XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dönemin önde gelen şairi olan Fuzuli için doğrudur?
Fuzuli sadece Arapça ve Farsça dilinde eserler vermiştir. |
Fuzuli murabba, muhammes müseddes gibi türlerde eserler verirken kaside türünde eseri yoktur. |
Esas büyük eserlerini Türkçe dilinde yazmıştır. |
Hadikatüs-Süeda adlı eserinde Hz.Muhammet’in ölümünü anlatır |
Özellikle gazellerindeki mısra ve beyit bütünlüğü dikkat çekicidir. |
Fuzuli, Türkçeden başka Arapça ve Farsça eserler yazmış olsa da esas büyük eserlerini Türkçe yazmış, sanat gücünü anadili olan Türkçede göstermiştir. Doğru yanıt C'dir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Fuzulî’nin eserlerinden değildir?
Su Kasidesi |
Beng ü Bade |
Şecere-i Terâkime |
Hadikatü’s-Süeda |
Leyla ile Mecnun |
Diğer eserler Fuzulî’ye aittir ancak Şecere-i Terâkime, Ebu’l-Gazi Bahadır Han’ın eseridir.
3.Soru
Müyesseret'il Ulüm kimin eseridir?
Bergamalı Kadri |
Yavuz Sultan Selim |
Şinasi |
Fuzuli |
Farabi |
XVI. yüzyılda Hayali ve Baki’nin Kanuni Sultan Süleyman’dan teşvikler görmesi, Ber- gamalı Kadri’nin Osmanlı Türkçesi grameri üzerine yazdığı “Müyessiretü’l-Ulu^m” isim- li eserini Kanuni’nin veziri ve aynı zamanda sanatçıların hamisi Pargalı İbrahim Paşa’ya sunması bu durumu gösteren örneklerlerdir. Doğru seçenek A'dır.
4.Soru
Olumsuz yeterlik eki aşağıdakilerden hangisidir?
-mA |
-AmA-, -ImA |
-(I)ş |
-(I)n |
-Ar |
Olumsuz yeterlik eki -AmA-, -ImA- :Bu, -A bil- yeterlik tarzının olumsuzunu teşkil eder: yüzebilmek X yüzememek.
5.Soru
“Gezerven” kelimesindeki ekler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Geniş zaman – 1. teklik şahıs eki |
Gereklilik kipi – 1. teklik şahıs eki |
Geçmiş zaman – 3. teklik şahıs eki |
Geniş zaman – 3. teklik şahıs eki |
Şimdiki zaman – 2. teklik eki |
‑Ar+vAn : geniş zaman – 1.teklik şahıs eki
6.Soru
Eserlerinden bazıları Türkçe Divan, Hadikatü’s-Süeda, Leyla ile Mecnun, Beng-ü Bade, Su Kasidesi, Şikâyet-name olan şair aşağıdakilerden hangisidir?
Kavsi Tebrizî |
Ağa Mesih Şirvanî |
Nişat Şirvanî |
Saib Tebrizî, |
Fuzuli |
Fuzulî XVI. yüzyıl Türk edebiyatının da en önemli şahsiyetlerindedir. Bugünkü Irak topraklarında doğmuş olan Fuzulî’nin çok iyi bir eğitim gördüğü anlaşılmaktadır. XV. yüzyılda nasıl Nevaî bütün Türk dünyasında tanınmış ve diğer şahsiyetleri etkilemişse, XVI. yüzyılda da Fuzulî aynı konuma yerleşmiştir. Türkçe Divan, Hadikatü’s-Süeda, Leyla ile Mecnun, Beng ü Bade, Su Kasidesi, Şikâyet-name onun eserlerinden bazılarıdır. Bazı beyitleri yüzlerce yıldan beri beğenilmekte ve birçok kimsenin hafızasında hâlâ saklanmaktadır.
7.Soru
Türkçe kelimelerde olduğu gibi alınma kelimelerde de iç seste ünlü türemesi görülür.
Aşağıdakilerin hangisinde "iç seste ünlü türemesi" vardır?
sütlaç |
kaybetmek |
Iramazan |
azıcık |
gönlü |
"azıcık" sözcüğünde "iç seste ünlü türemesi" vardır. "az-cık" zamanla "-cık" eki "ı" ünlüsünü alarak "azıcık" a dönüşmüştür. Doğru yanıt: D'dir.
8.Soru
Hangisi Şinasi’nin Türk atasözlerini derlediği eseridir?
Durub-ı Emsal-i Osmaniye |
Lehçe-i Osmani |
Kamus-ı Türki |
Kavaid-i Osmaniye |
Müntehabat-ı Eş’ar |
Durub-ı Emsal-i Osmaniye, Şinasi’nin Türk atasözleri derlemesidir.
9.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde yükleme hâli eki bulunmaktadır?
tîmardân |
cürmüŋüzi |
kendüye |
burnundan |
oldı |
cürmüŋüzi +I: yükleme hâli eki
10.Soru
Arap harfli imlada dil uyumu ancak artlık ve önlük özelliği taşıyan bazı harfler sayesinde tespit edilebilmektedir. Aşağıdakilerden hangisi kelimelerin ön ünlülü okunması konusunda yol gösterici olabilir?
Kaf |
Ze |
Sin |
Sad |
Elif |
Arapça kaf, sad, elif, medli elif, ha, hı ve zı harfleri kelimenin art ünlülü; te, sin, kef, he ve ze ise kelimelerin ön ünlülü okunması konusunda yol gösterici olabilir.
11.Soru
Kelimeye küçültme ve sevgi bildirme anlamını katmak isteyen bir kişinin kullanması gereken ek aşağıdakilerden hangisidir?
+sIz |
+CIK, +cAK |
+DAş |
+dI |
+lI, +lU |
+CIK, +cAK ve +cAGIz ~ +cIGAz eklerinin esas işlevi küçültme ve sevgi bildirmedir. Bunlardan +cIK nesne ve kavram isimleri de yapmıştır: kitapçık, köpecik (< köpekcik), çatalcık, teknecik, ağaççık, demetçik, kal’ecik, kasabecik, alçacık, ırmacık (<ırmak+cık), ufacık (< ufak+cık) vb.
12.Soru
Aşağıdaki kelime izahlarından hangisi yanlıştır?
öz+ün+gni: özüne |
yan-a: yine, tekrar |
bar-ay: varayım, gideyim |
köngül+ni: gönlünü |
tilbe+ni: deliyi |
öz+üng+ni “kendini, özünü” anlamına gelmektedir. Yani hem eklerin ayrımı hem de verilen karşılıtaki ek yanlıştır.
13.Soru
Arapçadan alınan ve asli şekli "avret" olan kelimenin, +cIk ekini aldığında bazı metinlerde "avratçık" şeklinde yazılması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
Alınma kelimelerin, alındıkları dildeki şekliyle yazılmasının bir gelenek haline gelmesiyle |
Çevriyazılı metinlerin, dil uyumunu açıkça ortaya koymasıyla |
Kelimelerin asli şekillerinin okumuş kişiler tarafından kullanılmasıyla |
Alınma kelimelerin, ses yapısı bakımından dil uyumuna uygun hale gelebileceğiyle |
Kelimelerin dil uyumun bağlanmış şekillerinin halk arasında yaygın olmasıyla |
Kitabımızın 53. sayfasında verilen bilgilere göre, doğru yanıt D seçeneğidir.
14.Soru
“Türkçenin bütün ünlülerini göstermeyen Arap harfli imlada dil uyumunu tespit edebilmek çok güçtür. Dil uyumu ancak artlık ve önlük özelliği taşıyan bazı harfler sayesinde tespit edilebilmektedir.”
Yukarıdaki bilgi ışığında bir kelimenin ön ünlülü olup olmadığı konusunda fikir edinebilmek için kelime içerisinde hangi harfler aranmalıdır?
Elif/He/Sad |
Te/Sin/Kef |
Kef/Kaf/Ze |
Sin/Hı/He |
Tı/Zı/Ze |
Bir kelimenin ön ünlülü olup olmadığını anlamamıza yarayan harfler te, sin, kef, he ve ze harfleridir.
15.Soru
Ekleri oluşturan ünlü ve ünsüzlerin kelime tabanına göre değişmesini ele alan bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir?
Morfoloji |
Etimoloji |
Morfonoloji |
Epistemoloji |
Linguistik |
Soru kökünde bahsi geçen bilim dalı morfonolojidir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Batı Türkçesinin lehçelerinden biri değildir?
Azerbaycan |
Horosan |
Kaşgay |
Türkmenistan |
Çağatay |
Oğuz Türkçesi şivelerinin oluşturduğu Batı Türkçesi; Güney-Batı Türkçesi, Güney Türkçesi ya da Oğuzca olarak da adlandırılır. Batı Türkçesi; Azerbaycan, Horasan, Kaşgay, Irak, Türkmenistan, Türkiye Türkçesi ve bunların çeşitli bölgelerde konuşulan şivelerinden oluşur. Çağatay lehçesi, Doğu Türkçesi’nde yer alır.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbrahim Şinasi, Agah Efendi tarafından çıkarılan ilk özel gazetedir?
Tercüman-ı Ahval |
Takvim-i Vakâyi |
Ceride-i Havadis |
Tercüman-ı Hakikat |
İkdâm |
Tercüman-ı Ahval gazetesi, Türk aydınlarının çıkardığı ilk özel gazetedir. Bu gazetenin çıkarıldığı 1860 yılı aynı zamanda Tanzimat Edebiyatı Döneminin de başlangıcı kabul edilir.
18.Soru
Osmanlı Türkçesinin yazıya kaydedilmesinde kullanılan Arap kökenli Türk alfabesiyle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Türkçenin morfonolojisindeki ünlüler birebir alfabede kullanılır. |
İmla ve telaffuz arasındaki farklılık imlada sıkıntıya sebebiyet vermez. |
Türkçede sekiz ünlü bulunurken Arapçada uzun üç ünlü vardır. |
Hareke kullanımı yazı hızını kolaylaştırmaktadır. |
Dil tarihi içindeki değişimler Arap harfli imlaya yansımıştır. |
Türkçenin morfonolojisinde önemli olan ünlülülerin “onluk/artlık, genişlik/darlık” gibi özelikleri Arap kökenli Türk alfabesinde açıkça görülmez. Arap alfabesinin kullanıldığı zamanlarda imla ve telaffuz arasındaki farklılık Türkçe için daha büyük boyutlara ulaşmıştır. Arap harfli metinlerdeki imla kalıplaşması, bu alfabenin bırakıldığı tarihe kadar devam etmiş; dil tarihi içinde meydana gelen değişmeler, Arap harfli imlaya çok az yansımıştır. Türkçede ünsüzlerin çıkış noktalarına göre ayrı ayrı işaretlerle gösterilmesine gerek yoktur. Türkçenin sekiz ünlüsüne karşılık Arapçanım bazen kısa bazen de uzun söylenen üç unlusu vardır. Arap harfli metinlerde hareke kullanımı, belki yazım hızını yavaşlattığı için, belki de imlanın kalıplaşmaya başlaması sebebiyle XV-XVI. yüzyıllardan sonra yok denecek kadar azalmıştır. Bu durum dildeki “dudak uyumu”nun da takip edilememesi anlamına gelmektedir.
19.Soru
XVI.-XIX. yüzyıllarda eserler üreten Türkçenin iki yazı dili aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Osmanlı Türkçesi- Harezm Türkçesi |
Çağatay Türkçesi- Osmanlı Türkçesi |
Eski Uygur Türkçesi- Çağatay Türkçesi |
Çağatay Türkçesi- Göktürkçe |
Eski Uygurca- Kıpçakça |
XVI.-XIX. yüzyıllarda Türkçenin iki yazı diliyle eserler üretilmiştir. Bunlar doğuda Çağatay Türkçesi ve batıda Osmanlı Türkçesidir
20.Soru
- Türk dili ve kültürünün birbirinden uzak yöre ve bölgeler arasında yayılması konusunda büyük işlevlere sahip olmuştur.
- Kelime hazinesi, gramer şekilleri ve sanat zevki alanlarında Türkçenin belirli seviyede istikrara ve standarda ulaşmasına katkı sağlamıştır.
- Aruz vezni ile beyitler esas olarak kullanılmıştır.
- Gezgin âşıklar, aydın zümre tarafından takdir görmüştür.
Yukarıdakilerden hangileri XVI. yüzyıl halk edebiyatı ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız IV |
I, II |
I, III |
I, II, IV |
XVI. yüzyıl halk edebiyatı Türk dili ve kültürünün birbirinden uzak yöre ve bölgeler arasında yayılması konusunda büyük işlevlere sahip olmuştur. Kelime hazinesi, gramer şekilleri ve sanat zevki alanlarında Türkçenin belirli seviyede istikrara ve standarda ulaşmasına katkı sağlamıştır. Çeşitli dönemlerde çöğürcü, âşık, hak aşığı veya ozan gibi isimlerle nitelendirilen gezgin âşıklar aydın zümre tarafından küçümsenmiş olsa da geniş halk kitleleri tarafından büyük saygıyla karşılanmıştır. Hece vezni ile dörtlük birimi esas olarak kullanılmıştır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ