Descartes doğuştan düşüncelerin açık seçik olduğunu, duyular tarafından bulanıklaştırılmadığını kendi doğamızdan türetilen gerçek düşünceler olduğunu savunur. Kant, a priori bilginin kesin olmakla beraber a posteriori bilgi sallantılı olduğunu ve değişme olasılığı olduğunu düşünür. Hegel akıl dışındaki herhangi bir yetiyle bilgi edinmeyi reddeder. Dewey ise pragmatisttir.

Marksizm ve merkez çevre teorilerinin ortak özelliği; Uluslararası ilişkileri ve dış politikayı maddi unsurlardan daha ziyade siyasal, askeri güç yerine ekonomik verilerle açıklamalarıdır. Özellikle Marks’ın sınıf çatışması ve sömürü yaklaşımını yeni Marksistler, dünya politikasını ve emperyalizm olgusunu açıklarken temel referans olarak almışlardır. Marks ve izleyicilerinin bir başka temel özelliğiyse toplumsal ilişkileri ve dünya politikasını tarihsel bir bakış açısıyla ele almalarıdır.

Taraflar arasında güven ve haberleşme olmadığı için, taraflar rakibin en olumsuz tutumuna göre stratejilerini belirleyeceklerdir.

İdeoloji ittifakların oluşmasında başlıca etkendir.

Kaplan’ın sistem modellerine yönelik eleştirilerde, söz konusu sistemlerden, özellikle güç dengesi ve gevşek iki kutuplu sistemin dışında kalan sistemlerin, büyük ölçüde, varsayımsal nitelikte sistem modelleri olduğuna dikkat çekilmektedir. Başka bir eleştiriyse söz konusu modellerin statik soyutlamalar oldukları şeklindedir. Ayrıca modeller ve varsayımları, sistemin kuralları olarak belirtilen kuralların devletlerin çıkarları gereği gösterdiği davranışlar mı yoksa uymaları gereken kurallar mı olduğu yeterince açık olmadığı için eleştirilmektedir. Ayrıca, kurallar ve davranışlarla ilgili olarak, devletler arasında bir ayrıma gidilmemekte, bütün devletlerin benzer durumlarda aynı şekilde davranacakları varsayılmaktadır. Dolayısıyla maddelerin hepsi Kaplan’ın sistem modellerine yönelik eleştirilerdir.

Comte’a göre teolojik, metafizik ve pozitif bilgi biçiminde sıralanabilecek üç tür bilgi bulunmaktadır. Pozitif bilgi, bilimsel gelişmenin evriminin üçüncü aşamasını oluşturmaktadır. Comte’a göre pozitif bilgi, teoloji ve metafiziğin etkisinden uzak, olgu ve deneye dayanan nesnel (objektif) bilgidir.

Örgütsel süreç modelinde devlet birçok yarı feodal gevşek yapılı örgütsel topluluğun bir araya gelmesinden oluşmuş görünüme sahiptir. Bu nedenle devlet, kendi başına rasyonel karar verecek kadar bütünsel bir yapıya sahip olmayabilir. Her biri belirli bir alanda faaliyet gösteren çok sayıda örgütten oluşmuş bir yapıdadır. Dolayısıyla hükümetin ya da devletin davranışları bu örgütler tarafından etkilenmektedir.

Jeopolitik kuram, aslında realist kuramın temel varsayımlarını benimsemesi dolayısıyla, realist okul ya da realist paradigma içinde düşünülebilecek bir yaklaşımdır. Zira devletin, uluslararası ilişkilerin temel aktörü olarak kabul edilmesi, devlete yekpare ve bütüncül bir yapı olarak bakılması, devletlerin rasyonel davranan birimler olduğunun varsayılması bakımından realist (gerçekçi) kuramla aralarında büyük benzerlikler bulunmaktadır. Ayrıca, devletlerin çıkar mücadelesine odaklanan ve yayılmacı politikalar peşinde koşan birimler olarak ele alınması da, ortak varsayımlardır. En önemli fark ise realist teoride güç dendiğinde öncelikle askeri güç akla gelirken, jeopolitik teoride coğrafi gücün akla gelmesidir.

Sweezy’ye göre Emperyalizmin aşamaları, (a) endüstri malları için dünya pazarında ileri kapitalist ülkeler rekabet halindedir; (b) tekelci sermaye hakim sermaye şekli değildir. (c) sermaye ihracı dünya ekonomik ilişkilerinin belirgin özelliğidir. Bu temel ekonomik ilişkilerin sonucu olarak iki özellik daha bulunmaktadır: (d) dünya pazarında çıkar çatışmaları ve uluslararası tekelci birleşmelere yol açan ciddi rekabet, (e) dünyanın işgal edilmemiş yerlerinin önde gelen kapitalist güçler (ve onların uyduları) tarafından paylaşılmasıdır.

Rasyonel politika modeli, örgütsel süreç modeli ve bürokratik model Allison’ın üstünde durduğu üç modeldir.

Güç, bir devlete bir şey yaptırmayı ya da bir davranıştan vazgeçirmeyi sağlayan bir araçtır. Karşı tarafta, davranış değişikliğinin sağlanabilmesi için devletin kapasitesi önemlidir.

Pozitivizm ile empirizm kavramları, toplum bilimin genelinde olduğu gibi, uluslararası ilişkilerde de yer yer birbirinin yerine kullanılmaktadır. Yukarıda ifade edildiği gibi, genelde toplum biliminde pozitivizm, doğa bilimlerinin metodolojilerinin kullanılması biçiminde anlaşılmaktadır. Pozitivizmin uluslararası ilişkilerdeki anlamı da aynı şekilde bilimsel analizler yapılması ve bilimsel yöntemler, metodoloji kullanımıyla ilgilidir.

Pragmatizm, empirizm ile rasyonalizm arasında bir anlamda orta yolu temsil etmektedir. Deney ve gözlem yaparken aklın önemini kabul eden pragmatistler, rasyonalistlerden farklı olarak, deney ve gözlemlerin, insanın inanç ve değerlerinin değişmesine yol açtığını kabul etmektedirler. Teori ve gözlemin birbirinden ayrılmazlığı üzerinde duran pragmatistlere göre, aynı anda birden fazla teori söz konusu olabilir ve bunlardan karşı karşıya olunan olguya uyan birini seçmek durumunda kalınabilir. Ayrıca pragmatizm diğer epistemolojilerden farklı olarak, her türlü inanç ve varsayımlarımızın eğer gerekiyorsa değişebileceğini kabul etmektedir.