XIX. Yüzyıl Türk Dünyası Final 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kuşan Hanedanı zamanında Türkistan'da yaşanan gelişmelerden biridir?
İpek Yolu, dış dünya ile barışçı ilişkiler kurulmasını sağlamıştır. |
Kök-Türklerin batı kanadı, Maveraünnehr’de hâkimiyet kurmuştur. |
Araplar bölgeye İslamiyet’i getirmişlerdir. |
Samanîlerin hâkimiyet kurmasıyla bölge yeniden İranî kökenlilerin idaresine geçmiştir. |
Samanî başkenti olan Buhara, fikrî, dinî ve ticari canlanmanın merkezi hâline gelmiştir. |
Tarihî açıdan bakıldığında Türkistan, Çin, Hindistan, İran, Orta Doğu, Akdeniz ve Avrupa medeniyetleri arasında merkezî konumdaydı. Bu medeniyetler arasındaki iletişimi sağladığı gibi, Ortaçağın önemli bir zaman diliminde kendi oluşturduğu medeni merkezleriyle öne çıktı. Maveraünnehr bölgesi, her dönemde göçebelerden ziyade yerleşik halkların vatanı oldu ve bu özelliğiyle Orta Asya’nın diğer yerlerinden ayrıldı. En eski devirlerde bölge, Baktria, Harezm ve Sogdiana da dahil olmak üzere eski Pers devletlerinin bir parçası oldu. Kuşan hanedanı zamanında (I.-III. yüzyıllar) Budizm inancı bölgede kök saldı. İpek Yolu, dış dünya ile barışçı ilişkiler kurulmasını sağladı; zengin bir şehir kültürünün doğmasına neden oldu. Kuşan devletinin çökmesiyle, bölge bir süre için İranlı Sâsânîlerin eline geçti.
2.Soru
Kazak Bölgesi ve Kazak halkının oluşumu hangi yüzyılda gerçekleşmiştir?
11. Yüzyıl |
12. Yüzyıl |
13. Yüzyıl |
14. Yüzyıl |
15. Yüzyıl |
Çağlar boyunca bugünkü Kazakistan topraklarının farklı bölgeleri farklı imparatorluklar içinde yer almıştır. Kazaklar, çeşitli dönemlerde bu bozkırlarda göçebe olarak yaşayan Türk soylu toplulukların kalıntılarının birleşmesi ve ayrıca çeşitli Sibirya kavimleri ile bazı Moğol boylarının bu birliğe katılması neticesinde, yaklaşık olarak XV. yüzyılda oluşmuştur. Doğru Cevap E'dir.
3.Soru
Kazakistana gelen ilk grup göçmenler aşağıdakilerden hangisidir ?
Kalmuklar |
Kozaklar |
Tevkelevler |
Cungarlar |
Oyratlar |
Rusya İmparatorluğunun doğu sınırı Astrahan’dan başlayarak Orenburg’dan geçiyor ve Omsk ve Sibirya yönünde uzanıyordu. Rus hâkimiyetine 1731-1740 yılları arasında giren Kazaklar daha güney ve doğudaki Rus siyasi ve ticari çıkarlarına engel oluşturuyordu. Kazakların uçsuz bucaksız bozkırda yer değiştirmeye dayanan göçebe hayatı, savunulan sabit sınırlarının ve daimi ordularının olmaması topraklarının ele geçirilmesini kolaylaştırıyordu. Kazakistan’a gelen ilk grup göçmenler olan Kozaklar, Kazak bozkırında askeri kaleler kurdular ve çevresindeki toprakları işgal ettiler. 1730’larda ilk 14 kale Yayık nehri boyunda belirdi ve Yayık Askeri Hattını oluşturdu. Bunların kurulmasında Müslüman cemaatlerin de önemli rolü olmuştur.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 1820'den sonra Azerbaycan'da kurulan hanlıklardan değildir?
Derbend |
Şeki |
Talış |
Karabağ |
Sumgayıt |
Azerbaycan'da 1820’lerde tasfiye edilen hanlıkların yerine Rus vilayetleri kuruldu: Bakü, Derbend, Şeki, Karabağ, Şirvan ve Talış.
5.Soru
Azerbaycan da Tagiyev, Nagiyev, Asadullayev, Muhtarov, Sultanov ve bunların aileleri hangi şekilde zengin olmuştur?
Sanayi |
Tarım |
Maden |
Petrol |
Turizm |
Petrol patlaması daha önceden Bakü civarında petrol kuyusu, rafineleri veya toprak sahibi olanların hızla zenginleşmesine sebep olmuştu. Tagiyev, Nagiyev, Asadullayev, Muhtarov, Sultanov ve bunların aileleri bu şekilde zengin oldu.Doğru cevap ‘’D’’ şıkkıdır.
6.Soru
Bakü’ye gelen ilk yabancı petrol sanayicisi hangi ülkeden gelmişti?
İsveç |
İsviçre |
Fransa |
Almanya |
İtalya |
Nobeller, Bakü’ye gelen ilk yabancı petrol sanayicisiydi. Aslen Isveçli olan bu sülalenin başında Emmanuel Nobel vardı.Doğru cevap ‘’A’’ şıkkıdır.
7.Soru
I- Ulu Cüz
II- Orta Cüz
III- Kişi Cüz
Yukarıda verilen seçeneklerden hangileri Kazakların cüzlerindendir?
I, II, III |
Yalnız I |
Yalnız II |
I, II |
I, III |
Cüz özel bir yönetim şekli olmakla beraber Ulu, Orta ve Kişi olarak üçe ayrılırdı.
8.Soru
Türkistan'da ilk Rus-yerli okulu nerede ve hangi tarihte açılmıştır?
1885'de Buhara'da |
1886'da Semerkant'ta |
1883'de Hive'de |
1887'de Andican'da |
1884'de Taşkent'te |
Eğitim, bölgenin Rusya’ya eklemlenmesinde önemli bir rol oynayabilir, aynı zamanda kültürel dönüşüm için güçlü bir araç olarak hizmet edebilirdi. Fakat bu alanda çok az bir ilerleme kaydedildi. 1884’te Taşkent’te yerel halkın çocukları için bir Rus-yerli okulu açıldı. Zengin bir Özbeğin evinde açılan bu okula 39 Özbek çocuğu kaydedildi. 1885’te üç okul, 1886’da ise on dört okul daha açıldı.
9.Soru
Kırılgan Kazak siyasi yapısını bir arada tutmak amacıyla benimsenen savunma ve ceza amaçlı ilkeler bütünü aşağıdakilerden hangisidir ?
beş yargı |
altı yargı |
yedi yargı |
sekiz yargı |
dokuz yargı |
Yedi Yargı savunma ve ceza amaçlı ilkeler bütünüdür ve kırılgan Kazak siyasi yapısını bir arada tutmak amacıyla benimsenmiştir. İlk maddesi adil cezalandırma ilkesini ilan eder ve en önemlisi de kısastır. Ne yazık ki Yedi Yargının Kazakça veya başka Türk dillerinde yazılı bir metne dayanan orijinali yoktur. Bu ilkeler hakkındaki bilgiler Rus bilim adamlarının XIX. yüzyıl başındaki çalışmalarına dayanmaktadır
10.Soru
Basmacı isyanının zirveye ulaştığı yıllarda (1920-22) Bolşevikler Türkistan’da nasıl bir siyaset izlediler?
Politik |
Yumuşak |
Eşitlikçi |
İçten pazarlıklı |
Çok Sert |
Basmacı isyanının zirveye ulaştığı yıllarda (1920-22) Bolşevikler Türkistan’da daha yumuşak bir siyaset izlediler.
11.Soru
Çarlık yönetimi, 1911 yılında Müslüman okullarındaki öğretmenlerin öğrencilerle aynı milliyetten olması şartını getirildi. Bu şartın getirilme nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Özbek, Kazak ve Tacik çocuklarının Tatar öğretmenler tarafından eğitilmesini sağlamak amaçlandı. |
Özbek, Kazak ve Tacik çocuklarının Tatar öğretmenler tarafından eğitilmesinin önü alınmak istendi. |
Müslümanlığa verdiği değerin daha iyi anlaşılmasını istedi. |
Aynı inanca sahip öğretmen ve öğrencinin daha iyi ilişki kurduğu tespit edildi. |
Özbek, Kazak ve Tacik çocuklarının ailelerinin bu yöndeki talepleri dikkate alınmıştır. |
1911 yılında ise Müslüman okullarındaki öğretmenlerin öğrencilerle aynı milliyetten olması şartını getirildi. Bu yolla Özbek, Kazak ve Tacik çocuklarının Tatar öğretmenler tarafından eğitilmesinin önü alınmak istendi. Doğru yanıt B'dir.
12.Soru
Hangi yıldan itibaren Bakü’de yeni Avrupa tarzında mektepler açılmaya başlandı?
1843 |
1850 |
1865 |
1887 |
1890 |
1887’den itibaren Bakü’de yeni Avrupa tarzında mektepler açılmaya başlandı.
13.Soru
Bakü ve civarında petrol rafineleri hangi yılda kuruldu?
1846 |
1859 |
1864 |
1873 |
1886 |
1859 yılında Bakü ve civarında petrol rafinelerinin kurulmasının bir neticesi olarak çıkarılan ve işlenen petrolün beklenmedik bir oranda artması, ekonomide önemli gelişmelere yol açtı.
14.Soru
XIX. yüzyılda Orta Asya'da Usûl-i kadîm denilen geleneksel eğitimin en önemli özelliği, talebenin hangi yeteneğini geliştirmesindeydi?
Mantık |
Kelam |
Hikmet |
Arapça |
Münazara |
Usûl-i kadîm denilen geleneksel eğitimin en önemli özelliği, talebenin münâzara
(tartışma) yeteneğini geliştirmesindeydi.
15.Soru
İttihat ve Terakkinin örgütlenme tarzındaki gizlilikten etkilenen Buharalı genç aydınlar kendi ülkelerinde benzeri bir yapılanmaya gittiler ve Aralık 1910’da Buhara’da gizli bir dernek kurdular. Bu derneğin adı nedir?
Terbiye-i Bedeniye |
Terbiye-i İslamiye |
Terbiye-i Etfal |
Terbiye-i İrade |
Terbiye-i Nefs |
İttihat ve Terakkinin örgütlenme tarzındaki gizlilikten etkilenen Buharalı genç aydınlar kendi ülkelerinde benzeri bir yapılanmaya gittiler ve Aralık 1910’da Buhara’da “Terbiye-i Etfal” (Çocukların Eğitilmesi) adında gizli bir dernek kurdular. Doğru yanıt C'dir.
16.Soru
XIII.-XVII. yüzyıla ait kaynaklarda, Deşt-i Kıpçak’ın doğu kısmında yaşayan göçebe Türk kabileleridir. XVI. yüzyılda Maveraünnehr bölgesine göçen bu kabilelere genel olarak verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
Özbekler |
Kazaklar |
Uygurlar |
Türkmenler |
Kırgızlar |
Özbekler, XIII.-XVII. yüzyıla ait kaynaklarda, Deşt-i Kıpçak’ın doğu kısmında yaşayan göçebe Türk kabileleridir. XVI. yüzyılda Maveraünnehr bölgesine göçetmişlerdir.
17.Soru
(1802-1870) tarihlerinde hangi şahsiyetin müşterek Türk dili yaratılması tezini ortaya atmasıyla “ilk Azerbaycan Türk milliyetçisi” olarak görülmesi anlamına gelmektedir.
Mirza Adıgüzel Bey |
Mirza Kazım Bey |
Mirza Cemal |
Kerim Ağa Fateh |
Seyid Abdül Hamid |
Mirza Kazım Bey’in bu devirde müşterek Türk dili yaratılması tezini ortaya atması onu “ilk Azerbaycan Türk milliyetçisi” olarak görülmesi anlamına gelmektedir.Doğru cevap ‘’B’’ şıkkıdır.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkistan'ın yerli aydınlarıyla işbirliği yapan inkılapçı sosyalist Rusların çıkardığı gazetedir?
Golos Türkistana |
Semerkand |
Ayine |
Sadâ-i Fergane |
Tirik Söz |
Türkistan’ın yerli aydınlarıyla inkılâpçı sosyalist Ruslar arasında bir işbirliği vardı. İnkılâpçı sosyalistlerden Vadim Çaykin adlı bir Rus, 1913’te Endican’da Rusça Golos Türkistana [Türkistan’ın Sesi] adında bir gazete yayınladı. Gazetede pamuk ekimi konusunda yerlilerin şikâyetleri dile getirildi. Çaykin, Ubeydullah Hoca, Zeki Velidi ve Münevver Karî, bu gazetenin bir de Türkçesini çıkardılar ve burada Türkistan Müslümanlarının Ruslarla eşit haklara sahip olması ve modern eğitimin gerekliliği gibi konuları işlediler.
19.Soru
1913 Nisanında Mahmud Hoca Behbudî tarafından çıkarılan gazete aşağıdakilerden hangisidir?
Âyine
|
Turan
|
Buhara-yı Şerif
|
Semerkand
|
Sadâ-i Türkistan
|
20.Soru
General M. A. Matyuşkin komutasındaki Rus orduları Bakü’yü ne zaman ele geçirdi?
26 Temmuz 1723’de |
12 Ekim 1744’de |
14 Mayıs 1785’de |
23 Şubat 1816’de |
21 Haziran 1847’de |
26 Temmuz 1723’de General M. A. Matyuşkin komutasındaki Rus orduları Bakü’yü ele geçirdi.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ