XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Ara 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Karahanlı Türkçesi için aynı zamanda hangi isim kullanılır?
Çağatay Türkçesi |
Merkez Türkçesi |
Yeni Uygur Türkçesi |
Hakaniye Türkçesi |
Hakanlı Türkçesi |
Eski Türk yazı dilinden gelişen İslâmî Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresi Karahanlı Türkçesi’dir. 11. -13. yüzyıllar arasında gelişen bu yazı dilinin merkezi Doğu Türkistan’da Kaşgar’dı. Orhon ve Uygur Türkçesinin devamı olan bu dönem Türkçesi için Hakaniye Türkçesi terimi de kullanılmaktadır.
2.Soru
“Budgay” ve “buğday” sözcüklerinin arasındaki ses olayı aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
Göçüşme |
G-d değişimi |
Yer değiştirme |
Benzeşme |
Ünsüz düşmesi |
Sorudaki ses olayı g ve d seslerinin yer değiştirmesiyle meydana gelen yer değiştirme ses olayıdır. G-d değişimi diye bir ses olayı söz konusu değildir.
3.Soru
“hıtay arkışı yadtı tawgaç edi” dizisinin Türkiye Türkçesi’ne doğru çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
İlkbahar rüzgarı kötü kışı sürdü, uzaklaştırdı. |
Çiçeklikte bülbül bin sesle öter. |
Dizilmiş deve kervanı gibi uçar havalanır. |
Çin kervanı Çin ipekli kumaşını serdi. |
Mavi turna gökte yüksek sesler çıkarır. |
“yagız yer yaşıl torku yüzke badı hıtay arkışı yadtı tawgaç edi” cümlesinin Türkiye Türkçesi’ne çevirisi “Kara toprak yüzüne yeşil örtü bağladı, Çin kervanı Çin ipekli kumaşını yaydı (serdi)” şeklindedir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde Kutadgu Bilig'de yer alan karakterlerden biri değildir?
Küsemiş |
Kumaru |
Fergana |
Ersig |
Odgurmış |
Odgurmış (vezirin kardeşi) “uyanık”, dünya işlerinin sonunu temsil eder. Küsemiş (Ay Toldı başkente geldiğinde ona yardım eden kişi), Ersig (hükümdarın mabeyncisi) ve Kumaru (Odgurmış’un müridi)’dir.
5.Soru
Hermann Vámbéry'nin 915 beytini matbaada döktürerek Uygur Harfleriyle ve Almanca çevirisiyle yayımladığı eser aşağıdakilerden hangisidir?
Kutadgu Bilig |
Divanu Lügati't-Türk |
Atabetü'l-Hakayık |
Şahname |
Mesnevi |
Kutadgu Bilig üzerindeki ikinci çalışma Hermann Vámbéry’ye attir. Bu yazmanın 915 beyitini matbaada döktürdüğü Uygur harfleriyle ve Almanca çeviriyle yayımlamıştır: Uigurische Sprachdenkmäler und das Kudatku Bilik.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı Türkçesiyle yazılmış eserlerden biri değildir?
Kutadgu Bilig |
Dîvânu Lugati’t-Türk |
Atebetü’l-Hakayık |
Karahanlı Türkçesiyle Yazılmış Kur’ân Tercümeleri |
Muhakemetü'l Lugateyn |
Muhakemetü'l Lugateyn Çağatay Türkçesiyle yazılmış bir eserdir.
7.Soru
Metatez kelimesi ne anlama gelmektedir?
Büzüşme
|
Benzeşme
|
Yuvarlaklaşma
|
Yer Değiştirme
|
Ünsüz Düşmesi
|
8.Soru
Old Turkic Word Formation (1991) adlı çalışmasında, Karahanlı Türkçesiyle yazılmış eserlerin söz varlığına yer veren bilim insanı kimdir?
Hasan Eren |
Ahmet Caferoğlu |
András Róna Tas |
Lars Johanson |
Marcel Erdal |
Marcel Erdal
9.Soru
“Id-gıl” sözcüğündeki –gıl eki aşağıdakilerden hangisini belirtmektedir?
Belirsiz Geçmiş Zaman |
Belirli Geçmiş Zaman |
Emir Kipi |
Gelecek zaman |
Şart Kipi |
“Id-gıl” yani “gönder” emir kipini ifade etmektedir.
10.Soru
Orhon Türkçesinden beri en çok kullanılan çokluk eki aşağıdakilerden hangisidir?
+(X)m |
+lar/+ler |
+(X)mız |
+(X)nız |
+(X)n |
Orhon Türkçesinden beri en çok kullanılan çokluk eki +lar/+ler’dir. Doğru cevap B’dir.
11.Soru
Eski Türk yazı dilinden gelişen İslâmî Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresini aşağıdakilerden hangisi oluşturmaktadır?
Selçuklu Türkçesi |
Karahanlı Türkçesi |
Çağatay Türkçesi |
Orhon Türkçesi |
Uygur Türkçesi |
Eski Türk yazı dilinden gelişen İslâmî Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresi Karahanlı Türkçesi’dir.
12.Soru
Karahanlı Türkçesinde “-GU” ekinin işlevi aşağıdakilerden hangisidir?
Topluluk sayı adı yapan ek |
Eylemden eylem yapan ek |
Fiilden fiil yapma eki |
Ulaç eki |
Gelecek zaman eki |
“-GU” gelecek zaman eki ve sıfat fiil eki olarak Karahanlı Türkçesinde işlev görmektedir. Örnek: BarGU varılacak/gidilecek anlamındadır.
13.Soru
bilig bildi boldı eren belgülüg
biligsiz tirigle yitük körgülüg
biliglig er öldi atı ölmedi
biligsiz tirig erken atı ölü Atebetü’l-hakayık’ın bu dizelerinde hangi konu ele alınmaktadır?
Bilginin Faydası ve Bilgisizliğin Zararı |
Güven |
Vatan Sevgisi |
Eğitim |
Aşk |
Bilginin Faydası ve Bilgisizliğin Zararı Hakkındadır
14.Soru
Atebetü’l-hakayık’tan alınan aşağıdaki satırlar Türkiye Türkçesinde ne anlama gelmektedir?
"biliglig er öldi atı ölmedi
biligsiz tirig erken atı ölü"
Bilgili adam ölünce adı kalır; bilgisiz sağ iken yoktur. |
Bilgili adam ölünce atı kalır; bilgisiz sağ iken ölüdür. |
Bilgili adam ölünce adı kalır; bilgisiz sağ iken ölüdür. |
Bilgili adam ölünce izi kalır; bilgisiz sağ iken ölüdür. |
Bilgili adam ölünce adı kalır; sağ iken değeri bilinmez. |
Bu satırla şu anlama gelir; "Bilgili adam ölünce adı kalır; bilgisiz sağ iken ölüdür."
15.Soru
Sezik-er men sözcüğündeki -er eki aşağıdakilerden hangisini belirtmektedir?
Belirsiz Geçmiş Zaman |
Belirli Geçmiş Zaman |
Geniş zaman |
Gelecek zaman |
Şimdiki zaman |
Sezik-er men yani “şüphelenirim” geniş zamanı ifade etmektedir.
16.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde belirtme durumu eki bulunmamaktadır?
başın |
kazka |
menizini |
sözüg |
atannı |
kazka yönelme durumundadır, diğerleri belirtme durumunu örnekler.
17.Soru
11. -13. yüzyıllar arasında gelişen bu yazı dilinin merkezi Doğu Türkistan’da Kaşgar’dı. Orhon ve Uygur Türkçesinin devamı olan bu dönem Türkçesi için Hakaniye Türkçesi terimi de kullanılmaktadır.
Yukarıda özelliği verilen tarihi Türk lehçesi aşağıdakilerden hangisidir?
Harezm Türkçesi |
Çağatay Türkçesi |
Karahanlı Türkçesi |
Kıpçak Türkçesi |
Kazak Türkçesi |
Eski Türk yazı dilinden gelişen İslâmî Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresi Karahanlı Türkçesi’dir. 11. -13. yüzyıllar arasında gelişen bu yazı dilinin merkezi Doğu Türkistan’da Kaşgar’dı. Orhon ve Uygur Türkçesinin devamı olan bu dönem Türkçesi için Hakaniye Türkçesi terimi de kullanılmaktadır.
18.Soru
Yusuf Has Hâcib eserinde dört soyut kavramı kişileştirmiş ve bu kişilere de temsil
ettikleri kavramlara göre adlar vermiştir. Aşağıdakilerden hangisi vezirin oğlu anlamına gelen “övülmüş”, akıl ve anlayışı temsil eden kavramdır?
Kün Togdı |
Ay Toldı |
Ögdülmiş |
Odgurmış |
Kumaru |
Ögdülmiş
19.Soru
"törütülmiş erdin" söz grubu Karahanlı Türkçesinde ne çeşit bir birleşik fiildir?
Hikaye Birleşik Zamanı |
Belirsiz (Öğrenilen) Geçmiş Zamanın Hikayesi |
Gelecek Zamanın Hikayesi |
Geniş Zamanın Hikayesi |
Rivayet Birleşik Zaman |
Karahanlı Türkçesinde "törütülmiş erdin" söz grubunun zamanı "Belirsiz (Öğrenilen) Geçmiş Zamanın Hikayesi"dir. Doğru yanıt: B'dir.
20.Soru
Hangi seçenekte yön gösterme (direktif) eki bulunmaz?
yaygaru |
taşra |
kerü |
taparu |
akru |
Karahanlı Türkçesinde yön gösterme (direktif) durumu için aşağıdaki ekler kullanılır:
a) +gArU eki: yagı+garu “düşmana doğru”, yay+garu “bahara doğru”, Te?ri+gerü “Tanrıya doğru”
b) +ru/rü: Kalıplaşmış sözcüklerde bulunur:
kerü “geri”, berü “beri”, tapa+ru “-a/-e doğru”
c) +ra/+re: taş+ra “dışarıya”, iç+re “içeriye, içinde”.
E seçeneğinde verilen akru ise akrun biçiminde de kullanılan ve “yavaş” anlamına gelen bir durum zarfıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ