Yanıt Açıklaması:

Emir Gazi Ankara, Çankırı ve Kastamonu havalisini topraklarına kattıktan sonra, Kasianus adlı Bizanslı bir valinin idaresindeki yerleri de, fazla bir direniş görmeden alıp toprakla- rını Karadeniz sahillerine doğru genişletti (1129). Ertesi yıl Antakya haçlıları ile Kilikya Ermeni prensi Leon arasındaki anlaşmazlığa müdahil oldu. Prinkeps II. Bohemond savaş meydanında hayatını kaybetti. Halifeye zaferini prinkepsin kesik başı ve pek çok hediyley- le bildirdi. Hatırlanacağı üzere baba Bohemond da Emir Gazi’nin babası tarafından yenil- giye uğratılıp Niksar’da hapsedilmişti. Danişmend beyi 1131’de Leon’u vergi vermek sure- tiyle kendisine bağladı. İmparator İoannes’in istilâ ettiği Kastamonu’yu geri aldı. Bu başa- rıları İslâm âleminde şöhretini arttırdı. Nitekim 1134’de ölüm döşeğinde iken, Halife ve Sultan Sancar tarafından melik unvanıyla hükümdarlığı onaylandı.

Yanıt Açıklaması:

I. Keyhüsrev Süleymanşah tarafından gerçekleştirilen kuşatmadan dolayı Konya halkının gittikçe daha fazla sıkıntıya katlanmak zorunda kaldığını, durumun giderek ağırlaşmakta olduğunu görerek ağabeyine bir teklif götürdü ve tahtı terketmeye karar verdi. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sultan Mesud Bizans İmparatoru İoannes’in takip ettiği aktif siyaset sebebiyle insiyatif alamamıştı. Melik Muhammed’in vefatıyla rahatlayan Sultan Mesud’un önünde, Bizans imparatorunun ölümüyle geniş bir hareket alanı açılmıştır. Doğru seçenek (e).

Yanıt Açıklaması:

Türkistan’daki bütün Türk hanedanlarının da başlıca meselesi olan ve hane- danların sonunu getiren bu husus, Türk devletinin yapısıyla ilgiliydi. Yer yer ifade edildiği gibi boy birliği esasına göre örgütlenen Devlet, temsil ettikleri nüfus nis- betinde boy beylerinin güç gösterilerine sahne olabilmekteydi. Meselenin başlıca çözüm yolu göçebeleri yerleşik hayata geçirmekti ve bu da devletin merkeziyetçi- leşmesi anlamına geliyordu. Türkmenlerin muhtelif bölgelere dağıtılarak yerleştirilmesiyle, devletle pazarlık güçlerini kaybecek olan Türkmen beyleri ise örften kaynaklanan bu rollerini terk etmeye yanaşmıyorlardı.

Merkezî idarenin otoritesine boyun eğmeyen Türkmenler ise uçlara doğru kayarak/kaydırılarak, buralarda hem fetihlere devam edecek, hem de kendi hayat tarzlarını sürdürebileceklerdi.

Yanıt Açıklaması: İmparator İstanbul’a dönerken ikinci Haçlı Seferinin başladığını öğrenmi ve bu nedenle Sultan Mesud ile derhal anlaşma yoluna gitmiştir. Mesud da Prakana’yı İmparator’a iade ederek, haçlılara karşı onunla ittifak etmiştir. Doğru seçenek (a).

Yanıt Açıklaması:

Seçeneklerden A seçeneği harici diğerleri Süleymanşah dönemine ilişkindir. Ladin ve Honaz’ın fethi Keyhüsrev zamanında gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması:

Keyhüsrev’in, babalarının ölümünden sonra iyice bağımsız kalan melikleri kendi idaresinde birleştirmesi ancak mücadeleyle mümkün olabilecekti. Bununla birlikte büyük ağabeyi dâhil olmak üzere meliklerin, onun birinci sultanlık döneminde kestirdikleri para ve kitabe metinlerinde melik unvanı kullanmaya devam ettiklerine bakılırsa, kendisine tâbi olmasalar da saltanatına ortaklık iddiasında da bulunmadıkları anlaşılmaktadır. Keyhüsrev’in de kendisine tâbi olamayan, fakat tahtını doğrudan hedef almayan kardeşlerine karşı herhangi bir harekete girişmediği görülmektedir. Doğru seçenek E’dir.

Yanıt Açıklaması:

Dandânakân galibiyeti sonucunda Gazneliler engelinin yıkılmasıyla, Ceyhun kıyısında yığılmış olan ve yıllardır yurt arayışı içerisinde bulunan Oğuzlar/Türkmenler, kitleler halinde Horasan’a göç etmeye başladılar. Bu durum Selçuklu yöneticilerini bir çözüm bulmaya mecbur etmiş; Türkmenler bir yandan gazâ etmeleri, diğer yandan da bu toprakları fethedip yurt tutmaları düşüncesiyle, sistemli birşekilde Anadolu’ya yönlendirilmişlerdir. Devletin kuruluşundan kısa bir süre sonra, bu siyaset doğrultusunda birçok Selçuklu şehzâdesi ve Türkmen beyi önderliğinde Anadolu’ya akınlar düzenlenmiş, Malazgirt zaferinden sonra bu seferler bir hayli ivme kazanmıştı. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması:

İstilacı imparatorluklar için Anadolu hiçbir zaman uğruna ölmekten başka çare bulunmayan bir vatan hükmünde olmamıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması:

Görünürde Selçuklu sultanı, Mısır Eyyûbî hükümdarı Melik Adil’in Bizans imparatoruna hediye olarak gönderdiği iki atı, uzun yolculuk sırasında çok hırpalandıkları için alıkoymuştu. Atların telef olmaması içiniyi niyetle yapılmış olması mümkün ve özürle birlikte imparatora bildirilmiş olan konu, iki devlet arasında kriz yarattı. III. Aleksios Angelos’un da, buna karşılık Konya’dan İstanbul’a gitmekte olan bir tüccar kafilesini yakalayıp mallarına el koyması, Keyhüsrev’in kendi tebası olan tüccarların serbest bırakılması yolundaki teklifinin reddedilmesi savaşa sebebiyet verdi. Keyhüsrev 1196 yılında ordusuyla Menderes havzasına girdi. Bölgedeki bir çok yer tahrip edilip ahalisi esir alındı. Harekâta devam eden sultan, Ladik ve Honaz’ı da fethetti.

Yanıt Açıklaması:

Süleyman Şah’ ın Gürcistan Seferi’nde Gürcü ordusunun nedereyse yenilmek üzereyken Süleymanşah’ın çetrdârı-nın düşmesinin bir anda kargaşaya sebep olduğu anlaşılmaktadır. Atının ayağı tökezlediği için çetrdârının düşmesi sultanın bir felakete uğradığı şeklinde anlaşıdı. Çünkü savaşlarda sultanın bulunduğu yer ve daha önemlisi, sultanın hayatta olduğu çetrden anlaşılırdı. Bunun üzerine Selçuklu ordusu telâş içerisinde dağılmaya başladı. Bizzât sultan komutanlarına isimleriyle seslenip, hayatta olduğunu duyurmaya çalıştıysa da orduyu toplamak mümkün olamadı. Çok sayıda ölü ve esir veren Süleymanşah ordusunun kalanlarıyla, fakat ağırlıklarını savaş meydanında bırakarak Erzurum’a doğru çekilmek zorunda kaldı (1202). Esir düşenler arasında, fedakârca bir hareketle düşman hakkında bilgi toplamak amacıyla, Gürcü ordusunun çok yakınlarına kadar sokulmuş olan Mengücek beyi Behramşah da bulunmaktaydı.

Bununla birlikte Thamara, Selçuklular kadar olmasa da büyük kayıplar verdiğinden savaştan sonra Selçuklu topraklarını işgâle tevessül edemedi. Dolayısıyla bu yenilgi Süleymanşah’ın iktidarını sarsacak bir etki de yaratmadı.

Yanıt Açıklaması:

Önce Büyük Selçuklularla çatışma, sonra Birinci Haçlı Seferinin yarattığı şartlar dolayısıyla Suriye kapısı tamamen kapanan Anadolu Türkleri için, el-Cezire’ye açılan tek kapı Malatya'dır.

Yanıt Açıklaması:

Vesayet, bir yetimin, yaşı küçük ya da ehliyeti olmayan birisinin sahip olduğu servetin tayin edilen bir vâsi eliyle yönetilmesidir.

Yanıt Açıklaması:

Hâkimiyet alanları bakımından Anadolu beyliklerinin en büyüklerinden biri olan Dânişmendliler, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması açısından önemli hizmetlerde bulunmuşlardır. Dânişmendliler döneminde Sivas, Malatya, Kayseri, Niksar ve Tokat gibi şehirler iktisadî ve ictimaî bakımdan önemli merkezler hâline gelmişlerdir. Doğru yanıt B’ dir.

Yanıt Açıklaması:

Dilmaçoğulları Batman-Siirt; Artuklular Mardin; Yınaloğulları Diyarbakır; Kızılarslanoğulları Siirt çevresinde kurulmuştur. Ancak Saltuklular Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Erzurum çevresinde kurulmuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması:

Prakana kalesi İsauria (İçel) eyaletinde olup, bugün yeri tam olarak tesbit edilememekle birlikte, Silifke yakınlarında Bizans açısından Çukurova ve Suriye bölgelerinin denetimi bakımından önemli bir yer olduğu anlaşılmaktadır.