Türkiye’deki geleneksel dönüşüm halindeki sınıflar; Esnaf, Zanaatkar, Piyasayla sınırlı ilişkisi olan geçimlilik tarımsal üreticilerdir.

Yoksulluğu insanın gelişmesine engel bir durum olarak ele alan Birleşmiş Milletler Kalkınma Örgütü, kalkınma programları çerçevesinde (UNDP) yoksulluk için yaygın kullanılan bir ölçüm aracı geliştirmiştir. Bu 1990 yılından beri kullanılmakta olan İnsani Gelişme Endeksidir. Bu ölçümde yaşam kalitesi göstergelerine yer verilmektedir. Bu göstergeler çocuklarda beslenme oranları çocuklarda ölüm oranları, toplumsal cinsiyet bazında gelişmeler, kaliteli suya erişim oranları ve benzeri insani gelişmeye ilişkin ölçütleri ele almaktadır. Üretim gücünün artması bu ölçütlerin içinde yer almamaktadır.

Sivil haklar, kişilerin “konuşma, düşünme ve inanç, hukuktan yararlanma, mülkiyet haklarına sahip olma ve antlaşmalar yapabilme” özgürlüklerini tanımlar. Siyasi haklar ise “siyasi erke katılma, seçme/seçilme haklarını” ifade eder. Sosyal haklar, “ulusal Düzeyde zorunlu eğitim, sağlık ve sosyal hizmetlerin herkese eşit olarak ulaştırılması yanında, toplumda geçerli olan standartlara uygun medeni ve kaliteli bir yaşam hakkının sosyal bir miras olarak gelecek kuşaklara aktarılmasını” içerir.

İlk üç seçenek sermaye sahibi bileşenlerine aitken, 4. Seçenek Ücretli-İşçi Sınıfı ve Bileşenlerine aittir.

Marksizm’in tanımlayabildiği eski toplumsal hareketler, ekonomik olarak tanımlanan (yani maddi değerler temelinde tanımlanan) sınıf temelli hareketlerken, yeni toplumsal hareketlerin, tabanı farklı sınıflardan oluşan, kimlik temelli hareketler olduğu; temel ekseni farklılık ve ötekilik vurgusu olan hareketler olduğu iddia edilmektedir. Yani “endüstriyel toplum”dan “post-endüstriyel toplum”a geçiş, sınıf temelli toplumsal hareketlerden “değerler” temelli toplumsal hareketlere geçişe tekabül etmektedir.

Yapısalcı-işlevselci tabakalaşma kuramının, mesleki hiyerarşi kuramı ve toplumsal güdülenme kuramı olmak üzere iki yönü bulunmaktadır.

Türkiye’de kavramsal düzenek ile alana yönelik bilgi arasında gerekli bağlantıları kuran bir sosyolog olarak Behice Boran, aynı zamanda sosyoloji disiplininin egemen işleyişine dair oldukça önemli olan eleştirilerini/tespitlerini erken bir tarihte gerçekleştirmiştir. Sosyoloji disiplinin dünyaca ünlü dergisi American Journal of Sociology’de “Sosyoloji sosyal olguların bilgisinin objektif ve bilimsel bir branşı olma iddiası ile doğmuştur fakat aslında sınıf ideolojisi işlevini yerine getirmektedir. Onun bilimsellik görüntüsü bir yandan sosyal sisteme olan saldırılar karşısında bir savunma silahı olarak diğer yandan da zamanın temel, hayati ama politik olarak tehlikeli sorunlarıyla karşı karşıya gelme zorunluluğundan kaçınmaya hizmet etmiştir”.

Offe, yeni toplumsal hareketler ile eski hareketler arasında, temalar, değerler, etkinlik biçimleri ve aktörler olmak üzere dört düzeyde farklılıklar olduğunu ileri sürer. Buna göre, üzerinde durdukları temalar açısından yeni hareketler çevrenin korunması, insan hakları, barış gibi konuları vurgular. Eski hareketler ise daha çok ekonomik büyüme ve paylaşım konuları üzerinde durmaktadır. Değerler açısından yeni hareketler kişisel özerklik ve kimliği, eski hareketler ise bireysel tüketim özgürlüğünü ve maddi tüketimi öne çıkarır. Offe’ye göre eski hareketler resmî ve hiyerarşik örgütlerle etkinlik yaparken, yeni hareketler gayri resmî ve kendiliğinden gelişen örgütleri içerir. Son olarak aktörler/katılımcılar açısından eski hareketler çıkar çatışması içeren sosyo-ekonomik grupları, yeni hareketler kolektif çıkara dayanmayan sosyoekonomik grupları içine almaktadır.

Ne makineler, ne hammaddeler ne de işçinin emek-gücü tek başına bir ürün açığa çıkarmaz. Bunların bir araya getirilmesi için toplumsal bir organizasyona ve bunu gerçekleştirecek bir aktör/kesime ihtiyaç duyulacaktır. Bu toplumsal organizasyon Kapitalizm bu organizasyonu harekete geçirecek sermaye ve dolayısıyla üretim araçlarının mülkiyetine sahip olanı Kapitalist olarak tanımlıyoruz.

Laclau ve Mouffe’a göre, kapitalizm-sonrası aşamada toplumsal yaşamın metalaştırılması, bürokratikleştirilmesi, homojenleştirilmesi ve toplumsal yaşamda iyice ağırlık kazanan bireycilik ve benzeri gelişmeler, toplumsal mücadelelerin “bütünsel” özneleri olan işçi sınıfının ve onun siyaseti olan devrim fikrinin parçalanmasına yol açmıştır. Bu gelişmelere paralel olarak yeni direniş biçimlerini ifade eden yeni toplumsal hareketler ortaya çıkmıştır.

Sanayileşme ve kapitalizmle daha geç tanıştı. Bu geç tanışma sosyal bilimler için özel bir öneme sahiptir. Bu özel önemi de en çok bizim gibi toplumları tanımlamak için kullanılan kavramlara bakarak anlayabiliriz: barbar toplumlar, geleneksel toplumlar, üçüncü dünya, geri bırakılmış toplumlar, sömürge toplumlar, azgelişmiş toplumlar, gelişmekte olan toplumlar.

Tablo 8.2’de karşılaştırılan özelliklere göre Kopuş Teorilerinin özellikleri şöyledir:
-Yeni toplumsal hareketler sosyalist ideolojinin, modernleşme sürecinin ve refah devletinin eleştirisini yaparak ortaya çıkmıştır. Bu nedenle eski toplumsal hareketlerden keskin bir ayrıma işaret ederler.
-Yeni toplumsal hareketler orta sınıf temelli hareketlerdir
-Kimlik yönelimli talepler içerirler. Bu nedenle de üretim ilişkileri gibi kavramlarla açıklanamazlar.
-Yeni toplumsal hareketler merkezsiz ve hiyerarşik olmayan örgütlenme biçimlerini ortaya koyarlar.

“Eski” soysal hareketler, 19. yüzyıl sonlarında işçi hareketi ile başlayan, devrim fikriyle siyasal iktidarı hedefleyen, ekonomik ilişkiler üzerine odaklanmış, eşitlik idealine endekslenmiş, sınıf temelli, endüstri toplumunun ürünü olan hareketlerdir. Toplumsal hareketler, toplumsal sorunlara, ekonomik krize ve modernleşmeye tepki olarak ortaya çıkan bir olgudur.

Ekonomik büyüme, gelir dağılımı, askeri ve toplumsal güvenlik, toplumsal kontrol konuları eski toplumsal hareketlerin özelliklerindendir. Diğer seçenekler yeni toplumsal hareketlerin özelliklerindendir.

Modern ulus-devletler egemenlik alanındaki nüfus üzerinde vatandaşlığa gönderme yaparak kontrol sağlama iddiasındadır. Genel bir kural olarak (birçok istisnalara rağmen) vatandaşlık bir statü olarak sürekli, ayrıcalıklı ve doğrudan/dolaysız bir durumdur. Devlet doğumla kazanılan vatandaşlığı geri alamamaktadır (süreklilik); yine kural olarak vatandaşlık çoğu durumda sadece bir devlet için söz konusu olmaktadır (ayrıcalıklılık); ve başka hiçbir siyasal kurum, yönetici veya grubun vatandaşı devlet ilişkilerinde araya girmesi söz konusu olamaz (doğrudanlık veya dolaysızlık).

Yoksulluğun   tanımlanmasında önemli bir referans noktası yurttaşlık             haklarıdır. Yurttaşlığı tanımlamaya çalışan her çalışma, Marshall’a referans vermeden yapılamamaktadır. Çünkü 1950-80 arası yurttaşlık tartışmaları Marshall’ın yurttaşlık tezi tarafından şekillendirilmiştir.