle düzen ve koordinasyon zorlaşır.
  • Bölümler arasında sürtüşmeler doğabilir.
  • Üst yönetimin ürün ya da bölgeler hakkındaki düşüncelerinden yararlanmak ve iletişim zorlaşabilir.
  • Örgütte iletişim ve bilgi aktarımı zorlaşabilir, azalabilir.

Ürün temeline göre örgütleme sürecinin kendine ait şu güçlü ve zayıf yönleri bulunmaktadır:

• Avantajlar:
• Daha küçük örgütlenmeleri barındırdığından iletişim, koordinasyon eksikliği olmayabilir.
• Yetki devri uygulanabilir.
• Yeni ürün geliştirme, tasarım ve üretim standartlarına uyumu sağlar.
• Üst Yönetime daha az sorun taşınır.
• Uluslararası işletmelerde teknik bilginin bölgelere aktarımı daha kolaydır.
• Dezavantajlar:
• Destek hizmetlerinin tekrarlanması durumunda maliyetler artar.
• Merkez yönetim ile diğer bölümler arasında çatışma sorunları yaşanabilir.
• Ürün standartlarında sorunlar çıkabilir.
• Bölümler arasında iletişimsizlik yaşanabilir.
• Yöneticiler ile teknik personel arasında sosyal ilişkilerde sorunlar yaşanabilir.

Matriks (karma) örgüt yapısının ilk düzeyinde işlevsel bölümlendirme yer alırken, ikinci aşamada ise ürün ve/veya coğrafi temele dayalı bölümlemeler yer almaktadır. Pazarlama işlevi fonksiyonel örgütleme biçimine göre şekillenmişken, daha sonra coğrafi yapıya göre biçimlenmiştir. Benzer olarak üretim bölümü fonksiyonel biçimde bölümlenmişken, ona bağlı ürün çeşitleri ürün tipi bölümlenmiştir. Matriks örgütleme yapısını, diğer örgüt yapılarından ayıran diğer bir özellik ise ilişki boyutunun çift yönlü olmasıdır. Diğer örgütlenme yapılarında ilişkiler yukarıdan aşağıya iken, matriks yapıda bu ilişki düzeyine yatay biçim eklenmiştir. Matriks örgütlenme yapısında karşımıza çıkan bir diğer özellik ise örgüt mensuplarının iki ayrı üste karşı sorumlu olabilmesidir. Martiks yapının sağladığı diğer bir avantaj ise farklı projeler için yetenekli yönetici ve ekibin oluşturulmasına fırsat tanımasıdır. Bu sayede değişik ürün ya da bölgelerde yaşanacak sorunların aşılması daha kolay olacaktır.

Şebeke örgütlenme yapıları yakından incelendiğinde; eski yapılardan ayrılan başlıca özellikleri şu şekilde özetlenebilir:

• Şebeke organizasyonlar, bir işletmenin kendi birimleri arasında ya da dışarıdan başka işletmelerle oluşturulmaktadır.
• Şebeke organizasyonların yönetiminde, hiyerarşi azdır. Otorite daha çok uzmanlığa dayanmaktadır.
• Şebeke organizasyonlarda organizasyon yapısı dikey değil yataydır.
• Şebeke organizasyonlarda şebekenin bir üyesi, bir fonksiyonu yerine getirerek diğer üyelerin faaliyetlerini tamamlayıcı bir nitelik taşır.
• Şebekeye giren tüm işletmeler dış kaynaklardan yararlanma uygulamasının getirdiği esnekliği sürdürerek kendi sahip oldukları temel yetenekleri şebekenin kullanımına sunmaktadırlar. Dış kaynaklardan yararlanma ilişkileri broker-aracı rolünü üstlenen yöneticiler tarafından koordine edilmektedir.
• Şebeke üyeleri birbirleri ile uzun dönemli ilişki içindedir.
• Şebeke organizasyon yapıları oldukça esnektir. Şebeke organizasyonu kendisini oluşturan parçaları değişen koşullara göre yenilemektedir. Şebeke yapılar çeşitli organizasyon kaynaklarını, tecrübelerini ve teknolojik yenilikleri birleştirebilmelerine imkan vermektedir. Bu da şebeke yapılarına esneklik kazandırmaktadır.
• Şebeke içerisinde yer alan üyeler, tüm varlıkların ortak sahipleridir. Şebeke organizasyon yapısının düzgün işleyebilmesi için bu varlıkların etkin bir şekilde entegre edilmesi gerekir.
• Şebeke üyeleri arasında amaç birliği vardır.
• Büyük ölçekli ve riskli projelerde şebeke organizasyon yapısı riski azaltır.
• Şebeke organizasyonlarda tek bir lider yoktur. Liderlik değişik sorumlulukları alan kişi ve gruplar arasında paylaşılır.
• Şebeke organizasyonlarda kontrol mekanizması olarak idari prosedürlerin yerine Pazar mekanizması kullanılır.
• Şebeke organizasyonlarda planlar belli bir grup tarafından yapılmaz. Değişik yer ve zamanlarda değişik bölümlerde çalışan insanlar planlama sürecine katılır. Böylelikle herkes kendi işinin planını yapmış olur.

Şebeke örgütlenme şu üç başlık altında incelenebilir:

1. İçsel şebeke örgütlenmeler
2. Dengeli şebeke örgütlenmeler
3. Dinamik şebeke örgütlenmeler

Şebeke organizasyonun avantajlarını şu şekilde sırlayabiliriz:

1. İşletmeler şebeke organizasyona dahil olarak esneklik kazanmakta ve değişen koşullara daha çabuk adapte olmaktadırlar. Bu da müşteri taleplerinin daha hızlı karşılanması daha etkin karar verebilme yeteneğinin kazanılması ve yenilik yapma potansiyelinin artması anlamındadır.
2. Şebeke organizasyon yapısına dahil işletme kendi konularındaki uzmanlıklarını arttırmakta ve dolayısıyla yaptıkları işlerde uzmanlaşmaktadırlar.
3. Şebeke yapıdaki işletme kapasitelerinin üzerinde kaynaklar elde edebilmekte ve tek başına yaptıkları karmaşık faaliyetleri gerçekleştirebilmektedirler.
4. İşletmelerin Şebeke organizasyona dahil olması, onlara piyasaya girme, zamanlama ve bilgi konularında tecrübe sağlamaktadır.
5. Şebeke organizasyon yapısı özellikle küçük işletme için küresel rekabete katılabilme için avantaj sağlar. Ayrıca daha büyük bir müşteri kitlesi ile iletişim kurma imkanı verir. Büyük işletmelerle işbirliği kurma imkanı sağlar.
6. Şebeke organizasyonlar şebeke dahili işletme üzerinde sinerji etkisi yaratmakta ve işletmelerin birbirlerinin güçlü yönlerinden faydalanmalarına imkan vermektedir.
7. Şebeke organizasyon yapısı içerisinde yer alan işletme arasında işgücü değişimi olabilmektedir, bu sayede, (matriks yapılarda da olduğu gibi) uzman işgücünün etkin kullanımı söz konusudur. Böylece örgütsel problemlerin çözümü daha kolay hale gelmektedir.
8. Yönetim kadroda çalışanların azalması da maliyetler açısından bir avantajdır.
9. Şebeke organizasyonlarla birlikte işletmeler yeni teknolojileri kolayca elde edebilme imkanı elde edebilmektedirler.

Şebeke organizasyonun dezavantajlarını şu şekilde sırlayabiliriz:

1. Kontrolü elde tutamama
2. Şebeke üyesi işletmelerin birinin krize girmesi veya yok olması gibi durumlarda diğer işletmelerin de etkilenmesi
3. Çalışanların işe olan bağlılıklarının azalması
4. Şebekeye katılan işletme sayısının artmasıyla şebeke yapının hantallaşması ve esnekliğini kaybetmesi
5. Birçok işletmeden oluşan bir yapı olduğu için koordinasyonunun ve devamının sağlanmasının da zor ve riskli olması
6. İşletmelerin çoğu kez farklı coğrafi bölgelerde bulunmasından dolayı aradaki iletişimi sağlayacak ek maliyetlere katlanılmak zorunda olunması
7. Farklı kültürlerin bir araya gelmiş olasından dolayı belli bir örgüt kültürü yaratmada zorluk yaşanması

Sanal örgütlenmeyi şu şekilde özetleyebiliriz:

• Farklı kişiler ya da kuruluşlar ortak bir amaç için sahip oldukları bilgi ve uzmanlık temelinde iletişim teknolojileri ile birbirine bağlanmıştır.
• İnformal iletişim çok yoğundur. Resmi kuralların, prosedürlerin, açık raporlama ilişkilerinin olmamasından dolayı, informal ilişkilere kapsamlı olarak ihtiyaç duyulmaktadır.
• Şebeke içinde yer alan birimler arasında yüksek düzeyde güven vardır.
• Kişilerin statüleri değil, uzmanlıkları önem kazanmaktadır. Kişiler, aynı anda pek çok projede, yani organizasyonda çalışabilmektedirler.
• Uyum yeteneği yüksektir. Bilgi ve uzmanlık temeline bağlı değişik mekanlardaki kişi ve organizasyonları birleştiren sanal gruplar, müşteri ihtiyaçlarına son derece hızlı cevap verme yeteneğine sahiptir.
• Sanal organizasyonlar müşteri taleplerine cevap yeteneği yüksek olan organizasyonlardır.
• Sanal organizasyonlar her isi kendisi yapmak yerine dış kaynak işlemlerini eşgüdümleyen organizasyonlardır.

Televizyon yayıncılığının örgütsel bağlamda değişim göstermesinin temel nedenlerini sahiplik, içerik ve örgüt kavramlarında yaşanan değişimlere bağlamak mümkündür. Sahiplik yapısı bağlamından bakıldığında değişim devletten özele, özelden de bir takım guruplara doğru yaşanmıştır. İçerik yapısı göz önüne alındığında dış kaynakların yapımlarından, geliştirilen stüdyo yayınlarına, oradan da yapım şirketlerine yönelme görülmektedir. Örgüt yapısında yaşanan değişiklikler ise fonksiyon temelli yapıdan, matriks türü yapılanmaya, oradan da şebeke türü yapılanmaya doğru olmuştur

Televizyonların ilk örgütlenme biçimi fonksiyon temelli örgüt yapısıydı. Daha sonrasında, stüdyo yapımlarının artması ile matriks türü örgütlenme süreci başlamıştır. Nihayetinde günümüzde ise şebeke türü örgütlenme biçimi yaygın bir hal almıştır.

‘Şebeke türü örgütlenmede’ yayıncı kuruluş, birçok hizmeti ve desteği şu kurum ya da kuruluşlardan alır (bakınız S:101, Şekil 5.13):

• Teknik Destek
• Yapım Şirketi
• Uydu Yayını
• Reklam / Pazarlama
• Dijital Yayın Kuruluşu
• Kablolu Yayın Kuruluşu
• Haber Ajansı

Bir televizyon kurum ya da kuruluşunun spor servisleri temel olarak örgütlenişi dikey örgütlenme biçimindedir (bakınız S:102, Şekil 5.14) ve şu hiyerarşiye sahiptir:

Yayıncı – Genel Yayın Yönetmeni – Haber Müdürü – Spor Genel Yönetmeni – Koordinatör – Editör – Yayın Yönetmeni

İstihbarat şefi/şehir editörü, haber toplama ve operasyonunu yönlendiren ve takip eden kişidir. Gazete yönetimi tarafından atanan bu kişiler editörlük ve yazı işlerine karışmazlar. İstihbarat şefleri, yerel ve bölgesel çalışan muhabirleri, uzak büroları ve diğer yardımcı editörleri yönetir.

Spor haberciliği yapan bir spor gazetesinde Yazılı İşleri Müdürüne şu üç birim/kişi bağlıdır (bakınız S:104, Şekil 5.16):

• İstihbarat Servisi
• Haber Müdürü
• Görsel Yönetmen