XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Final 16. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
"...Oşol ogul-nuñ öñlüki çıragı kök èrdi, agızı ataş kızıl èrdi, közleri al, saçları kaş-ları
kara èrdiler èrdi..."
Yukarıdaki metnin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
|
Bu çocuğun beti benzi mavi idi, ağzı ateş kızıl idi, gözleri elâ, saçları kaşları kara idi. |
|
Bu çocuğun benzi mavi idi, ağzı ateş saçar idi, gözleri elâ, saçları kaşları kara idi. |
|
Bu çocuğun gözleri mavi idi, ağzı ateş saçar idi, gözleri elâ, kaşları kara idi. |
|
Bu çocuğun benzi mavi idi, ağzı ateş saçar idi, gözleri yeşil, saçları kaşları kara idi. |
|
Bu çocuğun benzi mavi idi, ağzı ateş saçar idi, gözleri elâ, atının yeleleri kara idi. |
Bu çocuğun beti benzi mavi idi, ağzı ateş kızıl idi, gözleri elâ, saçları kaşları kara idi.
2.Soru
"gök yeleli erkek kurt gördü" cümlesinin Harezm Türkçesiyle yazılışı aşağıdakilerden hangisidir?
|
kök çallug èrkek böri kördi |
|
çerig birle mundun atlañ |
|
atlap êl künlerni, beglerni |
|
gil, men saña başlap yolnı körgürür |
|
Tañ èrte boldukda |
"gök yeleli erkek kurt gördü" cümlesinin Harezm Türkçesiyle yazılışı "kök çallug èrkek böri kördi"dir.
3.Soru
Aşağıdaki mısraın yüklemini kipi nedir?
neteg şah tapgıña bir barga-men tep
|
şimdiki zaman |
|
geniş zaman |
|
belirsiz geçmiş zaman |
|
belirli geçmiş zaman |
|
gelecek zaman gereklilik |
Harezm Türkçesinde gelecek zaman gereklilik kipi 1. teklik şahıs çekiminde “-ga / -ge + men” kullanılır.
4.Soru
"köñül fermanını can birle tut[t]um
adın sakınçnı bir yolı unut[t]um"
Yukarıdaki metinde geçen "sakınç" kelimesinin anlamı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
|
sinir |
|
keder |
|
endişe |
|
kaygı |
|
düşünce |
sakınçnı ‘düşünceyi’
5.Soru
Mu'inü'l-Mürid'in bilinen tek yazması hangi şehirdedir?
|
Bursa |
|
Yozgat |
|
İstanbul |
|
Paris |
|
Taşkent |
Diğerleri Mukaddimetü'l-Edeb'in bulunduğu şehirlerdir. Cevap A şıkkıdır.
6.Soru
"sözümke" kelimesinde aşağıdaki eklerden hangisi bulunmaktadır?
|
İyelik eki |
|
Bulunma durumu eki |
|
Ayrılma durumu eki |
|
Vasıta eki |
|
Eşitlik eki |
iyelik eki
7.Soru
Nizami’nin Hüsrev ü Şirin kaç beyitlik bir manzum romandır?
|
6511 |
|
6412 |
|
6512 |
|
6521 |
|
6541 |
Hüsrev ü Şirin Genceli Nizâmî [1141-1203]’nin Selçuklu sultanı Arslanoğlu Rüknü’d- dünyâ ve’d-dîn III. Tuğrul Şah [1176-1194] ile Èldenizoğlu [1145-1225] Cihân Pehlivân Ebû Ca‘fer Nusretu’d-dîn Muhammed Atabeg [1175-1186] ve kardeşi Ebû Ca‘fer Muzafferu’d-dîn Kızıl Arslan Osman Atabeg [1186-1191] adlarına 1180 yılında kaleme aldığı 6512 beyitlik manzum romanıdır.
8.Soru
Harezm Türkçesinde ses yapısı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
|
Sekiz (8) tane ünlü harf bulunur. |
|
Örnekler verilirken isim kök ve gövdelerine gelen ekler -, fiil kök ve gövdelerine gelen ekler + işareti ile belirtilmiştir. |
|
/ (=eğik çizgi) fiilin, geçmiş,şimdi ve gelecek zaman kiplerini ayırmak için kullanılmıştır. |
|
Ünlü yuvarlaklaşması görülmektedir |
|
b > m değişimi, ünsüz değişimlerine bir örnek olarak verilebilir. |
Ünlü yuvarlaklaşması görülmektedir:
a) Kelime köklerinde: sabır > sabur, böri > börü, yöri- > yörü-
b) Eklerde: ademnüñ, za‘ifluk
Doğru cevap D'dir.
9.Soru
Harezm Türkçesi döneminin ilk eseri aşağıdakilerden hangisidir?
|
Müridin Yardımcısı |
|
Nebilerin Kıssaları |
|
Mukaddimetü ’l-Edeb |
|
Cennetlerin Açık Yolu |
|
Muhabbet-name |
Nebilerin kıssası Harezm Türkçesi döneminin ilk eseridir. Nasiru ’d-din bin Burhanu’d-din ar-Rabguzi tarafından 1310-1311 yılında yazılıp Nasiru ’d-din Tok Buga’ya sunulan Farsça bir eserin Türkçeye uyarlanmış hâlidir.
10.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi türetim bakımından diğerlerinden farklıdır?
|
toḏġur- |
|
süle- |
|
sarġar- |
|
meñze- |
|
küçlen- |
toḏġur- “doyurmak” < toḏ - “doymak” –ġUr: eylemden eylem türeten ek
süle- “asker sevketmek” < sü “asker” +le: addan eylem türeten ek
sarġar- “sararmak” < sarıġ “sarı” +(A)r: addan eylem türeten ek
meñze- “benzemek” < meñiz “yüz” +A: addan eylem türeten ek
küçlen- “güçlenmek” < küç +len: addan eylem türeten ek
11.Soru
Aşağıdaki hangi beyitte “tasvir birleşik fiil” bulunmaktadır?
|
yorıġlı bulıt tėg yigitlikni ıdtım / tüpi yėl kėçer tėg tiriglik tükettim |
|
esizim yigitlik esizim yiğitlik / tuta bilmedim men sini terk kaçıttım |
|
yana kėlgil emdi yigitlik maŋa sen / ayada tutayın aġı çuz töşettim |
|
tiriglikke tatġı süçig cān sevinci / yigitlik teg edgü yok ermiş ayıttım |
|
esirkep açır-men saŋa ay yiğitlik / kamuġ körkümi sen yırattıŋ yırattım |
B seçeneğinde “tuta bilmedim” kelime grubunda tut- fiili -e zarf-fiil eki yardımıyla bil- fiiline bağlanmış ve bu yapı yeterlik ifadesi taşıyan tasvir birleşik fiilini oluşturmuştur.
12.Soru
Harezm Türkçesi döneminin ilk eseri aşağıdakilerden hangisidir?
|
Kısasü’l-Enbiya |
|
Nehcü ’l-Feradis |
|
Divanü Lugati't-Türk |
|
Uştmahlarning Açuq Yoli |
|
Kitâbu Suret el-Ard |
Harezm Türkçesi döneminin ilk eseri Kısasü’l-Enbiya'dır.
13.Soru
Eserin tamamının yazıçevrimi hangi yılda yapılmıştır?
|
1980 |
|
1984 |
|
1986 |
|
1990 |
|
1995 |
Eserin tamamının yazı çevrimi 1984’te yayımlanmıştır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi emir-istek kipinde çekimlenmiştir?
|
Köçtüm |
|
Bolmışmen |
|
Taparmen |
|
Baratururmen |
|
Öleyin |
Teklik 1. kişi: -ayın / -eyin, -gayın / -geyin,-ayım / -eyim (nadiren), -gayım / -geyim (tek tük), -ayın-men / -eyin-men (HŞ), -yın(HŞ tek örnek)
15.Soru
Metinde adı geçen kitabın adı nedir?
|
Ahyâ-yı El-‘Ulûm |
|
Ahbâbu’l-‘ulûm |
|
İhyâu’l-‘Ulûm |
|
İhyâ-yı ‘ulûm |
|
İhyâ’ul-‘ûlûm |
Metinde İmam Gazâlî’nin kitabının adının doğru okunuş C seçeneğinde İhyâul-‘Ulûm şeklinde olacaktır.
16.Soru
"çıkardım hoş yıdıglık suw bu köldin köŋüller kansu tèp bu safi suwdın" şeklindeki beytin Türkiye Türkçesine doğru aktarımı aşağıdakilerden hangisidir?
|
Gönüllerden göller ve saf sular |
|
Bu gölden, kansın diye, gönüllere giden |
|
Gönüllerden göllere ulaşan sudan Hoş kokuları kansın diye çıkardım |
|
Bu sudan göllere ulaşan gönüller |
|
Bu gölden, bu saf sudan gönüller |
"çıkardım hoş yıdıglık suw bu köldin
köñüller kansu tèp bu safi suwdın" şeklindeki beytin Türkiye Türkçesine doğru aktarımı şu şekildedir:
Bu gölden, bu saf sudan gönüller
kansın diye hoş kokulu su çıkardım.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Harezm Türkçesinde ‘daima’ anlamına gelir?
|
öñin |
|
ulaşu |
|
uluñ |
|
tutgıl |
|
yörise |
ulaşu
18.Soru
'köp' kelimesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
|
şey |
|
çok |
|
bile |
|
görür |
|
ekse |
köp ‘çok’ : < köp
19.Soru
Aşağıdaki eser ve yazar eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
|
Nehcü'l Feradis-Harezmi |
|
Mukaddimetü'l Edeb-Zamahşeri |
|
Kıssü'l-Enbiya-Rabgazi |
|
Mu'inü'l-Mürid-İslam |
|
Hüsrev-ü Şirin-Genceli Nizami |
"Nehcü'l Feradis" adlı eserin yazarı Harezmi değildir. Bu eserin yazarı "Muhammed bin Ali"dir. Harezmi "Muhabbet-name"nin yazarıdır. Doğru yanıt: A'dır.
20.Soru
Mukaddimetü'l Edeb'in bilinen en eski nüshaları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmişitir?
|
Yozgat-Paris |
|
Berlin-Yozgat |
|
Paris-Taşkent |
|
İstanbul-Yozgat |
|
Yozgat-Taşkent |
Mukaddimetü'l Edeb'in bilinen en eski nüshaları Berlin ve Yozgat nüshalarıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ