Çalışma İlişkileri Tarihi Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Parasız ilköğretim hakkı ve zorunluluğu aşağıdaki hangi anayasada yer almıştır?
1982 |
1973 |
1961 |
1924 |
1921 |
1924 Anayasasında yer alanlar arasında “ekonomik ve sosyal” olarak nitelendirilebilecek tek hak, parasız ilköğretim hakkı ve zorunluluğudur.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İK'nın çıkarılmasında Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (UÇÖ) etkilerinden birisidir?
Bireysel iş ilişkileri alanında yapılan düzenlemeler. |
Daha çok sistemin amacının ulusal düzeyde tanımlanması. |
Çalışma ilişkilerinin taraflarına ulusal amaçları gerçekleştirmenin bir görev olarak verilmiş olması. |
İş mücadelelerinin ve bu bağlamda grev ve lokavtın reddi. |
İş uyuşmazlıklarının devlet aracılığıyla çözümlenmesi. |
Yasanın düzenlemelerinin, UÇÖ’nünkiler de dâhil olmak üzere, dönemin uluslararas normlarına uygun olup olmadığı tartışmalıdır. Değerlendirme bireysel iş ilişkileri açısından yapıldığında, İK’nun “...en azından ferdi iş ilişkileri sahasında, zamanının milletlerarası normlarıyla uyum içinde bulunan ve takdire değer bir liberalizm öngörmüş olduğunu müşahade etmek ilginçtir” (Elbir, 1988: 15). Ancak, yasa, bireysel iş ilişkileri alanında UÇÖ’nün temel ilkelerine uygun düzenlemeler yapmakla birlikte, bunun bazı istisnaları bulunmaktadır. Bu doğrultuda doğru cevap A seçeneğidir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İş Kanunu’nun çıkarılmasında etkili olan faktörler arasında yer almaz?
Sosyal Faktörler |
Örgütsel Faktörler |
İktisadi Faktörler |
Dışsal Faktörler |
Siyasal Faktörler |
İş Kanunu’nun çıkarılmasında etkili olan faktörler arasında örgütsel faktörler bulunmamaktadır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi çalışma ilişkilerinde devletin üstlendiği rollerden birisi değildir?
Devlet; çıkardığı yasalar, tüzükler, yönetmelikler çerçevesinde, sistemin temel kurallarını oluşturur. |
Çalışma ilişkilerinde işçi ve işveren tarafları açısından, uyulması zorunlu minimum standartlar koyar. |
İşçi ve işveren örgütlerinin yapılanmasında benimsenecek yaklaşımı hukuki olarak belirler. |
İşveren olma niteliğiyle kendi mülkiyetindeki iktisadi kuruluşlarda işçi statüsünde bulunan kişiler istihdam eder. |
Uyguladığı iktisat politikaları aracılığıyla çalışma ilişkileri sistemini dolaylı olarak etkiler. |
Devlet; çıkardığı yasalar, tüzükler, yönetmelikler çerçevesinde, sistemin temel kurallarını oluşturur. Devlet bu araçlarla çalışma ilişkilerinin hukuksal çerçevesini çizerken, böylece tarafların sistemde oynayacağı rolleri de belirlemiş olmaktadır. Devlet, çalışma ilişkilerini kuşatan hukuksal çerçeveyi belirlerken, çalışma ilişkilerinin işçi ve işveren tarafları açısından, uyulması zorunlu minimum (en az) standartlar da koyar. Devlet, kamu görevlerinin yürütülebilmesi için istihdam ettiği memur, müstahdem ya da işçi statüsündeki insanlar yanında, dolaysız bir biçimde bir işveren olma niteliğiyle kendi mülkiyetindeki iktisadi kuruluşlarda da ağırlıklı olarak işçi statüsünde bulunan kişiler istihdam eder. Devletin iktisadi ve toplumsal hayata ilişkin kararları, izlemiş olduğu politikalar, çalışma ilişkileri sistemini dolaylı olarak da olsa etkiler.
5.Soru
Mecelle'de çalışma ilişkileri ve buna bağlı olarak iş akdi hangi akit formu altında düzenlenmiştir.
Hizmet akdi |
Kira akdi |
Eser akdi |
Vekalet akdi |
Kefalet akdi |
Mecelle’nin çalışma ilişkileri alanına yönelik maddeleri, eserin “kira sözleşmeleri”ne (icarat) ayrılmış olan ikinci kitabında yer almaktadır. “Roma Hukukunda olduğu gibi Mecelle’de de insan çalışması, kira akdi içinde düzenlenmiş”ti (Çelik, 1985: 8). Bu düzenlemelere göre, Mecelle konusu itibariyle eşya ve insan kirası arasında bir ayrım yapmamaktadır. Mecelle’nin 413. maddesine göre işçi (ecir), “nefsini kiraya veren kimse” olarak tanımlanmaktadır.
6.Soru
Devletin asgari ücrete ilişkin düzenlemelerde bulunması çalışma ilişkilerinde devletin hangi rolüne örnek oluşturur?
İktisadi ve sosyal alanlara ilişkin aldığı kararlarla çalışma ilişkileri sistemini dolaylı olarak etkileme |
Çalışma ilişkilerinin hukuksal çerçevesini belirleme |
Devlete ait kuruluşlarda istihdam ettiği kişilerin işvereni olma |
Taraf olduğu uluslararası düzenlemelere uyum sağlama |
Çalışma ilişkilerinin işçi ve işveren tarafları açısından, uyulması zorunlu minimum standartları belirleme |
Devlet, çalışma ilişkilerini kuşatan hukuksal çerçeveyi belirlerken, çalışma ilişkilerinin işçi ve işveren tarafları açısından, uyulması zorunlu minimum (en az) standartlar da koyar. Örneğin, asgari ücrete, minimum çalışma yaşına, çalışma sürelerine ilişkin düzenlemeler yapar. Doğru yanıt E'dir.
7.Soru
Osmanlı döneminde çalışan ücretleri açısından değerlendirildiğinde, I.Dünya savaşının olumsuz etkilerinden önce hangi meslek grubunun gelir düzeyi ve refahı fazla olarak tespit edilmiştir?
Madenci |
Irgat |
Asker |
Derici |
Ayakkabıcı |
1. Dünya Savaşı'nın etkilerinden önce devlet memurlarının gelir seviyeleri çoğu meslek grubunun gelirinden fazla olduğu tespit edilmiştir.
8.Soru
I. Ücretliler
II. İşverenler
III. Kendi hesabına çalışanlar
IV. Ücretsiz aile çalışanları
V. Gönüllüler
Yukarıdakilerden hangileri, günümüzün endüstrileşmiş toplumları itibariyle işgücü statü açısından değerlendirildiğinde, karşımıza dört ana kategoridendir?
I, II, III ve V |
II, III, IV ve V |
I, III, IV ve V |
I, II, III ve IV |
I, II, IV ve V |
Günümüzün endüstrileşmiş toplumları itibariyle işgücü statü açısından değerlendirildiğinde, karşımıza dört ana kategori çıkmaktadır (Ekin, 1976: 27-32): a. Ücretliler (işçiler), b. İşverenler, c. Kendi hesabına (bağımsız) çalışanlar, d. Ücretsiz aile işçileri.
9.Soru
Savaş koşullarında çıkarılan Milli Korunma Kanunu kaç yılında yürürlüğe girmiştir?
1915 |
1923 |
1926 |
1940 |
1946 |
Savaş koşullarında çıkarılan 1940 tarihli Milli Korunma Kanunu (MKK), İK’nun ve diğer bazı yasaların belirli hükümleri yanında, kadın ve çocuk işçilere ilişkin koruyucu bazı düzenlemeleri de askıya almış ve
bu durum kadın ve çocuk istihdamını işverenler açısından daha kârlı hale getirerek, daha geniş ölçüde çalıştırılmaları üzerinde etken olmuştur.
10.Soru
1683 sayılı Askeri ve Mülki Tekaut Kanunu ile çeşitli özel emeklilik sandıkları yasaları aşağıdakilerden hangisi ile yürürlükten kaldırılmıştır?
1936 tarihli İş Kanunu |
1938 tarihli Cemiyetler Kanunu |
1940 tarihli Milli Korunma Kanunu |
1946 tarihli Cemiyetler Kanunu değişikliği |
1949 tarihli T.C. Emekli Sandığı Kanunu |
1949 tarihli T.C. Emekli Sandığı Kanunu
11.Soru
Aşağıdakileren hangisi Osmanlı Döneminde bağımlı çalışanları nitelemek için en yaygın ve sık kullanılan kavramdır.
İşçi |
Amele |
Irgat |
Rençber |
Hizmetli |
İmparatorluk’ta bağımlı çalışanlar için en çok kullanılan terim “amele” idi. Örneğin 1894-1895 Genel İstatistik Sayımı’nda bu kavram kullanılmaktaydı (Karpat, 1985: 218). Kavram, “19. yüzyılın ikinci yarısına kadar, daha çok inşaat, tarım, madencilik alanlarında yoğunlaşmış olan işgücü” için, “daha sonraki dönemlerde de, daha çok ağır işlerde çalışan vasıfsız işçileri adlandırmakta kullanılmıştır” (Sendikacılık Ansiklopedisi, 1. Cilt, “Amele” maddesi, 1996: 38). İşçiler tarafından kurulan birçok örgütün isimlerinde de, amele sözcüğü, kullanılmaktadır. Örneğin, “Amele-i Osmani Cemiyeti” gibi... “Amele” sözcüğü toplumsal olarak “küçültücü” bir anlam da içeriyordu. Öyle ki, 1923 yılında İzmir’de toplanan İktisat Kongresinde, işçi grubunun taleplerini gösteren “İktisat Esasları”nın birinci maddesi, “Amele namiyle hitap edilmekte olan kadın ve erkek erbab-ı say ve amele bundan böyle işçi denilmesi” şeklindedir
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, 1908 İşçi Hareketleri içinde yer alan 1908 grevlerine verilen isimdir?
İlân-ı Hürriyet |
Fabrika-i Hümayûn |
İcare-i Adem |
Takrir-i Sükûn |
Menfaat Grevi |
1872-1908 tarihleri arasında saptanabilen 23 greve karşılık, 1908 sonrasında bir grev patlaması yaşanmıştır. Bu grevler, İkinci Meşrutiyet’in ilânını takip ettiği için “İlân-ı Hürriyet” grevleri olarak anılmaktadır.
Fabrika-i Hümayûn, Devlet (İmparatorluk) Fabrikası anlamına gelmektedir. İcare-i Adem, köle-efendi ilişkisi mantığında insan kirası anlamındadır. Takrir-i Sükûn, toplam 4 yıl boyunca yürürlükte kalan 4 Mart 1925 tarihli ve 578 sayı ile çıkan kanunun ismidir. Menfaat Grevi ise çalışma ekonomisinde bir terim olup, toplu pazarlık sırasında uyuşmazlık çıkması durumunda başvurulabilen greve karşılık gelmektedir.
13.Soru
Türkiye’de Türk Vatandaşlarına Tahsis Edilen Sanat ve Hizmetler Hakkında Kanun kaç yılında çıkmıştır?
1923 |
1932 |
1937 |
1943 |
1947 |
Türkiye’de Türk Vatandaşlarına Tahsis Edilen Sanat ve Hizmetler Hakkında Kanun 1932 yılında çıkmıştır.
14.Soru
Ereğli Kömür Havzasında bir zorunlu çalıştırma düzeni aşağıdakilerden hangisi ile oluşturulmuştur?
Milli Korunma Kanunu |
İş Kanunu |
Cemiyetler Kanunu |
Grev ve lokavt konusundaki düzenlemeler |
Sosyal güvenlik haklarındaki düzenlemeler. |
1940 tarihli Milli Korunma Kanunu uyarınca yapılan uygulamalarla, özellikle kadın ve çocuk işgücü üzerindeki sosyal koruma zayıflatıldı ve Ereğli Kömür Havzası’nda bir zorunlu çalıştırma düzeni kuruldu. Doğru cevap A seçeneğidir.
15.Soru
1924 tarihli Hafta Tatili Kanunu ile ilgili ifadelerden hangisi yanlıştır?
Yasanın 1. maddesine göre, “fabrika, imalâthane, tezgâh, dükkân, mağaza, yazıhane, ticarethane, sınai ve ticari tüm kuruluşların haftada bir gün çalışmamaları zorunlu” kılınmaktadır. |
Yasaya göre resmi dairelerle genel, özel, ticari ve sınai herhangi bir kuruluşta hizmetli ve işçilerin haftada altı günden fazla çalıştırılmaları yasaklanmaktadır. |
Yasaya göre hafta tatili 24 saatten az olmamak üzere ve cuma günleri uygulanacaktır. |
Yasada, hafta tatili ücretli olarak belirlenmiştir. |
Yasa, tüm Türkiye açısından geçerli olmakla birlikte yerleşim birimlerinin nüfusu açısından bir sınırlamaya tabi tutulmuş ve 10.000 ve daha fazla nüfuslu yerleşim birimleri açısından geçerli hâle getirilmiştir. |
Yasada, hafta tatili ücretli olarak belirlenmiştir.
16.Soru
Osmanlı döneminde, 1729 yılında III.Ahmet tarafından çalışanların düzeni ve görevlerini esas alan ferman yayınlanmıştır. Bu fermanda çalışanlar için ilk kez kullanılan terim seçeneklerden hangisidir?
Amele |
Irgat |
İşçi |
Emekçi |
Rençber |
Sanayinin gelişmemiş olmasından, savaş gibi dış etkenlerden ve çalışanların kısmi zamanlı olarak çalışmasından dolayı işçi kavramının henüz tam olarak bahsedilmediği bir dönemde fermanda ilk kez işçi terimi kullanılarak, işçilerin nizam ve vazifeleri açıklanmıştır.
17.Soru
I. 1963 Sendikalar Kanunu
II. 1936 İş Kanunu
III. 1962 İşveren Sendikaları Federasyonunun Kuruluşu
Yukarıda verilenlerden hangileri, Türkiye'de çalışma ilişkileri tarihinin önemli olgularındandır?
Yalnız I |
I ve II |
Yalnız II |
II ve III |
I,II ve III |
Türkiye çalışma ilişkileri tarihinin önemli olgularına 1936 tarihli İş Kanunu, 1963 tarihli Sendikalar Kanunu örnek olarak gösterilebilir. Gene, 1952 yılında Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun, 1962 yılında Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun kuruluşu da, Türkiye çalışma ilişkilerinin geçmiş denilen zaman diliminde kalan önemli olguları arasındadır.
18.Soru
1914 yılı itibariyle, Osmanlı'da yabancı sermaye aşağıdaki sektörlerden hangisinde en yüksek paya sahipti?
Madencilik |
Tekstil |
Ticaret |
Demiryolları |
Bankacılık |
1914 yılı itibariyle, yabancı sermayenin %63.1’i demiryolları, %12.0’si bankacılık alanındaydı. Sanayinin payı %5.3, ticaretin payı ise %5.8’di.
19.Soru
I. Sendikal örgütlenme yapısı II. İşçiyi bireysel iş ilişkileri alanında koruma III. Sistemin amacının ulusal düzeyde tanımlanması Yukarıdaki maddelerden hangileriyle ilgili hükümler hem Türk İş Kanunu hem de İtalyan İş Şartı'nda benzerlik göstermektedir?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
Genel çizgileriyle, iki düzenlemenin temel ruhları arasında bir yakınlık olduğu gözlenmektedir. Temel benzerlikler, daha çok sistemin amacının ulusal düzeyde tanımlanması, çalışma ilişkilerinin taraflarına ulusal amaçları gerçekleştirmenin ve bunu bozacak davranışlardan kaçınmanın bir amaç ve görev olarak verilmiş olması gibi konularda görülmektedir. İş Şartı’nda, Türkiye’de olduğu gibi, işçiyi özellikle bireysel iş ilişkileri alanında koruyucu çeşitli hükümler mevcuttur.
İtalyan mevzuatıyla İK arasında farklılıklar da söz konusudur. Ciddi bir farklılık, işçi ve işverenler açısından sendikal örgütlenme itibariyle ortaya çıkmaktadır. İtalya’da, belli sınırlamalar altında, devlet kontrolünde bir sendikal örgütlenme söz konusudur. Türkiye’de sendikal örgütlenmenin sağlanmamış olması, İtalya’dakine benzer korporatif bir yapıdan en önemli farklılık olarak ortaya çıkmaktadır.
20.Soru
Ereğli Kömür Havzasında uygulanan iş mükellefiyeti'ne hangi yıl son verilmiştir?
1945 |
1946 |
1947 |
1948 |
1949 |
1947
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ