1980’lerle birlikte ise uluslararası sistemin yeniden kendisini toparlaması, sosyal
bilimlerde yeni modernleşme kuramları olarak
da tanımlanabilecek küreselleşme açıklamalarını
doğurmuştur.

Gordon’a (2015) göre, “[t]oplum, içindeki bireylerin
ve bireyler kategorilerinin hücreler ve organlara
benzer roller yüklendikleri bir tür süperorganizmadır”
fikrini Greklere kadar götürmek
mümkün olsa da, bu görüş toplumsal düşüncede
sadece 19. yüzyılda önemli bir rol oynamaya başlamıştır
ve burada bir organizma olarak toplum fikri
benimsenir. Saint-Simon bu fikrin toplum felsefesi
ve sosyal bilimlere nüfuz etmesinde önemli bir role
sahiptir. Ona göre “bir organizma olarak toplum,
bireysel üyelerin bilinçlerini aşan ve gerçekte belirleyen
kendine ait bağımsız bir bilince sahiptir”.

Durkheim’a göre anominin ortadan kaldırılabilmesi Comte veya Rousseau’nun önerdiği gibi güçlü ve bir ölçüde diktatör bir merkezî organın, devletin kurulması değil, diğer uzman kişilere ve nihayetinde toplumun tüm üyelerinin peşinden gideceği ortak hedeflere karşılıklı bağımlı olan bireylerin kollektif hayatla yeniden bütünleşmelerinin sağlanmasıdır. Bunun mekanizması da ‘meslek grupları’ veya ‘korporatif yapılar’dır.Doğru cevap D'dir.

Malların ve hizmetlerin etkili bir şekilde üretilmesi, dağıtılması ve paylaştırılması için olduğu kadar bireysel seçimi en üst düzeye çıkarmak için, bireysel üreticiler ile bireysel alıcılardan oluşan serbest ve rekabetçi piyasanın önemini savunan ve devlet tarafından yapılan düzenlemelerin en az düzeyde olması gerektiğini ileri süren iktisadi yaklaşımına laissez-faire denir. Doğru cevap A'dır. 

Osmanlı Devleti’nde klasik düzeninin 1570’li yıllar ile birlikte bozulmaya başlaması pek çok faktörün bir araya gelmesiyle gerçekleşmiştir. Bu faktörler, “sipahilerin suistimalleri ya da yolsuzlukları”, “ateşli silahların kullanılmaya başlanması ve yaygınlaşması”, “Akdeniz’in artık önemli bir ticaret odağı olmaktan çıkmaya başlaması”, “15. ve 16. yüzyıllardaki nüfus artışı ve şehirleşme”, “artan savaş giderleri” ve “ yeni tüketim alışkanlıklarının (kahve ve şeker gibi) ortaya çıkması" olarak sıralanabilir. Bütün bu sıralanan değişimler merkez ile taşra arasındaki dengenin dönüşümünü beraberinde getirerek klasik düzenin bozulmasına yol açan faktörlerdir. Ayanların bir iktisadi ve siyasi aktör olarak öne çıkmaları ise bu gelişmelerin ve klasik düzenin bozulmasının sonuçlarından biridir. Doğru cevap C’dir. 

Robert King Merton (1910-2003) Doğu Avrupa göçmeni işçi sınıfından Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Merton “kendi kendini doğrulayan kehanet”, “rol modeli” ve “niyetlenilmemiş neticeler” gibi kavramları sosyoloji literatüre kazandırmıştır. Parsons ile birlikte yapısal işlevselciliğin önemli temsilcilerinden birisi olan Merton, teoride sosyal değişimi açıklar hale getirmek için çeşitli revizyonlar ve katkılar yapmıştır. Merton ayrıca “sapkınlık” kavramını geliştirmiş ve açık ile gizli işlevler arasındaki farkı ortaya koymuştur.

Parsons’ın toplumsal değişim yaklaşımı bu toplumsal modele dayanmaktadır. Parsons’a göre toplum farklılaşmış kurumların birbirini tamamlayan işlevlere sahip olduğu bir sosyal sistemdir. Sosyal sistem bir bütün olarak işlemekte ve sürekli uyum üretmektedir. Her sistemde olduğu gibi toplumda da bazı alt sistemler mevcuttur:

• Kişilik sistemleri
• Toplumsal sistemler
• Kültürel sistemler

İşlevselcilik, temelde biyolojik organizmacılığa dayalı olarak tesis edilmiş olan toplumsal kurumları ya da kurumlaşmayı açıklamaya çalışan bir paradigmadır. Bu yaklaşıma göre bir toplumsal yapıda her bir unsurun bir işlevi vardır ve toplumsal değişim de bu işlevlerin yerine getirilmesi ile yakından alakalıdır.

Üretim işleri ile uğraşan ve vergi veren bu kitlekendi içinde hiyerarşik olarak çiftçiler, tüccarlar ve hirfet erbabı olarak sıralanır. Doğru cevap E'dir.

Saint-Simon’un savunduğu ve öngördüğü ‘yeni toplum’ üyelerinin faaliyetlerinin yönetici bir seçkinler grubunun kontrolü ve yönetimine tâbi olduğu otoriter ve hatta totaliter bir toplumdur. Yeni toplumun temellerine ilişkin açıklamalarında, sürekli olarak insanın bütün problemlerinin söz konusu toplumun sistematik bir genel plânlaması ve ayrıntılı idarî organizasyonu içinde çözülebileceğini öne sürer. Bir yandan devletin toplumu kontrol eden ve yöneten bir araç olduğunu düşünmesi, öte yandan yeni toplumun tam olgunluğuna kavuşmasının insanların baskıya gerek kalmadan hareket edecek biçimde kapsamlı bir değişim geçirmeleriyle mümkün olacağına inanması.

Dahrendorf, Marx’ın mülkiyet eksenli çatışma teorisini eleştirerek yerine güç için mücadeleyi yerleştirir.

Doğru cevap A'dır.

19. yüzyılda ilerlemecilik sosyolojinin resmi biçimi olmuş; bu çerçevede Comte, Marx, Spencer ve Durkheim gibi düşünürler ilerlemeci bir anlayışla toplumsal değişmeyi evrimci bir perspektiften ele almışlardır. Bununla birlikte, ilerlemecilik 20. yüzyılın başında, özellikle iki savaş arası dönemde, tarih felsefesinden başlayarak ciddi eleştirilere uğramıştır. Bu eleştirilerden öne çıkanlardan birisi de Spengler, Toynbee ve Sorokin’in döngüselci tarih fikri olmuştur. Doğru cevap C’dir.

Birim eylemin bileşenleri şunlardır: 

Aktör

Hedef

Durum

Normlar

Dekolonizasyon, sömürgeci devletlerin sömürgeleştirdikleri coğrafyalarda yaşayan insanların sömürge idaresinin sona erdirilmesi ile kendi bağımsız ulus-devletlerini kurma sürecidir.

Şinasi ilk gazeteci olarak kabul edilir. Bu yönüyle, aynı zamanda, Batılı fikirleri Osmanlı Devleti’ nde taşıyan ilk isimdir. Onun şiirlerinden ve manzum eserlerinden arda kalan birkaç temel kavram var ise, kuşkusuz bunlar her şeyden önce ‘adalet’ ve ‘akıl’dır. Doğru cevap D'dir. 

Merton bir toplumsal yapıyı statü dizilerinin örüntüleşmiş bir düzenlenmesi olarak görmektedir. Bu bağlamda statü roller ya da rol dizilerinin dayandığı bazı davranış beklentilerini de beraberinde getirir. Buna göre toplum statü ve rol ilişkilerinden müteşekkildir. Bu çerçevede Merton, bir toplumsal yapıyı dört düzlemde ele alır:

1. Statü/rol bileşeni birimi olarak ele alınan bireysel düzey
2. Statü dizilerinin birim alınarak incelendiği grup düzeyi
3. Grupların birim olarak alınıp incelendiği toplumsal sistem düzeyi
4. Değer ya da norm sistemlerinin inceleme birimi olarak alındığı kültürel sistem düzeyi.

Çatışma sosyolojisinin geniş bir resmini sunarak bu teorileri bilimsel biçimde ispat etmek amacıyla "Çatışma Sosyolojisi" isimli eseri yazan düşünür Randall Collins’tir. Çatışma ve değişimle ilgili pek çok yeni önermenin ortaya koyulduğu söz konusu eser, çatışmayı bilimsel olarak açıklamak için yapılan en sistematik gayreti temsil etmektedir. Doğru cevap B’dir.