Bebeğin dünyaya gelişi ile dış dünyayı anlamlandırma çabası başlar. Bu çaba bebeğin duyu organları ve içsel zihin süreçleri olarak tanımlayabileceğimiz biliş ile yürütülür. Bilişin içeriği dikkat, algı, bellek, okuma-yazma, problem çözmeden oluşmaktadır (Bayhan ve Artan, 2007).

Callier- Azusa Ölçegi- G Baskısı: 1972 yılında güncellenmiş olan Callier- AzusaG kapsamlı bir gelişimsel ölçektir. Bu ölçek özellikle hem görme hem de işitme engeline sahip olan ya da ağır ve çoklu yetersizliğe sahip çocuklar için geliştirilmiştir.

Carolina Müfredatı: 2007 yılında güncellenmiş olan Özel Gereksinimli Bebekler ve Küçük Çocuklar İçin Carolina Müfredatı, gelişimsel bir değerlendirmeyi içeren kapsamlı bir müfredattır.

İletişim Matrisi: 2004 yılında güncellenmiş olan İletişim Matrisi, gelişimin erken basamaklarında bulunan bireylerin ifade edici dil becerilerini değerlendirmek için tasarlanmıştır. Sembolik öncesi ve alternatif iletişim gibi her türlü iletişim şekliyle uyumlu olan bu araç hem işitme hem de görme engeli olan çocuklar için çok uygundur.

Hawaii Erken Öğrenme Profili: Doğumdan 3 yaşa kadar ve 3-6 yaş arası olmak üzere iki versiyonu bulunan Hawaii Erken Öğrenme Profili kapsamlı bir gelişimsel temelli değerlendirme sağlamaktadır.

INSITE Gelişimsel Kontrol Listesi: 0- 2 yaş ile 0- 6 yaş aralığındaki çocuklar için iki farklı versiyonu bulunan INSITE; kaba motor, ince motor, sosyal, duygusal, kişisel gelişim ve biliş, iletişim, görme, işitme ve dokunma gelişimini içeren kapsamlı bir gelişim ölçeğidir.  

Değerlendirme sürecinde kullanılan yaklaşımlar genel olarak ikiye ayrılmaktadır, bunlar; norma dayalı sistemin kullanıldığı geleneksel yaklaşım ve daha güncel bir yaklaşım olan ölçüt temelli yaklaşımdır.Ölçüte dayalı/ ölçüt temelli yaklaşım öğrencinin başarı ve kazanımlarını çocuğun yapabildikleri ve yapamadıklarını temel alarak ölçmektedir.Ölçüt bağımlı testler farklı alanlara yönelik olabilmektedir. Bunlardan bazıları; gelişimsel beceriler (Erken Yıllar) için Dale’s Gelişimsel Rehberi,  Portage Erken Eğitim Programı; dil becerileri için RL Ölçeği – Broch ve League, Aktif İletişim Tekniği (Active Communication Technique – ACT) – Helen Bradley, Derbshire; sosyal ve günlük yaşam becerileri için Bağımsızlığa Adım (Steps to Independence) – Best, ve Bağımsızlığa Giden Yol (Pathways to Inde- pendence) – Jeffrey ve McConkey olarak sıralanabilir.Norma dayalı değerlendirme yaklaşımında ise, standardize edilmiş testlerden elde edilen sonuçlar, ortalama standart puan ile olan sapma belirlenip referans grup ile karşılaştırılarak yorumlanır. Psikometrik testler, eğitim psikologları tarafından kullanılan zekâ testleri (örneğin WISC-dil ve zekâ testi), okuma testi- Neale, Spar, Salford ve Mc Millan, heceleme testi – Vernon ve dil testi – Aston ve Reynel norma dayalı testlere örnek verilebilir. WISC-dil ve zeka testi de norma dayalı testler arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır. 

Ülkemizde Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde çoklu engellilik “birden fazla alanda yetersizlik” olarak ifade edilmiş ve “Birden fazla alanda görülen yetersizlik nedeniyle özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan birey” olarak tanımlanmıştır. 

Çok engelli bireyler konuşmayı anlamlı bir şekilde kullanmada sınırlılıklar gösterebilirler. Bu sınırlılığı aşmak için de çok engelli bireyler göz hareketleri, dokunma, yüz ifadeleri, mimikler, bilgisayar ya da konuşmayı destekleyici cihazlar kullanabilmektedirler. Doğru cevap C'dir. 

Yeni geliştirilen sağlık bakım modeli üç ana bileşeni kapsamaktadır. Bunlar; sağlığı geliştirmek ve iyilik halini artırmak, temel sağlık bakım koordinasyonunu sağlamak ve aile/bakım personeline sağlık ve bakım eğitimi sunmaktır. Dünyada gelişmiş ülkelerde değişen güncel sağlık bakım anlayışı ile yetersizliği olan bireylere yönelik standartlar oluşturma fikri oturmuş durumdadır. Bu fikir ve yeni modelin temelini aile-bakım personeli eğitimi oluşturmaktadır. Doğru yanıt C’ dir.

Çoklu yetersizliği olan bireylerin daha iyi görebilmelerine ilişkin bakım personelinin bazı stratejileri işe yarayabilir. Bu stratejiler; ürkütmeden bireye en doğru biçimde yaklaşma, bir oda içerisinde en uygun pozisyonu belirleme (örneğin arkalarına ışığı alarak oturma), yapılan eyleme özgü ışıklandırma gibi uygun ışıklandırma türünü kullanma, daha yorgun ve iyi görmenin daha az olduğu zaman dilimlerinde aktivitelerden kaçınma ve bağımsızlığı destekleyici dekoratif düzenlemeler yapma (örneğin merdiven ve koridorlarda yere yakın ilave ışık kaynağı yerleştirme) olarak sıralanabilir.

Birden fazla yetersizlikten etkilenen çoklu engelliler daha önce anlatılan gelişim alanlarında olduğu gibi bilişsel gelişimde de akranlarından daha düşük performans sergilemektedirler. Çok engelli bireylerin zeka puanlarının (IQ) genellikle 25-40 puan, ağır düzeyde çok engelli bireylerin zeka puanlarının ise 0-25 aralığında olduğu belirtilmektedir (Downing ve Peckham-Hardin, 2006).

Şıklarda verilenlerin tamamı çoklu yetersizliği olan bireylerde beslenme bozukluğu sonucu ortaya çıkar

Çoklu engelliler yaşadıkları sınırlı dil gelişimi yüzünden kendileri de alternatif iletişim yolları geliştirebilirler. İfade edebildikleri birkaç sesi ya da kelimeyi farklı tonlarda söyleyerek farklı ihtiyaçlarını aktarmaya çalışırlar. Ayrıca el kol hareketleri, jest ve mimikleri ve işaretleri ile çevresine birçok mesaj verebilirler. Doğru yanıt D’ dir.

Yutma güçlüğünü yansıtan belirtiler arasında hızlı beslenme acil olmayan bir durumdur. Doğru cevap D'dir.

Değerlendirme sürecine başlamadan önce çocuğun gittiği okullar hakkında bilgi sahibi olunmasına gerek yoktur. Doğru cevap  E’dir.

Çoklu yetersizliği olan bireyler gelişimin temel alanları olan motor, dil-iletişim, sosyal-duygusal, zihinsel ve uyumsal alanlarda sorun yaşamaktadırlar.

Uyku; büyüme, gelişim, bellek, fiziksel ve psiko-sosyal iyilik hali için insanın temel gereksinimlerinden biridir.

Koruma aşamasında; bakım personeli epilepsi nöbeti sırasında düşme riskine karşı koruyucu tedbirler alır. Örneğin çevresel düzenlemelere dikkat edilir. Merdiven basamak sayısının az olması, basamak yüksekliğini azaltma, rampa eğiminin evrensel normlara uygun olması (% 5), mobilyaların köşelerinin sivri olmaması ve kaplanması, zeminin yumuşak malzeme ile döşenmesi gibi mimarı düzenlemeler yapılarak nöbet sırasında olası düşme riskinin sonuçları hafifletilir. Çoklu yetersizliği olan serebral palsili bireyler esneklik, kas kuvveti, solunum işlevleri, kaba motor beceriler ve yürüyüş gelişimi için su içi aktivitelerden yararlanmaktadırlar. Havuz ortamında epilepsi krizi geçirebilecek bu bireyler için koruma amacıyla birebir çalışma, başın su üzerinde pozisyonlanması, sığ suda çalışma ve yakın olma gibi koruma önlemleri alınır.

Ortez, ayakta durma sehpası ve yürüteç gibi araç gereçler hareket ve poster sorunlarında kullanılan araç gereçlerdir. Doğru cevap A'dır. 

Olası faktörler arasında kas-iskelet sistemini veya diğer sistemleri (boşaltım, sindirim) ilgilendiren ağrı, çevresel faktörler (bakım personelinin değişmesi, kurum bakımı altında olup oda arkadaşının değişmesi vb.), sindirim sorunları, uyuma pozisyonu, duygu durum değişiklikleri ve kronik sorunlarına yönelik reçete edilen ilaçlarda (epilepsi, antipsikotik ilaçlar vb.) bazı değişiklikler sıralanabilir. Doğru cevap D'dir.

Çok engelli bireylerin zeka puanları genellikle 25-40 puan aralığındadır. Doğru cevap B şıkkıdır.