Örneğin dik üçgen ne ölçüde öncesiz-sonrasız bir düşünceyse, Roma Anayasası ve Augustus’un onda yaptığı değişiklik de o ölçüde öncesiz-sonrasız bir nesnedir. Pythagoras’ın hipotenüsün karesine ilişkin keşfi bugün kendi kendimize düşünebildiğimiz bir düşüncedir. Aynı şekilde Augustus’un Roma Cumhuriyet Anayasası üzerine bir monarşinin aşılanabileceği yollu keşfi de bir tarihçinin kendi kendine düşünebileceği bir düşüncedir.

Romantiklerden Novalis tarihselcilik sözcüğünü terime olumlu bir anlam yükleyerek ilk kez kullanan kiflidir . Ama terimi olumsuz anlamda kullanan Ludwig Feuerbach gibi filozoflar da vardır. Feuerbach tarihselciliği dinsel geleneğin etkisinde olan ve geçmişin asla tam kavranılamayacak olaylarını tam olarak kavrayabileceğini iddia eden bir düşünce olarak eleştirmiştir.

Saint-Simon Bir Cenovalı’dan Çağdaşlarına Mektuplar adlı yapıtında ilerleme ile bilimin ve aklın gelişmesi arasında gördüğü ilişkiyi dile getirmiştir. Önce Saint-Simon ve sonra da Comte bilimlerin tarihi açısından "pozitif bilim çağına girilmiş olduğu" iddiasındadırlar.

Mill, tarihsel olguları açıklamak için kullanılması gereken yöntemin “ters dedüktif yöntem” olduğunu söyler. Çünkü tarihte nedenler karşımızda hazır ve gözlenebilir olgular olarak yoktur. Ters dedüktif yöntem nedenlerden etkileri çıkarmanın tersine etkilerden nedenlerin bilgisini çıkarmak olarak görür.

Collingwood doğa biliminin değişmez ve öncesiz sonrasız nesneleri olduğu oysa tarih bilgisinin sürekli değişen şeylere yöneldiği yollu anlayışındadır.

Antipozitivist yaklaşım Pozitivist yaklaşıma karşı durur; ve matematikselliğe karşı metematiksel olmayış, nedenselliğe karşı ereksellik; açıklama yerine anlamaya; genellemelere karşı olayların kendine özgü ve biricik olmalarına; yani doğanın tersine tekrar eden olgular yerine bir defalık oluşları savunan bir anlayıştır.

Pozitivist yöntem ve tarih anlayışına karşı düşünceler antipozitivist olarak nitelenen düşünürlerden gelmiştir. Buna göre doğa ve tarih birbirine indirgenemez olan, özce birbirinden farklı olmakla kalmayıp aynı zamanda birbirine karşıt özellikleri olan iki ayrı gerçekliktir. Bu yüzden de doğa bilimlerinin yöntemleri tarih bilimleri için uygun değildir. Doğa bilimlerinin kendine özgü nesnesiyle tarih bilimlerinin kendine özgü nesnesi yapıca birbirinden farklıdır ve aynı yöntemlerle incelenemezler. Tarih doğa bilimlerinden tamamen ayrı bir yöntemle ele alınmalıdır ve özerk bir bilim olarak kurulmalıdır.

Tarihte olguların dizilişinin rastlantıya mı dayalı olduğu yoksa zorunlu mu olduğu üzerinden kimi filozoflar tarihsel sürecin olumsal bir süreç mi olduğunu yoksa zorunlu bir süreç mi olduğunu tartışmıştır. Bu bağlamda Hegel ve Marx gibi kimi filozofların tarihin zorunlu ilerleyen bir süreç olduğunu söylemeleri bazı filozofların bu anlayışı eleştirmelerine neden
olmuştur. Nietzsche, Berlin, Foucault ve Rorty gibi düşünürler tarihin kaçınılmaz olan olayların ardarda gelişi olduğu düşüncesini eleştirmişlerdir

İnsanlık tarihinin art arda geçirdiği dönemler sırasıyla şu şekildedir: Olguların keyfi bir biçimde ve doğaüstü etkenleri katarak açıklandığı teolojik dönem, soyut güçlerin ve soyut kavramların dikkate alındığı metafizik dönem ve olguların gerçek yasalarının keşfedilmeye çalışıldığı pozitif dönem.

Hegel’in tarih kavramıyla alay etmek için ‘tarihe Hegelci bir tanım vermek gerekirse’, tarih sürecine ‘korkunun bilinçteki gelişme süreci olarak bakılabileceğinden söz eden düşünür Kierkegaard’dır.

Dilthey’ın felsefesi de tarihselci felsefeler arasında görülür. Dilthey ve Dilthey Okulu’nun tarihselciliğine tarihsel görecilik adı verilir. Dilthey’ın felsefesinde bir görelilik (relativizm) anlayışı vardır. Çünkü Dilthey geçmişin bugünden hareketle yorumlanabileceğini söylemiştir. Tinselliğin kendisinin mutlak değil, tarihsel göreli olduğunu ileri sürmüştür. Aslında Dilthey’ın tin bilimleri için önerdiği tarihsel düşünme yöntemine 20. yüzyılda tarihselcilik adı verilmiştir.

Nietzsche’ye göre çağının her şeyi tarihselleştrmesi ve insanı tarihe tutsak etmesi, insanlığın bir çürüme ve yozlaşma içine girmesinin nedenidir, çünkü kendisini tarihin ürünü olarak gören insan içinde yaşadığı kültürün değerlerini sorgulamaz.Bu da insanı yaratıcılığının önündeki en büyük engeldir.

Neopozitivizmin genel eğilimi olgulara ve deneye yönelmek ve olguların yasalarını keşfetmek yollu bilim anlayışı olmuştur. Neopozitivist bilim anlayışı bilim kavramını doğa bilimi kavramına indirgeyerek birleştirilmiş bilim (unified science) ideali ile bütün bilimler için yöntem birliği anlayışını öne sürmüştür.

Yapısalcılık tarihte yapıların art ardalığını görmüş ve tarihe dilbilim ile etnoloji üzerinden yaklaşmıştır. Yapısalcılığa göre her tarihsel dönem kendi içinde kültürel ve dilsel yapılar taşır. Her tarihsel dönem, çağ ya da halk kendi içindeki yapısal özellikleriyle kavranmalıdır Tarih dilbilimsel ve etnografik araştırmalar için malzeme sağlar. Modern çizgisel tarih anlayışlarına karşı çıkmışlardır. Yapısalcılara göre tarihte çizgisel bir ilerleme yoktur, tarih kesintili bir süreçtir. 

Pozitivistlere göre tarihsel süreç ile doğal süreç arasında hiçbir fark yoktur. Doğa bilimlerinin yöntemlerinin tarih bilimlerine uygulanabilir olmasının nedeni budur.

‘Tinsellik’ kavramını ‘tarihsellik’ le eş anlamlı kullanan filozof Dilthey’dir.

Marx’a göre komünizm yakın geleceğin zorunlu biçimi ve dinamik ilkesi olarak ortaya çıkacaktır.

Her tarih geçmiş düşüncenin tarihçinin kafasında yeniden canlandırılması işidir ve Collingwood’a göre tarihte kullanılabilecek tek yöntem de geçmiş yaşantının zihinde yeniden kurulmasıdır.

Pozitivist felsefenin en büyük ismi kuşkusuz Auguste Comte’dur.

Verilen tarih görüşleri Kierkegaard’ın tarih felsefesi anlayışını yansıtır.