Yanıt Açıklaması:

Evlilikte iktisadi mübadele biçimleri; başlık uygulaması, drahoma, nişanlılık armağanları ve çeyiz olarak yer almaktadır. Takı takma evlilik töreni esnasında gerçekleşen bir uygulamadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması:

Teknoloji bir yandan doğal afetlerle başa çıkma kapasitesini arttırsa da, öte yandan ekolojiye geri dönüşsüz zararlar verebilmektedir. Bu durum, pek çok küçük ölçekli topluluğun yaşam alanlarını tehdit etmektedir. Bu türden bir gelişme, eski hayatlarını sürdürmeye çalışan pek çok yerli halkın yeni hastalıklar ve yer yer soykırımlar yüzünden ölümünü, pek çoğunun da açlığa ve yetersiz beslenmeye maruz kalmasını, bu toplulukların çevresel zenginliğini oluşturan ve bir anlamda onların yaşam güvencesi olan birçok hayvan ve bitki türünün yok olmasını, çevre kirlenmesini ormansızlaşmayı, nükleer tehditleri, kimi yerlerde mülksüzleşmeyi ve topraksızlaşmayı getirmiştir. Bunlar insanlık adına pahalı maliyetlerdir. Bunun gibi, hızla kalkınmaya çalışan ekonomisi azgelişmiş ülkeler de insanlarına benzer sorunları yaşatmaktadır. Dolayısıyla kalkınma ile insan varlığı arasında bir çatışma doğmaktadır. Uygulamalı antropoloji bu uyumsuzluğun giderilmesine yönelik sistemli çabaları kapsar. Kalkınma projelerinin ve endüstri yatırımlarının insana ve çevreye verdiği zararı en aza indirmeye olanak verecek toplum ve kültür araştırmasını yürüten antropologlar, böylelikle kültürel ve ekolojik zenginliğin iktisadî gelişmeye feda edilmemesine çalışırlar. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması:

Büyük gelenek, zaman içinde küçük geleneğin öğelerini devşirip incelterek kente uyarlayabilmekte, büyük gelenek de köylüler tarafından yeniden yorumlanmak suretiyle kırsal koşullara uydurularak benimsenebilmektedir. İki gelenek arasında sürekli bir alış-veriş ve buna bağlı olarak sürekli bir kültürleşme vardır. Kültürleşme (Acculturation): Birbirinden farklı iki kültürün çeşitli şekillerde temas etmesiyle alışveriş içine girmeleri, bu alışveriş sonucunda birbirinden alıp verdikleri öğelerin giderek birbirine karışması ve kökenlerinin bilinemez hale gelmesiyle ortaya çıkan bir süreçtir. Bu sürece giren iki kültürün ikisi birden, birbirlerinden etkilenerek değişmektedir.

Kültürün yaşanmasına, süreklilik sağlamasına ve değişmesine aracılık eden birtakım süreçlerden söz etmek mümkündür. Bu süreçler antropologlar tarafından sınıflandırılmış ve açıklanmıştır. Bu süreçlerden bazıları şunlardır: Zorla Kültürleme (Trans-Culturation), egemen kültürün, doğuracağı tepkileri dikkate almaksızın, diğer kültürleri zorla kendine benzetmeye ve bu yolla yok olmalarını sağlamaya itmesidir. Bu süreçte dönüştürülmek istenen kültüre ait tarihsel ve manevî izler de tahrip olur. Bir kültürün içine doğan bireyin annesinden başlayarak halkalar halinde genişleyen kurumlar ve öğeler üzerinden içine doğduğu o kültürü öğrenmesi süreci, kültürleme süreci olarak adlandırılır. Kültürel Gecikme (Cultural Lag), William F. Ogburn tarafından önerilen bu kavramla, kültürel değişme etkisi altında kalan kurumların bu değişmeye gösterdikleri tepkinin hızındaki farklar anlatılır. Kültürlenme (Culturation), Farklı kültürel yapılardan gelen kişilerin başka bir kültürel alana gelmeleri durumunda ya da geldikleri yerde yeni bir uyarlanma ihtiyacıyla karşılaştıklarında, ne içine girdikleri kültürde bulunan ne de ait oldukları kültürde var olan yeni bir öğe yaratmaları, yeni bir bireşime varmaları durumudur.

Yanıt Açıklaması:

İnsanların hayvanlarla kurduğu özel mistik bir ilişkinin adı animalizmdir. Özellikle avcı kültürlerde avcıyla avı arasında büyüsel ve mistik bir ilişki kurulur. Animalizm, bu ilişki çerçevesinde ortaya çıkan bir dizi işlemlerin toplamıdır. Bunlar arasında hayvanın insana benzetilmesi, avcının öldürdüğü hayvandan özür dilemesi, kemikleriyle fala bakılması ve av öncesinde avın iyi geçmesi için düzenlenen büyü sırasında avlanacak hayvanın taklidinin yapılması gibi işlemler yer alır. Özellikle Kuzey Amerika’nın Kızılderili kültürlerinin av ritüellerinin temeli animalizme dayanır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması:

Özelliklerin gelecek kuşaklara nasıl aktarıldığı sorunu, Çek bilgin Gregory Mendel’in (1822-1884) bezelyeler üzerinde gerçekleştirdiği çalışmalarla çözümlenmiştir.

Yanıt Açıklaması:

Endüstri toplumunda yerel ve değişme eğilimi düşük kültürel örüntüler, yerini çok hızla değişen ve birbiriyle yüz yüze ilişkisi olmayan kitlelerin tükettiği kültürel örüntülerle yer değiştirmeye başladı. Bu hızlı değişme ortamında bir kültür ihtiyacı ortaya çıktı ve içinde sinemanın, müziğin, sporun, medyanın ve çeşitli tüketim eğilimlerinin üretiminin yer aldığı bir kültür endüstrisi doğdu. Kültür endüstrisinin yarattığı ve kitlelerin tüketimine açık kültüre popüler kültür diyoruz. Bir başka deyişle popüler kültür, halkın standart tüketiciler kitlesi halini aldığı, üretilip kendisine sunulan ürünleri denetleme ve belirleme olanağının bulunmadığı, içinde yaratıcı ve geliştirici olarak yer almadığı, ticarî ve endüstriyel kurumlar tarafından üretilen ve dağıtılan kültürdür. Popüler kültür, tüketim toplumundan ayrı düşünülemez.

Kültürel maddecilik, her türlü kültürel özellik ve eğilimin ardında maddî ve çevresel bazı nedenlerin yattığını savunan görüştür. Özellikle endüstrileşmiş Batı ülkelerinde etnik azınlık ve göçmen dernekleşmeleri artık, yöresel bağlar, etnik aidiyet ya da iş temelinde meydana gelmektedir. Bu gibi dernekler, üyelerine iş ya da dayanışma sağlama temelinde işlev kazandılar. İşlevleri kimi zaman sendika ya da siyasal parti gibi daha geniş birliklerin işlevleriyle örtüşebilmektedir. Bu yeni toplumsal örüntü çok kültürlülük olarak adlandırılmaktadır. Kültürel Ekoloji yaklaşımı, sosyo-kültürel sistemler ile çevreleri arasındaki ilişkiye ağırlık veren ilk yaklaşımdır. Egemen kültürle bağlantısını koparmadan ancak çeşitli önemli noktalarda ayrılarak gelişen bir kültür “alt kültür” olarak tanımlanır.

Yanıt Açıklaması:

Buzul çağının değişken ama soğuk ve kurak iklimi, günümüzden yaklaşık olarak 12 bin yıl öncesine kadar devam etmiştir. Küresel ısınmayla birlikte bütün Alp dağları sistemini kaplayan buzullar hızla çekilmiş ve buzların çekildiği yerleri ormanlar ve sulak alanlar doldurmaya başlamıştı. Bu ısınma ve nemlenmenin sonucunda bugün tarımını yaptığımız pek çok bitkinin ve evcilleştirdiğimiz hayvan türünün yabani ataları belirli bölgelerde yayıldı. İstikrarlı bitki, hayvan ve su kaynaklarının sunduğu olanakları istismar ederek yaşayan insanlar, kısa süre içinde yabani olarak tükettikleri türleri evcilleştirmeyi başardılar ve ilk besin üreticiliği, yani tarım ortaya çıktı. Evcilleştirme birbirine koşut olarak Ortadoğu’da, Afrika’da, Uzakdoğu’da, Güneydoğu Asya ve Pasifik adalarında ve Amerika’da başladı. Ancak anılan ilk tarım bölgeleri tarıma alınan temel bitki türleri bakımından farklılıklar gösterir (bkz. Tablo 6.1). Tablo 6.1 Kaynak: Mannion, 1999. Kıtalara Göre Dünyada Tarımı Yapılan Başlıca Bitki Türlerinin Evcilleştirildiği Yer: Ortadoğu; Zeytin.

Afrika; Kahve. Uzakdoğu; Ceviz. Amerika; Biber ve Mısır.

Yanıt Açıklaması:

Tarımsal üretimin ve üretimde kullanılan kaba emeğin yerine kentler, uzmanlaşmış emeği, ticaret ilişkilerini, biriken servetle birlikte çevresiyle girdiği eşitsiz ilişkiyi, yazılı kültürü, dolayısıyla daha incelmiş bir yaşam tarzını, yani ‘yüksek kültürü’ temsil eder hale geldiler. Bu yüksek kültür kendi tavrını, gelenek ve alışkanlıklarını geliştirdi. Yüksek kültür, yazıya, karmaşık dil becerilerine, pahalı ve lüks tüketime, gelişmiş ve katı protokollerin geçerli olduğu tutumlara ve incelmiş bir sanata dayanan, toplumun seçkinlerinin kültürüdür. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması:

primatların çocukluk süresi şöyledir: Şempanze: 3 ; Goril: 3+; Makak  Maymunu: 1,5; Orangutan: 2 ve İnsan: 6 yıldır. En uzun çocukluk dönemi insanınkidir. Cevap: C

Yanıt Açıklaması:

Bu kuram, sosyolojiden çok psikolojinin etkisi altın da, 1930’la rın ortalarından itibaren antropologlarla psikologlar arasında kurulan yakın ilişkilerin bir sonucu olarak Kuzey Amerika’da gelişmiştir. Kuramın öncüsü aynı zamanda Boas’ın öğrencisi olan Ruth F. Benedict'dir. 

Yanıt Açıklaması:

Dil, simgeler ve soyutlamalar, ilksel topluluk içinde topluluğun yeni üyelerine aktarılır ve kültür böylelikle inşa edilir, giderek kararlılık ve süreklilik kazanır.

Yanıt Açıklaması:

Homo cinsini oluşturan Homo habilis, H. rudolfensis, H. ergaster, H. erectus, H. neanderhlaensis, H. antecesor, H. heidelbergensis ve nihayet H. sapiens gibi türlerdir. Homo Economicus ise bir tür değil, hem siyaset hem de iktisatta sıkça kullanılan felsefi bir önermedir.

Yanıt Açıklaması:

Ticaret ortaklığı, bazı topluluklar arasında kurulan ticari kardeşliklere dayanır. Bu topluluklar karşılıklı olarak ellerindeki ürün fazlasını, yanında bazı armağanlarla birlikte kardeşlerine götürür ve karşılığında diğer topluluğun ürün fazlasını ve armağanlarını alarak dönerler. Burada değiş-tokuş edilen ürünlerin birbirine yakın değerde olmasına dikkat edilir.

Yanıt Açıklaması:

Dünya yaklaşık olarak 10 bin yıl önce Holosen devir adını verdiğimiz dönemde
büyük bir küresel ısınma yaşayarak Son Buzul Çağı’ndan çıktı. Bu büyük iklimsel
dönüşüm sonucunda dünyanın belirli yerlerinde avcı-toplayıcı yaşam tarzı terk edilerek tarıma, başka bir deyişle besin üreticiliğine geçildi. Holosen devrin başında buzulların erimesiyle birlikte ortaya çıkan buzul-sonrasının ekolojik ortamında, daha sonra evcilleştirilerek tarımı yapılan belli başlı bitkilerin yabani örnekleri dünyanın farklı yerlerinde yaygınlık kazandı.

Yanıt Açıklaması: Sömürü ve tahakkümü kadın-erkek ilişkilerindeki eşitsizlik içinde arayan ve bunun kültürel tezahürlerini araştıran feminist kuramlara göre kültürel fark esas olmakla birlikte mevcut sömürü ve tahakküm ilişkisi, neredeyse bütün kültürlerde mevcuttur. Bu bağlamda feminist kuram, eşitsizliğin kültürel tezahürlerinin toplumsal cinsiyet rollerinin kültürel inşasında araştırılması biçiminde gelişmiştir ve feminist antropoloji, bütün kültürlerde mevcut etnikmerkezcilik eğilimi gibi yine çok yaygın bir erilmerkezciliğin varlığını keşfetmiştir. Erilmerkezcilik ise, toplumun ve toplumsal zihniyetin örgütlenmesinde erkeği ve onun toplumsal rollerini merkeze alarak davranma ve tutum geliştirme eğilimi şeklinde ifade edilmektedir.

Yanıt Açıklaması:

Yanıt Açıklaması:

Prosimiyen: En erken primatlara benzeyen, küçük beyni, çıkıntılı burnu ve iri gözleriyle ilkel özelliklere sahip olan primat grubudur.

Yanıt Açıklaması:

Bahsi geçen özellikler Hawai Sistemi'ne aittir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması:

Yerleşik tarımcı yaşama geçişle birlikte tahılların (karbonhidratların) ve nişasta-şeker içeren başka tarımsal ürünlerin yoğun biçimde tüketilmeye başlamasıyla, ağız ve diş hastalıkları, özellikle diş çürüğü yoğunlaşır. Paleolitik avcı-toplayıcılarında ise diş çürüğü neredeyse yok gibidir. Örneğin üst Paleolitik dönem insanlarında çürük yalnızca %1 oranında rastlanan bir diş hastalığıydı; oysa istikrarlı biçimde yerleşik yaşama geçildikten sonra, bilhassa yoğun yabani tahıl tüketen Çayönü Neolitik insanlarında bu oran birdenbire %4’e çıkmaktadır (Özbek, 2004). Klasik çağlardan itibaren unlu ve şekerli yiyeceklerin tüketiminde neredeyse sıçrama yaşanması ve bu tür beslenmenin insan beslenmesinin temeli olması, çürük oranında da sıçramaya neden olmuştur. Bu nedenle diş çürüğüne uygarlık hastalığı adı verilmektedir.

Ancak özellikle hayvan evcilleştirmesinin ardından ekonomik değer kazanan pek çok memeli hayvanla haşır neşir hale gelen insanlar, çiçek hastalığı, grip, verem, sıtma, veba, uyku hastalığı, kızamık ve kolera gibi, hayvan hastalıklarının evrimleşmiş biçimleriyle de karşı karşıya geldiler. Gelişen yeme-içme alışkanlıkları da pek çok hastalığa kaynaklık etti. Doğrudan doğruya bakterili yumurta ve et yemekle geçen Salmonella ya da domuzların iyice pişirilmeden yenmesinden doğan Trişinoz veya Japonların çiğ balık tüketimine bağlı olarak yakalandığı Aniasakiasis gibi, hastalıklı hayvanları yemekten kaynaklanan hastalıklar olduğu gibi, hayvanların taşıdığı hastalıklara maruz kalmak sorunun temel kaynağıdır.

Yanıt Açıklaması:

Çift­yerlilikte (bilokal) erkeğin ve kadının ebeveynini yanında sırayla ikamet edilir. Doğru cevap D'dir.