Mortalite, Hastalığa bağlı ölüm oranıdır.

Tekerlekli sandalye kullanıcısının dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi bilgili, eğitimli ve yetenekli kişiler tarafından yapılmalıdır. Ülkemizde bu konuda eğitim alan kişiler fizyoterapistlerdir. Fizyoterapistler ölçümünü aldığı sandalyenin kişiye uygunluğuna karar verdikten sonra sandalye temini edilmesini takiben kişinin oturma dengesini, sabit duruşunu, araç- gereçlere erişme yeteneğini, bir yerden bir yere geçme ile ilgili yöntemleri, pozisyon değiştirme yeteneğini ve oturma pozisyonları konusunda da eğitim verir.

Mali yönetim becerileri pek çok ön koşul beceri gerektirmektedir. Örnek vermek gerekirse paraları tanımayan bir kişiye bankamatikten para çekmeyi öğretmek anlamlı ve mümkün olmayacaktır.

Özel gereksinimli bireylerin bağımsız yaşantısına katkı sağlayacak, edinmeleri gereken çok fazla hedef vardır. Beceriler arasından öncelikli olanları belirlemek için kullanılan kriter işlevselliktir.

Stres, kişinin yaşamdaki değişik durumlara, değişimlere ve gereksinimlere fiziksel, zihinsel ve duygusal olarak tepki verme yeteneği olarak adlandırılır.

Ayrık denemelerle öğretim (ADÖ), çocukların öğrenme becerilerini desteklemek amacıyla bilginin bireyselleştirilmesi ve kolaylaştırılmasıdır. Zihin engelli ve otizmli çocuklar için ADÖ özellikle yeni davranış kazandırma sürecinde (ör. Önceden yapamadıkları konuşma sesleri ve motor hareketler) ve yeni ayırt edici uyaranları (ör. farklı isteklere doğru tepkiler verme) öğretirken uygundur.

Banyonun ya da banyo verilecek ortamın ısısı ayarlanmalıdır. (24-27 ^oC)

Bağırsağa düzenli boşaltım alışkanlığı kazandırmak zaman ister (bazen 2-3 haftayı bulabilir) (çocuklara bağırsak alışkanlığı kazandırmak için 18-24 aylar arası uygundur).

Geri pozisyonda çıkma • Arka tekerlekler merdiven basamağı ile temasını korurken küçük tekerlekler yükseltilir. Merdivenlere çıkana kadar bu eğimli pozisyon devam ettirilir. • Geri pozisyonda kaldırıma çıkmada tanımlandığı gibi her bir basamak üzerine tekerlekli sandalye çekilir. • Bakım veren bireyler tekerlekli sandalyenin bir veya iki tarafında destek olabilecek şekilde durmalıdır. Merdivenden çıkma sırasında bir kişi öncülük etmeli ve onun komutlarıyla birlikte hareket edilmelidir. • Merdivenin en üst noktasında tekerlekli sandalye 90 derece döndürülür veya küçük tekerlekler alçalabilmesi için geriye doğru döndürülmelidir. • İtme kolları ve doğru vücut mekaniği ile tekerlekli sandalye kontrol edilmelidir. • Engelli birey bir kişinin yardımı ve komutları ile tekerlekleri geri çekerek merdiven çıkabilir.

Süreğen hastalıklar: Bireyin çalışma kapasitesi ve fonksiyonlarını etkileyen veya önleyen, sürekli bakım ve tedavi gerektiren hastalıkların olması durumunda yaşanılan klinik tablo sonrasında görülür. Örneğin; kan hastalıkları, romatizmal hastalıklar, kronik solunum sistemi hastalıkları, kanserler, ruhsal davranış bozuklukları gibi.

Bacak desteği, bacağın ağırlığının geriye doğru desteklenmesinde önemlidir.

Gelişimsel süreçler aşağıdaki gibi izlenir.

1-1.5 yaş, kıyafetlerini tutabilir (çorap, eldi­ven vb.); bacakları ile kıyafetini itebilir.  

2-2,5 yaş, önden ilikli olmayan montunu çı­karabilir, ayakkabılarını çıkarabilir, pantolo­nu çıkarılırken yardım edebilir, kafasından giydiği üst giysinin kolunu bulabilir. Beli lastikli pantolon ve alt kıyafetlerini çıkarabi­lir, tişört ve ceket gibi hafif kıyafetleri kendi­si çıkarabilir, çorapları giydirilirken yardım edebilir, büyük düğmeleri ilikleyebilir.

3-3,5 yaş, yardımla kafasından geçirilerek giyilen üst kıyafetleri giyebilir, bağcıksız ayakkabıları giyebilir (yanlış ayağa geçir­se de), çoraplarını giyebilir (topuk çizgisi doğru yerleşmeyebilir), fermuarlı mont ya da ceketin fermuarını yukarı aşağı çekebi­lir (fermuar kenarlarını ayırma ve biraraya getirmeyi yapamaz), üst giysileri kafasından çıkaramaz, büyük düğmeleri ilikleyebilir. Bu yaş döneminin sonlarına doğru fermu- arlı kıyafetleri açabilir ve fermuar uçlarını birbirinden ayırabilir, iliklediği düğme sa­yısı artar, eldiven giyebilir, emniyet kemeri ve ayakkabılarının bağcıklarını açabilir, bot giyebilir ve gözetimle kıyafetlerini giyebilir (kıyafetin önü ve arkasını ayırt edemez).

4-4,5 yaş, kendi kendine kazaklarını çıkara­bilir, emniyet kemerini ya da ayakkabılarını bağlayabilir, fermuarlı kıyafetlerde fermuarı takıp kapatabilir, çoraplarını düzgünce giye­bilir, bağcıklı ayakkabıları giyebilir (bağcık­ların bağlanması için yardıma ihtiyacı var), kıyafetlerin önü ve arkasını ayırt edebilir.

5-5,5 yaş, kazaklarını rahatlıkla giyer ve çıkarır, düğmeleri rahatlıkla ilikler ve açar, ayakkabı bağlarını geçirebilir, kendi ken­dine giyinir, arkada yerleşik fermuarları kapatabilir.

6 yaş, ayakkabıyı bağlayabilir, kapüşonlu kıyafetlerde bağcıkları bağlayabilir, düğme­leri kapatabilir, çıtçıtlı kıyafetleri kapatabi­lir, hava durumuna uygun kıyafetleri seçe­bilir, yapılması planlanan aktiviteye uygun kıyafet seçebilir.

Ortopedik engel: Kas-iskelet sistemini ilgilendiren yetersizlik, eksiklik veya fonksiyon kaybı olan bireylerde yaşanan engellilik durumudur. Alt ve üst ekstremitelerinde, omurgada kısalık, eksiklik, fazlalık, yokluk, şekil bozukluğu, hareket kısıtlılığı, kas güçsüzlüğü sorun teşkil eden durumlardır. Serebral palsi (çocukluk çağı beyin felci), spina bifida, amputasyonlar, omurilik felçliler ortopedik engeli olan bireylerdir.

Görsel çizelgeler, resimli ya da yazılı olarak farklı şekillerde hazırlanabilen, belli bir zaman diliminin organize edilmesini sağlayan çizelgelerdir.

Yardımcı teknolojiler; teknolojik olarak karmaşık, gelişmiş materyaller içeren, yüksek teknoloji ya da daha ucuz, basit, kolay bulunabilir materyallerden oluşan daha düşük teknoloji ürünlerini içerir. Düşük ve yüksek düzey yardımcı teknolojiler arasında ise orta düzey teknoloji ürünleri yer almaktadır. Orta Düzeyde kullanılan teknolojiler zamanlayıcılar, okuma kalemleri, konuşan hesap makineleri, konuşma üreten araçlardır. Zamanlayıcılar: Bir görev sırasında ne kadar zaman kaldığı konusunda ve görev için planlanan zamanın tümü hakkında görsel olarak bilgi sunan araçlardır. Okuma kalemleri: Okunan metnin üzeri tarandıktan birkaç saniye sonra kalem üzerinde bulunan küçük ekranda sözcüğün yer alması ve ardından kalemin sözcüğü seslendirmesi şeklinde bilgi sunan araçlardır. Konuşan hesap makineleri: Kolay, anlaşılır bir dil ile sayısal girdileri, hesaplamaları ve sesli bir konuşma çıkışını içeren araçlardır. Konuşma üreten araçlar: Konuşma üreten araçlar bir sözcük ya da cümleyi temsil eden pek çok sembol içeren dijital ses çıktısı sunan taşınabilir elektronik araçlardır. Düşük düzeyde kullanılan teknolojiler ise görsel kartlar/resimli semboller, görsel çizelgeler, kalem tutacağı, uyarlanmış kalem ve çalışma kağıtları, okuma büyüteçleri, fosforlu işaretleyiciler ve kalemler, uyarlanmış makas ve sayfa çevirme aparatıdır. Görsel kartlar/Resimli semboller: Pek çok kavram ve beceri öğretiminin desteklenmesi için kullanılan resimli kartlar oldukça basit ve kolay uygulanabilir materyallerdir. Zihin yetersizliği, otizm spektrum bozukluğu ya da dikkat eksikliği olan bireylere akademik kavramlar, duyguları tanıma-ayırt etme, iletişim becerilerinin öğretiminde görsel kartlar sıklıkla tercih edilir. Görsel çizelgeler: Görsel çizelgeler, resimli ya da yazılı olarak farklı şekillerde hazırlanabilen, belli bir zaman diliminin organize edilmesini sağlayan çizelgelerdir. Kalem tutacağı, uyarlanmış kalem ve çalışma kağıtları: Kalem tutma ve yazma becerilerinde zorlanan bireyler için kalem tutacağı gibi birtakım kolaylaştırıcı araçlar ya da kalın-ince, hafif-kalın özelliklerde olan uyarlanmış kalemler kullanılabilir veya özel aralıklı ve dokularda çalışma kağıtları tercih edilebilir. Okuma büyüteçleri, fosforlu işaretleyiciler ve kalemler: Metin üzerinde önemli görülen noktaları, kelime, tümcelerin üzeri, üstü ya da altı yapıştırılarak veya çizilerek odaklanmayı kolaylaştırmak hedeflenir. Aynı şekilde okuma büyüteçleri metinlerin daha kolay görülmesini sağlar. Uyarlanmış makas: El işi ve kesme becerilerinde zorlanan bireyler için makasa ek araçlar kullanılır. Kimi bireyler bu becerilerin desteklenmesinde daha yoğun desteğe ihtiyaç duyabilirler. Sayfa çevirme aparatı: Küçük kas becerilerinde yetersizliği olan bireylerin kitabın veya defterin sayfalarını çevirmekte zorlandığı durumlarda sayfa çevirici aparatlar kullanılabilir.

Yardımcı kilit ise sırt desteğinin arkaya doğru yatmasını sağlar.

Konuşan hesap makineleri: Kolay, anlaşılır bir dil ile sayısal girdileri, hesaplamaları ve sesli bir konuşma çıkışını içeren araçlardır. Ses kontrolü ve susturma özelliğine sahiptir. Öğrenme güçlüğü ya da dikkat bozukluğu olan bireylerin matematik becerilerini desteklemek için yardımcı olan araçlardır.

Konuşma üreten araçlar: Konuşma üreten araçlar bir sözcük ya da cümleyi temsil eden pek çok sembol içeren dijital ses çıktısı sunan taşınabilir elektronik araçlardır. Araçtaki herhangi bir sembole dokunarak bağlama uygun ses çıktısı sağlanabilmektedir.

Tekerlekli sandalyenin aküsü kullanım kılavuzundaki talimatlara uygun olarak çıkarılmalı ve şarj cihazının talimatlarına göre akü şarj cihazı pile takılmalıdır. Şarj cihazının elektrik prizine takılması ve pilin tam kapasiteye gelene kadar şarj edilmesine izin verilmelidir. Çoğu batarya 8 saatten az bir sürede tamamen şarj olur.

Küçük tekerleklerin yükseltilmesi

Sandalyenin arkasında durun. • İtme kollarından her iki el ile aşağı ve geri iterken bir ayak arkada bulunan demir çubuk üzerinde aşağı ve öne itin. • Küçük tekerlekler yükseltildiğinde itme kollarından tekerlekli sandalyeyi kontrol edin. • Küçük tekerlekler yükseltildiğinde tekerlekli sandalye itilmelidir.