Toplumsal Değişme Kuramları Ara 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 1930’da Harvard Üniversitesi’nde sosyoloji bölümünü kurmuştur?
Pitirim A. Sorokin |
Leslie A. White |
Marshall Sahlins |
Julian H. Steward |
Daniel Bell |
1930’da Harvard Üniversitesi’nde sosyoloji bölümünü kuran Sorokin,
2.Soru
Klasik sosyolojiden çağdaş sosyolojiye geçerken toplumsal değişme çalışmalarında yaşanan en
önemli değişim konunun ele alınış biçimindeki farklılaşmadır. Hangi şıkta toplumsal değişimin analizindeki farklılaşma doğru ifade edilmiştir?
Makrodan mikroya; felsefi-tarihsel kuramdan sosyal analize |
Mikrodan makroya; bilmselden felsefiye |
Felsefi-tarihselden psikolojik analize |
Sosyal analizden tarihsel analize |
Makrodan mikroya; bireyselden toplumsala |
Çağdaş sosyoloji toplumsal değişmeyi makro boyutlu tarihsel toplum tiplerinin değişimi kadar belirli bir toplumsal yapının değişimi olarak ele alma eğilimine sahiptir. Değişime ilişkin analiz makrodan mikroya, felsefi-tarihsel kuramdan sosyal analize doğru farklılaşmıştır.
3.Soru
Marx’a göre, aşağıdakilerden hangisi toplumsal hayatın temelini ekonomik üretimin oluşturmasının nedeni olarak gösterilemez?
Üretici etkinliğin insan doğasını belirlemesi |
Üretici etkinlik mantıken diğer etkinliklerden önce gelir |
Üretici etkinlik diğer toplumsal etkinlikleri yapısal olarak kaynaklık eder |
Üretim etkinliği insanın nasıl yaşayacağını belirler, köylü ve arsitokrat örneğinde olduğu gibi. |
Fikirler olay ve olguların nedenidir |
Marx’a göre, üç nedenle toplumsal hayatın temelini ekonomik üretim oluşturur: (1) Üretici etkinlik insanın doğasını belirler. (2) Üretici_ etkinlik, fiziksel varoluş koşullarını sağlayıncaya kadar bir başka şey yapamamamız anlamında, mantıken diğer etkinliklerden önce gelir. (3) Üretici etkinliğin yapısı diğer toplumsal etkinliklerin kazanacağı biçim açısından nedensel sonuçlara sahiptir. Örneğin, bir aristokrat ve bir köylü tamamen farklı biçimlerde yaşar.
4.Soru
Hangisi Comte’un toplumsal dünyayı açıklamak için gerekli olduğunu savunduğu temel tekniklerden birisidir?
Analiz |
Sentez |
Değerlendirme |
Hipotez |
Deney |
Comte’un toplum ve yöntem anlayışı araştırma tekniklerinde bir işbölümüne dayanır. Ona göre toplumsal dünyayı açıklamak için dört temel tekniğe başvurulabilir: (1) insan duyumlarıyla (ve teorinin rehberliğinde) ‘gözlem’, (2) özellikle ‘toplumsal patolojiler’i anlamada ‘deney’; (3) toplumun doğasındaki -özellikle toplumsal düşüncelerin doğasındaki- düzenli değişme örüntülerini yakalamada ‘tarihsel gözlem’; ve (4) insan ve hayvan toplumları, bir arada bulunan insan toplumları ve aynı toplumun farklı unsurları olan özel değişkenlerin etkilerini soyutlayan bir gözle ‘karşılaştırma’.Doğru cevap E'dir.
5.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi Sorokin’in sosyal değişmeye ilişkin düşüncelerini yansıtmaz?
Toplumun bütünleşmesini oluşturan beş alt sistemden söz eder. |
Değişimi zaman ve mekandaki farklılaşma ile ilişkilendirir. |
Zaman boyutuna önem verir. |
Uygarlıkları yükseliş ve düşüş ekseninde ele alır. |
Toplumsal yapıyı anlamlar ve değerlerle ilişkili olarak görür. |
Döngüselci teorinin sosyolojideki en önemli temsilcisi olan Sorokin’e göre, toplumlarda değişimi meydana çıkaran bir farklılaşma ve bütünleşme süreci söz konusudur. Toplumda kaçınılmaz bir biçimde ortaya çıkan farklılaşma çerçevesinde toplumun bütünleşmesini oluşturmak üzere beş alt sistem (etik sistemler, hukuk sistemleri, dini sistemler, bilimsel sistemler, sanat sistemleri) bulunur. Bu çerçevede, değişimlerin zamanda ve mekanda gerçekleşen nitel ve nicel farklılaşmalar yoluyla gerçekleştiğini öne süren Sorokin, değişim anlayışında zaman boyutuna da önem verir. Buna ek olarak, pozitivist anlayıştan farklı biçimde toplumsal yapıyı anlamlar ve değerlerle ilişkili görmektedir. Fakat uygarlıkları yükseliş ve düşüş ekseninde ele almak yerine kültürlerin hissi ile fikri uçlar arasında bir salınım yaşadığını düşünmektedir. Buna göre, hissi kültürler duyularla elde edilebilen şeylere vurgu yaparken, fikri kültürler ise akıl kanalıyla elde edilen şeylere vurgu yaparlar. Doğru cevap D’dir.
6.Soru
Batı'nın Çöküşü isimli eseriyle tarih felsefesine önemli katkılar sunan düşünür kimdir?
Arnold Joseph Toynbee |
Sorokin |
Spengler |
Darwin |
Daniel Bell |
Spengler, 1918-22 yıllarında 2 cilt olarak yazdığı Batı’nın C¸öküşü (Der Untergang des Abendlandes) isimli meşhur eserinde uygarlıkların yükseliş ve düşüşünün kaçınılmaz bir kader olduğunu ilan etmektedir. Ona göre her uygarlık biyolojik bir organizma gibi doğar, büyür ve ölür. Onun eseri belki de ondokuzuncu yüzyıl tarih düşüncesine yöneltilmiş en yıkıcı eleştiri olarak karşımıza çıkmaktadır. Ondan sonra tarih felsefesindeki çalışmalar ya onu eleştirerek ya da destekleyerek işe başlamaktadırlar. Doğru cevap C'dir.
7.Soru
Montesquieu, coğrayfa konusunda determinist bir yaklaşıma sahipken İbn Haldun’un iklim ile insan toplulukları bağlamında aşağıdakilerden hangisine odaklanmıştır?
İklim, coğrafya ve toplum arasında bir ilişki olmamasına |
İklim ve insan psikolojisi arasındaki ters ilişkiye |
İklim ile insan toplulukları arasında bir etkileşime |
İnsanların iklim üzerindeki tahripkar etkisine |
Coğrafya ile ekonominin birbirinden bağımsız oluşuna |
Montesquieu’nun bahsettiği gibi determinist olmasa da İbn Haldun’un bahsettiği gibi iklim ile insan toplulukları arasında bir etkileşim mevcuttur. Doğru cevap C'dir.
8.Soru
Herbert Spenver'in "sentetik felsefe" adını verdiği felsefesinin temel varsayımı aşağıdakilerden hangisidir?
Kendiliğinden var olan her şey, değiştirilmelidir. |
Her şey, doğal-fiziksel yasalarla şekillenir. |
Toplumsal düzen asla kurulamaz. |
Organizmaların evriminin mantıklı dayanağı yoktur. |
Doğa yasaları, toplumsal olayları yeterince açıklayamaz. |
Herbert Spencer’ı diğer pozitivist çoğu sosyal bilimciden ayıran bir özellik, sadece toplumsal alanın yasalarını değil, Sentetik Felsefe adını
verdiği bir makro düşünce şeması içinde ‘evren’in tüm alanlarının, fiziksel, psikolojik, biyolojik, sosyolojik ve ahlâkî alanların yasalarını, yani ‘düzenleyici evrensel ilkeler’i ortaya çıkarmaya çalışmasıdır, çünkü ona göre her şeyi, toplumsal düzen dâhil, doğal ve fiziksel yasalar ve süreçler yönlendirmektedir.
9.Soru
I. Teolojik Hâl
II. Metafizik Hâl
III. Teorik Hâl
IV. Bilimsel Hâl
Yukarıdakilerden hangisi Comte'un Üç Hal yasası arasında sayılabilir?
Yalnız I |
I ve II |
I, II ve III |
Yalnız IV |
I, II ve IV |
Ütopist ve determinist olan Comte insan zihninin gelişiminin tâbi olduğu bir ‘temel yasa’yı keşfettiğini belirtir. İnsan zihninin gelişimine ilişkin bu üç hâl sırasıyla teolojik ya da kurgusal hâl, metafizik ya da soyut hâl ve bilimsel ya da pozitif hâldir. Doğru cevap E'dir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sanayileşme ile birlikte ortaya çıkan kapsamlı değişimlerin ilkidir?
Liberalizm |
Muhafazakar tepki |
Kapitalizm |
Sosyalizm |
Pozitivizm |
Sanayileşme ile birlikte ortaya çıkan kapsamlı değişimler karşısında üç tepki gelişmiştir. Bu tepkiler sırasıyla; Liberalizm, muhafazakar tepki ve sosyalizmdir.
11.Soru
I.Genetik bilgiler kültürel bilgilere aktarılmakta ve insan toplumları bu yolla gelişmektedir. II.Teknolojik gelişme toplumların evrimindeki temel etkendir. III. Bir toplumda çevreyi şekillendirmede etkin olabilecek ne kadar fazla bilgi birikimi varsa o toplum o kadar ileridir. Yukarıda verilen görüşler aşağıdakilerden hangisine aittir?
Gerhard Lenski |
Marvin Harris |
H. Steward |
Eric Wolf |
A. White |
Gerhald Lenski’ye göre genetik bilgiler kültürel bilgilere aktarılmakta ve insan toplumları bu yolla gelişmektedir. Ona göre bir toplumda çevreyi şekillendirmede etkin olabilecek ne kadar fazla bilgi birikimi varsa o toplum o kadar ileridir. Lenski aynı zamanda teknolojik gelişmeyi toplumların evrimindeki temel etken olarak görür. Doğru cevap A seçeneğidir.
12.Soru
Dinin büyüsel olandan akılcı olana doğru bir evrim geçirmekte olduğunu savunan Weber'e göre ve büyü aşağıdakilerin hangisinde tamamen bozularak akılcılaşma tamamlanmıştır?
Protestanlık |
Katoliklik |
İslam |
Konfüçyanizm |
Hinduizm |
Weber'e göre din büyüsel olandan akılcı olana doğru bir evrim geçirmektedir ve Protestanlık ile birlikte büyü tamamen bozularak akılcılaşma tamamlanmıştır. Doğru cevap A'dır.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Hegel'in öne sürdüğü düşüncelerden biri değildir?
Sonlu dünyadaki şeyler gerçek değildir. |
Hakikat akıl sayesinde keşfedilir. |
Nihai fikir Tanrı’dır. |
Zihinsel emek insanın özüdür. |
Devletin kaynağı toplumdur. |
Hegel'in varlık anlayışında sonlu şeyler, yani insanlar ve diğer fiziki nesneler gerçek olmadığı gibi, gerçek hakikat de ancak akıl yoluyla elde edilebilir. Ayrıca Hegel, sadece fikirleri gerçek olarak kabul ederken, nihai fikrin de Tanrı olduğunu ifade etmiştir. Hegel'in düşüncesinde, Tanrı (sonsuz) ve insanlar (sonlu) arasında diyalektik bir ilişki vardır ve söz konusu diyalektiğin özü çelişkidir. Buna ek olarak, emeğin zihinsel emek olduğunu ve bunun da insanın özünü teşkil ettiğini söyleyen Hegel için, devletin kaynağı toplum değil, Tin veya düşüncedir. Hegel böylece devlete kutsal bir nitelik atfetmektedir. Doğru cevap E'dir.
14.Soru
Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu hangi düşünürün eseridir?
Engels |
Hegel |
Marks |
Weber |
August Comte |
Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu Weber'in eseridir.
15.Soru
Toynbee'ye göre medeniyetlerin yaşam döngüsü içerisinde yer alan ve bir medeniyetin zirvesine erişip gelişimini tamamladığı evre aşağıdakilerden hangisidir?
Parçalanma |
Döngüselleşme |
Kargaşa zamanı |
Gelişme çağı |
Evrensel devlet süreci |
Toynbee’ye göre medeniyetlerin yaşam döngü- lerinde geçirdikleri süreçler birbirine benzemektedir. Buna göre bir medeniyet dört temel aşamadan geçerek ömrünü tamamlar: Bunlardan birincisi bir medeniyetin fizikî çevresi üzerinde hâkimiyet kurduğu gelişme çağıdır. Bu aşamadan sonra sel, kıtlık, istilâ gibi harici etkenler neticesinde değil de toplumların kendi dahili süreçlerinde kendilerini güçsüzleştiren bazı durumların neticesinde ortaya çıkan kargaşa zamanı gelmektedir. Bir medeniyetin üçüncü aşamasını ise evrensel devlet süreci teşkil eder. Bu aşamada medeniyet artık zirvesine erişmiş, yükselmesini tamamlamıştır. Bu devrede artık medeniyetin muhafazakâr bir mahiyet kazanması söz konusu olur. Nihai olarak da aslında bu muhafazakarlık sebebiyle bir parçalanma devresi medeniyete musallat olur.
16.Soru
İlerlemecilik ile ilgili olarak aşağıda söylenenlerden hangisi yanlıştır?
Sosyoloji ilerlemeci bir temele sahip olarak doğmuştur. |
İlerlemecilik 19. yüzyılda sosyoloji literatürüne egemendir. |
Emperyalist yayılmanın temelini ilerlemecilik teşkil etmiştir. |
İlerlemecilik, tarihi mukadder bir siyasi, sosyal ve iktisadi geleceğe doğru akan bir süreç olarak görür. |
Spengler, Toynbee ve Sorokin’in düşünceleri ilerlemeciliğin gelişiminde önemli yapı taşlarıdır. |
İlerlemecilik daha çok Comte, Durkheim, Marx ve Spencer gibi ilk önemli sosyologların düşünceleri üzerinde temellenen bir bakış açısı sunar. Buna karşılık, Döngüselcilik (Spengler, Toynbee ve Sorokin’in düşünceleri) ilerlemeciliğin geriletilmesi çabaları ile özdeşleştirilir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Auguste Comte’a göre ‘sosyal dinamik’ içinde yer alır?
Toplumun varlığını nasıl sürdürdüğü |
İşbölümünün toplumsal dayanışma üzerindeki etkisi |
Toplumların geçirdikleri dönüşümler |
Parçalar ve bütün arasındaki dengenin nasıl sağlandığı |
Toplumsal kurumlar arasındaki uyum |
Comte sosyal dinamikte evrimci bir insan ilerlemesi anlayışına bağlıdır; ilerleme, değişme ve evrimi konu alır. Farklı toplum tiplerindeki karşılıklı bağların ampirik yollarla incelenmesi gerekir. Toplumlar ve onların toplumsal fikirleri teolojik, metafizik ve pozitif değişme evrelerinden geçer ve bu “sosyal dinamiğin anayasası”dır. Toplumlar basitten karmaşık toplumsal yapı örüntülerine ve buna bağlı olarak dinsel düşüncelerden lâik düşüncelere doğru ilerledikleri için, sosyal dinamik ‘ardışıklık yasaları’nı veya sosyal sistemlerdeki ‘değişme örüntüleri’ni zamansal boyutta araştırır.Doğru cevap C'dir.
18.Soru
Kapitalizmin gelişmesiyle birlikte üretim ilişkilerinde yaşanan değişime dikkat çeken düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
G. W. Friedrich Hegel |
Max Weber |
Martin Heidegger |
Karl Marx |
Edmund Husserl |
Doğru cevap D'dir. Karl Marx'ın düşüncesinin temelini kapitalizm ile birlikte değişen üretim ilişkilerinden ortaya çıkan yeni toplumsal yapılanma oluşturmaktadır.
19.Soru
Marx ve Engels’e göre, sınıfsal farklılaşmanın ve üretim araçlarında özel mülkiyetin ortaya çıktığı tarihsel evre aşağıdakilerden hangisidir?
İlkel komünizm |
Köleci toplum |
Feodalizm |
Kapitalizm |
Sosyalizm |
Her tarihsel evreyi kendine özgü farklı üretim teknolojileri ve farklı sınıfsal ilişkilerin karakterize ettiğini öne süren Marx ve Engels’e göre, sınıfsal farklılaşmanın ortaya çıktığı tarihsel evre "köleci toplum"dur. Kuramcılara göre, söz konusu toplumun olumlu yanı üretim kapasitesinde artış sağlaması iken, olumsuz yanı sınıfsal farklılaşmanın ve üretim araçlarında özel mülkiyetin ortaya çıkışıdır. Doğru cevap B’dir.
20.Soru
"Eğitimi toplumsal değişim için bir kaynak olarak gören,toplumsal, ekonomik ve politik kurumlar eğitim ile birlikte ve tutarlı bir biçimde bütüncül olarak planlanabilirse toplumda istenilen değişimler meydana getirebilir."görüşünü savunan düşünür kimdir?
Counts |
Bowles |
Bernstein |
Willis |
Dewey |
Eskicumalı eğitim ile toplumsal değişme arasındaki ilişkileri açıklayan dört temel görüş saymaktadır:
- Counts, Inkeles, Smith, Schultz, Harbison ve Myers tarafından dillendirilen yeniden oluşumcu ve modernist görüş eğitimi toplumsal değişmeyi sağlayan en önemli kurum olarak görür.
- Althusser, Bowles ve Gintis tarafından geliştirilen Marksist yapısalcı veya çatışmacı görüş eğitim kurumlarını mevcut sistemi koruyan ve yeniden üreten hegemonik bir araç olarak değerlendirmektedir.
- Çatışmacı görüşü revize eden Apple, Anyon, Bernstein, Giroux ve Willis gibi NeoMarksist akademisyenlere göre ise eğitim statükoyu sürdürmekle birlikte onu mutlak manada koruyamaz. Eğitim sınırlı da olsa toplumsal değişmeye kaynaklık eder.
- Dewey tarafından geliştirilen dördüncü görüş ise eğitimi toplumsal değişim için bir kaynak olarak görür. Buna göre eğer toplumsal, ekonomik ve politik kurumlar eğitim ile birlikte ve tutarlı bir biçimde bütüncül olarak planlanabilirse toplumda istenilen değişimler meydana getirebilir. Dewey Türk eğitim sistemini bizzat kuran kişidir. Ülkemizde eğitime toplumsal değişmede daima merkezi ve aşırıya kaçan bir rol verilmesinin nedenlerinden birisi de budur.
Doğru cevap E'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ