XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Oğuz Kağan Destanı'nın bilinen tek yazma nüshası aşağıdakilerden hangisinde yer alır?
British Museum |
Millet Kütüphanesi |
Paris Bibliothèque Nationale |
Süleymaniye Kütüphanesi |
Bursa Yazma ve Basma Eserler Kütüphanesi |
bilinen tek yazma nüshası, Paris Bibliothèque Nationale, Supplement Turc, no. 1001’de kayıtlıdır.
2.Soru
Metnin günümüz Türkçesine doğru çevirisi hangisidir?
Allah hâna bu talihi nasip edince |
Allah hanlığı bana yar edince |
Han, talihi bu kula yar edince |
Han, Allah’tan talih dileyince |
Han, herkese iyilik edince |
Metnin günümüz Türkçesine doğru çevirisi C seçeneğinde verilmiştir: Han, talihi bu kula yar edince /…/
3.Soru
'ulaşu' kelimesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
‘daima' |
‘değer’ |
‘kuru, boş’ |
‘ile’ |
‘ekse’ |
ulaşu ‘daima’ : < ulaşu
4.Soru
Yukarıdaki metnin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
Ay oğullar, ben çok dağ aştım, savaştım; süngü ile ok çok attım, aygır ile çok yürüdüm; düşmanları ağlatırdım, dostlarımı ben güldürürdüm. |
Ey oğullar, çok ben yedim, vuruşmalar ben ne çok gördüm; kargı ile ok çok attım, aygır ile çok yürüdüm; düşmanlarınızı ağlattım, dostlarımızı ben güldürdüm. |
Ay oğullar, ben çok yedim, vuruşmalar ben çok gördüm; kargı ile ok çok attım, aygır ile çok yürüdüm |
Ey oğullarım, çok ben yedim, vuruşmalar ben çok gördüm; kargı ile çok ok attım, aygır ile çok yürüdüm; düşmanları ağlattım, dostlarımı hep güldürdüm. |
Ay oğullar, ben çok yedim, çok savaştım; yay ile ok attım, aygır ile çok yürüdüm; düşmanları ağlattım, dostlarımı ben güldürdüm. |
Ey oğullar, çok ben yedim, vuruşmalar ben ne çok gördüm; kargı ile ok çok attım, aygır ile çok yürüdüm; düşmanlarınızı ağlattım, dostlarımızı ben güldürdüm.
5.Soru
Polonyalı Türkbilimci Ananiasz ZAJÂCZKOWSKI tarafından 1967’de Mukaddimetü'l-Edeb'in Yozgat nüshasının yayımlanan bölümü aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir?
İnsanlar |
Hayvanlar |
Doğa |
Ahlak |
Sağlık |
Polonyalı Türkbilimci Ananiasz ZAJÂCZKOWSKI 1967’de Yozgat nüshasının hayvanlarla ilgili bölümünü yayımlamıştır.
6.Soru
"keltürdüm" aşağıdakilerden hangisi verilen kelimenin Türkçe izahıdır?
getirdim |
mükemmel |
yayını |
gönlümün |
ulaştır |
keltürdüm ‘getirdim’ : -dü-m, -tür, kel- (< kel-tür-dü-m
7.Soru
N. Hacıeminoğlu'nun Hüsrev'ü Şirin üzerindeki çalışmasıyla ilgili olarak aşağıda söylenenlerden hangisi doğrudur?
Eserle ilgili irili ufaklı çalışmalar yapmıştır |
Çalışmanın ikinci ölümüde hüsrev'in aşkı anlatılır |
Eserle lgili yaptığı yayın N. Samoyloviç'in yayınına dayanır |
5370 beyitten oluşmuştur |
Yaptığı çalışma Türkiye'de ilk olması sebebiyle önemlidir |
Eserin ikinci bölümünde Hüsrev'in hayatı anlatılır. Yanlışlıklar barındırır. 4370 beyitten oluşur. Zajaczkowski'nin yayınına dayanır Cevap E şıkkıdır.
8.Soru
Atebetü’l-hakayık'ta yer alan
bahalıġ dinar ol biliglig kişi
dizesinin Türkçe karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Cahil ve bilgisiz adam değersiz bir akçe (gibi)dir. |
Bilgili ve bilgisiz ne zaman (nasıl) eşit olur? |
Bilgili insan değerli dinar (gibi)dir |
Bilgili dişi erkek, cahil erkek ise dişidir |
Kemik için ilik ne ise, insan için de bilgi odur |
Bilgili insan değerli dinar (gibi)dir
9.Soru
Mukaddimetü’l-Edeb hangi yıllar arasında yazılmıştır?
1128-1144 |
1075-1128 |
1044-1128 |
1125-1135 |
1075-1135 |
Zamahşeri tarafından Arapçayı öğretmek için 1128-1144 yılları arasında yazılıp Harezm şahı Atsız [1075-1144]’a sunulmuştur.
10.Soru
‘akl anut kelgil e`şit Salih yalawaçkıssasın be`lgülüg başdın ayakga aytayın men cümlesint’ cümlesinin Türkiye Türkçesine doğru çevirilişi aşağıdakilerden hangisidir?
Aklınla gel Sa^lih peygamber kıssasını anla ben hepsini tamamen anlatayım |
Akıl ile gel Sa^lih peygamber kıssasını dinle sana hepsini baştan ayağa anlatayım |
Akıl hazırla gel Sa^lih peygamber kıssasını dinle ben hepsini baştan ayağa tamamen anlatayım |
Akıl hazırla sen Sa^lih peygamber kıssasını ben hepsini baştan ayağa tamamen anlatayım |
Akıl hazırla gel Sa^lih peygamber kıssasını dinle ben hepsini baştan ayağa güzelce anlatayım |
Akıl hazırla gel Sa^lih peygamber kıssasını dinle ben hepsini baştan ayağa tamamen anlatayım
11.Soru
Louis Ligeti'nin Türk Dilini sınıflandırmasıyla ilgili yaptığı çalışmaya göre aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
Eski Türkçe: V-X. yüzyıl |
Orta Türkçe: Çağatay Yazı Dili |
Yeni Türkçe: XVI. yüzyıl ve sonrası |
Orta Türkçe: X-XV. yüzyıl |
Eski Türkçe: Göktürkçe, Uygurca Devri |
Louis Ligeti’nin de bu konudaki görüşlerini içeren bir çalışması vardır. Hasan Eren tarafından Türkçeye çevrilen “Çin Yazısiyle Yazılmış Barbar Glossaları Meselesi” adlı makalede (Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, IX/3 Eylül Ankara 1951, s. 301-327) Ligeti tarafından şöyle bir sınıflandırma yapılmıştır:
1. Eski Türkçe (VI-IX. yüzyıl): Göktürkçe, Uygurca devri
2. Orta Türkçe (X-XV. yüzyıl): Uygur yazı dilinin oluşumu, Çağatay yazı dili, Kıpçak ve Oğuz dil yadigarları
3. Yeni Türkçe (XVI. asırdan bugünkü Türkçenin kuruluşuna kadar).
Bu bilgiler ışığında doğru cevap A şıkkıdır.
12.Soru
9 ve 10. soruları aşağıdaki metne göre cevaplandırınız.
Ümeyye oglanları halifa erken Hübeyre atlıg kişini Kevfeke bèg kılıp-turur er-diler. İbnü Hübeyre Abu Hanifeni agırlar erdi, hemişe ziyaratka kelür erdi. Bir kün Abu Hanifeke aytur: Menim hatırımka andag tüşti kim beytü’l-malnı sizke bildür-sem, dahl ve harc siziñ ‘ameliñiz birle bolsa cümle ne erseler siziñ kalemüñüz hükminde bolsa, tèdi, takı siz menim katımda ulug bolsañız, Kevfe halkı siziñ fermanıñızdın çıkmasa, tèdi erse, Abu Hanife rahmatu’llahi ‘alayhi kabul kılmadı; nèçeme kim derhost kıldı erse, hêç kabul kılmadı. İbnü Hübeyre katıg gazab kıldı takı buyur-dı, Abu Hanifeke yigirmi agaç urdılar takı zindanka saldılar.
Metinde geçen andag kelimesinin anlamı nedir?
birden |
öylece |
hatırladık |
anınca |
anında |
anı+teg > antag > andag biçiminde gelişen yapı Harezm Türkçesinde öylece anlamında kullanılmıştır.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde birleşik çekimli bir fiil yoktur?
barsamen |
aydım erdi |
törütülmiş ėrdiŋ |
korkur ėrdim |
buzġay ėrdi |
barsamen sadece şart kipiyle çekimlenmiştir.
14.Soru
I. Dokuz ünlü vardır.
II. İsimlerde çokluk eki kullanılmamaktadır.
III. Kelime köklerinde ve eklerde yuvarlaklaşma görülmektedir.
IV. Kelime başı /b/ler ?’li kelimelerde /m/ye dönüşmüştür.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi Harezm Türkçesi ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız IV |
I, III |
I, II, III |
I, III, IV |
Harezm Türkçesinde dokuz ünlü vardır. Kelime köklerinde ve eklerde yuvarlaklaşma görülmektedir. Kelime başı /b/ler ?’li kelimelerde /m/ye dönüşmüştür. Çokluk bütün kelimelerde +lAr ekiyle yapılmıştır.
15.Soru
"Allah’a hamdolsun dileğime eriştirdi. / Dilek eli emel yayını kurdu" ifadesi aşağıdaki beyitlerden hangisinin tercümesidir?
bi-hamdi ’llah tilekke hak yètürdi |
bi-hamdi ’llah tilekke hak taptı |
bi-hamdi ’llah tilekke hak yètürdi |
nèçe kim kèldim èrse men velikin |
bu köñlümnüñ kuşı kim taptı hoş bag |
bi-hamdi ’llah tilekke hak yètürdi
tilek èlgi umınç yasını kurdı
Doğru cevap A seçeneğidir.
16.Soru
1920’de Harezm Halk Cumhuriyeti olarak kurulan ve 1921’de Harezm Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak statüsü değiştirilen devlet kaç tarihinde tarih sahnesinden silinmiştir?
1917 |
1921 |
1924 |
1928 |
1935 |
Harezm bölgesi, 1873’te Ruslar tarafından işgal edilmiştir. 1920’ye kadar Batı Harezm Hanlığı Ruslara tabi olarak yönetilmiş, 1920’de Harezm Halk Cumhuriyeti kurulmuş, 1921’de Harezm Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur. Bölgenin 1924’te doğu tarafı Özbekistan’a, batı tarafı Türkmenistan’a bırakılmıştır.
17.Soru
I. Yazımda Karahanlı Türkçesi geleneği devam ettirilmiştir.
II. Metinlerde ünlüler hiçbir zaman yazılarak gösterilmemiştir.
III. Metinlerde ünlüler Uygur yazı geleneğine bağlı kalınarak yazılmıştır.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I, II |
I, III |
Yazımda Karahanlı Türkçesi geleneği devam ettirilmiştir. Metinlerde ünlüler Uygur yazı geleneğine bağlı kalınarak yazılmıştır. Harekeli metinlerde bile ünlüler harflerle yazılarak gösterilmiştir.
18.Soru
Metnin günümüz Türkçesine doğru çevirisi hangisidir?
O akıllı pir burada söylemiş, o kamu insan içinde en olgunu imiş. |
O, akıllı bir pir imiş. Böyle caymış. Zaten kendisi bütün insanların içinde en olgunu imiş. |
O akıllı pir böyle söylemiş. O, bütün varlıklardan daha olgunmuş. |
O akıllıların piri işte burada fark etmiş, zaten o bütün yaratılmışların içinde en olgun olanıymış. |
O akıllıların piri böyle söylemiş. O, bütün yaratılmışların içinde olgunmuş. |
Metnin günümüz Türkçesine doğru çevirisi E seçeneğinde verilmiştir: O akıllıların piri böyle söylemiş. O, bütün yaratılmışların içinde olgunmuş.
19.Soru
Eserde geçen "Şalahnı tilese könül sonlagil" dizesinde verilmek istenen öğut aşağıdakilerden hangisidir?
Çalışmak huzur verir. |
Kötülük insana yüktür. |
Yardımlaşmak insani bir görevdir. |
Huzurun adı gönüldür. |
Şeriat peygamber sözüdür. |
"Şalahnı tilese könül sonlagil" dizede verilmek istenen öğüt; huzurlu olmak istersen gönlün zengin olsun yani insanları, doğayı sev; kimseyi incitme, yardımsever ol ki gönlünde huzur bulsun. Doğru yanıt: D'dir.
20.Soru
“Türk dili ile Arap dilinin atbaşı beraber yürüdükleri bilinsin diye Halil’in
Kitabü’l-ayn’ında yaptığı gibi, kullanılmakta olan kelimelerle bırakılmış bulunan kelimeleri bu kitapta birlikte yazmak, arasıra yüreğime doğar dururdu……” sözüyle bir sözlüğü yazmaktaki amacını dile getiren bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir?
Yusuf Has Hâcib |
Edib Ahmet |
Emir Seyfeddin |
Kaşgarlı Mahmud |
Yüknekli Mahmud |
Kaşgarlı Mahmud
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ