Türkçe Cümle Bilgisi 1 Ara 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtili isim tamlaması yoktur?
Televizyonun kumandasını kim bozdu? |
Adamın elleri ceplerinde yokuş aşağı yürüyordu. |
Shakespeare'in eserleri yüzyıllardır bizi bize anlatıyor. |
Masanın üstündeki anahtarı verir misin? |
Akıl hocası olmak öyle kolay değil. |
'Televizyonun kumandası', 'adamın elleri', 'Shakespeare'in eserleri' ve 'masanın üstü' sözcükleri belirtili isim tamlaması örnekleridir. İlk sözcükler tamlayan eki olarak '-in/-ın' eklerini almışlardır. Fakat E seçeneğinde ise belirtisiz isim tamlaması mevcuttur zira burada sadece tamlanan ek almıştır. Tamlayan görevindeki 'akıl' sözcüğü yalın haldedir.
2.Soru
Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde sıfat-fiil farklı görevde kullanılmıştır?
Gelen, gideni aratır. |
Gülü seven, dikenine katlanır. |
Düşenin dostu olmaz. |
Elden gelen, öğün olmaz; olsa da vaktinde bulunmaz. |
Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez. |
E seçeneğindeki sıfat fiil, dolaylı tümleç; diğer seçeneklerdeki sıfat-fiiler ise özne görevindedir. Doğru cevap E'dir.
3.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması nesne olarak kullanılmamıştır?
Karşıya geçmek için hangi köprüyü kullanalım? |
Köyümüz her yıl üç yüz ton patates ihraç ediyor. |
Metni okuduktan sonra öteki soruları da cevaplayın. |
En çok yabancı müzik dinlemeyi tercih ederim. |
Akşam saatlerinde temiz giyimli bir adam seni sordu. |
"hangi köprü, üç yüz ton patates, öteki soruları, yabancı müzik" sıfat tamlamaları cümlede nesne görevindedir. "temiz giyimli bir adam" sıfat tamlaması ise cümlede özne görevindedir. Doğru cevap E'dir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi takısız ad tamlamasıdır?
Sırt üstü |
Bozuk motorlar |
Yılbaşı |
Çınar Otel |
Ayın on dördü |
Tamlayan ve tamlananın ek almadan bir araya gelerek oluşturduğu tamlamalardır. Takısız ad tamlamaları çoğunlukla yabancı dil mantığından yola çıkarak oluşturulmuş kelime birlikleridir. Belirtisiz ad tamlamasından iyelik ekinin atılması ile birlikte ortaya çıkan yapı, birçok birleşik kelimelerin oluşumuna yol açmıştır. Özellikle bazı yer adları, kurum ve kuruluş adlarında bu tür yapılara sıkça rastlamak olasıdır:
Ak Sigorta, Anadolu Sigorta, Güneş Sigorta, Akbank, Odeabank, Citibank, Çınar Otel, Anemon Otel, Esentepe Hotel, Begonvil Resaurant, Gölcük Doğa Restaurant, Egeli Balık Restoran, Garaj Büfe, Alternatif Büfe, Furkan Tost, Asya Halı, Royal Halı…
Yine belirtisiz ad tamlaması özelliğinde olan bazı kalıplaşmış ifadelere de rastlanılmaktadır:
toplum bilim ‹ (toplum + bilimi), kestane kebap ‹ (kestane + kebabı), tükenmez kalem ‹ (tükenmez +kalemi), kurşun kalem ‹ (kurşun + kalemi), Çengelköy ‹ (Çengel + köyü), Korukent ‹ (Koru +kenti), Sümer Sokak ‹ (Sümer + Sokağı)…
Kadın kahraman, narin, fakir bir kızmış, zengin ve şımarık bir oğlana abayı yakmış. (Elif Şafak, İskender)
5.Soru
Aşağıdaki sıfat tamlamalarından hangisi işlev yönünden diğerlerinden farklıdır?
Bir kuş uçtu üstümüzden. |
Cilalanmamış antikalar dikkat çekmiyordu. |
Bu şehirde ne çok eğlendik. |
Sağlam dişler bile çürümüştü. |
Giyilmemiş çamaşırlar nasıl kokar... |
A,B,D ve E seçeneklerindeki sıfat tamlamaları özne görevinde kullanılırken C seçeneğinde sıfat tamlaması yer tamlayıcısı görevindedir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sayı grubundaki sayılardan biridir?
üç milyar |
seksen bin |
kırk |
yetmiş altı |
yüz |
Türkçede sayılar üç şekilde karşılanmaktadır: • Tek kelime ile (bir, kırk, … yüz, bin, milyon vb.) • Sıfat tamlaması ile (üç milyar, seksen bin vb.) • Sayı grubu ile (on bir, yetmiş altı, bir milyon yetmiş sekiz bin on yedi vb.) Sayı grubuyla karşılanan sayılar, tek kelime ile karşılanan sayıların on’dan sonra yer alanlarının ve sıfat tamlaması ile karşılanan sayıların ara yerlerindeki sayılardır. Doğru cevap D'dir.
7.Soru
“Müdür baş yardımcısı”, “devlet eski bakanı” gibi örneklerdeki yanlış kullanımın sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
Belirtisiz ad tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına sıfat giremez. |
Belirtisiz ad tamlamalarında tamlayanla tamlanan arasındaki ilişki belirtili ad tamlamasındaki gibi “özel” değil, daha “genel” bir durumu yansıtmaktadır. |
Belirtisiz ad tamlamaları kalplaşmaya elverişli tamlamalardır. |
Belirtisiz ad tamlamasında yardımcı öge olan tamlayan, tamlanandan önce gelir. |
Belirtisiz ad tamlamalarında tamlayan ilgi (genetif) hâl eki almaz, tamlanan ise iyelik eki alır. |
Belirtisiz ad tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına sıfat giremez. Örneğin “müdür baş yardımcısı”, “devlet eski bakanı” gibi örnekler de yanlış kullanımdır. Çünkü belirtisiz ad tamlamalarında başa gelen sıfat tamlananı niteler. Örneğin “müdür baş yardımcısı” yerine “baş müdür yardımcısı”; “devlet eski bakanı” yerine “eski devlet bakanı” ifadesini kullanılmalıdır.
8.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir tekrar grubu fiil görevinde kullanılmıştır?
İş işten geçtikten sonra ah vah etmenin faydası yoktur. |
Olsa olsa yedi yaşındaki bu çocuk adam ailenin yükünü sırtlamıştı. |
Bu meraklı komşu hakkımda duyduğu her şeyi didik didik eder. |
Her duyduğuna körü körüne inanmadan evvel araştırıp düşünmelisin. |
Hiç kimseyle senli benli olmak istemeyen mesafeli bir adam olmaya başlamıştım. |
Didik didik etmek tekrar grubu fiil görevinde kullanıldığından cevap C şıkkıdır.
9.Soru
Aşağıdaki sıfat tamlamalarından hangisinin tamlananı tekrar grubundan oluşmaktadır?
tükenmeyen bir bağırış çağırış |
irili ufaklı deniz taşları |
telli duvaklı bir gelin |
boğaz boğaza hayat |
sürü sürü göçmen kuşlar |
"tükenmeyen bir bağırış çağırış" tamlamasında tamlanan (bağırış çağırış) bir tekrar grubudur. Diğer tamlamalarda tamlanan değil, tamlayan bir tekrar grubudur. Doğru cevap A'dır.
10.Soru
Aşağıdaki tamlamalardan hangisi bir iyelik grubudur?
Beyaz gül |
Sizin akrabalar |
Kapının kolu |
Kol saati |
Deniz mavisi |
‘Sizin akrabalar’ kelime grubu sahiplik bildirdiği için bir iyelik grubudur.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde tamlayan işlevinde bir isim-fiil grubu vardır?
Böyle konuşmasının amacı ne? |
Böyle konuşmasına rağmen tepki almadı. |
Şaşırtıcı olan Ayşe’nin onunla dansa kalmasıydı. |
Ali' nin gittiğini duymadım. |
Ali' nin gitmesi bizi çok üzdü. |
Kapının kolu, çocuğun sorusu, kitabın rengi gibi isim tamlamalarında tamlayan kapının, çocuğun ve kitabın sözcükleridir. Bu yapıda isim-fiil barındıran Böyle konuşmasının amacı seçeneğidir. Burada böyle konuşmasının bir isim-fiil grubu olup tamlayan görevindedir. Doğru cevap A’ dır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçede tekrar gruplarının kullanılma sebeplerinden biri değildir?
İfadeyi güçlendirmek için kullanılır. |
İfadenin anlaşılmasını güç kılmak için kullanılır. |
Yeni kavramlar oluşturmak için kullanılır. |
Süreklilik belirtmek için kullanılır. |
İfadeyi pekiştirmek için kullanılır. |
Türkçede Tekrar grupları; ifadeyi güçlendirmek, yeni kavramlar oluşturmak, süreklilik belirtmek ve ifadeyi pekiştirmek için kullanılır.
13.Soru
Sayı grubu olarak yazılan sıfatlar cümlede farklı ögelerde yer alabilir. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sayı grubu sıfatı cümlede zarf tümleci görevindedir?
Yıl bin dokuz yüz on dokuz, Mayıs'ın on dokuzu. |
Olaylar bin dokuz yüz seksen altı yılında geçiyormuş. |
O eve tam tamına iki yüz elli bin lira ödemiş. |
Buluşmamıza yirmi dört saatten az bir zaman kaldı. |
Bir yıl üç yüz altmış beş gündür. |
Zarf tamlayıcısı cümlede zaman,miktar,sebep gibi anlamlar yüklenir. B seçeneğinde bin dokuz yüz seksen altı yılı yükleme zaman anlamı kattığından zarf tümleci görevindedir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde bir isim fiil belirtili isim tamlamasında tamlanan
işlevinde kullanılmamıştır?
Ekim 1912’de başlayıp Eylül 1913’te biten iğrenç saldırı, Osmanlı Türk varlığının bütün Rumeli’de yok edilişi demekti. |
Biraz edebiyatla uğraşanlar bilir ki bir fikri telkin etmenin bin türlü şekli vardır ve dolaşık yoldan söylemek, çok defa dümdüz söylemekten daha tesirlidir. |
Fakat Şinasî’nin formülünde ve meselenin bu şekilde ele alınışında bir hata vardır. |
Necati, tahta köprüde geveze kurbağaların vıraklamaları arasında mektubu çarçabuk okuyuvermiş, nedense sevincini açıklayan bir davranışta bulunmamıştı. |
Doğru, doğru da bütün bunlar babamın ikazları, hiç o değilden, yol göstermeleri sayesinde olmadı mı? |
Bütün cümlelerde belirtili isim tamlamalarında isim fiillerden faydalanılmıştır. Ancak sadece B şıkkındaki 'telkin etmenin bin türlü şekli' tamlamasında, 'telkin etme' isim fiili tamlayan işlevi görmektedir. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.
15.Soru
Aşağıdaki şıklardan hangisinde bir isim fiil belirtisiz isim tamlamasının tamlayanı işlevini üstlenmiştir?
Sonra tabii, günden güne büyüyen bir kız çocuğunu kışlada neferler elinde terbiye etmek imkânsızlığını da düşünmüş olacak. |
Ülkemizde Tanzimat’tan sonra değişen tarihî anlayış sonucu İslâm Öncesi Türk tarihine az da olsa ilgi duyulmasına rağmen esas değişim Cumhuriyetin kurulması ile birlikte gerçekleşti. |
Bunların dışında, onun kişiliği hakkında derinlere dalmamamın bir sebebi daha olmalı. |
Biraz edebiyatla uğraşanlar bilir ki bir fikri telkin etmenin bin türlü şekli vardır ve dolaşık yoldan söylemek, çok defa dümdüz söylemekten daha tesirlidir. |
Zeynep doktor gelmeden önce ortalığı siler, tozları alır, sehpaların üstündeki dergileri, gazeteleri yerleştirirken işi unutup bunları ucundan ucundan okurdu. |
"Sonra tabii, günden güne büyüyen bir kız çocuğunu kışlada neferler elinde terbiye etmek imkânsızlığını da düşünmüş olacak." cümlesinde 'terbiye etmek' isim fiildir ve belirtisiz isim tamlamasının da tamlayanıdır. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde bir sıfat fiil grubu cümlenin öznesi olarak kullanılmamıştır?
Cemil Meriç’i okunur kılan, işlediği konular olduğu kadar üslubudur da. |
Her birinin yaptığı hep aynı şeyin başka bir çevirisidir. |
Ayaklarını kullanmasını bilen, dünyanın birinci sınıf futbolcusu olabileceği gibi, dağlarda, ormanlarda, mağaralarda kimsenin görmediği güzellik ve hazineleri |
Konuşmayı ille de dilce anlamındaki amaçla açıklayanlar; her konuşmayı dile getirdiği anlamın aracısı olarak yorumlayanlar neyin sözünü ettiğimi ilkin kavrayamayacaklardır. |
Şinasi, kadınla erkeğin birbirleriyle görüşüp tanıştıktan sonra evlenmeleri gerektiğini savunmuştur. |
"Şinasi, kadınla erkeğin birbirleriyle görüşüp tanıştıktan sonra evlenmeleri gerektiğini savunmuştur." cümlesinde sıfat fiil grubu nesne görevindedir, diğer şıklarda ise özne görevindedir. Dolayısıyla doğru seçenek E şıkkıdır.
17.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil grubu yüklemin tamlayıcısı olarak kullanılmıştır?
Bu üç ünlü sanatkâr, toplumumuza, şiir ve fikir olarak çok tesir etmiş dava adamlarıdır. |
Cemil Meriç’i okunur kılan, işlediği konular olduğu kadar üslubudur da. |
Nurcan beni bazen arabasıyla gezdirir de tanıdığım bildiğim yerleri tanıyamaz olurum. |
Gazetede yayımlanan bu “Sohbetler”i on bir hafta, takip etti. |
Hiç kimse, cesaretle kalkıp hakikati söyleyen kimseye karşı koyamaz, ona zor kullanamaz. |
"Bu üç ünlü sanatkâr, toplumumuza, şiir ve fikir olarak çok tesir etmiş dava adamlarıdır" cümlesinde "tesir etmiş" sıfat-fiil grubu yüklemin tamlayıcısı olarak kullanılmıştır.
18.Soru
"Sıfat tamlamasında tamlayan durumundaki sıfat ya da tamlanan durumundaki isim kısmı, bir isim tamlaması şeklinde olabilir."Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bunu örnekleyen bir sıfat tamlaması yoktur?
Onun gibi zeki bir adamla vakit geçirmeyeli yıllar olmuştu. |
Denizden esen rüzgarın kokusunu derin derin çekti içine. |
Suda yüzen karpuz kabuğunu gördüğünde yazın çoktan geldiğini anladı. |
Kolundaki bıçak yaraları, çocukluğunda yaşadığı travmaların bir deliliydi. |
Bir ay parçası gibi parlıyordu yüzü. |
"denizden esen rüzgarın kokusunu", "suda yüzen karpuz kabuğu", "kolundaki bıçak yaraları", "bir ay parçası" sıfat tamlamalarının tamlananları isim tamlamalarından oluşmaktadır. A seçeneğinde tamlayanı ya da tamlananı isim tamlamasından oluşan bir sıfat tamlaması yoktur. Doğru cevap A'dır.
19.Soru
Aşağıdaki sayı sıfatlarından hangisi topluluk sayı sıfatıdır?
Yarım elma |
Üç yüz altmış beş gün |
İki kadın bir adam |
Beşiz yavru |
İkinci bahar |
Topluluk sayı sıfatları,asıl sayı sıfatlarına gelerek belirttikleri nesneler arasında yakınlık,birlik olduğunu gösteren ve bir nesne topluluğu belirten sıfatlardır. "Beşiz" keimesi topluluk sayı sıfatıdır.
20.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kelime grubu yoktur?
Şair ne güzel demiş:"Dante gibi ortasındayız ömrün." |
Sivil toplum örgütleri bu konuya yoğunlaşmış durumda. |
Yaklaş haydi, durma uzakta. |
Kaderin cilvesine bak, yeniden karşılaştık. |
Uçurumun kıyısından ancak sen kurtarırsın beni. |
A seçeneğinde devrik şekilde kullanılan 'ömrün ortası' bir belirtili ad tamlamasıdır ve dolayısıyla kelime grubudur. B seçeneğine bakarsak 'sivil toplum örgütleri' kelime grubunu görüyoruz. D seçeneğinde 'kaderin cilvesi' sözcükleri de tıpkı A seçeneğinde gördüğümüz gibi belirtili ad tamlaması yani dolayısıyla kelime grubudur. Nihayetinde son seçenekte de yine aynı husus 'uçurumun kıyısı' şeklinde tezahür etmektedir. Lakin C seçeneğine baktığımızda cümlede herhangi bir tamlayan ve dolayısıyla da tamlanan sözcük göremiyoruz. Kelime grubu içermediği için de doğru seçenek kabul ediyoruz.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ