Uluslararası ticarette en büyük kategorilerden biri olan turizm sektörü de, dünya genelinde tüm hizmetler ticaretinin yaklaşık %40’ını oluşturmakta ve görünmez bir ihracat kalemi olarak ekonomik büyümeye ve kalkınmaya önemli katkı­lar sağlamaktadır.

Turizm ürün fiyatının dışında, arzı etkileyen diğer faktör ya da faktörlere bağlı olarak arzda bir kayma olmuştur. Turizm ürünlerinin ya da üretim faktörlerinin fiyatının değişmesi, teknolojik düzeyde bir artış olması veya maliyetlerde yaşanan bir düşüş/yükseliş arz eğrisinde kaymalara neden olmaktadır. Bu faktörlere arz kaydırıcı faktörler de denilmektedir. Doğru cevap A' dır.

A,C,D,E seçeneklerinden verilenler Yabancı Sermaye Yatırımlarının Turizm sektörü üzerindeki olumlu etkilerindendir. B seçeneği ise olumsuz etkisidir.

Tüketicinin karar verme sürecinin aşamaları şu şekildedir: Sorunu tanıma, bilgi arama, alternatifleri değerlendirme, satın alma kararı ve satın alma sonrası değerlendirmedir. Doğru cevap A’dır.

Türkiye’ye bakıldığında turizm sektörünün özellikle 1980 yılından sonra çok büyük bir gelişme göstererek, ülke kalkınmasında lokomotif görevi üstlendiği görülmektedir. 24 Ocak 1980 ekonomik kararlarından sonra, Türkiye’de ithal ikameci politika terk edilerek, ihracata yönelik sanayileşme stratejisi benimsenmiştir. Böylece, Türkiye’de serbest piyasa ekonomisinin temel prensibi olarak kabul edilen ihracat odaklı sanayileşmenin gerçekleş­tirilmesinde turizm sektörü; kolay, etkili, verimli ve nispi olarak da ucuz bir araç olarak görülmüştür.

Yatırımlar ülkedeki milli geliri arttıran, ekonomik büyüme sağlayan ve üretime doğrudan katkı yapan araçlardır.

Turizm sektörü, kriz dönemlerinde bile büyümesini sürdürerek, ülkelerin karşılaştığı darboğazların ve makroekonomik sorunların giderilmesinde, işsizli­ğin azaltılmasında, kamu gelirlerinin arttırılmasında, kaynak yetersizliğinin giderilmesinde, yatırımların uyarılmasında, bölgesel kalkınma ve dış borç sorunlarının hafifletilmesinde önemli bir araç olarak görülmektedir. Bu nedenle ülkeler, mevcut turizm potansiyelleri doğ­rultusunda, ürün çeşitlendirmesine giderek her geçen gün hızla büyüme gösteren bu sek­törden arzu edilen turizm gelirinin elde edilmesi yolunda birbirleriyle rekabet halindedirler.

9.BYKP Turizm Özel İhtisas Komisyonu Raporunda yer alan üç ana politikadan biri, turizm sektörünün bölgesel dengesizliklerin azaltılmasına katkı sağlamasıdır. Bu politikaya uygun olarak belirlenen bazı tedbirler ise; iç bölgelerde ve gelişmemiş yörelerdeki turizm faaliyetlerine uygun teşvikler verilmesi, alt ve üstyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesi, gelişmiş yörelerde kamu arazisi alacak olan firmalara, gelişmede öncelikli yörelerde de yatırım zorunluluğu getirilmesi şeklindedir. Bunların yanında bölgesel projelerde gerçekleşecek turizm yatırımlarında kamu arazileri ve diğer konularda teşvik tedbirleri alınması da söz konusudur.

İhracat gibi turizm sektörü de doğrudan reel döviz kuru ile ilişkilendirilebilir; reel dö­viz kuru düşerse turizm talebi (döviz geliri) azalır, reel döviz kuru yükselirse turizm talebi (döviz geliri) artar denebilir. Bu noktada şu çıkarımı yapmak da mümkündür: Türkiye’nin reel döviz kuru endeksinin yükselmesi TL’nin eksik değerlendiğini yansıtır ve bu durumda ilgili yabancı paranın bir birimi ile alınması gerekenden daha fazla TL satın alınabilir. Bu ise turistlerin ülkemizde aynı hizmet karşılığında kendi paraları cinsinden daha az ödeme yapması anlamına gelir ki bu durumda gelen turist sayısının artacağı ileri sürülebilir.

Uyarılmış katkı: Direkt ve dolaylı istihdamın harcaması yiyecek ve içecek, rekreasyon, giyim, barınmadır. Doğru cevap A' dır.

Sermaye hasıla oranı K/Y ifadesi ile gösterilir.

Reel döviz kurunun düşmesi, yerli mal ve hizmetleri, yabancı mal ve hizmetlere göre pahalılaştırarak ithalatı (döviz giderini) arttırır, yükselmesi ise tersine yerli mal ve hizmetleri yabancı mal ve hizmetlere göre ucuzlatarak ihracatı (döviz geliri) teşvik eder. O halde reel döviz kuru ile döviz giderleri arasında negatif, reel döviz kuru ile ihracat (döviz geliri) arasında doğru yönlü ilişki olduğu söylenebilir. İki ülkenin farklı para kullanımı sonucu oluşan döviz kuru oranı, seyahat ve turizm talebi üzerinde etkili olan ve önemli parasal etkiler meydana getiren bir başka faktördür. Turizm hareketine katılan ülkeler için, yalnızca o yerdeki fiyatlar değil, aynı zamanda turist gönderen ülke ile kabul eden ülkelerdeki karşılaştırmalı (nispî) fiyat farklılıkları da turizm talebi açısından önemlidir. Eğer, turist kabul eden ülkedeki fiyat aynı kalırsa ve turist gönderen ülkenin para birimi nispî olarak değer kazanacak olursa, turist gönderen ülke vatandaşları tarafından ev sahibi ülkenin ürün ve hizmetleri daha fazla talep edilecek, sonuçta turizm talebi artabilecektir.

Gelişmekte olan birçok ülkede yeterli potansiyel olmasına karşın, kaynak yetersizliği nedeniyle bu sektörün geri kaldığı ve istenilen atılımı yapamadığı görülmektedir. Buna ek olarak, turizm talebinin gelişmiş ülkelerde yoğunlaşması ve oradan GOÜ’e doğru bir hareketin olması, bu ülkelerin gelişmiş ülkelere bağımlı hale gelmesine neden olmaktadır. Bağımlılık ilişkisi bir taraftan batılı tüketim kalıplarının getirdiği mal ve hizmetlerin karşılanması noktasında ortaya çıkarken, diğer yandan uluslararası tur operatörleri ile seyahat acentelerinin turizm sektöründeki oligopolcü gücünden kaynaklanmaktadır. Ayrıca söz konusu ülkelerdeki turizm harcamasının belirli bir bölümü, turizm sektöründe faaliyet gösteren çok uluslu şirketler (ÇUŞ) aracılığıyla gelişmiş ülkelere geri dönmekte ve bir bölümü ise o ülkenin önemli ticari merkezlerinden gelerek turizm bölgesinde hizmet veren ulusal turizm şirketleri aracılığıyla bölge dışına transfer edilmektedir. Yaşanan bu durum ise, uluslararası turizm piyasasındaki gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında asimetrik bir güç ilişkisi ortaya çıkarmaktadır.

Bu bağlamda Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı (DYSY); yabancı sermaye yatırımlarının özel bir türü olup bir firmanın başka bir ülkedeki bir firmayı satın alması, yeni bir firma kurması ya da o ülkedeki mevcut bir firmanın sermayesini artırmak yoluyla ortaklık kurması veya mevcut firmalara lisans, know-how, teknoloji ve yönetim bilgisi gibi unsurları katması/getirmesi şeklinde yapılan yatırımları ifade etmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Genel olarak turizm sektöründeki gelişmelerin ve turizm gelirlerindeki artışların eko­nomi ve kalkınma üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır. Turizm gelirlerindeki artışlar, ekonomik büyüme oranını arttırmakta ve sürdürülebilir kılmakta, yoksulluğun azalması­na yol açmakta, kırsal ve yerel ekonomik altyapının yaratılmasını sağlamakta, gerek yerel ekonomide, gerekse ulusal düzeyde yeni iş fırsatları yaratmak suretiyle işsizliğin azalması­na katkıda bulunmakta, destinasyonlarda sosyo-kültürel düzeyin gelişmesini ve çeşitlen­mesini sağlamakta, ülkeye giren döviz miktarında ve vergi gelirlerinde artışa yol açmak­ta, çevrenin korunması ve ekolojik dengeye verilen önemin artmasına katkı sağlamakta, GSYİH’nin oluşumuna etki etmekle birlikte, katma değer yaratmaktadır. Yerel enflasyonu artırması olumsuz bir etkisi olarak görülür.

Türkiye’ye bakıldığında turizm sektörünün özellikle 1980 yılından sonra çok büyük bir gelişme göstererek, ülke kalkınmasında lokomotif görevi üstlendiği görülmektedir. 24 Ocak 1980 ekonomik kararlarından sonra, Türkiye’de ithal ikameci politika terk edilerek, ihracata yönelik sanayileşme stratejisi benimsenmiştir

Dünya genelinde turizm yatırımları için uygulanmakta olan teşviklere bakıldığı zaman, ilk sırayı hibe kredi ve faiz sübvansiyonlu uzun dönemli krediler ile nakdi teşviklerin
aldığı görülmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

24 Ocak 1980 ekonomik kararlarından sonra, Türkiye’de ithal ikameci politika terk edilerek, ihracata yönelik sanayileşme stratejisi benimsenmiştir. Doğru cevap D' dir.

Turizm yatırımları, özellikle de konaklama işletmesi yatırımları, kuruluş ve işletme
aşamasında büyük ölçekte sabit sermaye yatırımına gereksinim duymaktadır. Ayrıca teknolojik gelişmeler ve değişen tüketici tercihlerinin karşılanmasına yönelik
yatırımların ciddi boyutlarda olması maliyetleri arttırmaktadır.
• Dünya genelindeki tüm ülkelerde ve turizmin de içinde yer aldığı bilinen birçok
sektörde maliyetler çeşitli nedenlerle artmakta ancak elde edilen kârlar yatırımın
değerine göre giderek tersi yönde azalmaktadır.
• Turizm yatırımlarında birçok durumda katma değer yüzdesi üretim değerinin %70
ila %80nine ulaşmakta ve turizm sektörünün çoğaltançarpan etkisinin yüksek olması da turizm yatırımlarının verimliliğini yükseltmektedir.

Bu yönüyle turizm, diğer sektörlere oranla
daha riskli bir sektör konumundadır ve turizm yatırımlarında riskin dağıtımı diğer
sektör yatırımlarına göre çok daha zordur.

Turizm yatırımları içerisinde belki de en önemlisi altyapıya ilişkin olanlardır. "Altyapı yatırımlarının yapılmadığı bir turizm bölgesinde, yapılacak olan diğer turizm yatırımlarının kârlı olmasını beklemek çok rasyonel bir düşünce ve davranış değildir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Turizm yatırımlarında ya da turist harcamalarındaki bir birimlik artış, sanayi, tarım, otomotiv, enerji, gıda, tekstil, kimya, inşaat vb. diğer sektörler üzerinde de dolaylı bir har­camanın ortaya çıkmasına neden olabilecektir. Ekonominin herhangi bir sektöründe meydana gelen ekono­mik bir daralma, durgunluk ya da sorun veya bunun tam tersi olumlu bir gelişme canlılık, talep artışı vb. bir durum; girdi-çıktı ilişkisi nedeniyle sektörler arası bağlantıdan dolayı diğer sektörleri de etkileyerek onlar üzerinde olumsuz ya da olumlu yönde bir etkiye yol açabilecektir. Bu nedenle, herhangi bir sektörün çıktısına, diğer sektörlerde hatta o sektö­rün kendi içinde bile gereksinim duyulabilir. Dolayısıyla, girdi-çıktı analizinin en önemli özelliği, sektörler arası bağımlılığın göz önüne alınması ve her sektörün diğer sektörlerden ne kadar girdi aldığı ya da tam tersi ne kadar çıktı verdiğinin araştırılmasıdır. Örneğin, Türkiye için yapılan hesaplamalar, turizm ürününün üretimindeki bir birimlik artış için, diğer yurt içi sektörlerden alacağı girdilerin %50,3 arttığını göster­mektedir. Turizm sektöründeki artan harcamaların etkisiyle yeni yatakların yapılması için tekstil, pamuk, sunta vb. üretimi artacak ya da benzer şekilde, konaklama ihtiyacından dolayı inşaat sektöründe çimento ve demire daha fazla gereksinim duyulacaktır.