Toplu İş Hukuku Final 10. Deneme Sınavı

Teşmil kararı, idari bir tasarruf olduğu için geriye yürütülmesi mümkün değildir. D seçeneği bu nedenle yanlış bilgi içerir. Diğer seçenekler doğrudur.

Toplu iş sözleşmeleri bu şekilde iş sözleşmelerinin üzerinde genel ve objektif bir hukuk normu gibi doğrudan, emredici ve zorlayıcı bir etki göstermektedir. Anılan etkisi nedeniyle toplu iş sözleşmelerinin kolektif norm sözleşmesi niteliği taşıdığı, ancak aşağıda toplu sözleşmenin  içeriği başlığı altında inceleneceği üzere borç doğurucu hükümler de içerebilmeleri nedeniyle borçlar hukuku sözleşmesi niteliği de taşıdıkları, sonuç olarak karma nitelikte sözleşmeler oldukları kabul
edilmektedir.

Toplu iş sözleşmelerinin işlevleri şunlardır:
• Koruma işlevi,
• Düzen işlevi,
• Barış işlevi,
• Adil gelir dağılımı işlevi,
• Devletin düzenleme alanının sınırlanması işlevi,
• Ekonomiyi etkileme işlevi.

Hak uyuşmazlıklarında, işçi ya da işverenin iş ilişkisinin temelini oluşturan mevzuat, toplu iş sözleşmesi ve iş sözleşmesinde öngörülen hakların hiç ya da gereği gibi yerine getirilmemesinden ortaya çıkan bir uyuşmazlık söz konusudur. Sözgelimi; iş sözleşmesinde işverenin her ay ödemeyi üstlendiği bir aylık ücret tutarındaki ikramiyeyi veya toplu iş sözleşmesiyle öngörülen yakacak yardımını ödememesi yahut toplu iş sözleşmesinde, fazla çalışma yapılması halinde her bir saatlik fazla çalışmanın karşılığı olarak İş Kanununda belirtilen %50 zamlı ücret yerine %75 zamlı ücretin ödeneceği hüküm altına alınmasına rağmen, işverenin fazla çalışma ücretini %50 zamlı ödemesi hallerinde ortaya çıkan uyuşmazlık, hak uyuşmazlığıdır.

Hiçbir surette üretim ve satışa yönelik olmamak kaydıyla niteliği bakımından sürekli olmasında teknik zorunluluk bulunan işlerde faaliyetin devamlılığını veya işyeri güvenliğini, makine ve demirbaş eşyasının, gereçlerinin, hammadde, yarı mamul ve mamul maddelerin bozulmasını ya da hayvan ve bitkilerin korunmasını sağlayacak sayıda işçi, kanuni lokavt sırasında çalışmak, işveren de bunları çalıştırmak
zorundadır. Kanuni lokavta katılamayacak işçilerin belirlenmesinde, kanuni grev bakımından öngörülen esaslar uygulanır.

Uyuşmazlığı kendi aralarında çözemeyen uyuşmazlık taraflarına üçüncü bir kişi ya da bir kurul katılması suretiyle uyuşmazlığın bu kişi ya da kurulun yardımıyla çözümlenmeye çalışılmasına uzlaştırma denir. Doğru cevap D’dir.

Bugün toplu iş sözleşmesi hakkının hukuki da­yanağı 1982 Anayasası’nın 53. maddesidir. Doğru cevap E'dir.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 28. maddesinin ikinci fıkrasında, kuruluşların kamu
kurum ve kuruluşları, siyasi partiler, esnaf ve küçük sanatkâr kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yardım ve bağış alamayacağı öngörülmüştür. Bu düzenlemenin de sendikaların devlete karşı bağımsızlığının sağlanması noktasında bir güvence olarak getirildiği belirtilmek gerekir. Cevap: E şıkkıdır.

Toplu iş sözleşmeleri, yazılı olarak yapılır ve normatif etkisini toplu iş sözleşmesinin
süresi sona erene kadar korur. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre toplu iş sözleşmeleri en az 1 ve en uzun 3 yıl süreyle yapılır.

grup toplu iş sözleşmeleri bir işçi sendikasının aynı anda birden fazla işvereni temsilen işveren sendikasıyla bağıtladığı sözleşmelerdir. Niteliği itibariyle birden fazla işverenin işyeri ya da işyerlerinin bir araya getirilip grup oluşturulması isteğe bağlıdır.

Arabulucu tarafından düzenlenen uyuşmazlık tutanağının görevli makam tarafından tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde grev kararı alınabilir.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre iş sözleşmesiyle çalışan kişiler
dışında başka iş görme sözleşmeleriyle çalışan bazı gruplar da işçi sayılmaktadır.
Bunlar iş sözleşmesi dışında ücret karşılığı iş görmeyi taşıma, eser, vekâlet, yayın, komisyon ve adi şirket sözleşmesine göre bağımsız olarak meslekî faaliyet olarak yürüten gerçek kişilerdir.

İş Kanununun 5. maddesine bakmak gerekir. İşverenin eşit işlem yapma borcunun esasları ile haksız ayırım yasağını düzenleyen İş Kanununda “2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 31.maddesi hükümleri” saklı tutulmuştur (İK m.5/V). Bunun artık Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 25. maddesi olarak anlaşılması gerekir (m.81/2). Bu düzenlemeye göre, işçi, sendika üyeliği (veya başka bir sendikal) nedenli haksız ayırıma maruz kaldığında İş Kanununun 5. maddesine değil, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 25. maddesine dayalı olarak hakkını aramalıdır. Bu nedenle iki tazminat aynı anda istenemez.

D şıkkı doğrudur. Yorum davasında, İş Mahkemesi iki ay içinde karar verir. Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması halinde bölge adliye mahkemesi uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre işçi sendikaları için
toplu iş sözleşmesi yapma yetkisinin koşulları şunlardır:
• Kurulu bulunduğu işkolunda Türkiye çapında yüzde üç barajını aşmış olmak,
• Toplu iş sözleşmesi yapılmak istenen işyeri ve işyerlerinde yarıdan bir fazla
çoğunluğa, işletmelerde ise işletme kapsamındaki işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısının yüzde kırkına sahip olmaktır.

Toplu iş sözleşmesi imzalandığında işye­rinde çalışan ancak taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, Toplu iş sözleşmesi imzalandıktan sonra işyerinde işe girip çalışmaya başlayan an­cak taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, İmza tarihinde işyerinde çalışan ve taraf işçi sendikasına üye olan ancak daha son­ra üyelikten ayrılan veya çıkarılanlardır. Doğru cevap E şıkkıdır.

C şıkkı doğrudur.  Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 60. maddesinin yedinci bendi gereğince, kanuni grev kararı alınan bir uyuşmazlıkta Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı uyuşmazlığın çözümü için bizzat arabuluculuk yapabileceği gibi bir kişiyi de arabulucu olarak görevlendirebilir. Yine, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 63. maddesi gereğince, karar verilmiş veya başlanmış olan kanuni bir grev veya lokavt genel sağlığı veya milli güvenliği bozucu nitelikte ise Cumhurbaşkanı bu uyuşmazlıkta grev ve lokavtı altmış gün süre ile erteleyebilir. Erteleme süresi, kararın yayımı tarihinde başlar. Erteleme kararının yürülüğe girmesi üzerine, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 60. maddesinin yedinci bendine göre belirlenen arabulucu, uyuşmazlığın çözümü için erteleme süresince her türlü çabayı gösterir. Erteleme süresi içerisinde taraflar aralarında anlaşarak uyuşmazlığı özel hakeme de götürebilir. Erteleme süresinin sonunda anlaşma sağlanmazsa, altı işgünü içinde taraflardan birinin başvurusu üzerine uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurulunca çözülür. Aksi takdirde işçi sendikasının yetkisi düşer. Yüksek Hakem Kurulunun verdiği karar kesindir. İşte, gerek kanuni grev kararı alınan bir uyuşmazlıkta, gerekse de kanuni bir grev veya lokavtın Cumhurbaşkanınca ertelenmesinin üzerinde, bu erteleme dönemi içerisinde yürütülen arabuluculuk faaliyetine olağanüstü arabuluculuk denir.