YAŞLI VE HASTA BAKIM HİZMETLERİ Dersi YAŞLILIK VE YAŞAM KALİTESİ soru cevapları:
Toplam 50 Soru & Cevap#1
SORU: Yaşlılıkta yaşam kalitesinin arttırılmasına yönelik önlemler nelerdir?
CEVAP: Bireyin ileri yaşlarda da fiziksel ve zihinsel yönden bağımsızlığının devamını sağlamak için, yaşlılarda yaşam kalitesinin artırılmasına yönelik önlemler çok önemlidir ve yaşamın erken yaşlarından itibaren başlanmalıdır. Bu önlemler, hastalıklardan koruyucu (birincil), hastalıkları erken tanıma (ikincil) ve hastalıkların yıkıcı etkilerini en aza indirme (üçüncül) olarak ayrılabilir.
#2
SORU: Birincil koruma nedir?
CEVAP: Çevresel faktörlerin olumlu hale getirilmesi ve sağlık yaşam kurallarına uyulması ile pek çok hastalıktan etkili ve başarılı şekilde korunmak mümkündür. Bu tür korunmaya “birincil korunma” (hastalıkların nedenlerinin ortadan kaldırılması) adı verilir.
#3
SORU: Andropozda görülen bulgular nelerdir?
CEVAP: • Cinsel istekte ve özellikle gece ereksiyonlarında olmak üzere ereksiyon (erkeklik organında sertleşme) kalitesinde azalma • Davranışsal değişiklikler, entelektüel kapasitede azalma, yorgunluk, depresyon ve sinirlilik hali • Vücut kitlesinde özellikle kas yoğunluğu ve gücünde azalma • Vücut kıllarında azalma ve deri değişiklikleri • Osteoporoza neden olan kemik mineral yoğunluğunda azalma, sırt ağrısı • Vücudun üst ve gövde kısmındaki yağ miktarında artma • Uyku bozuklukları, uyku ihtiyacında artma. Sendromun tanısını koymak için tüm bu bulguların hepsinin bir arada olması gerekmediği gibi bulgulardan herhangi birinin şiddetli olması diğerlerinin şiddetini de belirlemez.
#4
SORU: Fonksiyonel kabiliyet ve maluliyeti ölçmek için en iyi bilinen sistemler nelerdir?
CEVAP: • Temel Aktiviteler (Activities of Daily Living): Banyo yapabilme, giyinebilme, yemek yiyebilme, yatak ya da sandalyeden yer değiştirme, yürüyebilme, sokağa çıkabilme, tuvalet kullanabilme gibi aktiviteler temel aktiviteler olarak bilinirler. • Yardımcı Aktiviteler (Instrumental Activities of Daily Living): Toplum içinde bağımsız yaşama için gerekli olan yardımcı aktivitelerdir. Bunlar; telefon kullanabilme, seyahat edebilme, alışveriş yapabilme, yemek hazırlayabilme, ev işi yapabilme, çamaşır yıkayabilme, el işi yapabilme, kendi ilaçlarını alabilme, paranın yönetimini sağlayabilme gibi aktiviteler ise yardımcı aktiviteler olarak bilinirler. Bu ölçüm sistemleri; yaşlıların maluliyet durumunu tanımlamak; toplumsal ve kurumsal hizmet gereksinimlerini tahmin etmek; maluliyetleri sınırlandırmak için düzenlenen girişimlerin sonuçlarını değerlendirmek için kullanılmaktadır.
#5
SORU: Yaşlılarda işitme kaybı tedavi edilebilir mi ve işitme bozukluklarının yaşlılarda sebep olduğu sorunlar nelerdir?
CEVAP: Genellikle tedavi edilebilir olmasına karşın işitme kaybı yaşlılığın doğal sonucu olarak algılanıp, müdahale edilmemektedir. Bu durum yaşlının toplumla iletişiminin kopmasına ve yaşlının toplumdan uzaklaşmasına, yalnız kalmasına neden olmaktadır. Bu da sosyal izolasyona ve depresyona olan eğilimi artırır. Ayrıca yaşlılarda işitme bozukluklarının bilişsel bozukluklara önemli oranda neden olduğu saptanmıştır. Bu nedenle yaşlılarda duyma problemleri özel olarak sorgulanmalıdır.
#6
SORU: Hangi özellikleri olan yaşlılar depresyon açısından daha risklidir ?
CEVAP: Fiziksel hastalıklar depresyon riskini artırmakta; depresyonda yaşam kalitesi, üretkenlik ve fiziksel sağlığı olumsuz olarak etkilemektedir. Depresyonda ileri yaşlarda sosyal destek özellikle önem kazanmaktadır. Sosyal desteğin azalması ve huzurevinde kalmak gibi etkenler yaşlıları depresyona daha açık hale getirmektedir. Psikolojik fonksiyonlar, sağlıkla ilişkili yaşam kalitesinin en önemli yönü olup, duygusal olarak kişilerin kendilerini iyi hissetme durumlarını yansıtır. Kronik hastalıklar depresyon riskini arttırır. Hastalığa bağlı olumsuz etkiler; üzüntü, endişe, yaşam stresi ve kızgınlıktır Bireyin sosyal uyumu, yaşam memnuniyetini olumlu olarak etkilemektedir. Depresyon için; kronik hastalığı olan, son zamanlarda yakınlarını kaybetmiş olan, uyku bozukluğu olan, fiziksel olarak birden çok şikâyeti olan yaşlılar risk grupları olarak tanımlanmıştır.
#7
SORU: Yaşlılıktaki körlük ve görme bozukluklarının belli başlı nedenleri nelerdir?
CEVAP: Dünyadaki yaşlı nüfusun artması ile birlikte körlük ve görme bozuklukları daha da yükselecektir. Yeni körlük vakalarının %80’inin yaşa bağlı olacağı tahmin edilmektedir. Yaşlılıktaki körlük ve görme bozukluklularının belli başlı nedenleri; katarakt (tüm körlüklerin yaklaşık %50’si), glokom, maküler dejenarasyon ve diabetik retinopatidir.
#8
SORU: Yaşlılık döneminde depresyon nedir ve nelere sebep olur?
CEVAP: Yaşlılık döneminde en sık rastlanan ruhsal sorun olan depresyon, yeti yitimlerine neden olur, kronik hastalıkların gidişatını olumsuz yönde etkiler, sağlık hizmetlerinin kullanımını ve maliyetini arttırır. Sıklığı ve süresi yaşla artan bu hastalık yineleyici bir hastalıktır ve uzun süreli tedavi gerektirir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre depresyon fiziksel, duygusal, toplumsal ve ekonomik sorunlara yol açan hastalıklar arasında dördüncü sırada yer almaktadır.
#9
SORU: DSÖ’ye göre yaşam kalitesi nedir?
CEVAP: Kişinin yaşadığı kültür ve değer sistemleri çerçevesinde, amaçları, beklentileri, standartları ve ilgileri ile ilişkili olarak yaşamdaki pozisyonunu algılaması şeklinde tanımlanır. Bu tanım, fiziksel sağlık, psikolojik durum, bağımsızlık düzeyi, sosyal ilişkiler, çevresel özellikler ve ruhsal özellikler olmak üzere altı alanı içermektedir.
#10
SORU: Andropoz nedir?
CEVAP: Erkeklerde yaşlanma ile birlikte oldukça yavaş ilerleyen bir erkeklik hormonu olan androjen (testosteron) seviyesinde düşme eğilimi söz konusudur. Andropoz olarak adlandırılan ve özellikle 45-50 yaşları arasında görülebilen bu durumdur.
#11
SORU: Menopoz nedir?
CEVAP: Menopoz azalan yumurtalık hormonlarından dolayı adetin devamlı olarak kesilmesi olarak tanımlanır. Menopoz doğal, cerrahi, kemoterapi veya radyasyona bağlı olarak gelişebilir. Doğal menopoz, patolojik bir nedenle ilişkili olmaksızın 12 ay süre ile adet kanamasının olmadığı dönemi ifade etmektedir.
#12
SORU: Menopozun biyolojik, psikolojik ve sosyal boyutları nelerdir?
CEVAP: Biyolojik yönden menopoz: Menopoz döneminde görülen klinik belirtilerin birçoğu daha çok kadınlık hormonlarından olan östrojen azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan fizyolojik kökenli yakınmalardan oluşmaktadır. Hormonal dengesizliğe bağlı olarak %85-90 kadında sıcak basması ve gece terlemesi görülür. Psikolojik yönden menopoz: Menopoz döneminde anksiyete, gerginlik, duygusal değişiklikler, depresyon, baş dönmesi, uykusuzluk, cinsel isteksizlik gibi birçok belirtinin gözlendiği, özgüven kaybı ve yaşamdan zevk almada azalma olduğu öne sürülmüştür. Sosyal yönden menopoz: Pek çok toplumda kadınlıkla doğurganlık özdeş tutulmakta ve menopoz kadınlığın da sona ermesi olarak algılanmaktadır. Menopoz sonrası kadınların toplumdaki saygınlığı, özgürlüğü, değeri, rolü ve kabul edilebilirliklerinin arttığı toplumlarda menopoza ilişkin sorunlar daha azdır.
#13
SORU: Günümüzde yaşlıların yaşam kalitesi nasıl arttırılmaktadır?
CEVAP: Günümüzde yaşlanma ve yaşlılığa bakış açısı yaşlıya bakım sağlamanın ötesinde, toplumla bütünleşme, kaybolan statü ve rollerin yeniden kazanımı, işlevlerin arttırılması ve serbest zamanların etkili bir biçimde değerlendirilmesi gibi bir bütün olarak tüm alanlarda yaşam kalitesinin arttırılması hedefine yönelmiştir. Geçmişte, yardıma gereksinim duyan muhtaç durumdaki yaşlının korunması ve bakımı öncelikli hedef iken, bugün yaşlının yaşam kalitesinin geliştirilmesi, sağlıklı ve başarılı bir biçimde yaşlanarak, sosyal yaşama daha aktif biçimde katılım sağlaması ve sonuçta iyilik halinin ilerletilmesi amaçlanmaktadır.
#14
SORU: Dünya sağlık örgütüne göre yaşlılar için kaliteli bir yaşam sürdürülebilme ilkeleri nelerdir?
CEVAP: Dünya Sağılık Örgütü (DSÖ), yaşlılar için önem verilmesi gereken ilkeleri; yaşlı bireylerin bağımsız olarak yaşamlarını sürdürebilecek imkânların sağlanması; toplumla ilişkide bulunmaları ve katılımlarını arttıracak yaklaşımlarda bulunulması; aile ve toplum desteği ile gerekli bakımların karşılanması; kendilerine yeterli olmaları ve potansiyelleri doğrultusunda üretkenliklerine olanak sağlanması, saygınlık ve insanlık onuruna yakışır yaşam sürdürebilmeleri olarak yayınlamıştır. Ancak böylelikle yıllara yaşam ekleyerek kaliteli bir yaşam sürdürülebilir.
#15
SORU: Yaşam kalitesi kavramı nedir?
CEVAP: Yaşam kalitesi kavramı için ortak bir fikir bulunmamakla birlikte; kişinin kendi yaşamından memnun olma durumu olarak tanımlanmaktadır. Burada kişinin içinde bulunduğu durum ve bu durumla ilgili beklentileri önem taşımaktadır. Bu ikisi arasındaki fark, kişinin yaşam kalitesini göstermektedir.
#16
SORU: Yaşlanma ile birlikte kabiliyet, ilişki ve çeşitli faaliyetlere katılımda bir düşüş yaşanmaktadır ve ortaya çıkan değişimlere adaptasyon sağlanabilmesi için yapılması gereken faaliyetler nelerdir?
CEVAP: • Emeklilik, yakınlardan birinin ölümü ya da yer değişikliğinden sonra ortaya çıkan kayıpları, yeni sosyal roller ve arkadaşlar bulma yoluyla telafi etme, • Bir yaralanma ya da hastalık sonucunda kaybolan kapasite ve güçleri yeniden kazanma, örneğin, rehabilitasyon terapisi ile daha iyi duruma gelme, • Erken yaşam dönemlerinde meydana gelen değişimler karşısında, daima en anlamlı hareket noktasının pozitif yönde gelişim için bir olanak ve gücün de bu değişimlerle birlikte ortaya çıkacağını kabul etmek. Yaşlanma süreci bir dizi kayıp, düşüş ve gerilemeyi de beraberinde getirmektedir. Önemli olan, daha azı ile başarabilmektir. • Sağlıklı olan fiziksel, zihinsel ve sosyal fonksiyonları koruma ve aktif bir biçimde kullanma, “kullan ya da kaybet” yaşlanmaya başarılı adaptasyonun mutlaka bilişsel ve duygusal enerji gerektirdiğini ifade eder. Bu uygulamaya göre, fiziksel iyilik hali için spor merkezlerine gitmek, fiziksel egzersiz yapmak gibi, bilişsel zihinsel ve ruhsal sağlık durumunun iyiliği, yaşlanma ile ortaya çıkan değişimlerle baş etmek için en önemli dayanak noktasıdır.
#17
SORU: Yaşam kalitesini geliştirmek için yaşlılar neler yapmalıdır?
CEVAP: Yaşam kalitesini koruyup, geliştirebilmek için çocuklar, akrabalar, arkadaşlar ile ilişkilerin sürdürülmesi, aile üyeleri ve yakın çevre ile birlikte geçirilen zaman ve yapılan faaliyetlerden memnuniyet duyulması, yaşlılığa uyum sağlanması gereklidir. Sosyal ve sportif açıdan aktif olan, emeklilik sonrası dönemde yaşamla ilişkisini sürdürebilmek için bir hobi ya da uğraşıya sahip olan, serbest zamanlarını aktif bir biçimde değerlendiren, yaşlılar diğerlerine göre, yaşamdan daha çok doyum almaktadırlar.
#18
SORU: Yaşlılarda kazaların oluşma sebepleri nelerdir ve nasıl önlenebilirler?
CEVAP: Yaşlılık dönemindeki kazalar ve yaralanmalar çeşitli sakatlıklara neden olmakta ve hatta bazen ölümcül seyredebilmektedir. Görme, işitme, yürüme, denge problemi olan, birden fazla ilaç kullanan, 75 yaş ve üzeri yaşlılarda en fazla görülen kaza riski düşmedir. Risk faktörü olan her yaşlı ve yakını, düşme konusunda bilgilendirilmeli ve gerekli önlemler anlatılmalıdır. Düşmelerin önlenmesi için, ev içi tehlikelerin değerlendirilmesi, az aydınlatılmış ortam, kaygan zemin, banyoda güvenli olmayan eşyaların kullanımı gibi düşmeye sebep olan durumlar ortadan kaldırılmalıdır.
#19
SORU: Yaşam kalitesini etkileyen önemli değişkenler nelerdir?
CEVAP: Yaşlanmayla birlikte ortaya çıkan kronik hastalıklar, fiziksel yetersizlikler, ağrılar, bilişsel bozukluklar yanında sağlık hizmetlerinin ulaşılabilirliği, kullanılabilirliği, sosyal izolasyon, ev ve aileyle ilişkili konular, yaşamdan alınan doyum, azalmış yaşam beklentisi ve çalışma durumu yaşam kalitesini etkileyen önemli değişkenlerdir. Ulusal politika ve kararlar da yaşlı sağlığını ve yaşam kalitesini etkilemektedir. Yaşlı bireylerin yaşam kalitesini birçok sosyal faktör etkilemektedir. Yaşlı bireyin barınma koşulları, yaşadığı ev ortamı, fiziksel ve bilişsel sınırlılık ve ekonomik yetersizliğin getirdiği beslenme bozuklukları, duyusal ve fiziksel yetilerde azalmaya bağlı ulaşım zorlukları, eşin ölümü ve aile bireylerin evden ayrılmasına bağlı yalnızlık, öz bakım gücünde azalma ve izolasyon nedeniyle sosyal ağda daralma ve kişiler arası ilişkilerde bozulma da yaşam kalitesini etkilemektedir. Bunlara ek olarak yaşlı bireyin duygusal, fiziksel ve ekonomik istismarı da yaşlıyı etkileyen diğer bir sosyal faktördür.
#20
SORU: Yaşlıların yaşam kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılan ölçütler nelerdir?
CEVAP: Yaşlılarda yaşam kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılan ölçütlerde de çeşitlilik söz konusudur. SF-36 (Short Form 36 items) ve kısa ekli SF-12 (Short Form 12 items) ile DSÖ tarafından geliştirilen WHOQOL-OLD en sık kullanılan yaşam kalitesi ölçeklerdendir.
#21
SORU: Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin bilinmesi neden önemlidir?
CEVAP: Yaşlıların sağlığı koruyucu ve geliştirici davranışlar sergilemelerinde, topluma kazandırılmalarında ve mutlu olmalarında önem taşımaktadır.
#22
SORU: Yaşlılarda beslenme sorunları nelerdir?
CEVAP: Tüm bireylere yeterli ve dengeli beslenme önerilir. Ancak birçok yaşlı vitamin B6, C, E, kalsiyum, fosfor, çinko içeren anahtar besinlerin, yetersiz alımına bağlı, beslenme bozukluğu için risk altındadır.
#23
SORU: Yaşlılıkta yaşam kalitesini arttırıcı önlemler kısaca neler olabilir?
CEVAP: Birincil, ikincil, üçüncül koruma ve aktif yaşlanma dışında kazalardan korunma, yeterli ve dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivitede bulunmak, tütün ve alkol kullanımını kesmek, düzenli uyku alışkanlığı edinmek, yeterli güneşlenme alışkanlığı edinmek ve son olarak ağız ve diş sağlığına gereken önemi göstermek yaşlılıkta yaşam kalitesini arttıran önlemler olarak sıralanabilir.
#24
SORU: Birincil koruma kimlere yöneliktir ve alınan önlemler nelerdir?
CEVAP: Sağlıklı bireylere yöneliktir. Burada amaç oluşabilecek sağlık risklerinden toplumu korumaktır. Bu önlemler arasında, hayata pozitif bakma, beslenmenin düzenlenmesi, düzenli fizik egzersiz yapma alışkanlığının yerleştirilmesi, tütün ve alkol gibi maddelerin kullanımının önlenmesi, uygun aşıları zamanında yaptırma, kazalardan korunma vb. olarak sayılabilir. Sebze ve meyve ağırlıklı olan, yağ tüketiminin azaltıldığı, günlük içilen su miktarının ve kalsiyum miktarının arttırıldığı, tuz tüketiminin günde 4 gramın altına indirildiği bir beslenme biçimi uygulanmalıdır.
#25
SORU: İkincil koruma nedir?
CEVAP: Hastalıkların erken dönemde saptanması için yapılan yaklaşımlara “ikincil korunma” adı verilir. Hastalıkların daha belirti vermeden ya da silik belirtilerin olduğu bir evrede tanı ve tedavi edilmeleridir.
#26
SORU: İkincil koruma yönteminin yararı nedir?
CEVAP: Bu yöntem hastalığın ilerlemesini önler ve tedavinin daha ucuza mal olmasını sağlar. Sağlam kişilerde belli aralıklarla yapılan taramalar buna örnek olarak verilebilir. Bunun için bireyler, hekimin önerdiği aralıklarla belli testleri yaptırmalıdırlar. Yaşlı hastada sık görülen bazı hastalıkların erken tanı ve tedavisi açısından tarama testleri önemlidir.
#27
SORU: Üçüncül koruma nedir?
CEVAP: Sağlığı koruma yönündeki bütün çabalara rağmen kişide hastalık tablosu ortaya çıkmışsa, o zaman da hastalığın en iyi şekilde tedavi edilmesine çalışılır. Ayrıca hastalık nedeniyle bir sakatlık veya iş gücü kaybı meydana gelmişse, bu durumda hastanın yeni bir yaşama alıştırılması (rehabilitasyon) gerekir. Hastanın tedavisi ve rehabilitasyonu çalışmaları da “üçüncül korunma” olarak adlandırılır.
#28
SORU: Aktif yaşlanma nedir?
CEVAP: DSÖ, “aktif yaşlanma” terimini gündeme getirmiştir. Aktif yaşlanma; yaşam boyunca fiziksel, mental, sosyal iyilik için fırsatları değerlendirerek yaşam beklentisini, üretkenliği ve yaşam kalitesini arttırmak şeklinde tanımlanabilir.
#29
SORU: Maluliyet, DSÖ tarafından kaç aşamada incelenmiştir? Açıklayınız.
CEVAP: • Özürlülük (Impairment): Özürlülük, kişinin fizyolojik, psikolojik, anatomik yapı ya da işlevlerindeki herhangi bir eksiklik ya da anormalliktir. Yetersizlik organ düzeyinde olan bir olaydır. • Sakatlık (Disability): Sakatlık, yetersizlik sonucu oluşan ve normal bir insanın başarı ile sonuçlandırabileceği herhangi bir aktiviteyi gerçekleştirmede ortaya çıkan bir eksiklik veya sınırlamadır. Geçici ya da kalıcı olabilir, kişi düzeyindedir. • Engellilik (Handicap): Engellilik, yaşa, cinsiyete, sosyal ve kültürel etmenlere bağlı olarak özürlülük ve sakatlık sonucu oluşan, o birey için normal olan bir işlevin yerine getirilememesi, tamamlanamaması ya da eksik kalmasıdır. Eksik kalan işlev bir aktivite ile sınırlı olmayıp yaşantıyı oluşturan rollerden biridir. Engellilik toplum düzeyindedir ve sakatlık sonucu kişinin toplum içindeki rolünü gerçekleştirememesidir.
#30
SORU: Bugün yaşlılıkla ilgili politikaların ve programların hedefi nedir?
CEVAP: Yaşam beklentisini uzatmaktan ziyade yaşam kalitesini ve genel sağlığı arttırmaya odaklanmakta; aktif, üretken, başarılı ve bağımsız bir yaşlanma hedeflenmektedir. Bu hedefin en somut göstergesi, Amerika Gerontoloji Topluluğu’nun başarılı yaşlanma için öne sürdüğü “yaşama yıllar değil yıllara yaşam eklemek” anahtar kavramında saklıdır.
#31
SORU:
Yaşlılık ile ilgili politika ve programların hedefi nedir?
CEVAP:
Bugün yaşlılık ile ilgili politikalar ve programlar yaşam beklentisini uzatmaktan ziyade yaşam kalitesini ve genel sağlığı arttırmaya odaklanmakta; aktif, üretken, başarılı ve bağımsız bir yaşlanma hedeflenmektedir. Bu hedefin en somut göstergesi, Amerika Gerontoloji Topluluğu’nun başarılı yaşlanma için öne sürdüğü “yaşama yıllar değil yıllara yaşam eklemek” anahtar kavramında saklıdır.
#32
SORU:
Kişinin kendi yaşamından memnun olma durumu nedir?
CEVAP:
Yaşam kalitesi kavramı için ortak bir fikir bulunmamakla birlikte, kişinin kendi yaşamından memnun olma durumu olarak tanımlanmaktadır.
#33
SORU:
Yaşam kalitesi ölçekleri nelerdir?
CEVAP:
Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin bilinmesi, yaşlıların sağlığı koruyucu ve geliştirici davranışlar sergilemelerinde, topluma kazandırılmalarında ve mutlu olmalarında önem taşımaktadır. Yaşlılarda yaşam kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılan ölçütlerde de çeşitlilik söz konusudur. SF-36 (Short Form 36 items) ve kısa şekli SF-12 (Short Form 12 items) ile DSÖ tarafından geliştirilen WHOQOL-OLD en sık kullanılan yaşam kalitesi ölçeklerdendir.
#34
SORU:
Yaşlanma evresinde yaşam kalitesini etkileyen önemli değişkenler nelerdir?
CEVAP:
Yaşlanmayla birlikte ortaya çıkan kronik hastalıklar, fiziksel yetersizlikler, ağrılar, bilişsel bozukluklar yanında sağlık hizmetlerinin ulaşılabilirliği, kullanılabilirliği, sosyal izolasyon, ev ve aileyle ilişkili konular, yaşamdan alınan doyum, azalmış yaşam beklentisi ve çalışma durumu yaşam kalitesini etkileyen önemli değişkenlerdir.
#35
SORU:
Yaşlı bireylerin yaşam kalitesini etkileyen sosyal faktörler nelerdir?
CEVAP:
Yaşlı bireyin barınma koşulları, yaşadığı ev ortamı, fiziksel ve bilişsel sınırlılık ve ekonomik yetersizliğin getirdiği beslenme bozuklukları, duygusal ve fiziksel yetilerde azalmaya bağlı ulaşım zorlukları, eşin ölümü ve aile bireylerinin evden ayrılmasına bağlı yalnızlık, öz bakım gücünde azalma ve izolasyon nedeniyle sosyal ağda daralma ve kişiler arası ilişkilerde bozulma da yaşam kalitesini etkilemektedir.
#36
SORU:
Maluliyet DSÖ tarafından kaç aşamada incelenmiştir?
CEVAP:
Maluliyet DSÖ tarafından özürlülük, sakatlık ve engellilik olarak üç aşamada incelenmiştir.
#37
SORU:
Yaşlılık döneminde en sık rastlanan ruhsal sorun nedir?
CEVAP:
Yaşlılık döneminde en sık rastlanan ruhsal sorun olan depresyon yeti yitimlerine neden olur, kronik hastalıkların gidişatını olumsuz yönde etkiler, sağlık hizmetlerinin kullanımını ve maliyetini arttırır.
#38
SORU:
Depresyonun ilk belirtileri nelerdir?
CEVAP:
Yoğunlaşamama ve dikkat eksikliği depresyonun ilk belirtilerindendir.
#39
SORU:
Depresyon için risk grupları nelerdir?
CEVAP:
Depresyon için, kronik hastalığı olan, son zamanlarda yakınlarını kaybetmiş olan, uyku bozukluğu olan, fiziksel olarak birden çok şikayeti olan yaşlılar risk grupları olarak tanımlanmıştır.
#40
SORU:
Yaşlılıkta körlük ve görme bozukluklarının belli başlı nedenleri nelerdir?
CEVAP:
Yaşlılıkta körlük ve görme bozukluklarının belli başlı nedenleri; katarakt, glokom, maküler dejenerasyon ve diabetik retinopotidir.
#41
SORU:
Yaşlılarda görülen Prebiakuzi nedir?
CEVAP:
Yaşlılardaki en sık görülen işitme problemi olan “Presbiakuzi” (yaşlanmaya bağlı işitme kaybı); ilerleyici ve çift taraflı işitme kaybıdır.
#42
SORU:
Menopoz döneminde kadınlarda biyolojik olarak hangi belirtiler görülür?
CEVAP:
Sıcak basması, gece terlemesi, çarpıntı, kan basıncında oynama, kilo artışı, cilt kuruluğu, kemik erimedi, vajinal kuruluk, baş ağrıları, yaygın vücut ağrıları, el ve kollarda uyuşma, hazımsızlık, kabızlık, mide ekşimesi gibi belirtiler görülebilir.
#43
SORU:
Andropozda görülen bulgular nelerdir?
CEVAP:
1. Cinsel istekte ve özellikle gece ereksiyonlarında olmak üzere ereksiyon (erkeklik organında
sertleşme) kalitesinde azalma
2. Davranışsal değişiklikler, entellektüel kapasitede azalma, yorgunluk, depresyon ve sinirlilik hali
3. Vücut kitlesinde özellikle kas yoğunluğu ve gücünde azalma
4. Vücut kıllarında azalma ve deri değişiklikleri
5. Osteoporoza neden olan kemik mineral yoğunluğunda azalma, sırt ağrısı
6. Vücudun üst ve gövde kısmındaki yağ miktarında artma
7. Uyku bozuklukları, uyku ihtiyacında artma.
#44
SORU:
İnsan sağlığını belirleyen faktörler nelerdir?
CEVAP:
Kişinin genetik yapısı, yani aileden ve soydan gelen bazı özellikler ile çevre faktörleri ve kişinin sağlıkla ilgili bazı davranışlarıdır.
#45
SORU:
Yaşlıların yaşam kalitesini arttırmasına yönelik önlemler nelerdir?
CEVAP:
Hastalıklardan koruyucu (birincil), hastalıkları erken tanıma (ikincil), hastalıkların yıkıcı etkilerini en aza indirme (üçüncül) önlemleridir.
#46
SORU:
Yaşam boyunca fiziksel, mental, sosyal iyilik için fırsatları değerlendirerek yaşam beklentisini, üretkenliğini ve yaşam kalitesini arttırmak ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
DSÖ, aktif yaşlanma terimini gündeme getirmiştir. Temel amaç; yaşama yıllar katmak değil, yıllara yaşam katmaktır.
#47
SORU:
Yaşlılıkta yaşam kalitesi nasıl arttırılmalıdır?
CEVAP:
Yaşlılıkta yaşam kalitesi, sosyal görev sorumluluklardan geri çekilerek değil, sosyal ilişkileri çoğaltarak ve aktif kalarak arttırılabilir.
#48
SORU:
Bir görüşe göre başarılı yaşlanma, yaşlanma ile birlikte beklenen fiziksel, bilişsel ve sosyal düşüş sürecinde ortaya çıkan değişimlere adaptasyon sağlanabilmesi için yapılması gereken dört faaliyet nedir?
CEVAP:
1. Emeklilik, yakınlardan birinin ölümü ya da yer değişikliğinden sonra ortaya çıkan kayıpları, yeni sosyal roller ve arkadaşlar bulma yoluyla telafi etme,
2. Bir yaralanma ya da hastalık sonucunda kaybolan kapasite ve güçleri yeniden kazanma, örneğin, rehabilitasyon terapisi ile daha iyi duruma gelme,
3. Erken yaşam dönemlerinde meydana gelen değişimler karşısında, daima en anlamlı hareket noktasının pozitif yönde gelişim için bir olanak ve gücün de bu değişimlerle birlikte ortaya çıkacağını kabul etmek. Yaşlanma süreci bir dizi kayıp, düşüş ve gerilemeyi de beraberinde getirmektedir. Önemli olan, daha azı ile başarabilmektir.
4. Sağlıklı olan fiziksel, zihinsel ve sosyal fonksiyonları koruma ve aktif bir biçimde kullanma, “kullan ya da kaybet” yaşlanmaya başarılı adaptasyonun mutlaka bilişsel ve duygusal enerji gerektirdiğini ifade eder. Bu uygulamaya göre, fiziksel iyilik hali için spor merkezlerine gitmek, fiziksel egzersiz yapmak gibi, bilişsel Zihinsel ve ruhsal sağlık durumunun iyiliği, yaşlanma ile ortaya çıkan değişimlerle baş etmek için en önemli dayanak noktasıdır.
#49
SORU:
Yaşlılarda en fazla görülen kaza riski nedir?
CEVAP:
Yaşlılık dönemindeki kazalar ve yaralanmalar çeşitli sakatlıklara neden olmakta ve hatta bazen ölümcül seyredebilmektedir. Görme, işitme, yürüme, denge problemi olan, birden fazla ilaç kullanan, 75 yaş ve üzeri yaşlılarda en fazla görülen kaza riski düşmedir.
#50
SORU:
Yetersiz uyku nelere sebep olabilmektedir?
CEVAP:
Yeterli uyku yetişkinlerde 7-9 saat olarak belirtilmektedir. Yetersiz uyku, diabet, kalp ve damat hastalıkları, obesite ve depresyon gibi kronik hastalıkların ortaya çıkmasını, yönetimini ve sonuçlarını etkilemektedir.