XIV-XV. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Mevlânâ Lütfî ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Lütfî’nin bugüne kadar bilinen iki eseri Divan’ı ve Gül ü Nevrûz adlı mesnevisidir. |
Gül ü Nevrûz mesnevisi 1411 yılında tercüme edilen eserin bugün 8 nüshası bilinmektedir. |
Yurt içinde ve dışında en az 20 nüshası bulunan Lütfî Divanı, Günay Karaağaç tarafından yayımlanmıştır |
Lütfî’nin yaklaşık 2400 beyitlik Gül ü Nevrûz mesnevisi, Celâleddin Tabîb tarafından 1333 yılında Farsça yazılmış hikâyenin tercümesidir. |
Lütfî, eserlerinde çağdaşlarının ve kendisinden sonrakilerin dilinden daha az yabancı |
1411 yılında tercüme edilen eserin bugün 9 nüshası bilinmektedir.
2.Soru
Şâhrûh zamanında Horasan valiliği yapmış, 1436 yılında yazıp Şâhrûh Mîrzâ’ya sunduğu Ta‘aşşuk-nâme adlı mesnevisi ile tanınmış yazar aşağıdakilerinden hangisidir?
Atâî |
Seyyid Ahmed Mîrzâ |
Gedâî |
Yakînî |
Ahmedî |
Şâhrûh zamanında Horasan valiliği yapmış olan Seyyid Ahmed, 1436 yılında yazıp Şâhrûh Mîrzâ’ya sunduğu Ta‘aşşuk-nâme adlı mesnevisi ile tanınmıştır. Eser, Hocendî’nin Letâfet-nâme’si tarzında yazılmış olup her mesnevide olması gereken münacat, na’t, dönem padişahının medhi ve sebeb-i te’lif bölümlerinden sonra gelen on aşk mektubundan ibarettir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Çağatayca yazı diline klasik şeklini vermiştir?
Gedâî |
Yakînî |
Ahmedî |
Ali Şir Nevâî |
Hüseyn-i Baykara |
Çağatay Hanlığı döneminde göçebe Türklerin dili olduğu tahmin edilen ve Timurlular zamanında şekillenen Çağatayca yazı dili, klasik şeklini Ali Şir Nevai ile almıştır.
4.Soru
İskender-name ile ilgili olarak söylenen hangi ifade doğrudur?
Failatün Failatün Failatün Failün aruz vezni ile yazılmıştır |
4683 beyittir |
Yazarı Erzurum'lu Mustafa Darir'dir |
II. Murad adına yazılmıştır |
İçindeki mevlid bölümü ile Türk edebiyatında mevlid türünün ortaya çıktığı görülür |
Diğerleri yanlıştır. Cevap E şıkkıdır.
5.Soru
Türk edebiyatında ilk Türkçe mesnevisi Risâletü’n-nushiyye yazan aşağıdakilerden hangisidir?
Aşık Paşa |
Yûnus Emre |
Sultan Ahmed b. Veys |
Hasanoğlu |
Hoca Mes’ud |
Yûnus Emre: Türk edebiyatında ilk Türkçe mesnevi yazıp divan oluşturmuştur. 1307’de aruzun fâilâtün fâilâtün fâilün kalıbıyla yazılan Risâletü’n-nushiyye, tasavvufî ve ahlaki bir mesnevidir.
6.Soru
Tursun Fakı’nın yazdığı Hz. Ali ile Cumhur arasındaki savaşın anlatıldığı eser aşağıdaki hangi türe örnektir?
Maktel |
Gazavât-nâme |
Cenk-nâme |
Şârih |
Mahşer-nâme |
Gazavât-nâmeler büyük komutanların din uğruna yaptıkları savaşları ve bu savaşlarda gösterdikleri kahramanlıkları anlatan manzum veya mensur eserlerdir. Tursun Fakı’nın “gazavât-nâme” türünde olan ve yaşanmamış bir olay üzerine kurgulanan Cumhur-nâme’sinde, Hz. Ali ile Cumhur arasında olan savaş anlatılmıştır.
7.Soru
Çağatay sözünün Moğol devletine ve ulusuna ad olarak kullanılması ne zaman gerçekleşmiştir?
Moğol devletinin yıkılması ile |
Moğol devletinin başına Çağatay Han'ın geçmesi ile |
Çağatay'ın ölümünden sonra |
Tuğluk Timur’un ölümünden birkaç yıl sonra |
Çağatay ulusu tam olarak bağımsızlığını kazandığında |
Çağatay sözünün Moğol devletine ve ulusuna ad olarak kullanılması ise Çağatay’ın ölümünden (1242) sonra gerçekleşmişti.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Çağatay Türkçesi için XV. ve XVI. yüzyıllara kadar genellikle kullanılan terimlerden biri değildir?
Türk lafzı, |
Türk elfâzı, |
Türk dili |
Türkçe, |
Türkçe til |
Çağatay Türkçesi için XV. ve XVI. yüzyıllara kadar genellikle Türk tili, Türkî til, Türk lafzı, Türk elfâzı, Türkçe, Türkçe til gibi terimler kullanılmıştır. Ali Şir Nevâî, eserlerinde özellikle Muhâkemetü’l-lugateyn’de Türkî ve Türkçe terimlerini kullanırken, Mîzânu’l-evzân’da dikkat çeken şu açıklamaya yer verir: “‘Acem şu’arâsı ve Fürs fukahâsı her kaysı uslûbda kim söz ‘arûsı?a cilve ve nümâyiş birip irdiler, Türk tili bile ‘alem sürdüm ve her niçük kâ‘idede kim ma‘nî ebkârı?a zîb ü ârâyiş körgüzüp irdiler, Çagatay lafzı bile rakam urdum” (Alî-Şîr Nevâyî. Mîzânu’l-Evzân, hzr. Kemal Eraslan, Ankara 1993, s. 11). Böylelikle Nevâî, bu sözleriyle döneminin edebî dili için Çağatay lafzı’nı da kullandığını göstermiştir.
9.Soru
Farsçadan Türkçeye tercüme ettiği Didaktik hayvan hikâyelerinin anlatıldığı Kelîle ve Dimne’yi Türkçeye ilk kez çeviren kimdir?
Şeyhoğlu Mustafâ |
Hoca Mes’ûd |
Yûsuf-ı Meddâh |
Kul Mes’ûd |
Erzurumlu Mustafa Darîr |
Kul Mes’ûd’un, Aydınoğlu Umur Bey (1309- 1347) adına Farsçadan Türkçeye tercüme ettiği Kelîle ve Dimne, didaktik hayvan hikâyelerinin anlatıldığı bir eserdir. Aslı Sanskritçe olan, ancak daha sonra Farsça ve Arapçaya da çevirilen bu eseri, Türkçeye ilk kez çeviren Kul Mes’ûd’dur.
10.Soru
Asıl adı Şeyh İzzeddin-i Esferayani olan şairin Türkçe şiirlerinde kullandığı mahlası aşağıdakilerden hangisidir?
Kadı Burhaneddin |
Nesimi |
Sultan Ahmed b. Veys |
Ulu Arif Çelebi |
Hasanoğlu |
XIV. yüzyılın başlarında yaşadığı tahmin edilen şairin asıl adı Şeyh İzzeddin-i Esferayani’dir. Türkçe şiirlerinde Hasanoğlu, Farsça şiirlerinde Pur Hasan mahlasını kullanmıştır.
11.Soru
I. Anadolu’da mesnevi nazım şekliyle yazılan ilk müstakil Türkçe eserler, XX. asra aittir.
II. Bu geleneğin ilk müstakil eseri Yûnus Emre tarafından kaleme alınan Risâletü’n-nushiyye’dir.
III. Mehmet Çavuşoğlu, mesnevileri altı grupta incelemiştir.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi mesnevi ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
II, III |
I, II |
I, III |
Anadolu’da mesnevi nazım şekliyle yazılan ilk müstakil Türkçe eserler, XIV. yüzyıla aittir. Bu geleneğin ilk müstakil eseri ise yüzyılın başlarında 707/1307 tarihinde Yûnus Emre tarafından kaleme alınan Risâletü’n-nushiyye’dir. Mehmet Çavuşoğlu, bu yüzyılada yazılan mesnevileri üç grupta incelemiştir: Manzum dinî destanlar, Tekke edebiyatı mahsulleri ve Klâsik Türk edebiyatı diye adlandırdığımız edebî ekolün ilk örnekleri olan, yani belli bir kültür seviyesine hitap eden, yüksek zümreyi hedef alan eserler.
12.Soru
Aşağıdaki mesnevilerden hangisi tıpla ilgilidir?
Da^sta^n der-Ciha^n-ı Fa^nu^s der-Hika^yet-i Takyanu^s |
Mena^kıbu’l-kudsiyye fi^-Mena^sıbi’l-ünsiyye |
Kita^bu Evsa^fı Mesa^cidi’ş-şeri^fe |
Tuhfe-na^me |
Tervi^hu’l- erva^h |
Ahmedi^’nin Tervi^hu’l- erva^h’ı, tıpla ilgilidir.
13.Soru
Hz. Peygamber’in torunu ve Hz. Ali’nin oğlu olan Hz. Hüseyin’in Kerbela’da şehit edilişini anlatan manzum ya da mensur esere ne ad verilir?
Gazava^t-na^me |
Mahşer-na^me |
Cenk-na^me |
Maktel |
S¸a^rih |
Hz. Peygamber’in torunu ve Hz. Ali’nin oğlu olan Hz. Hüseyin’in Kerbela’da şehit edilişini anlatan manzum ya da mensur esere maktel adı verilir.
14.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisi Şeyhoğlu Mustafa’ya ait bir eser değildir?
Hurşîd-nâme |
Marzubân-nâme |
Bedâyi’u’s-Sihr fî-Sanâyi’i’ş-Şi’r |
Kenzü’l-Küberâ ve Mehekkü’l-‘Ulemâ |
Kâbus-nâme Tercümesi |
Şeyhoğlu Mustafâ’nın biri manzum üçü mensur olmak üzere dört eseri vardır. Bunlardan Hurşîd-nâme manzum, Marzubân-nâme ve Kâbus-nâme tercümeleri ile Kenzü’l-küberâ ve Mehekkü’l-‘ulemâ adlı eserleri mensurdur. Bedâyi’u’s-Sihr fî-Sanâyi’i’ş-Şi’r adlı eser ise Ahmedî’ye aittir.
15.Soru
Zâhirde saçma görülen, fakat şerh ve tahlil edildiği zaman anlamlı olduğu anlaşılan manzumelere verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
Hurûf-ı mukâta’a |
Şathiye |
Elif-nâme |
Tuyuğ |
Rubai |
Şathiye, anlamı kapalı, anlaşılması şerhe muhtaç şiir demektir. Zâhirde saçma görülen, fakat şerh ve tahlil edildiği zaman anlamlı olduğu anlaşılan manzumelere verilen isimdir. Cevap B şıkkıdır.
16.Soru
I. Yûsuf u Zelîhâ
II. Kadı ve Uğru Destânı
III. Dâstân-ı Sultân Mahmûd
IV. Ahvâl-i Kıyâmet
V. Mi‘râc-nâme
Aşağıdakilerden hangisi Şeyyâd Hamza’nın eserlerindendir?
I- II- III- V |
I- III- IV- V |
I- II- III- IV |
I- II- V |
I- II- IV- V |
Şeyyâd Hamza’nın Eserleri: 1. Yûsuf u Zelîhâ: 2. Dâstân-ı Sultân Mahmûd 3. Ahvâl-i Kıyâmet 4. Mi‘râc-nâme 5. Vefât-ı Hazret-i Muhammed aleyhisselâm 6. Şiirler: Şeyyâd Hamza’nın farklı mecmualarda on altı şiiri vardır.
17.Soru
Ali Şir Nevâî ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Nevâî’nin şöhreti, yalnız Çağatay alanı içerisinde kalmıştır. |
Dört Türkçe, bir Farsça divanı vardır. |
Hamse sahibi şairlerimizden biridir. |
Mecâlisü’n-nefâis adlı şuara tezkiresi mevcuttur. |
Muhakemetü’l-lugateyn’i ve sayısı otuzu aşkın çeşitli konudaki eseri vardır. |
Nevâî’nin şöhreti, yalnız Çağatay alanı içerisinde kalmamıştır.
18.Soru
Şeyyâd Hamza’nın aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla nazmedilmiş eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Leylâ vü Mecnûn |
Zühre ile Tahir |
Ferhat ile Şirin |
Hüsrev ü Şîrîn |
Yûsuf u Zelîhâ |
Şeyyâd Hamza’nın Yûsuf u Zelîhâ’sı, aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla nazmedilmiş olup 1529 beyitten oluşmaktadır.
19.Soru
Kur’an-ı Kerim’i usulüne uygun bir şekilde okumanın kural ve kaidelerinden bahseden ilim veya kitaba ne ad verilir?
Tecvit |
Mevlid |
Siyer |
Mi’ra^c-na^me |
Mahşer-na^me |
Kur’an-ı Kerim’i usulüne uygun bir şekilde okumanın kural ve kaidelerinden bahseden ilim veya kitaba tecvit denir.
20.Soru
Çağatay şiirinin kurucularından sayılan, kasidelerinden XIV. yüzyılın ikinci yarısı ile XV.
yüzyılın ilk yarısında yaşadığı anlaşılan .........hakkında en önemli bilgiyi veren Nevâî olmuştur. Nevâî’nin Mecâlisü’n-nefâis adlı şairler tezkiresine göre, ........ , Maveraünnehirlidir ve Timurluların Uluğ Bey zamanında büyük bir şöhrete ulaşmış, hatta saray şairliğine kadar yükselmiştir. Nevâî, Muhakemetü’l-lugateyn adlı eserinde, onun Mevlânâ Lütfî kadar büyük bir şair olmadığı görüşündedir.
Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdaki şâirlerden hangisi getirilmelidir?
Sekkâkî |
Hassan |
Yûsuf Emîrî |
Haydar Tilbe |
Atâî |
Çağatay şiirinin kurucularından sayılan, kasidelerinden
XIV. yüzyılın ikinci yarısı ile XV.
yüzyılın ilk yarısında yaşadığı anlaşılan Sekkâkî
hakkında en önemli bilgiyi veren Nevâî olmuştur.
Nevâî’nin Mecâlisü’n-nefâis adlı şairler tezkiresine
göre, Sekkâkî, Maveraünnehirlidir ve Timurluların
Uluğ Bey zamanında büyük bir şöhrete
ulaşmış, hatta saray şairliğine kadar yükselmiştir.
Nevâî, Muhakemetü’l-lugateyn adlı eserinde, onun
Mevlânâ Lütfî kadar büyük bir şair olmadığı görüşündedir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ