XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Ara 18. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“ünde-yür-sen” eyleminin Türkiye Türkçesindeki doğru karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Kaygılanırsın.
|
İstersin.
|
Gidersin.
|
Seslenirsin.
|
Bozarsın
|
2.Soru
Aşağıda Karahanlı Türkçesiyle verilen cümlelerin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi hangisidir?
‘udır erdi? erse tur aç emdi köz
eşitmedi? erse eşit mende söz’
A) Uyuyordun şimdi kalk gözünü aç, |
Uyumuyordunsa kalk gözünü aç, |
Uyuyordunsa şimdi kalk gözünü aç, |
Uyuyordunsa gözünü aç, bak şimdi, |
Şimdi kalk gözünü aç, uyuma sakın |
Karahanlı Türkçesiyle verilen cümlenin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi; ‘Uyuyordunsa şimdi kalk gözünü aç, işitmedinse benden söz dinle’ şeklindedir.
3.Soru
Kutadgu Bilig ve Divanu Lugati't-Türk hangi hükümdar zamanında kaleme alınmıştır?
Ogulçak Han |
Bilge Kül Kadır Han |
Yusuf Kadir Han |
Tavgaç Uluğ Buğra Kara Han |
Süleyman Arslan Han |
1056 yılında Kaşgar’da Süleyman Arslan Han’dan sonra hükümdarlığa Tavgaç Ulug Buğra Kara Han geçmiştir. Buğra Han adaletli ve dürüst yönetiminin yanısıra bilim ve sanat adamlarını korumasıyla da ün salmıştır. Kutadgu Bilig ve Divanu Lugati’t-türk onun zamanında yazılmıştır.
Bu bilgiler ışığında doğru cevap D şıkkıdır.
4.Soru
Hangisi Karahanlı Türkçesinde kullanılan bir ulaç ekidir?
-gInçA |
-gıl/-gil |
-GUçI |
-mIş |
–GUr |
A seçeneğinde yer alan ve bolgınça (DLT I 59), çıkmagunça (KTer. 27/35a1=5:22), tutgınça (KB 3806) örneklerinde görülen -gInçA bir ulaç ekidir.
5.Soru
Kutadgu Bilig’in “Yaruk Yaz Faslın Ulug Tavgaç Bugra Han Ögdisin Ayur” Bölümünden "tugardın ese keldi ö?dün yeli
ajun etgüke açtı uştmah yolı"dizelerinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı |
Doğu rüzgarı doğudan eserek gelecek, dünyayı süslemek için cennet yolunu açacak |
Doğu rüzgarı doğudan eserek gelmeli, dünyayı süslemek için cennet yolunu açmalı |
Doğu rüzgarı doğudan geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı |
Doğu rüzgarı doğrudan geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı |
"tugardın ese keldi ö?dün yeli
ajun etgüke açtı uştmah yolı"
Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı anlamına gelmektedir.
6.Soru
Hangi seçenekte emir çekimine ait ek bulunmaktadır?
–GUr |
-GUçI |
-sUnI |
-GUz- |
-DUk |
3. tekil kişi emir kipi için -sU, -sUn, -sUnI eklerinden biri kullanılır.
7.Soru
Karahanlı Türkçesi Karahanlıların hangi boyundan çıkmıştır?
Karluk |
Uygur |
Türkmen |
Çiğil |
Yağma |
Karahanlı Türkçesi Karahanlıların Karluk boyundan çıkmıştır. Cevap A şıkkıdır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kişi Zamirleri’nde “Belirtme Durumu”na örnektir?
Seninle |
Sence |
Seni |
Sende |
Senin |
Meni, seni, anı “Belirtme Durumu”na örnektir. Doğru cevap C’dir.
9.Soru
Zarf fiiller hakkında aşağıda verilen yargılardan hangisi doğru değildir ?
Zarf fiiller hakkında aşağıda verilen yargılardan hangisi doğru değildir ?
Cümlede çoğunlukla sözcükler arasında ilgi kurarlar. |
Özne, tümleç, nesne olarak karşımıza çıkmazlar. |
Eylem çekimine girmezler. |
Sayıları çok fazla değildir. |
Kesin bir zaman kavramı taşımazlar |
Eylemden türeyen ancak tümce içinde çoğunlukla belirteç görevi yapan sözcüklere zarf-fiil denir. Cümlede çoğunlukla sözcükler arasında ilgi kurarlar. Bağlayıcı olma özellikleri bulunduğundan özne, tümleç, nesne oluşlarına rastlanmaz. Eylem çekimine girmedikleri için kişi ve kesin bir zaman kavramı taşımazlar. Karahanlı Türkçesinde Türkiye Türkçesinde olduğu gibi zarf-fiillerin sayısı fazladır
10.Soru
Orhon Türkçesinden itibaren en çok kullanılan çokluk eki aşağıdakilerden hangisidir?
+en, +an |
+sı, +nı |
+mız, +miz |
+lar, +ler |
+an, +en |
Orhon Türkçesinden beri ençok kullanılan çokluk eki +lar/+ler’dir.
11.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde belirtme durumu yoktur?
menin |
tilin |
özün |
yüzün |
sözün |
menin > benim
12.Soru
Dîvânu Lugati’t-Türk’ün tek yazma nüshası nerede bulunmaktadır?
Süleymaniye kütüphanesinde |
Uzunköprü’de Seyit Ali’nin kitapları arasında |
Viyana Sarayı Kitaplığında |
Millet Kütüphanesinde |
Mısır Devlet Kütüphanesinde |
Dîvânu Lugati’t-Türk’ün tek yazma nüshası vardır. Bu nüsha Diyarbakırlı Ali Emirî Efendi tarafından İstanbul’da 1917 yılında bir sahafta bulunmuştur. Eser halen Ali Emiri Efendi’nin bağışladığı kitaplarla kurulmuş olan Millet Kütüphanesi’ndedir.
13.Soru
Hangi seçenekte –(y)I ile aynı anlam ve işlevde zarf-fiil eki bulunmaktadır?
ne iş tuş kadaşlar yüzin körgeli |
taŋ ata yortalım/ Budruç kanın irtelim |
bolup toġmaduk teg yitip bardı cān |
suv körmeginçe etük tartma |
biligsiz ne aysa ayur ukmadın |
-A zarf-fiil eki, -(y)I ile aynı anlam ve işlevde kullanılır. Bu ek yalnızca B seçeneğinde bulunmaktadır.
14.Soru
Atabetü'l-Hakayık üzerine ayrıntılı olarak gerçekleştirilen tek çalışmaların sahibi kimdir?
James Kelly |
Talat Tekin |
Salih Mutallibov |
Besim Atalay |
Reşit Rahmeti Arat |
Eser üzerine ayrıntılı tek çalışma Reşit Rahmeti Arat tarafından yapılmıştır. Karşılaştırmalı metin, çeviri, notlar ve indeksi içeren bu çalışma 1951’de yayımlanmıştır.
15.Soru
Hangi seçenekteki birleşik fiil “kefil olmak” anlamındadır?
ėlig tut-
|
aġır kıl- |
umunç tut- |
ufut bol- |
kėlü bėr- |
A seçeneğinde yer alan ėlig tut- birleşik fiili kefil olmak anlamında kullanılmıştır.
16.Soru
Hangi seçenekte küçültme eki vardır?
üçgil |
küçgey |
sözkiye |
tarıglag |
başıl |
+kıya/ +kiye, + kına; kızkıya “kızcağız” (DLT III, 170) < kız ve közkiye “gözceğiz” (DLT III, 359) < köz örneklerinde de görüldüğü gibi adlardan küçültme adları türetir.
17.Soru
Karahanlı Türkçesinde “-U” ekinin işlevi aşağıdakilerden hangisidir?
Topluluk sayı adı yapan ek |
Eylemden eylem yapan ek |
Fiilden fiil yapma eki |
Ulaç eki |
Gelecek zaman eki |
“-U” ulaç ekidir. Karahanlı Türkçesinde işlev görmektedir. Örnek: Taşlatu :dışarıya yollayarak anlamındadır.
18.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde miktar zarfı kullanımına bir örnek vardır?
Kidin telim ükündi. |
Bularda en altın bu yalçık yorır. |
Tün kün bile sevnelim. |
Kayuda bilig bolsa beglik bulur. |
Kelgil amul oynayalım. |
Karahanlı eserlerinde kullanılan bu zarfların sayısı çok değildir. Artuk “fazla, çok”, az “az”, üküş “çok”, köp “çok”, telim “çok”, bedük “büyük”, tükel “bütün, hep” gibi sözcükler miktar zarfı olarak kullanılır. Bunlardan bazılarının örnekleri şöyledir. Artuk: İlig buştı artuk kararttı me?iz “hükümdar öfkelendi benzini çok kararttı”. Az: Üküş sözleme söz birer sözle az “Sözü çok söyleme birer birer az söyle”. Doğru cevap A’dır.
19.Soru
Kutadgu Bilig’in “Yaruk Yaz Faslın Ulug Tavgaç Bugra Han Ögdisin Ayur” Bölümünde yer alan
kalık kaşı tügdi közi yaş saçar
çeçek yazdı yüz kör küler katgurar
dizelerinin Türkçe karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Kurumuş ağaçlar yeşil elbiseler giydi; mor, al, sarı, mavi, kırmızı (ile) süslendi |
Ova, dağ, kır, vadi, yayılıp döşendi, yamacı ve tepesi yeşil, al giyip süslendi |
Saba rüzgarı karanfil kokusuyla çıktı, dünya sonra tamamiyle misk koktu |
Gök kaşını çattı gözü yaş saçar, çiçek yüzünü açtı bak katılarak güler |
Bak! Kimisi kalkar kimisi konar, kimisi koşar kimisi su içer |
Gök kaşını çattı gözü yaş saçar, çiçek yüzünü açtı bak katılarak güler
20.Soru
Karahanlı devletinin kurucusu kimdir?
Oğulçak |
Bilge Kül Kadır Han |
Satuk Buğra Han |
Bilge Kagan |
Yusuf Kadir Han |
840 yılında Uygur-Karluk birliğinin çökmesinden sonra kurulan Karahanlı devletinin kurucusu Bilge Kül Kadır Han’dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ