Ülkemizde zorunlu hakem süreci STİK’nun 51. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, grev ve lokavtın yasak olduğu işyerlerinde ve işlerdeki uyuşmazlıklarda taraflardan birisi resmi arabulucunun hazırladığı uyuşmazlık tutanağının görevli makam tarafından kendilerine tebliğinden itibaren 6 işgünü içinde kanuni hakem müessesi olarak Yüksek Hakem Kuruluna başvurabilir. Bu süre içinde Yüksek Hakem Kuruluna başvurmazsa yetki belgesi hükümsüz olur.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Toplu pazarlık, bir taraftan işçileri temsil eden işçi örgütleri, diğer taraftan işveren veya işverenleri temsil eden işveren örgütlerinin karşılıklı olarak, iş ilişkisi bağlamında hak ve borçlarını belirlemek amacıyla bir araya gelip, toplu iş sözleşmesi imzalamaları sürecini kapsamaktadır. Doğru cevap E'dir. 

İş sözleşmesinin kanunun veya tarafların ön­gördüğü şekil koşuluna uygun olarak yapılmaması, konusunun hukuka, kamu düzenine, ahlak ve ada­ba aykırı olması ve taraflarından her ikisinin veya sadece birisinin ehliyetsiz olması ve konusunun imkânsızlığı hallerinde, iş sözleşmesi kesin geçer­sizdir. Doğru yanıt E'dir.

Kanuni grev kararı alınan bir uyuşmazlıkta veya karar verilmiş veya uygulamaya konulmuş kanuni bir grev ve lokavtın Cumhurbaşkanı’nca ertelenmesi üzerine, erteleme süresi içinde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanınca veya Bakanın seçeceği bir kişi aracılığıyla yürütülecek arabuluculuk sürecine ise “olağanüstü arabuluculuk” adı verilmektedir

Türkiye’de yürürlükte olan mevzuat hükümleri uyarınca sendika “İşçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az yedi işçi veya işverenin bir araya gelerek işkolunda faaliyete bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar” (md. 2/ğ) olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla en az 7 işçi ve ya işverenin bir araya gelmesi gerekmektedir.

Karma sistemde taraflar, toplu iş uyuşmazlığını çözümlerken iş mücadelesi yollarına (grev ve lokavta) başvurmada esas itibariyle serbesttirler.Doğru cevap B'dir.

İşyeri toplu iş sözleşmesi, tek bir işyerindeki çalışma koşullarını belirlemek üzere imzalanan toplu iş sözleşmesidir. İşletme toplu iş sözleşmesi, bir gerçek veya tüzel kişiye ya da bir kamu kurum ve kuruluşuna ait aynı işkolundaki birden çok işyerini kapsayan sözleşmedir. Grup toplu iş sözleşmesi, işçi sendikası ile
işveren sendikası arasında, birden çok üye işverene ait aynı işkolunda kurulu işyerlerini ve işletmelerini kapsayan toplu iş sözleşmesidir. Toplu iş sözleşmesi, işçileri temsil eden sendikalar, işverenler ya da işveren adına hareket eden sendikalar arasında, toplu pazarlık sonunda yapılan ve çalışma koşullarıyla ilgili olarak tarafların karşılıklı hak ve çıkarlarını düzenleyen yazılı bir sözleşmedir. Çerçeve sözleşme ise, Ekonomik ve Sosyal Konsey’de temsil edilen işçi ve işveren konfederasyonlarına üye işçi ve işveren sendikaları arasında işkolu düzeyinde yapılan sözleşmedir. Doğru cevap D'dir. 

Toplu iş sözleşmesi yetkisi için aranan işkolu barajı 2822 sayılı Kanun döneminde (tarım ve ormancılık, avcılık ve balıkçılık işkolları hariç olmak üzere) %10 iken, 6356 sayılı Kanun ile %3’e,2014 yılında 6356 sayılı Kanunda yapılan değişiklik ile %1’e düşürülmüştür.

Özelikle 1919 yılında kurulmuş olan ve 1932 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyetinin Milletler Cemiyetine üye olması ile birlikte doğrudan
üyesi olduğu ILO’nun, sendika özgürlüğü ile ilgili olarak kabul etmiş olduğu sözleşme ve tavsiye kararları ayrı bir öneme sahiptir.

İşkolu düzeyinde sendikalaşma modelinde ise, yapılan işlerin belirli gruplara ayrılması ve her bir gruba bir işkolu adının verilmesi söz konusu olmaktadır. Burada, işçiler icra ettikleri mesleklerine bakılmaksızın ve sadece işin girdiği işkolu ilkesi temel alınarak sendika kurulabilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

İşveren işçiyi işe iade kararına rağmen işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur (İş K. md. 21/f. 1). Uygulamada bu tazminata “işe iade tazminatı” veya “iş güvencesi tazminatı” denilmektedir. “Mahkeme veya özel hakem feshin geçersizliğine karar verdiğinde, işçinin işe başlatılmaması halinde ödenecek tazminat miktarını da belirler.” (İş K.
md. 21/f. 2). Tazminat miktarının tespitinde işçinin aldığı son “çıplak brüt ücret” esas alınır. Tazminat hakkı, işçinin bir aylık sürenin sonunda işveren tarafından işe başlatılmaması halinde doğar ve bu tarihten itibaren faiz de istenebilir.

3

Birçok Avrupa Birliği üyesi ülkelerden ve diğer bazı ülkelerden farklı olarak, toplu iş sözleşmesi imzalama konusunda yetkinin kimde olduğu Türkiye’de doğrudan kanun koyucu tarafından düzenlenmiş- tir. 6356 sayılı Kanuna göre, “Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması halinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”

Kuruluşların temsil faaliyetleri sadece, hukuksal boyutu ile sınırlı değildir. Onun ötesinde, sendikalar çalışma yaşamı ile ilgili oluşturulan çeşitli kurul, komisyon vb. organizasyonlarda da üyelerini çıkarlarını korumak ve geliştirmek için temsil ederler. Bu kurulların başında, toplu pazarlık sürecinin belirli aşamalarında görev yapan Yüksek Hakem Kurulu, asgari ücretin belirlendiği Asgari Ücret Tespit Komisyonu, sosyal güvenlik alanında politikaların belirlendiği Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Kurulu ve özellikle istihdam boyutunda değerlendirmelerin yapıldığı Türkiye İş Kurumu Genel Kurulu yer almaktadır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

İşverenin iş sözleşmesini feshederken, geçerli nedene dayanma
zorunluluğu belli koşullara dayandırılmıştır. Bunlar;

-  İşyerinde otuz veya fazla işçi işçi çalıştırılıyor olması,

- İşçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olması

- İşçinin en az altı aylık kıdeme sahip olması,

- İşçinin işletmenin bütününü sevk ve idare eden vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ile işten çıkarma yetkisine haiz işveren vekili durumunda olmamasıdır. 

Bu koşulların hepsinin doğru olarak verildiği tek seçenek olan A seçeneği doğru cevaptır.

Yürürlük süresi bitmeden yeni bir toplu iş sözleşmesinin yapılmasına izin verilmesine rağmen yeni sözleşmenin yürürlüğe girmesinin önceki sözleşmenin sona ermesi şartına bağlanmış olması (md. 35/4) da çok düzeyi toplu pazarlığı engellemektedir. Eş anlatımla, yapılan Anayasa değişikliğine rağmen, 6356 sayılı Kanunda yer alan hükümler nedeniyle çok düzeyli toplu pazarlık dolaylı olarak halen yasaktır.

Avrupa’da birden fazla ülkeyi kapsayan çeşitli toplu iş sözleşmeleri imzalanabilmektedir.

Görüldüğü üzere yalnızca I numaralı maddede verilen bilgi yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap II, III ve IV numaralı maddeleri içeren D seçeneğidir.

1961 Anayasası’nın kabul edilmesinin ardından 1963 yılında 274 sayılı Sendikalar Kanunu ve 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt
Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle, Türk çalışma hayatında yeni bir döneme girilmiştir.

İş sözleşmesi işçiye, yukarıda değinilen, borçları doğurduğu gibi, işverene de bazı borçlar doğurmaktadır. Bu borçların başlıcaları ise şunlardır: Ücret ödeme borcu, iş sağlığını ve güvenliğini sağlama borcu, eşit işlem yapma borcu ve özlük dosyası düzenleme borcu, araç, gereç ve malzeme sağlama borcu, çalışma belgesi verme borcu ve buluş yapan işçiye bedel ödeme borcu gibi başkaca borçları bulunmaktadır. Sadakat borcu ise, işçinin iş sözleşmesinden doğan temel borçları arasındadır. Doğru cevap E'dir. 

Sanayi Devrimi’nin ortaya çıkardığı tüm sosyal sorunlar, sayıları hızla çoğalan işçiler ve işsizler arasında, çalışma yaşamının ağır koşullarını, bir başka deyişle aynı kaderi paylaşmaktan kaynaklanan sınıf bilincini güçlendirmiş, kısa sürede sıkı bir dayanışmaya dönüştürmüştür.