XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Ara 17. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki cümlelerde italik ile yazılmış sıfat fiillerden hangisi eklendiği fiile "- mak için" anlamı katar?
Yılkı yazın atlanur/ otlap anın etlenür. |
agırlayın tut sen asıglıg kişig |
Vebal kötrü bardı özele söküş |
Ölümke basıkma kelir algalı |
Elig tutgınça ot tut |
-gALİ eklendiği fiile -mak için anlamı katar. Asıl eylemin amacını ifade eder. Günümüz Türkçe'sinde biçimi -ALI'dır.
Doğru cevap D'dir.
2.Soru
Birleşik fiil çekimleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Birleşik fiil çekimleri er- yardımcı fiilinin üzerine zaman ve kişi çekim eklerinin getirilmesi ile yapılır. |
Bu tür zaman cekimleriyle ilgili örnekler metinlerde boldur. |
Birleşik fiillerin her kişi ekiyle çekimleri mevcuttur. |
"buzgay erdi" geniş zamanın hikayesi ile çekilmiştir. |
"Basmış erse" belirli geçmiş zamanın şartı ile çekimlenmiştir. |
Birleşik fiil çekimleri er- yardımcı fiilinin üzerinr zaman ve kişi çekim eklerinin getirilmesi ile yapılır. Bu tür zaman çekimleriyle ilgili örnekler metinlerde çok fazla yer almaz; bu nedenle ilgili zamanın her kişi ekiyle çekimi bulunmamaktadır.
"Buzgay erdi" gelecek zaman hikayesi ile çekimlenmiştir.
" Basmış erse" belirsiz geçmiş zaman şartı ile çekimlenmiştir.
Doğru cevap A'dır.
3.Soru
Hangi seçenekte zarf-fiil eki bulunmaktadır?
kalık kaşı tügdi közi yaş saçar / çeçek yazdı yüz kör küler katgurar |
kayusı kopar kör kayusı konar / kayusı çapar kör kayu suv içer |
yagız yer yaşıl torku yüzke badı / hıtay arkışı yadtı tawgaç edi |
ünün ötti keklik küler katgura/ |
kurımış yıgaçlar tonandı yaşıl / |
D seçeneğinde yer alan katgura kelimesi katgur- fiiline -a zarf-fiil ekinin getirilmesiyle oluşmuştur.
4.Soru
Hakaniye Türkçesi terimi aşağıdakilerden hangisinin yerine kullanılabilmektedir?
Selçuklu Türkçesi |
Çağatay Türkçesi |
Uygur Türkçesi |
Orhon Türkçesi |
Karahanlı Türkçesi |
Eski Türk yazı dilinden gelişen İslâmî Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresi Karahanlı Türkçesi’dir. Orhon ve Uygur Türkçesinin devamı olan bu dönem Türkçesi için Hakaniye Türkçesi terimi de kullanılmaktadır.
5.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde yönelme durumu eki yoktur?
aşka |
közüme |
atasıŋa |
köŋülke |
kapuġda |
Seçeneklerdeki sözcüklerin aldığı ekler ve anlamları şöyledir: aş+ka “aşa”, közüm+e “gözüme”, atası+ŋa “atasına, babasına”, köŋül+ke “gönüle”. kapuġ+da “kapıda” sözcüğünün üstünde bulunma durumu eki vardır. Doğru cevap E’dir.
6.Soru
"Çerig tutup küreşti" dizesinin Türkiye Türkçesine çevirisi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Askerler saf oluşturup sıralandılar. |
Askerler saf oluşturup vuruştular. |
Askerler sıra olup savaştılar. |
Askerler saf olup savaştılar. |
Askerler sıra oluşturup savaştılar. |
Askerler saf oluşturup savaştılar.
7.Soru
Aynı vezinle yazılan, işlediği konular açısından benzerlik gösteren ancak edebi açıdan farklılaşan iki eser aşağıdakilerden hangisidir?
Kutadgu Bilig ve Atebetü’l-Hakayık |
Dîvânu Lugati’t-Türk ve Atebetü’l-Hakayık |
Atebetü’l-Hakayık ve Divan-ı Hikmet |
Kutadgu Bilig ve Divan-ı Hikmet |
Atebetü’l-Hakayık ve Muhabbetnâme |
Kutadgu Bilig ve Atebetü’l-Hakayık; aynı vezinle yazılan, işlediği konular açısından benzerlik gösteren ancak edebi açıdan farklılaşan iki eserdir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde küçültme eki vardır?
üçgil |
küçgey |
közkiye |
tarıglag |
başıl |
+kıya/ +kiye, + kına; kızkıya “kızcağız” (DLT III, 170) < kız ve közkiye “gözceğiz” (DLT III, 359) < köz örneklerinde de görüldüğü gibi adlardan küçültme adları türetir.
9.Soru
- ne kim kelse erke
- tilindin kelür tilindin kim edgü kim esiz bolur
- eşit büt bu sözke kamug ta?da ten
- turup tilke yüknüp tazarru‘ kılur
Atebetü’l-hakayık’tan aktarılan yukarıdaki dizelerden hangisinde/hangilerinde zıt anlamlı sıfatlar yer almaktadır?
I |
II |
I ve IV |
I, III ve IV |
II, III ve IV |
ne kim kelse erke
tilindin kelür tilindin kim edgü kim esiz bolur
eşit büt bu sözke kamug ta?da ten
turup tilke yüknüp tazarru‘ kılur
Atebetü’l-hakayık’tan aktarılan yukarıdaki dizelerin Türkiye Türkçesine çevirisi şöyledir:
İnsana ne gelirse, dilinden gelir; dili yüzünden kimi iyi, kimi kötü olur. Dinle ve bu söze inan “vücut her sabah kalkıp eğilerek dile yalvarır
Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap B’dir. Seçenek II’de yer alan dizede “edgü” ve “esiz” yani “iyi” ve “kötü” olmak üzere zıt anlamlı sıfatlar yer almaktadır.
10.Soru
Hangi seçenekte ‘-mak için’ anlamına gelen bir zarf-fiil bulunmaktadır?
suv körmeginçe etük tartma |
kamug tolgan irlür tükel eksiyür |
bolup togmaduk teg yitip bardı can |
yay baruban erküzi/ aktı akın mundızı |
ölümke basıkma kelir algalı |
-gAlI eki, eklendiği fiile ‘-mak için’ anlamı katar. Asıl eylemin amacını ifade eder. Günümüz Türkçesindeki biçimi -AlI’dır.Bu ek yalnızca E seçeneğindeki algalı kelimesinde bulunmaktadır.
11.Soru
Aşağıdaki fiillerden hangisi emir kipi 3. Tekil şahıs ile çekimlenmemiştir?
Bilsün |
Bolsun |
Körsüni |
Alsu |
Tüneyi |
Tüneyi fiili birinci tekil kişi ile çekimlenmiştir.
Dogru cevap E'dir.
12.Soru
Hangi kelime ortaklık ve eşitlik ifade eden adlar yapan ekle türetilmiştir?
neçe |
anaç |
yerdeş |
oktam |
birer |
Yalnızca C seçeneğinde bulunan yerdeş kelimesi, ortaklık ve eşitlik ifade eden +daş/+deş ile türetilmiştir. A seçeneğinde küçültme ve kuvvetlendirme işlevinde kullanılan +ça/+çe eşitlik durumu eki, B’de küçültme ve sevgi bildiren +ç, +aç/+eç eki, D’de belirteç veya soyut ad türeten +DAm ve E’de üleştirme sayı isimleri yapan +er eki bulunmaktadır.
13.Soru
“Tugardın ese keldi ö?dün yeli ajun etgüke açtı uştmah yolı” dizelerinin Türkiye Türkçesine çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı. |
Kafur gidip kara toprak misk kokusuyla doldu, dünya güzelliğini düzenleyip süslenmek ister. |
İlkbahar rüzgarı kötü kışı sürdü, uzaklaştırdı; parlak ilkbahar yine mutluluk yayını kurdu. |
Güneş yine yerine dönmüş olacak, balık burcundan koç burcuna dönmüş olacak. |
Kurumuş ağaçlar yeşil elbiseler giydi; mor, al, sarı, mavi, kırmızı (ile) süslendi |
Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı “Tugardın ese keldi ö?dün yeli ajun etgüke açtı uştmah yolı” dizelerinin Türkiye Türkçesine çevirisi dizelerinin Türkçesi “Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı” cümlesidir
14.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilde 1. çoğul kişi çekimi kullanılmıştır?
negü ter eşitgil köni sözlüg er
|
kö?ül taplamış işni kılgu kerek
|
negü teg yarasur törü buzsamız
|
biliglig kişi kör bilür iş ödin
|
biligsiz tirig erken atı ölüg
|
15.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde 2. tekil kişi iyelik eki almış sözcük vardır?
keremniŋ başı bu erür keḍ bile
|
yaraġlıġ aşıŋnı kişike yetür
|
uġan bir bayatḳa aŋar yoḳ fenā
|
ol anıŋ tevesin çöktürdi
|
tün kün bile sevnelim
|
16.Soru
Hangi seçenekte “-dığı zaman”, “-dığında” işlevinde zarf-fiil yapısı bulunmaktadır?
kılıç teprer erken yaġı tepremez
|
ukuşluġ ukupan küzetür anı |
yakadakı yalġaġalı eligdeki ıçġınur |
yarın bolsa işiŋ kalur kılmadın |
aġırlayu tut sen asıġlıġ kişig |
-er/-mez erken zarf-fiil yapısı eklendiği eyleme “-dığı zaman”, “-dığında” anlamları katar. Bu yapı yalnızca A seçeneğinde bulunmaktadır.
17.Soru
Aşağıda Karahanlı Türkçesiyle verilen cümlelerin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi hangisidir?
‘kara çumguk ötti sata tumşukın
üni oglagu kız üni teg yakın’
Ala çumguk sivri gagasıyla öttü, |
Kara çumguk mercan gagasıyla öttü, |
Kara çumguk mercan gagasıyla öttü, |
Ala çumguk mercan gagasıyla öttü, |
Kara çumguk nazlı nazlı öttü gagasıyla, |
Karahanlı Türkçesiyle verilen cümlenin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi; ‘Kara çumguk mercan gagasıyla öttü, sesi nazlı bir kızın sesi gibi cana yakın’ şeklindedir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sontakı için söylenemez?
Tek başlarına anlamları yoktur. |
Ad ve ad soylu sözcüklerle sıfat fiillerden sonra gelerek eklenir. |
Hem sıfat hem de zarf olarak kullanılmaktadırlar. |
Zaman, mekan, yön, tarz, benzerlik gibi ilgi kurar. |
Cümlenin öteki öğeleri arasında ilgi kurar. |
Tek başlarına anlamları olmayan ad ve ad soylu sözcüklerle sıfat-fiillerden sonra gelerek eklendiği sözcükle cümlenin öteki öğeleri arasında zaman, mekan, yön, tarz, benzerlik, başkalık vb. gibi bakımlardan ilgi kuran sözcüklere sontakı denir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ünsüz değişmeleri arasında gösterilemez ?
Aşağıdakilerden hangisi ünsüz değişmeleri arasında gösterilemez ?
Metatez |
b- > m- değişimi |
-z ~ -s değişimi |
/k/ ~ /h/ değişimi |
Benzeşme |
Benzeşme bir ünlü değişmesi olayıdır.
20.Soru
Kutadgu Bilig’in hangi nüshası bulunan ilk nüsha olup Uygur harfleriyle kopyalanmıştır?
Herat |
Mısır |
Viyana |
Fergana |
Semerkant |
Kutadgu Bilig’in üç yazma nüshası vardır: Viyana (Herat) nüshası, Mısır nüshası ve Fergana nüshası. 1439’da Uygur harfleriyle kopyalanmış olan Herat nüshası bulunan ilk nüshadır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ