VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
- Çoyr yazıtı
- Köl İç Çor yazıtı
- Tes yazıtı
- Suci yazıtı
- Tonyukuk yazıtı
Yukarıdakilerden hangileri Köktürk Kağanlığının ikinci döneminden kalan yazıtlardır?
II, III |
I, V |
I, II, V |
II, III, IV |
I, II, III, V |
Çoyr yazıtı, Köl İç Çor yazıtı ve Tonyukuk yazıtı Köktürk Kağanlığının ikinci döneminden kalan yazıtlardır. Tes yazıtı ve Suci yazıtı ise Uygur dönemi yazıtlarıdır.
2.Soru
Türk edebiyatında yazılan ilk mesnevi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Atebetü’l-Hakayık |
Kutadgu Bilig |
Divan-ı Hikmet |
Mecalisü'n Nefâis |
Bugünkü bilgilere göre Türk edebiyatında yazılan ilk mesnevi olan Kutadgu Bilig'tir.
3.Soru
Endülüs, Emeviler devrinde hangi yıl fethedilmiştir?
711 |
721 |
731 |
741 |
751 |
Endülüs, 711 yılında Emeviler devrinde fethedilmiştir. Doğru cevap A’dır.
4.Soru
Türkçenin bilinen ilk sözlüğünün ismi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Kutadgu Bilig |
Divan-ı Hikmet |
Atabetü'l Hakayık |
Mecalisü'n Nefâis |
Bu anlamda DLT, Türkçenin bilinen ilk sözlüğüdür.
5.Soru
Anadolu Selçukluları dönemi şairlerinden Kâni’î-yi Tûsî'nin Sultan Alâeddin’in emriyle 30 defter hacminde Farsça manzum olarak yazdığı, ancak bugün elimizde bulunmayan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Selçuk-nâme
|
Pertev-nâme
|
Enîsü’l-Kulûb
|
Beşârü’n-Nezâir
|
Tabsıratü’l-Mübtedî
|
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Moğollar döneminde yazılan Gülistan eseri ile ilgili söylenemez?
Eğitici ve öğretici olup manzum ve mensur karışık olarak yazılmıştır. |
Bir önsöz ve üç bölümden oluşmaktadır. |
Konular, ahlak ve terbiye ile ilgilidir. |
Düzyazı ile başlayan ve devam eden anlatımda, şiire de yer verilmiştir. |
Fars ve Türk edebiyatında ona benzer eserler yazılıp şerhler oluşturulmuştur. |
Eğitici ve öğretici olup manzum ve mensur karışık olarak yazılan Gülista^n, bir önsöz ve sekiz bölümden oluşmaktadır. Gülista^n’daki konular, ahlak ve terbiye ile ilgilidir. Anlatılmak istenen her konuyla ilgili çeşitli hika^yelere yer verilmiştir. Yılların verdiği tecrübe ile bilgi birikiminin fesahat ve belagat ile yoğrulmuş şekli olan bu hika^yelerin bir kısmı yazara diğer kısmı da yazarın duydukları ve okuduklarına dayanmaktadır. Düzyazı ile başlayan ve devam eden anlatımda, şiire de yer verilmiştir. Düzyazı ile şiir arasındaki uyum hemen göze çarpar. Fars ve Türk edebiyatında ona benzer eserler yazılıp şerhler oluşturulmuştur. Doğru cevap B’dir.
7.Soru
1333-1334 yıllarında Muhammed bin el-Hac Devletşah eş-Şirazî tarafından istinsah edilen satır altı Kur’an çevirisi hangisidir?
Yarkend Çevirisi |
Özbekistan Nüshası |
Rylands |
TİEM |
Anonim Tefsir |
TİEM’de bulunan nüsha, 1333-1334 yıllarında Muhammed bin el-Hac Devletşah
eş-Şirazî tarafından istinsah edilmiştir.
8.Soru
Prajnaraksita tarafından Toharcadan çevrilen ve Uygur edebiyatının en hacimli ve önemli eserlerinden biri olan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Sricakrasamvara Mandala-Abhisamaya |
Manjuşri nama samgiti |
Hsüan Tsang Biyografisi |
Buddhavatamsaka Sutra |
Maitrisimit |
Sricakrasamvara Mandala-Abhisamaya adlı eser Punyaşrı tarafından Tibetçeden, Manjuşri nama samgiti adlı eser Karunadas tarafından Tibetçeden, Hsüan Tsang Biyografisi adlı eser Şingko Seli Tutung tarafından Çinceden, Buddhavatamsaka Sutra adlı eser ise Anzang tarafından Çinceden çevrilmişlerdir. Uygur edebiyatının en hacimli ve önemli eserlerinden Maitrisimit adlı eser ise Prajnaraksita tarafından Toharcadan çevrilmiştir. Doğru cevap E'dir.
9.Soru
Üze kök te?ri asra yagız yir kılındukta ikin ara kişi oglı kılınmış. Kişi oglınta üze eçüm apam Bumin Kagan İstemi Kagan olurmış. Olurupan Türk bodunu? ilin törüsin tuta birmiş iti birmiş. Tört bulu? kop yagı ermiş. Sü sülepen tört bulu?dakı bodunug kop almış kop baz kılmış. Başlıgıg yüküntürmiş tizligig sökürmiş. İlgerü Kadırkan yışka tegi, kirü Temir Kapıgka tegi konturmış. İkin ara idi oksuz kök türk ança olurur ermiş. Bilge kagan ermiş, alp kagan ermiş.
Verilen örnek hangi yazıta aittir?
Bilge Kagan Yazıtı |
Handigay Yazıtı |
Köl Tigin Yazıtı |
Tonyukuk Yazıtı |
İhe-Nur Yazıtı |
İkinci Köktürk Kağanlığı döneminde kardeşi Bilge Kağan ile birlikte devleti ihtişamlı günlere ulaştıran Köl Tigin, 682 yılında devleti tekrar dirilten İlteriş Kağan’ın oğlu ve Bilge Kağan’ın kardeşidir. Köl Tigin 27 Şubat 731 tarihinde vefat etmiş, kardeşi Bilge Kağan 21 Ağustos 732 tarihinde kardeşi adına Köl Tigin yazıtını diktirmiştir. Verilen örnek de bu yazıttan bir parçadır. Doğru yanıt C'dir.
10.Soru
"Şahım medhi birle bezeyin kitab Okıglı kişining sewinsün canı" adlı Atabetü’l-Hakâyık’ta yer alan beytin çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
Şah övgüsü ile bu kitabı süsledim, okuyan kişinin canı sevindi.
|
Okuyan kişinin canı sevinecek, şah övgüsüyle kitap yazılacak.
|
Şah bu kitabı süsleyerek yazdı, okuyan kişi buna çok sevindi, mutlu oldu.
|
Okuyan kişinin canı sevinsin diye bu kitab(ı) şahımın övgüsü ile süsleyeyim.
|
Okuyan kişinin canı sevinecek diye kitapta şahımı övdüm, övgüyle süsledim.
|
11.Soru
Kutadgu Bilig’in Türk Dil Kurumu tarafından yapılan tıpkıbasım nüshaları aşağıdakilerden hangisinde tam ve doğru olarak verilmiştir?
Viyana, Semerkand, Ayasofya
|
Fergana, Viyana, Semerkand
|
Semerkand, Mısır, Viyana
|
Mısır, Fergana, Viyana
|
Mısır, Semerkand, Fergana
|
12.Soru
Uygur edebiyatının büyük bir kısmını hangi metinler oluşturmaktadır?
İslami |
Maniheist |
Hristiyanlık |
Budist |
Din dışı |
Uygur edebiyatı, Maniheist, Budist, Hıristiyanlığın Nesturî mezhebinde yazılmış eserler
ile toplum hayatını düzenleyen hukuk vesikalarından ibarettir. Zieme, Berlin’deki Turfan
koleksiyonunda bulunan metinleri içeriklerine göre üçe ayırmış ve Uygur edebiyatı
içindeki oranlarını aşağıdaki gibi vermiştir:
1. Maniheist metinler (yaklaşık %10)
2. Budist metinler (yaklaşık % 70)
3. Diğer metinler (yaklaşık % 20)
Zieme’nin tasnifinde diğer metinler başlığı ile Hıristiyanlık çevresinde yazılmış metinler
ile genellikle Budist Uygurlar tarafından yazılmış din dışı metinler kastedilmiştir.
Doğru cevap D'dir.
13.Soru
Uygur Türkleri ile ilgili olarak aşağıdaki seçeneklerden hangisi doğrudur?
Ötüken’den ayrılan Uygur Türkleri, iki farklı bölgeye göç etmişlerdir. |
Kansu Uygurları 745 yılında Çengizlilerin hâkimiyeti altına girmiştir. |
Kansu’daki Uygur Türkleri, Maniheizmi devlet dini olarak kabul eder. |
Tangutlar, 840 yılında Uygur Bozkır Devleti’ne son vermişlerdir. |
13. yüzyılın ortalarından itibaren tamamıyla Moğol hâkimiyeti altına girmişlerdir. |
Ötüken’den ayrılan Uygur Türkleri, beş farklı bölgeye göç etmişlerdir. Kansu Uygurları 1226 yılında Çengizlilerin hâkimiyeti altına girmiştir. Kansu’daki Uygur Türkleri, Beş Balık Uygurlarının aksine Budizme inanmışlardır. Kırgızlar, 840 yılında Uygur Bozkır Devleti’ne son vermişlerdir. 13. yüzyılın ortalarından itibaren Uygurlar tamamıyla Moğol hâkimiyeti altına girmekle birlikte kültürel varlıklarını 16/17. yüzyıla kadar devam ettirmişlerdir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kutadgu Bilig'in veznidir?
feûlün/feûlün/feûlün/feûl |
fâ'ilâtün/fâ'ilâtün/fâ'ilâtün/fâ'ilün |
fe'ilâtün/fe'ilâtün/fe'ilâtün/fe'ilün |
mefâ'ilün/fe'ilâ'ilün/mefâ'ilün/fe'ilün |
mefâ'îlün/mefâ'îlün/mefâ'îlün/mefâ'îlün |
KB, Firdevsî’nin 1010 yılında tamamladığı Şeh-nâme adlı eserle aynı vezne (feûlün feûlün feûlün feûl) sahiptir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı Türkçesiyle yazılmış eserlerden biri değildir?
Atebetü’l-Hakâyık
|
Anonim Tefsir
|
Kutadgu Bilig
|
Mu’inü’l-Mürîd
|
Divanü Lugati’t-Türk
|
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Köktürk Kağanlığı Yazıtlarından değildir?
Çoyr Yazıtı |
İhe-Aşete Yazıtı |
Hoytu Tamir Yazıtları |
Şine-Usu Yazıtı |
İhe-Nur Yazıtı |
Şine-Usu Yazıtı, Uygur Kağanlığı Yazıtlarındandır. Doğru cevap D'dir.
17.Soru
Moğolistan’ın Dundgovi eyaletinde bulunan yazıt, Ulanbatur Tarih Müzesi’nde korunmaktadır. Bu yazıt bugünkü bilgilerimiz ışığında en eski Türk yazıtı olarak bilinmektedir. Yazıtın 687-692 yılları arasında dikildiği tahmin edilmektedir. Yazıtta bir Köktürk erinin İlteriş Kağan’a katıldığı anlatılır. Yazıt üzerinde ayrıca dağ tekesi ve yılanlı damga bulunmaktadır.
Bahsedilen yazıt aşağıdakilerden hangisidir?
Çoyr Yazıtı |
Hoytu Tamir Yazıtları |
Ongin Yazıtı |
Köl İç Çor Yazıtı |
İhe-Aşete Yazıtı |
Moğolistan’ın Dundgovi eyaletinin Çoyr bölgesinde bulunan yazıt Ulanbatur Tarih Müzesi’nde korunmaktadır. Çoyr Yazıtı, bugünkü bilgilerimiz ışığında en eski Türk yazıtı olarak bilinmektedir. Yazıtın 687-692 yılları arasında dikildiği tahmin edilmektedir. Yazıtta bir Köktürk erinin İlteriş Kağan’a katıldığı anlatılır. Yazıt üzerinde ayrıca dağ tekesi ve yılanlı damga bulunmaktadır. Doğru cevap A'dır.
18.Soru
En eski Türk yazıtı olarak bilinen yazıt aşağıdakilerden hangisidir?
Köl Tigin yazıtı |
Ongin yazıtı |
Çoyr Yazıtı |
Hoytu Tamir yazıtları |
Köl İç Çor (İhe-Hüşötü) Yazıtı |
Çoyr Yazıtı, bugünkü bilgilerimiz ışığında en eski Türk yazıtı olarak bilinmektedir. Yazıtın 687-692 yılları arasında dikildiği tahmin edilmektedir. Yazıtta bir Köktürk erinin İlteriş Kağan’a katıldığı anlatılır. Yazıt üzerinde ayrıca dağ tekesi ve yılanlı damga bulunmaktadır.
19.Soru
Göktürklülerle ilgili aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
I. Batı Köktürklerin ilk kağanı Tardu’dan sonra gelen kağanlar büyük bir başarı elde edememişlerdir.
II.552 yılından önce Juan-juanlara bağlı yaşamışlardır.
III. Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti olan Köktürkler, 552 yılında bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir.
IV. Mukan Kağan zamanında Köktürkler İpek Yoluna hâkim olurlar.
I ve II |
II ve III |
III ve IV |
Yalnız IV |
Hepsi |
Bugünkü bilgilerimize göre tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti olan Köktürkler, 552 yılında bağımsızlıklarını ilan etmişler, kısa süre içerisinde bölgenin güçlü ülkelerinden biri olmuşlardır. Türklük Bilimi araştırmalarında genellikle Köktürk Kağanlığı olarak adlandırılan bu devletin ismi olan Köktürk, bu zamandan kalan yazıtlarda sadece bir yerde geçmektedir (İkin ara idi oksuz kök türk ança olurur ermiş KT D 3). 552 yılından önce Juan-juanlara bağlı yaşayan Köktürkler, 545 yılında Çin’deki Batı Wei Devleti ile resmî ilişkiler kurmaya başlayarak devlet kurma yolunda önemli bir adım atarlar. Bumin Kağan komutasındaki Türkler, bu zamanda Töles boylarını kendilerine bağlayarak iyice güçlenirler. Bumin Kağan önderliğindeki Köktürkler, Juan-juanların hükümranlığına son vererek 552 yılında Ötüken merkez olmak üzere Köktürk Kağanlığını kurarlar. Kağanlığın kurucusu Bumin Kağan, İl Kağan unvanını alır. Köktürk yazıtlarında Bumin Kağan olarak geçen kağanın adı Çin kaynaklarında Tumen’dir. Kağanlığın kuruluşundan hemen sonra Bumin Kağan’ın vefat etmesi, yerine geçen oğlu Kara Kağan’ın da 553 yılında vefat etmesiyle aynı yıl kağan olan Bumin Kağan’ın diğer oğlu Mukan Kağan zamanında Köktürkler iyice güçlenirler. Köktürk Kağanlığı Mukan Kağan zamanında doğuda Kore’ye, batıda Karadeniz’e kadar yaşayan halkları ve kuzeydeki Kırgız Türklerini kendisine bağlar ve devletin sınırlarını genişletir. Mukan Kağan zamanında Ak Hun (Eftalit) Devleti’ni de ortadan kaldıran (557) Köktürkler, Batı Türkistan’ı tamamen ele geçirirler ve İpek Yoluna hâkim olurlar. Sınırları gittikçe genişleyen Kağanlık, yönetimi kolaylaştırmak için doğu ve batı olarak tanzim edilmiş; doğuda Mukan Kağan askeri ve siyasi faaliyetlerine devam etmiş ve başkent Ötüken ve civarında (bugünkü Moğolistan) hükümranlık sergilemiş, devletin batı tarafında ise Bumin Kağan’ın kardeşi İstemi Yabgu İpek Yolu üzerinde egemenlik kurarak bölgedeki Sasani Devleti ile mücadele etmiştir.
20.Soru
Aynı aruz kalıbıyla söylenmiş iki mısradan oluşan nazım birimi nedir?
Beyit. |
Recez. |
Seci. |
Beddiyat. |
Tevki'at |
Beyit.Cevap A'DIR.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ