Genel Dilbilim 2 Final 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki tümcelerin hangisinde derecelendirilebilen karşıtanlamlı sözcük ikilisi vardır?
Bir kentin kültürü yükselirken kaldırımı alçalır. |
Zengin, yoksul fark etmez, önemli olan iyi insan olmak. |
Amir, memura arkadaş gibi davranmalı mı? |
Evli olmasına rağmen bekar olduğunu söyledi. |
Ölü ya da diri, onu bana getirin. |
Derecelendirilebilen karşıtanlamlıları bütünleyici karşıtanamlılardan ayırmak üzere başvurulabilecek bir dilsel test aracı, sıfatlarda üstünlük derecesini imleyen daha veya en üstünlük derecesini imleyen en belirteçlerinin kullanılabilip kullanılamamasıdır. B seçeneğindeki zengin-yoksul çifti daha zengin, en zengin/daha yoksul, en yoksul gibi daha ve en belirteçleri ile kullanılabilir. Doğru yanıt B’dir.
2.Soru
İletinin ele alınma yollarına baktığımızda bunları beş ana başlık altında toplamak mümkündür: Anlatı, alıntılama, yansıtma, yeniden dile getirme ve özetleme. Tanımı “Bağımsız konuşma ve düşünce aktarımı yapıldığında” olarak verilen iletinin sunuş biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Anlatı |
Yansıtma |
Alıntılama |
Özetleme |
Yeniden dile getirme |
- Anlatı (Gerçekleşmiş bir dizi eylemin zaman sırası içinde aktarımı yapıldığında)
- Alıntılama (Bağımsız konuşma ve düşünce aktarımı yapıldığında)
- Yansıtma (Bağımsız dolaysız konuşma ve düşünce aktarımı yapıldığında)
- Yeniden dile getirme (Dolaylı ya da bağımsız dolaylı konuşma ve düşünce aktarımı yapıldığında)
- Özetleme (Sözeylem anlatı aktarımı ve “düşünce eylem” anlatı aktarımı yapıldığında)
3.Soru
Dil aktarımlarının ses, ileti, işaret ve tutum olmak üzere dört boyutu vardır. Ses (Aktarılan ifadenin kaynağı olarak kim ya da ne gösterilmektedir?) •İleti (Özgün içeriğin metin alıcısına hangi aktarım yoluyla sunulduğudur.) •İşaret (Anlatıcının bir dilsel aktarım yaptığını gösterme şeklidir.) •Tutum (İleti ya da özgün konuşmacıya ilişkin olarak metin üreticisinin-aktarımı yapanın yaptığı yorumlardır.) Birine gönderim yapılacağı belirlendikten sonra ilk soru: Bunun kimin sesi olduğudur. Olası sesler beş ana grup altında toplanır. Bu doğrultuda, “Önce ışığı gördü. Ardından patlama sesini duydu. O an, aklımdan geçen ne varsa hepsini söylemeye başladım.” örneğinde verilmek istenen “metindeki ses” aşağıdakilerden hangisidir?
Topluluk |
Anlatıcı Sesi |
Belirli diğerleri |
Belirsiz diğerleri |
Belirlenemez özellikteki diğerleri |
4.Soru
“Gece yan apartmandan gelen çocuk çığlıklarıyla uyandım. Hemen üstüme bir şey giyip sokağa fırladım. Apartmanın ikinci katından koyu bir duman ve alevler yükseliyordu. Sokakta meraklı bir kalabalık toplanmıştı. İtfaiye, dedim. Birazdan gelir, dediler. Çığlıklar kulaklarımı parçalıyordu. Neredeyse 20 dakika geçmişti. Herkes öylece yangını izliyordu. Yaşanan şey dayanılacak gibi değildi. İtfaiye bir türlü gelmedi. Daha fazla dayanamayıp alevler içindeki eve girdim. İki çocuğu da dışarı çıkardım.” Bu hikaye ile aşağıdaki anlatılardan hangisi verilmiştir?
Düşünce Aktarımı |
Dil Aktarımının Boyutları |
Kişisel Deneyim Anlatıları |
Anlatı Metinleri ve Dil Aktarımları |
Dil Aktarımları Sınıflaması Konuşma Aktarımı |
Kişisel Deneyim Anlatıları: Bir kişisel deneyim anlatısı, değerlendirici işleviyle konuşucunun biyografisinin gözlenmesini sağlayan ve gerçek olaylarla uyumlu bir sıra içerecek biçimde sıralanan bir dizi olayın kaydıdır. Düşünce Aktarımı (sayfa 214), Dil Aktarımının Boyutları (sayfa 215), Anlatı Metinleri ve Dil Aktarımları (sayfa 212), Dil Aktarımları Sınıflaması Konuşma Aktarımı (sayfa 212)
5.Soru
Aşağıdaki sözcük gruplarından hangisi iki ayrı sözcüğün tek bir anlam yansıtmasına örnek verilemez?
Ak-beyaz |
Yaşlı-ihtiyar |
Yürek-kalp |
Kara-siyah |
At-tay |
Sözcüklerin birçok anlamı olabilir. Bazı sözcükler de farklı şekilde ifade edilse de aynı anlamı içerebilir. Seçeneklerdeki sözcük gruplarına baktığımızda A, B, C, D seçeneklerindeki sözcükler aynı anlamı taşımaktadır. E seçeneğindeki “tay” sözcüğü “at”ın yavrusu olduğundan farklı anlamları vardır.
6.Soru
“Metinlerde olay aktarımının yanı sıra konuşma ve düşüncenin sunumu sırasında ortaya çıkan dilsel düzenlemelerin tümünü gösterir. “ açıklaması aşağıdakilerden hangisine aittir?
Dil aktarımları |
Anlatısal güvenilirlik |
Anlatısal nesnellik stratejisi |
Anlatısal nedensellik stratejisi |
Anlatısal değerlilik taşıyan olay |
Dil aktarımları, iletişimde olaylar ile konuşma ve düşüncelerin aktarılması sırasında ortaya çıkan dilsel düzenlemeleri gösterir. Anlatısal güvenilirlik, anlatı öyküsünde yer alan olayların metin alıcısı tarafından ne ölçüde “gerçekten olmuş olaylar” olarak kabuledilebildiği ile ilgilidir. Anlatısal nesnellik stratejisi, anlatıcının, anlattığı olayların gerçekte de bu biçimde olduğunu iddia edebilmek amacıyla anlatısında, tercihen kendi duyduğu, gördüğü olaylara dayanarak olay aktarımı yapmasıdır. Anlatısal nedensellik stratejisi, anlatıcının, en yüksek anlatısal değerlilik taşıyan olaya, hangi nedenle bu niteliği yüklediğini olayın ortaya çıkış koşullarını sunarak açıklamasıdır. En yüksek anlatısal değerlilik taşıyan olay, anlatıcının en çok önemsediği ve anlatısında metin alıcısı üzerinde en yüksek etkiyi yaratmak üzere öne çıkardığı olaydır.
7.Soru
Metnin kullanıldığı belli bir durumda, o duruma özgü
iletişimsel amaçlara hizmet etmesi olarak ifade edilen
kullanıcı merkezli metinsellik ölçütü aşağıdakilerden
hangisidir?
Metinlerarası ilişki |
Kabuledilebilirlik |
Bilgisellik |
Amaçlılık |
Durumsallık |
Durumsallık, metnin kullanıldığı belli bir
durumda, o duruma özgü iletişimsel amaçlara hizmet
etmesidir.
8.Soru
İletinin sunuluş biçimleri düşünüldüğünde, dolaylı ya da bağımsız dolaylı konuşma ve düşünce aktarımı yapıldığında hangi sunuluş biçiminin kullanıldığı söylenebilir?
Anlatı |
Alıntılama |
Yansıtma |
Yeniden dile getirme |
Özetleme |
İletinin sunuluş biçimleri şunlardır:
- Anlatı (Gerçekleşmiş bir dizi eylemin zaman sırası içinde aktarımı yapıldığında)
- Alıntılama (Bağımsız konuşma ve düşünce
aktarımı yapıldığında)
- Yansıtma (Bağımsız dolaysız konuşma ve
düşünce aktarımı yapıldığında)
- Yeniden dile getirme (Dolaylı ya da bağımsız dolaylı konuşma ve düşünce aktarımı yapıldığında)
- Özetleme (Sözeylem anlatı aktarımı ve “düşünce eylem” anlatı aktarımı yapıldığında).
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi düşünce aktarımı biçimlerinden değildir?
Anlatı |
Düşünce eylem |
Bağımsız düşünce |
Bağımsız dolaysız |
Dolaylı konuşma |
Düşünce aktarımında ana eylem “düşünmek” eylemidir. Ancak, düşünmek eyleminin yanında bu eylemin anlamını içinde bulunduran merak etmek, sormak, aklından geçirmek, içinden geçirmek gibi
eylemlerde kullanılabilir. Düşünce Aktarımı Biçimleri:
Anlatı, “Düşünce eylem” anlatı aktarımı, Dolaylı düşünce
aktarımı, Bağımsız dolaylı düşünce aktarımı, Bağımsız
düşünce aktarımı, Bağımsız dolaysız düşünce aktarımı.
10.Soru
Metnin alıcısı için yeni bilgi içermesi koşuluna işaret
eden kullanıcı merkezli metinsellik ölçütü aşağıdakilerden
hangisidir?
Durumsallık |
Kabuledilebilirlik |
Bilgisellik |
Amaçlılık |
Metinlerarası ilişki |
Bilgisellik, metnin alıcısı için yeni bilgi içermesi
koşuluna işaret eder.
11.Soru
“İstanbul’un eski semtleri olan Beyoğlu, Sirkeci, Eminönü
ve Beyazıt’ta taş ve ara sokaklarda ahşap binalar,
birbirlerini kesen dar sokak ve caddeler yer almaktadır.
Bakırköy, Caddebostan, Etiler, Nişantaşı, Levent gibi yeni
semtlerde çoğu kez doğrusal uzanış gösteren ve
birbirlerini dik olarak kesen cadde ve sokaklar vardır.
Ataköy, Bahçeşehir gibi planlı olarak kurulan semtlerde
daha düzenli caddeler yer almakta, çok katlı binalar
yapılmaktadır”.
Yukarıdaki metin ne tür bir söylem içermektedir?
Anlatısal söylem |
Açıklayıcı söylem |
Betimleyici söylem |
Savlayıcı söylem |
Öğretici, bilgilendirici söylem |
Betimleyici söylem özellikleri içeren metinler
durağan, zamansal tempo taşımayan durumsal görünümler
sunar. Betimleyici söylem özellikleri içeren metinler,
izlenimsel betimleme ya da teknik betimleme metinlerinde
olduğu gibi öznel ya da nesnel görüş açısı kuran
metinlerdir. Aşağıda yer alan her iki örnek de betimlemeli
söylem özellikleri içermektedir. İlk metinde öznel görüş
açısı vardır ve bu metin bir izlenimsel betimleme örneği
sunmaktadır. İkinci metinse nesnel görüş açısı içerir ve
teknik betimlemenin bir örneğini oluşturur.
12.Soru
Belli bir bağlam içinde, belli bir zamanda bir konuşucu tarafından dinleyiciye belli bir yerde söylenen sözcük, nida, onaylama sesleri veya bir ifadeye ne ad verilir?
Önerme |
Edim |
Edinç |
Sözce |
Tümce |
Belli bir bağlam içinde, belli bir zamanda bir konuşucu tarafından dinleyiciye belli bir yerde söylenen sözcük, nida, onaylama sesleri veya bir ifadeye sözce denir. Bir sözce, bir tümce olabildiği gibi “Evet”, “olabilir”, “ya”, “öyle mi?”, vs. gibi tek ya da birkaç sözcük ya da bir nidadan ibaret olabilir.
13.Soru
Tanıtsallık, konuşucunun aktardığı bilginin bilgi kaynağının kim ya da ne olduğunu gösteren dilbilgisel araçtır. Tanıtsal yapıları içeren ifadelerin, diğer ifadelerden ayrılması tanıt türlerinin tanımlanmasını gerektirir. Çünkü tanıtsal yapı içeren her ifadenin bir tanıt türü vardır. Dolaylı tanıt; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, bilgi kaynağının anlatıcı olmadığını ancak anlatıcının bu bilgiyi birinden öğrendiğini gösterir. Dolaylı tanıtlar şu farklı alt türlerde olabilir: Aktarım ve çıkarım. “Ali memlekete dönmüş. Ayşe söyledi.” örneği aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir?
Akla vurma |
Folklorik tanıt |
Eşsüremli çıkarım |
Artsüremli çıkarım |
İkinci-elden edinilen tanıt |
Akla vurma; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının aktardığı bilgiyi önsezi, mantık yürütme, bir rüyâ, deneyim ya da başka bir zihinsel oluşum ile çıkarımsal olarak oluşturduğunu gösterir. [Ali çok yorulmuş olmalı. Geçen hafta beş tane sınavı vardı.] Folklorik tanıt; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, aktarılan bilginin kaynağının anonim olduğunu gösterir. [Erken kalkan yol alır.] Eşsüremli çıkarım; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının aktardığı bilgiyi bir olayın gözlemlenebilir sonucuna dayandırarak çıkarım yoluyla oluşturduğunu gösterir (Evde bir sessizlik olduğuna göre kimse yok.) Artsüremli çıkarım; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının, aktardığı bilgiyi bir olayın bıraktığı izi gözlemleyerek (Burada sigara kokusu var.) çıkarım yoluyla oluşturduğunu gösterir. [Burada sigara kokusu var. Biri sigara içmiş.] İkinci-elden edinilen tanıt; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının aktardığı bilgiyi, söz konusu olayı ya da durumu görmüş birisinden duyarak öğrendiğini gösterir. [Ali memlekete dönmüş. Ayşe söyledi.]
14.Soru
Anlatıcının, aktardıklarına en az müdahale ettiği konuşma aktarım türü aşağıdakilerden hangisidir?
Bağımsız konuşma aktarımı
|
Anlatı aktarımı
|
Dolaylı konuşma aktarımı
|
Bağımsız dolaylı konuşma aktarımı
|
Sözeylem anlatı aktarımı
|
15.Soru
“Cehennem ol!” sözcesi aşağıdaki konulardan hangisine
ilişkin bir tabu sözcüktür?
Vücut salgıları ve vücut organları |
Hastalık ve Ölüm |
Cinsellik |
Doğaüstü yer, varlık ve güçler |
Farklı topluluklara ilişkin önyargı |
İnsanlar birebir tanık olmadıkları, bilemedikleri
doğaüstü yer, güç ve varlıklardan korku duyarlar.
“Cehenneme git” sözcesi de bilemediğimiz ama tek
Tanrılı dinlerin korkunç olarak tanımladığı bir yerden söz
ettiği için korku uyandıran bir yer olarak algılanır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yüz tehdit edici bir edim
olarak görülmektedir?
Selam vermek |
Yemek yediğini belirtmek |
Eleştirmek |
Hal, hatır sormak |
Otobüste yer vermek |
İletişimde konuşucular, bir yandan kendi yüzlerini öte
yandan da dinleyicinin yüzünü korumak için denge oluşturmaya
çalışırlar; çünkü iletişim olumlu yüze karşı yüz tehdit edici
unsurlar içerir. Kibarlık stratejileri, konuşucuların bir yandan yüz
tehdit edici unsurları savuşturmak ve bir yandan da olumlu
yüzlerini korumak arasındaki denge çabası sonucu ortaya çıkan
stratejilerdir. Kişilerin imgelerini korumaya yönelik bu çabalar
da yüz çalışması olarak bilinir. İnsanlar yüzlerini koruyabilir,
aşağılanabilir, mahcup olabilir ya da teknik bir ifadeyle yüzlerini
kaybedebilirler. Öyleyse yüz kavramının duygusal bir boyutu
vardır. Yüz çok kırılgan ve duygusal bir boyut olduğuna göre
insanların kırıcı olmamak amacıyla birbirlerinin yüzlerini
koruma konusunda işbirliği yaptıkları varsayılır.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tanıt türlerinden biri değildir?
Doğrudan tanıt |
Yalın tanıt |
Dolaylı tanıt |
Aktarım |
Çıkarım |
Tanıt türleri: Doğrudan tanıt, dolaylı tanıt; dolaylı tanıtlar ise şu farklı alt türlerde olabilir: Aktarım ve çıkarım.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dil aktarımlarının boyutlarından biri değildir?
Ses |
İleti |
İşaret |
Tutum |
Anlatıcı |
Ses, ileti, işaret ve tutum dil aktarımlarından biridir.
19.Soru
Şu anda televizyonu açtığınızı ve canlı yayın izlediğinizi düşünün. Görüntüdeki sunucunun, o anda ve o yerde söyledikleri, fiziksel gerçeklik ve ses dalgalarına bürünen ifadeler aşağıdakilerden hangisidir?
Tümce |
Önerme |
Sözce |
Gönderim |
Gerektirim |
Sözceler tümcelerden farklı olarak fiziksel bir gerçekliğe sahiptir çünkü sözceler belli bir zamanda, belli bir yerde ve belli bir iletişim durumunda ortaya çıkarlar ve hepsinden öte sözcenin bir söyleyicisi vardır. Bu açıdan bakıldığında, sözceler belli bir dilsel ve dildışı bağlam içinde gerçekleşir. Tümceler ise sesletilemez, duyulamaz, kaydedilemez ya da ses dalgaları olarak bilgisayara yüklenemezler; bunlar yalnızca tümcelerin dışavurulan biçimleri için, yani sözceler için geçerli olabilir. Doğru yanıt C’dir
20.Soru
Ayşe: “Gelip istediğin imzayı atacağım” dedi.
Yukarıdaki sözcede hangi tür dil aktarımı yapılmaktadır?
Bağımsız konuşma |
Sözeylem anlatı |
Dolaylı konuşma |
Bağımsız dolaylı konuşma |
Bağımsız dolaysız konuşma |
Anlatıcı sözeylem anlatı aktarımı yaparken, aktardığı sözcenin yerini tuttuğunu düşündüğü kimi ifadeleri kullanır. Yani bir tür değiştirme işi yapar. Örneğin, Ali ile Ayşe’nin konuştuğu bir konuşma durumunda geçen Ayşe’nin Ali’ye söylediği şu sözce “Gelip istediğin imzayı atacağım” Ali tarafından sözeylem anlatı aktarımı yapılarak anlatıldığında Ayşe istediğimi yapacakmış aktarım tümcesi ortaya çıkar.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ