XIX. Yüzyıl Türk Dünyası Final 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Türkistanlıların ülke yönetiminde etkili duruma gelmesi için mücadele eden gazete aşağıdakilerden hangisidir?
Sada^-i Fergane |
Sıra^t-ı Müstakim |
Uluğ Türkistan |
S¸u^ra^-yı İslam |
Kineş |
Uluğ Türkistan gazetesi, Türkistanlıların ülke yönetiminde etkili duruma gelmesi için mücadele etti.
2.Soru
Rusya'da Türk dilinde çıkan ilk gazete hangi tarihtedir?
1905 |
1917 |
1832 |
1880 |
1884 |
Rusya’da Türk dilinde çıkan
ilk gazete, 1832’de Tiflis’te
çıkmaya başlayan Rus gazetesi
Tifliskie Vedemosti’nin Azeri
Türkçesiyle olan kısmıydı.
3.Soru
Bu yayın organı, 1883’de Kırım’ın Bahçesaray şehrinde İsmail Bey Gaspıralı tarafından yayımlanmaya başlamıştır. Azerbaycan aydınlarından bazılarını fikri bakımdan etkilemiştir. Bu yayın, Rusya’da yaşayan Türklerin bir anlamda gayr-i resmi organı hâline gelmiştir. Bu yayının esas hareket alanını “dilde, fikirde, işte birlik” şiarı teşkil etmekteydi.
Yukarıda bahsedilen yayın organı hangisidir?
Tercüman gazetesi |
İrşad dergisi |
Debistan dergisi |
Terakki gazetesi |
İttifak gazetesi |
Geçen yüzyılın sonlarında Azerbaycan aydınlarından bazıları 1883’de Kırım’ın Bahçesaray şehrinde yayınlanan Tercüman gazetesinden de etkilenmişlerdi. Gazete Rusya’da yaşayan Türklerin bir anlamda gayr-i resmi organı hâline geldi. Gaspıralı, Türk halklarının birleşmesinden bahsederken bunun siyasi faaliyetle birlikte, ruh, dil ve kültür yönlerinden olması gerektiğini de belirtiyordu. Bunun için “dilde, fikirde, işte birlik” şiarı onun esas hareket alanını teşkil etmekteydi. Bu amaçla çok geniş bir coğrafyaya yayılan gazete bütün Türk halklarının anlayabileceği tek bir dilin yaratılması için çalıştı. Bu dilin esasını ise Osmanlıca meydana getirmekteydi.
4.Soru
Büyük Petro (1689-1725), Buhara ve Hive hanlıklarındaki karışıklıklardan yararlanarak buraları kendisine tâbi kılmak ve Orta Asya yoluyla Rus ticaretini Hindistan’a açmak istiyordu. 1717 yılında düzenlenen Rus seferi başarısızlıkla sonuçlandı; buraya gelen Rus askerî gücü neredeyse tamamen ortadan kaldırıldı. Bu seferin düzenlendiği yer neresidir?
Deşt-i Kıpçak |
Hive |
Ural |
Sibir |
Buhara |
Bu sefer Hive üzerine düzenlenmiştir.
5.Soru
Aşağıdakilerin hangisi Azerbaycan halkının, eğitim ve kültür seviyesini yükseltmek, milli basın ve milli dilin en yüksek seviyede olmasını sağlamak için mücadele eden Azerbaycan aydınlarından biri değildir?
Abbas Kuliağa Bakihanov |
Mirza Fethali Ahundov |
Seyid Azim Şirvani |
Hasan Melikzade Zerdabi |
İsmail Bey Gaspıralı |
Kafkasya ve Azerbaycan tarihine ait yazılan eserlerle yazarlar, milletin geçmişini tanımasını ve millet olduğunu hatırlamasını sağlamak istediler. Abbas Kuliağa Bakihanov (Bakühanov), Mirza Fethali Ahundov, Seyid Azim Şirvani ve Hasan Melikzade Zerdabi gibi aydınların yapmak istedikleri halkın eğitim ve kültür seviyesini yükseltmek, milli basın ve milli dilin en yüksek seviyede olmasını sağlayarak onu başka dillerin tesirinden kurtarmaktı. İsmail Bey Gaspıralı Kırım kökenli bir aydındır. Doğru cevap E’dir.
6.Soru
Müftü İkram Efendi müftülük görevini bırakarak şehri terk etmek zorunda kalmasının sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
Kazan Tatarlarını şehirden kovmak istemesi |
Diğer müftülerle samimi bir ilişki kurmuş olması |
Emir'in isteklerini yerine getirmemesi |
Yeni okulların faydasını cesaretle savunması |
Yolsuzluklara bulaşmış olması |
Buhara’nın mutaassıp uleması yeni okullara karşı büyük bir direniş gösterdi.
1909’da bu tartışmalar şiddetlendi. Buhara’nın nüfuzlu ulemasından Gıyas Mahdum ve Müftü Abdurrezzak, fetvalar vererek usûl-i cedidin haram olduğunu ilan
ettiler. Ulema içinde sadece Damla İkram Efendi, yeni okulların faydasını cesaretle savunuyordu. Mutaassıp ulema, diğer müftüleri de bir araya toplayarak Damla
İkram Efendi’nin karşısında bir saf oluşturdu. İş bununla da kalmadı. Gıyas Mahdum: “Eğer usûl-i cedide Buhara’da icra olunursa şu beyaz sakalımı Müfti İkram’ın
kanıyla boyamak bana ahd olsun” diye yemin etti. Ceditçi-Kadimci kavgasının ilk
büyük çatışmalarından biri bu idi. Müftü İkram Efendi müftülük görevini bırakarak şehri terk etmek zorunda kaldı (Taceddin 1909: 190). Doğru yanıt D'dir.
7.Soru
- Portekizlilerin Çin'den Hindistan'a ve Avrupa'ya ulaşan deniz yolunu keşfetmeleri
- Avrupa mallarının istilası
- İran'ın Şiileşmesi
Yukarıdakilerden hangisi Türkistan'ın XVI. yüzyılda iktisadi ve kültürel açıdan gerilemesinin sebepleri arasında gösterilebilir?
Yalnız I |
Yalnız II |
II ve III |
I ve III |
I, II ve III |
XVI. yüzyılda Türkistan tarihinin akışını değiştiren gelişmeler oldu. Bunlardan en önemlisi Portekizlilerin Çin’den Hindistan’a ve Avrupa’ya uzanan deniz yollarını keşfetmeleriydi; keşifler Orta Asya’yı stratejik ve ticari öneminden yoksun bıraktı.
Avrupa mallarının istilası, Türkistan’ın bütün hayatını alt üst etti.
XVI. yüzyıldaki bir diğer olumsuz gelişme ise, İran’ın Şiileşmesiydi; bu durum Türkistanlıların Ortadoğu’daki Sünni İslam dünyası ile alakalarını engelledi ve dolayısıyla Türkistan’ın daha da soyutlanmasına yol açtı.
8.Soru
Bakü’ye gelen ilk yabancı petrol sanayicisi aşağıdakilerden hangisidir?
Handorf |
Rockefeller |
Rothschild |
Nobel |
Bodenstedt |
Nobeller, Bakü’ye gelen ilk yabancı petrol sanayicisiydi.
9.Soru
Hangi ülkeyle olan savaşın kötü gitmesi üzerine 1904 yılı başında Rusya’nın her tarafında huzursuzluklar ve terör faaliyetleri baş gösterdi?
Osmanlı |
Almanya |
Japonya |
Amerika |
İtalya |
Japonlarla olan savaşın kötü gitmesi üzerine 1904 yılı başında Rusya’nın her tarafında huzursuzluklar ve terör faaliyetleri baş gösterdi.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.
10.Soru
Rusya, Hokand Hanlığını ne zaman tamamen ortadan kaldırdı?
1876 |
1877 |
1879 |
1881 |
1884 |
Rusya, Hokand’da çıkan karışıklıkları bahane ederek şehri işgal etti ve 1876’da hanlığı tamamen ortadan kaldırdı.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İlk Kuşak Ceditçiler arasındadır?
İsmail Gaspıralı |
Mahmud Hoca Behbûdî |
Hoca Ahmet Taşralı |
Zeki Velidi |
Abidcan Mahmudov |
İlk Kuşak Ceditçiler: Mahmud Hoca Behbûdî, Münevver Karî, Abdurrauf Fıtrat'dır. Doğru Cevap B'dir.
12.Soru
Rus köylülerin Kazak topraklarına göçü hangi tarihte başlamıştır?
1900'lerin başı |
1920'lerin başı |
1930'ların başı |
1940'ların başı |
1860'lar |
Rus köylülerin Kazak topraklarına göçü 1860’larda başladı. Bu göç hükümet tarafından başarılı bir kolonizasyonun en önemli temeli ve Rusya’nın kendi tarım problemini çözmenin yolu olarak görülüyordu. Kazak bozkırına Rus ve Ukraynalı köylülerin yerleştirilmesi toprak dağılımını da etkiledi. 1861’de Rus hükümeti “Kırgız bozkırına köylü nüfus yerleştirilmesiyle ilgili geçici kanun”u çıkardı, buna göre her çiftçi belli büyüklükte toprak alıyor, genellikle de en iyi otlak alanlar Rus köylülere veriliyordu. Ayrıca Ruslar bozkırda askeri Kozak kaleleri kuruyor ve bunların etrafındaki birkaç kilometrelik bir kuşağa yerli halk giremiyordu. Doğru Cevap E'dir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İlk Kuşak Ceditçiler arasındadır?
Münevver Karî |
Ali Galip |
Hoca Muhlis |
İsmail Abidî |
Hoca Mahmud |
İlk Kuşak Ceditçiler: Mahmud Hoca Behbûdî, Münevver Karî, Abdurrauf Fıtrat'dır. Doğru Cevap A'dır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ilk Özbek romanını yazan kişinin adıdır?
Hamza Hakimzade Niyazi |
Abdullah Kadiri |
Abdurrauf Fıtrat |
Münevver Karî |
Mahmud Hoca Behbûdî |
Hamza Hakimzade Niyazi ilk Özbek Romanını yazan Kinci Kuşak Ceditçidir. Doğru Cevap A'dır.
15.Soru
General M. A. Matyuşkin komutasındaki Rus orduları hangi tarihte Bakü’yü ele geçirdi?
26 Temmuz 1723 |
26 Temmuz 1724 |
26 Temmuz 1725 |
26 Temmuz 1726 |
26 Temmuz 1727 |
26 Temmuz 1723’de General M. A. Matyuşkin komutasındaki Rus orduları Bakü’yü ele geçirdi.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kazak aydınlarından birisidir?
İslam Kerimov |
Şavkat Mirziyoyev |
Çokan Velihanov |
Kurbankulu Berdimuhammedov |
Özbek Han |
Çokan Velihanov, Ibıray (İbrahim) Altınsarin, Abay Kunanbayev Kazak aydınları arasındadır. Doğru Cevap C'dir.
17.Soru
18. yüzyılın sonunda Rus kraliçesi II. Katerina'nın Kazak Bölgesinde Müslümanlık dinini desteklemesi ve bölgede camiilerin, okulların açılmasını desteklemesinin sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
Dindarlaşmış göçebelerin daha uysal ve yönetilebilir olacağına inanmış olması. |
II. Katerina'nın müslüman olması |
II. Katerina'nın müslümanlığa duyduğu sempati |
Rusya'nın yönetimi altındaki halklara tanıdığı özgürlük ve demokrasi |
Rusya'nın yürüttüğü tarım politikası |
XVIII. yüzyıl sonunda II. Katerina Tatar din adamları aracılığıyla İslamiyetin etkisini artırmaya çalıştı; zira dindarlaşmış göçebelerin daha uysal ve yönetilebilir olacağına inanmıştı. II. Katerina’nın step bölgesini kontrol altına almak ve Kazakları yerleşik hayata geçirmek için XVIII. yüzyıl sonunda aldığı kararlarla bu bölgede camiler, okullar açıldı. Doğru Cevap A'dır.
18.Soru
Azerbaycan’da ilk milli uyanış hareketini başlatan kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Mehmet Ali Mirza Kazım Bey |
Mirza Fethali Ahundov |
Seyid Azim Şirvani |
Hasan Melikzade Zerdabi |
Hacı Zeynelabidin Tagiyev |
Azerbaycan’da ilk milli uyanış hareketini başlatan Mehmet Ali Mirza Kazım
Bey, Abbas Kuliağa Bakühanov oldu. Bu aydınlar tarafından temelleri atılan ve geniş toplum kitleleri tarafından desteklenen aydınlanma düşüncesi, XIX. yüzyılın
sonlarına doğru milli bilincin oluşma sürecine önemli katkıda bulunmuştu.
19.Soru
Son Kazak hanlık kurumu Rusya tarafından hangi yılda ortadan kaldırılmıştır?
1848 |
1824 |
1822 |
1845 |
1837 |
Rusya Kazak hanlarının hâlâ sahip olabildikleri özerkliği sonlandırmaya karar verdi. Sonuçta 1822’de Orta Cüz, 1824’de Kişi Cüz ve 1848’de de Ulu Cüzde hanlık kurumu resmen kaldırdı.
20.Soru
Sovyetlerin Buhara’nın yeni statüsünü tanıdığı ve bağımsızlığını onayladığı, para basma gibi haklar tanıdığı antlaşma kaç yılında imzalanmıştır?
1917 |
1918 |
1919 |
1920 |
1921 |
4 Mart 1921’de Sovyet Rusya ile Buhara Cumhuriyeti arasında bir antlaşma
yapıldı. Buna göre Sovyetler Buhara’nın yeni statüsünü tanıdı ve bağımsızlığını
onayladı; Buhara Cumhuriyeti para basma hakkına sahip olacak, ancak askeri güç
Rusların elinde olacaktı. Doğru yanıt E'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ