XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Ara 10. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
‘’Ne elem çekersin?’’ cümlesindeki fiilin zamanı aşağıdakilerden hangisidir?
Şimdiki zaman |
Görülen geçmiş zaman |
Gelecek zaman |
Öğrenilen geçmiş zaman |
Geniş zaman |
Şimdiki zaman, içinde bulunulan zamanı kapsar. Eski Türkçede –ar, -mada, -makta ekleri şimdiki zamanı belirtirken daha sonraları –yor ekiyle bu zaman karşılanmıştır.
2.Soru
Şiirlerinde çok yaygın olarak atasözü, deyim ve halk tabirlerini kullanan; gazel ve mesnevilerinde Nabi ile Nev’izade Atayi’nin etkisinde kaldığı hissedilen şair kimdir?
Naili |
Sabit |
Neşati |
Katip Çelebi |
Gevheri |
Bosnalı olan Sabit, şiirlerinde çok yaygın olarak atasözü, deyim ve halk tabirlerini kullanarak özgün söyleyiş ve imgeler oluşturmuştur. Gazel ve mesnevilerinde Nabi ile Nev’izade Atayi’nin etkisi hissedilir.
3.Soru
Aşağıdaki isimlerden hangisi Klasik Dönem Sonrası Çağatay Türkçesinin eser vermiş yazarlarından biri değildir?
Abdulvahap Hoca |
Hüseyin Baykara |
Meclisî |
Muhammed Rahim Han |
Baba Rahim |
İsimlerin biri haricinde tamamı Klasik Dönem Sonrası Çağatay Türkçesiyle eser kaleme almış yazarlardandır. Hüseyin Baykara ise Klasik dönemde eserlerini kaleme almış önemli bir devlet adamıdır.
4.Soru
Türk edebiyatının en sert hicivlerini yazan ve Siham-ı Kaza adlı eserin de yazarı olan şair aşağıdakilerden hangisidir?
Türk edebiyatının en sert hicivlerini yazan ve Siham-ı Kaza adlı eserin de yazarı olan şair aşağıdakilerden hangisidir?
Nefi |
Fuzuli |
Nabi |
Neşati |
Naili |
Nefi Türk edebiyatının en sert hicivlerini yazan şair olarak bilinse de kaside alanındaki sami- miliği, konu bütünlüğü ve gösterişli ses kompozisyonuyla şöhret kazanmıştır. Türkçe Divanı, Farsça Divanı ve hicviyelerinden oluşan Siham-ı Kaza isimli eserleri vardır. Doğru seçenek A'dır.
5.Soru
‘İyelik’ kategorisi ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?
Sözcüklere getirilerek kiminle ilgili olduğunu belirten bir ektir. |
Cümlelerde öznenin yaptığı işten etkilenen öğenin özelliğini belirtir. |
Cümledeki sözcük ve sözcük gruplarının görevini ortaya koyar. |
Sözcüklerin aidiyetini, yani nereye ait olduğunu bildiren çekim kategorisidir. |
Cümledeki en önemli sözcüğün hangisi olduğunu vurgulayan kategoridir. |
Sözcüklerin aidiyetini, yani nereye ait olduğunu belirleyen kategoridir. Teklik ve çokluk olmak üzere altı ayrı ekle oluşturulur. (ben, sen, o, biz, siz, onlar) kız-ım, kız-ın, kız-ı, kız-ımız, kız-ınız, kız-ları
6.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi fiilden isim türetme ekidir?
+AÇ |
+CI |
+ACAK |
+AR |
+AL |
top-aç, araba-cı, yi – y-ecek, ev-er-mek, boş-al-mak, yemek fiiline getirilen +acak eki isim yapmaktadır.
7.Soru
Fuzuli'nin Kerbela vakasını anlattığı eseri hangisidir?
Leyla ile Mecnun |
Şikâyetnâme |
Hadikatüs-Süeda |
Divanü Lügati’t-Türk |
Derenâme |
Fuzuli'nin Kerbela vakasını anlattığı eseri Hadikatüs-Süeda'dır.
8.Soru
İstanbul’da doğup büyüyen ve çok güçlü bir medrese tahsili yaptıktan sonra döneminin en yüksek makamlarına kadar çıkan şair kimdir?
Fuzuli |
Baki |
Bağdatlı Ruhi |
Hayali |
Taşlıcalı Yahya |
İstanbul’da doğup büyüyen ve çok güçlü bir medrese tahsili yaptıktan sonra döneminin en yüksek makamlarına kadar çıkan Baki, şiir alanında sadece XVI. yüzyılın değil Türk divan şiiri tarihinin en başarılı şahsiyetlerinden birisidir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçede işlek olmayan eke örnektir?
+lIk eki |
–IcAk |
+rAk |
+cAk |
+sIz |
Türkçede +lIk eki hala kelime türetmede kullanılan işlek bir ek, +cAk bazı kelimelerde kullanılabilen işlek olmayan bir ek, +rAk birkaç kelimede kullanılan ve işlevi unutulmuş kalıplaşmış bir ek, -IcAk ise günümüzde hiç kullanılmayan ölü bir ektir.
10.Soru
Osmanlı Devleti'nde kültür ve iletişim dili olarak Türkçenin büyük bir yayılma ve gelişme imkanı bulmasının en önemli nedeni nedir?
Osmanlı Devleti'nin üç kıtaya yayılan büyük bir imparatorluk olarak ortaya çıkması ve devletin kültür ve iletişim dili olarak Türkçeyi kullanması. |
Türkçenin mektep, medrese, tekke, kışla, resmi daire ve padişah sarayı ile yüksek rütbeli memur ve komutan sarayları gibi sosyal alanlarda kullanılan ortak dil olması. |
Arapça ve Farsçadan giren kelimelerin Türkçeye bir anlam inceliği katmış olması. |
Halk ve geniş kitleler için yazılan eserlerde sade bir Türkçe kullanılması. |
Eski Anadolu Türkçesi döneminde yazan birçok şairin, konuları özgün bir üslupla ele almaları. |
Kitabımızın 23 ve 24. sayfalarında verilen bilgilere göre, doğru yanıt A seçeneğidir.
11.Soru
Hangisi III. Ahmed'in mahlasıdır?
Necib |
Muhibbi |
Ahmedi |
Selimi |
Gevheri |
18. yüzyılda, önceki yüzyıllarda da olduğu gibi padişahlar ve devletin üst düzey yöneticileri hem şair ve edip olarak hem de hami olarak şair, edip ve sanatçıları korumuş, yeni çalışmaları desteklemişlerdir. Bunlar arasında Necib mahlasıyla şiirler yazan ve hattatlığa karşı da eğilimi olan III. Ahmet başta gelir.
12.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde iç seste ünlü türemesi olmaz?
Sabr |
Film |
Ömr |
Zehr |
Fikr |
Film kelimesinde Batı dillerinde geçen bir kelime olduğundan iç seste ünlü türemesi olmaz. Sabır, ömür, zehir, fikir Arapça kökenli kelimelerdir.
13.Soru
- Türk edebiyatının yenileşmesi için hem fikrî alanda hem de uygulama alanında çok çalışmıştır.
- Hürriyet Kasidesi, Vatan Yahut Silistre, İntibah, Gülnihal, Cezmi adlı eserlerin sahibidir.
Yukarıda özellikleri belirtilen sanatçı kimdir?
Şemsettin Sami |
Namık Kemal |
Ahmet Mithat Efendi |
Şinasi |
Ziya Paşa |
Namık Kemal, Türk edebiyatının yenileşmesi için hem fikrî alanda hem de uygulama alanında çok çalışmıştır. Hürriyet Kasidesi, Vatan Yahut Silistre, İntibah, Gülnihal, Cezmi adlı eserlerin sahibidir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi fiilden fiil türeten ek kategorilerinden biri olarak sayılamaz?
Gayip ekleri |
Ettirgenlik ekleri |
Meşhul ekleri |
Olumsuz yeterlik eki |
İşteşlik eki |
Fiilden fiil türeten ek kategorileri çatı, ettirgenlik, meçhul/edilgenlik, işteşlik, dönüşlülük, olumsuzluk, olumsuz yeterlik şeklindedir. Bu doğrultuda bakıldığında gayip ekler yanlış cevaptır.
15.Soru
Türkçede çift doruklu bir heceyi ikiye bölmek için kelimenin başına dar bir ünlü getirilmesine ne denir? (Rum-Urum)
Tekleşme |
İç seste türeme |
Ünsüz türemesi |
İç türeme |
Ön seste ünlü türemesi |
Türkçede çift doruklu bir heceyi ikiye bölmek için kelimenin başına dar bir ünlü getirilmesine "ön seste türeme" denir. Örnek "Rum-Urum/Rus-Urus" Doğru yanıt: E'dir.
16.Soru
Ünsüz değişmesine uğramış olan aşağıdaki kelimelerden hangisi diğerlerinden tonlulaşma – tonsuzlaşma yönünden farklıdır?
Tabak<debbağ |
Çamaşır<câme-şûy |
Parmak<barmak |
Sokak<zukâk |
Gavur<kâfir |
gavur<kâfir tonlulaşma biçiminde ünsüz değişmesine sahipken diğerleri tonsuzlaşma biçimindedir.
17.Soru
XVII. yüzyıla ait olmayan halk şairi aşağıdakilerden hangisidir?
Aşık Ömer |
Karacaoğlan |
Kuloğlu |
Gevheri |
Neşati |
Bu yüzyıl Türk halk edebiyatı tarihinin en güçlü dönemlerinden birisidir. Hem âşık edebiyatı sahasında hem de tekke-tasavvuf sahasında büyük şahsiyetler yetişmiştir. Âşık edebiyatında Karacaoğlan, Gevheri ve Âşık Ömer’dir. Bu yüzyılın diğer önemli saz şairleri arasında Kuloğlu, Katibi, Kayıkçı Kul Mustafa, Benli Ali, Gazi Âşık Hasan önde gelen sanatçılardır. Doğru yanıt E'dir.
18.Soru
Geçişli fiillere getirilerek fiili yapanı bilinmez hâle getirilen, yani fiili pasif/edilgen hâle sokan eklere ne ad verilir?
Edilgenlik ekleri |
Ettirgenlik ekleri |
Oldurganlık ekleri |
İşteşlik ekleri |
Dönüşlülük ekleri |
Meçhul/Edilgenlik Ekleri, geçişli fiillere getirilerek fiili yapanı bilinmez hâle getirilen, yani fiili pasif/edilgen hâle sokan eklerdir. Bu gibi fiillerde fiilin nesnesi dilbilgisel olarak ‘özne’ durumuna geçmiş olur. –(I)l- ve –(I)n- ekleriyle teşkil olunur. Bazen bu eklerin üst üste geldiği, kimi zaman işlevlerini yitirdikleri de görülür.
19.Soru
Türkçenin yiğitlik ve kahramanlık temalı en etkileyici ve meşhur şiirleri kime aittir?
Pir Sultan Abdal |
Bahşi |
Ozan |
Köroğlu |
Öksüz Dede |
Bu âşıklar arasında Köroğlu’nun yiğitlik ve kahramanlık temalı bir çok koşması (koçaklamaları) Türkçenin bu konularla ilgili en etkileyici ve meşhur şiirleridir.
20.Soru
canımdın özge yar-ı vefa-dar tapmadım
könglümdin özge ma?rem-i esrar tapmadım
Yukarıda verilen Çağatay Türkçesine ait beytin çevirisi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Canım gibi gönlü yaralı olan bir can görmedim; Gönlüm gibi gönlü düşkün bulmadım. |
Canımdan özge vefalı yar bulamadım; Gönlümden özge samimi sırlar bulamadım. |
Sarhoş-baygın gözüne tâ ki gönül tutuldu; Asla bu deliyi akıllı bulmadım. |
Hiç değilse gideyim kapısına bu kez ey gönül; Nasıl ki gidip kapısına meyve-izin bulamadım. |
Çaresiz, ayrılığı ile huy edinmişim, ne yapayım; Kavuşmasına kendimi yakışır/uygun bulmadım. |
Kitabımızın 8. sayfasında incelenen şiirden alınan bu beytin doğru çevirisi B seçeneğinde verilmiştir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ