Türkiye 1993-1996 döneminde bu ülkelerle ilişkilerini geliştirmek için çeşitli alanlarda çalışmalar yürütmüş; bu ülkelerin bağımsızlıklarını tanıyan ilk ülke olmuş, ayrıca bazı önemli stratejik hamleler de atarak, süreci yönetmeye çalışmıştır. Bu hamleler arasında yoğun diplomatik ve teknik heyet ziyaretleri, TRT Avrasya televizyon kanalı, Türk işbirliği ve Kalkınma Ajansı (TİKA) ve 1993’te kurulan Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi (TÜRKSOY) özel bir yer tutmaktadır.

1991 yılında Yugoslavya’nın dağılması Balkanlar’daki sorunları iç savaşa çeviren faktör olmuştur. Dağılma sürecinde önce Hırvatistan ve Slovenya bağımsızlıklarını ilan etmiştir. Ardından Sırp milliyetçileri, bağımsızlığını ilan etmeye çalışan Bosna Müslümanlarına saldırmış ve ardından Arnavut azınlık Yugoslavya ve Makedonya’dan kopmaya başlamıştır.

4 Temmuz 1990 tarihinde Kıbrıs Rum Yönetimi, bütün Kıbrıs adına Topluluğa tam üyelik için başvuruda bulunmuştur. Kıbrıs Türk tarafı, yapılan başvurunun hukuka uygun olmadığı yönünde yoğun itiraz ve eleştiriler getirmiş ve başvurunun reddedilmesi gerektiğini savunmuştur.

AB Konseyi tarafından genişleme sürecinin değerlendirildiği AB’nin vizyon çalışması olan “Gündem 2000”i (Agenda 2000) hazırlamak üzere görevlendirilen AB Komisyonu, çalışmasını 16 Temmuz 1997’de kamuoyu ile paylaştı. Burada hem tek tek aday adayı ülkeler siyasi yapıları, ekonomik durumları ve diğer konularda de- ğerlendiriliyor hem de AB’nin vizyonu çerçevesinde öneriler ortaya konuluyordu.

1989-1993 döneminin en önemli gelişmeleri kuşkusuz 1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılması, ardından 1990’da Doğu ve Batı Almanya’nın Federal Almanya Cumhuriyeti adı altında birleşmesi ve 1991’de SSCB’nin dağılmasıdır.Avrupa Topluluğu ise bu dönemde derinleşme politikasından vazgeçerek genişleme politikasına dönmüştür.

Üyelerinin aynı zamanda İslam İşbirliği Örgütünün de üyesi olduğu D-8 ile ilgili olarak kamuoyunda “Türk hükûmetinin öncülüğünde G-8’e alternatif Müslüman bir yapılanma” şeklinde genel bir kabul oluşmuştur.

Soğuk Savaş, yaklaşık 45 yıl boyunca dünya siyasetini belirleyen temel faktör olmuştur. ABD ve SSCB birbirlerinin yaptığı her atağa karşılık vermiş ve bu iki devlet etrafında kutuplaşan diğer devletler de bulundukları blokun politikasına göre hareket etmişlerdir.Avrupa’da, tarafsızlık politikası yürütmenin uzun vadede zararlı sonuçlara yol açabileceği düşünülmüştür. Bu genel düşüncenin aksine Soğuk Savaş döneminde aslında Batı Bloku’na yakın olsalar da tarihî, siyasi ya da coğrafi gerekçelerle İsviçre, Avusturya, İsveç ve Finlandiya bağımsız kalmayı tercih etmişlerdir.

Lüksemburg Zirvesi’nde 10 Orta ve Doğu Avrupa (ODA) ülkesi ile birlikte Kıbrıs’ın aralarında bulunduğu 11 ülke için üyelik görüşmelerinin başlatılmasına yönelik bir çerçeve oluşturulması karara bağlanmıştır. Bununla birlikte adı geçen ülkelerin üyeliğe hazır olma seviyelerine göre iki ayrı grup belirlenmiştir. Bunlardan müzakerelerin üç ay sonra başlayacağı ülkeler olan Çek Cumhuriyeti, Estonya, Kıbrıs, Macaristan, Polonya ve Slovenya, Lüksemburg Grubu olarak; eş zamanlı hazırlık sürecine başlanmasına hız verilmesi kararı verilen ülkeler olan Bulgaristan, Letonya, Litvanya, Romanya ve Slovakya ise Helsinki Grubu olarak tanımlanmıştır.

Yeşil Kuşak Projesi, ABD’nin 1970 ve 1980’li yıllarda Orta Doğu’da komünizmin yayılma tehditine karşı İslami hareketleri destekleme projesidir.

Türkiye, Soğuk Savaş sonrasındaki yeni dünya düzenin oluşumunda kendine yer açmak amacıyla Körfez Savaşı’nda çok hızlı bir şekilde Irak’a karşı olan cepheye katılmıştır. Türkiye’nin bu karara hemen uymasının birçok anlamı vardır. Öncelikle, bu karar işgalle birlikte Irak’ı kıskaç içine alma stratejisi işleten ve bu doğrultuda kendine müttefik arayan ABD açısından oldukça önemli olmuştur. Öte yandan, Soğuk Savaş sonrası konumu ve önemi hakkında bir belirsizliğin olduğu Türkiye, bu yolla hâlihazırda bölgesinde Batı, özellikle de ABD için ne kadar önemli olabileceğini göstermeye çalışmıştır.

15 Haziran 1997’de kurulan D-8’e üye ülkeler şöyledir: Bangladeş, Endonezya, İran, Malezya, Mısır, Nijerya, Pakistan ve Türkiye.

Yugoslavya Sosyalist Cumhuriyeti’nden ilk ayrılan devlet Slovenya olmuştur. Bunu Hırvatistan, Makedonya ve ardından Bosna-Hersek takip etmiştir.