Haber Yazma Teknikleri Final 12. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Görüşme yoluyla elde edilen bilgilerin,bir sohbet havasında soru ve cevaba dayalı olarak kaleme alındığı yazı aşağıdakilerden hangisidir ?
Söyleşi |
Görüşme |
Mülakat |
Öykü |
Roman |
Görüşme yoluyla elde edilen bilgilerin,bir sohbet havasında soru ve cevaba dayalı olarak kaleme alındığı yazı söyleşidir.
Doğru yanıt A seçeneğidir.
2.Soru
Röportaj yazarken en çok kullanılan yazım tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
Betimleyici anlatım |
Kronolojik anlatım |
Ters piramit |
Tartışmacı anlatım |
Açıklayıcı anlatım |
Kronolojik anlatıma, öyküleyici anlatım da denir. En kolay röportaj yazısı hazırlama yollarından biridir. Çünkü olayın başlangıcından itibaren alınan notlar ya da yaşanan gelişmeler sırasıyla yazıya geçirilir.
Kronolojik anlatım, en kolay röportaj yazısı hazırlama yollarından biridir. Çünkü olayın başlangıcından itibaren alınan notlar ya da yaşanan gelişmeler sırasıyla yazıya geçirilir. Öykü de doğal akışı içerisinde sunulur. Doğru cevap B'dir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ters piramit tekniği ile ilgili yanlış bir ifadedir?
Giriş paragrafında olayın ne olduğu ve sonucu özet olarak verilir. |
Giriş bölümünde ne, nerede, ne zaman ve kim sorularının yanıtları verilir. |
Bir olaya ilişkin en önemli unsurun ne olduğuna muhabir karar veremez. |
Haber ile ilgili ayrıntılara haberin gövde bölümünde yer verilir. |
Haberin gövdesinde olayın neden ve nasıl olduğu açıklanır. |
Bir olaya ilişkin en önemli unsurun hangisi olduğuna ve hangi unsurların onu takip etmesi gerektiğine muhabir karar verir. Muhabirin kişisel değerlendirme yeteneği zaman içinde gelişir.
4.Soru
“40 yılın Yıldırım Mayruk’unu ve Türk kadınını anlatacağım” / Modacı olarak değil de dikiş ustası olarak anılmak istediğini belirten Yıldırım Mayruk, kasım ayın- da bir sergiyle karşımıza çıkacak. “İlk Elbisem” isimli sergide geçmişten günümüze uzanan kıyafetlerinin Gümüşsuyu’ndaki yeni modaevinde sergileyecek. “40 yılın Yıldırım Mayruk’unu anlatacağını” belirten tanınmış modacının görülebilecek kıya- fetleri arasında ünlü isimler için tasarladığı elbiseler de olacak. (Burcu Bulut, Milliyet Cumartesi, 22 Ekim 2004).
Yukarıdaki söyleşi örneğinde hangi giriş tekniği kullanılmıştır?
“40 yılın Yıldırım Mayruk’unu ve Türk kadınını anlatacağım” / Modacı olarak değil de dikiş ustası olarak anılmak istediğini belirten Yıldırım Mayruk, kasım ayın- da bir sergiyle karşımıza çıkacak. “İlk Elbisem” isimli sergide geçmişten günümüze uzanan kıyafetlerinin Gümüşsuyu’ndaki yeni modaevinde sergileyecek. “40 yılın Yıldırım Mayruk’unu anlatacağını” belirten tanınmış modacının görülebilecek kıya- fetleri arasında ünlü isimler için tasarladığı elbiseler de olacak. (Burcu Bulut, Milliyet Cumartesi, 22 Ekim 2004).
Yukarıdaki söyleşi örneğinde hangi giriş tekniği kullanılmıştır?
Sorulu giriş |
Açıklayıcı giriş |
Özetleyici giriş |
Betimleyici giriş |
Alıntılı giriş |
“Alıntılı girişler” de çoğu zaman çarpıcıdır. Görüşülen kişinin yaptığı en önemli açıklama yazının başına konur. Genellikle tırnak içinde verilen bu açıklamayı, söyleşinin genel olarak çatısını ortaya koyan anlatım ya da sözün sahibinin tanıtımı izler. Ardından da sorulara ve yanıtlarına yer verilir. Bu açıklama genellikle bir olay ya da konu üzerine olur. Yukarıdaki örnekte de alıntılı giriş tekniği kullanılmıştır. Doğru cevap E'dir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir trafik kazasını haber yapmadan önce mutlaka toplanması gereken bilgilerden biri değildir?
Kazaya karışan aracın ruhsat bilgileri |
Olayda ölü ya da yaralı olup olmadığı |
Kazazedelerin adları |
Kazanın nasıl meydana geldiği |
Kaza nedenini kim açıklamaktadır? |
• Olayda ölü ya da yaralı var mıdır? Varsa nerededirler? • Kazazedelerin adları nelerdir? Bu kişiler arasında haberin odak noktasını oluşturabilecek “önemli” biri var mıdır? • Kaza nasıl meydana gelmiştir? Alkollü sürücü, uyuyan sürücü, dalgın sürücü, yolun kayganlığı, başıboş hayvanlar vb. • Kaza nedenini kim açıklamaktadır? Emniyet görevlileri, görgü tanıkları vb. • Söylenen kaza nedenine ilişkin deliller var mıdır? Bira şişeleri, ilaç kutuları, ayrıldığı ailesinin bir fotoğrafı, kabak otomobil lastikleri, hayvan ölüsü vb. • Kazanın neden meydana geldiği konusunda başka olasılıklar neler olabilir? Çevrede yeterli işaret ve sinyalizasyon var mıdır? Yolun bozukluğu bir faktör olabilir mi? Çarpılan otomobilin sinyalleri çalışmakta mıdır? • Kazazedelerin yakınları olay yerine gelmiş midir? Gelmemişse nerededirler? Kazazedelerin yakınlarının kimlikleri de “önemli” olabilir. • Otomobil sürücülerinin, hosteslerinin durumu nedir? Kazaya karışan şoförler ya da varsa muavinler ve hosteslerin durumu nedir? • Kurtarma çalışmaları kim tarafından ve nasıl gerçekleştirilmiştir? İlk müdahaleyi çevredeki vatandaşlar mı, yoksa sağlık personeli mi yapmıştır? Ambulans ne kadar sürede gelmiştir? Kazazedeleri kurtarma sırasında ne gibi olaylar yaşanmıştır? • Kazanın yol açtığı başka etkiler var mıdır? Örneğin kaza, trafiğin uzun süre durmasına mı yol açmıştır ya da elektrik direğine çarpan araç nedeniyle elektrikler mi kesilmiştir? Trafik tıkanıklığından ambulans ulaşım sağlayamamış mıdır vb. • Kazayla ilgili olarak suçlanan ya da tutuklanan var mıdır? • Emniyet görevlilerinin çalışmaları ne aşamada? Olayı mı araştırıyorlar, kaçan sü- rücüyü mü kovalıyorlar, ambulansın gelmesini mi bekliyorlar, savcıyı mı çağırdılar, çekiciye yardım mı ediyorlar? • Kaç emniyet görevlisi bu kaza ile ilgilenmiştir? Kazanın büyüklüğüne göre görevli memur sayısının fazlalığı “önemli” olabilir. • Kazadan sonra yaşananlar nelerdir? Kazazedelerin yaraları iyileşti mi? Mahkemede ne karar verildi? Bu karara saygı gösterildi mi? (Girgin, 2005; Yüksel ve Gürcan, 2005)
6.Soru
Televizyon için bir haber konusunu haberleştirirken aşağıdaki hangi araca ihtiyaç duyulmaktadır?
Kâğıt |
Kalem |
Fotoğraf makinesi |
Kayıt cihazı |
Kamera |
Yayın araç ve gereçleri teknolojik nitelikler nedeniyle tamamen birbirinden farklıdır. Bunun önünde ise, yayın içeriğinin hazırlanmasına yönelik araçların da farklı olduğu gerçektir. Bir haber konusunu gazete için kalem, kağıt ve fotoğraf makinesi ile haberleştirmek mümkünken, radyo için kayıt cihazına, televizyon için de kameraya ihtiyaç duyulur. Doğru cevap E’dir.
7.Soru
Haber kaynaklarının kimi zaman bazı bilgileri, kamuoyuna duyurulmaması ya da yayımlanmaması kaydıyla habercilere aktarması hangi kavramla ifade edilir?
Özel hayatın gizliliği |
Kamu yararı |
Off the record |
Paralı habercilik |
Kriz haberciliği |
Haber kaynakları kimi zaman bazı bilgileri, kamuoyuna duyurulmaması ya da
yayımlanmaması (gizli kalması) kaydıyla habercilere aktarmakta sakınca görmez.
Genellikle habercinin, kaynağın güvenini kazandığı durumlarda ortaya çıkan bu
durum, “off the record” (gizli ya da kayıt dışı tutulan) bilgi olarak adlandırılır.
8.Soru
Genel olarak bir radyo haber bülteni aşağıdaki hangi özelliklere sahiptir?
I.Radyo haber bülteni, program müziği (jingle) ile başlar.
II. Bülteni spiker sunar.
III. Haberlerde ilk haberden başlayarak en önemliden daha az önemliye doğru bir sıralama izlenir.
IV. Kimi bültenlerde dış haberler, ekonomi haberleri, finans haberleri, hava ve yol durumu gibi haberler için ayrı duyurum müzik, efekt ya da sesleriyle hazırlanmış program müzikleriyle değişik bölümlemelere gidilebilir.
V. En önemli haber ilk sunulan haberdir.
I-II-III-IV |
I-II-III-V |
I-II-IV-V |
II-III-IV-V |
I-II-III-IV-V |
Genel olarak bir radyo haber bülteni şu özelliklere sahiptir (Yüksel ve Gürcan, 2005): • Radyo haber bülteni, program müziği (jingle) ile başlar. • Bülteni spiker sunar. • Haberlerde ilk haberden başlayarak en önemliden daha az önemliye doğru bir sıralama izlenir. • Kimi bültenlerde dış haberler, ekonomi haberleri, finans haberleri, hava ve yol durumu gibi haberler için ayrı duyurum müzik, efekt ya da sesleriyle hazırlanmış program müzikleriyle değişik bölümlemelere gidilebilir. • En önemli haber ilk sunulan haberdir. • Haberler ilgi çekme temeline dayanır. • Genel bir sunumla dikkatler çekilip, habere giriş yapılır. • Asıl olan hızlılıktır. • Açıklamadan çok bilgi önemlidir. • Olabildiğince geçmiş zaman ifadeleri kullanmaktan kaçınılmalıdır. Bununla birlikte “Az önce aldığımız bir bilgiye göre” demek ya da bu ifadeyi haberleri sunarken akılda tutmak bu sorunu halledebilecektir. • Radyo haberlerinde genellikle “dün” ifadesi kullanılmaz. Dünkü haber radyo için bayat bir haberdir. • Bültende özel ses efektleri, teyp kaydı ya da telefon bağlantısı ile söyleyenin ağzından da sözler aktarılarak canlılık yaratılabilir. • Haberler, taze haber alma gereksinimini sağlayan açık, anlaşılması kolay ifadeler üzerine kuruludur.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi haber girişine kötü bir örnektir?
Sayın seyirciler/dinleyiciler, bugün 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı... |
Trafik canavarı dün gece Bursa Eskişehir kara yolunu kana buladı. |
Bursaspor’da teknik adam krizi... |
Yapılan aramada herhangi bir patlayıcı maddeye rastlanmadığı bildirildi. |
Türkiye’nin ilk klon buzağısı Efe 2 yaşına girdi. |
"Yapılan aramada herhangi bir patlayıcı maddeye rastlanmadığı bildirildi." cümlesi bir sonuç cümlesidir.
10.Soru
Otomobil kullanırken, radyo dinlenebilir ama gazete okunamaz olması radyo tv yayınlarının hangi özelliğiyle yakından ilgilidir?
Gazetelerin baskı teknolojileri kullanıyor olması |
Radyo için para ödenmiyor olmaması |
Radyo dinlemek için özel zaman ayırma ihtiyacının olmaması |
Radyo dinlemek için özel bir yeteneğe ihtiyaç duyulmaması |
Gazetelerin tekrar tekrar dinlenebiliyor olması |
Öncelikle teknolojik olarak gazete ve dergiler baskı teknolojisinin ürünleri iken, radyo ve televizyonlar gökyüzündeki frekansları kullanan elektronik teknolojinin ürünleridir. İnsanın duyu organları anlamında bakıldığında; gazete ve dergiler göze, radyo kulağa ve televizyon da göze ve kulağa birlikte seslenir. Gazete içeriğine erişmek için her seferinde bir satıcı ya da dağıtıcıdan, genellikle belirli bir ücret karşılığında bunları temin etmek gereklidir. Oysa radyo ve televizyon için bir kez cihaz parası ödemek yeterlidir; yayınlar için özel bazı yayınlar hariç ücret ödemek gerekli değildir. Gazete ya da dergi içeriğini anlamak için okuma-yazma bilmek bir zorunluluktur. Oysa radyo ve televizyon içeriğini anlamak için özel bir beceri ya da eğitime gerek yoktur. Gazete ya da dergi okumak için özel bir zaman ayırmaya ihtiyaç duyulur. Oysa radyo dinlemek ya da televizyon izlemek için özel zaman ayırma zorunluluğu da yoktur. Bir yandan yayın takip edilirken, bir yandan başka işler de yapılabilir. Örneğin otomobil kullanırken, radyo dinlenebilir ama gazete okunamaz. (Bakınız: Yüksel ve Gürcan, 2005)
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi televizyon haber bülteninin özelliklerinden olamaz?
Haber bülteni, program jeneriğiyle başlar, |
Spiker, genellikle haber özetlerini verir, |
Hızlıdır, |
Tazedir, |
Spor ve hava durumu aynı biçimde sunulur, |
Bir televizyon haber bülteninin özellikleri;
* Haber bülteni, program jeneriği ile başlar,
* Spiker, programın açılış konuşmasını yaptıktan sonra genellikle haber özetleri verilir,
* Dramatik bir bütünlük gerektiren televizyon haberlerinde bir yandan üslup ön planda iken, spiker ve muhabirlerin bilgi ve becerileri de haber sunumunu etkiler,
* Bültende, ilk haber en önemli haberdir,
* Ses ve görüntü bir aradadır. Genellikle fon müziği kullanılmasa da özel ses ve görüntü efektleri, görsel malzemeler, canlı bağlantılar oldukça yaygın biçimde kullanılır. Görüntü, haberi tamamlayan en önemli unsurdur.
* Haberin son kelimesi son görüntü ile biter. Haber metninin uzun ve görüntünün az olduğu durumlarda, görüntünün birkaç kez döndürüldüğü ve arka planda da haber metninin okunduğu görülmektedir.
* Haberlerde gazetelerdeki gibi bölümlemeler görülmez. Ancak haberlere özel jenerikle haber turu, kısa kısa, gündem, özel haber, güncel vb. başlıklarla ayrımlamalar yapılabilir.
* Haber bültenlerinin sonunda, bazı televizyon kanallarında uygulanan bir yöntem olarak bir gazetecinin ya da köşe yazarının gündemdeki olayları yorumladığı ''yorum'' bölümleri dikkat çeker.
* Spor ve hava durumu haberleri genellikle ayrı bir şekilde farklı bir sunucu tarafından verilir. Dolayısıyla, televizyon haberciliğinde daha fazla yaratıcılık ve ekip çalışması gerekmektedir.
12.Soru
Genel anlamda, toplumu yöneten, düzenleyen kurallar (yasalar) sistemine ne ad verilir?
Etik |
Ahlak |
Hukuk |
Töre |
Ödevci ahlak anlayışı |
Hukuk: Genel anlamda, toplumu yöneten, düzenleyen kurallar (yasalar) sistemidir. Hukuk kuralları eylemleri doğru ya da yanlış şeklinde sınıflandırırken, etik kurallar hangi eylemlerin iyi olduğunu söyler.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi çalıştığı gazetenin gözlemciliğini ve eleştirmenliğini yapmayı ifade eder?
Müessese çıkarı |
Özdeşleşme |
Ombudsmanlık |
Sorumluluk |
Basın meslek ahlakı |
Bir başka “öz denetim” kurumu ise “ombudsmanlık” olarak anılır. “Vatandaş
koruyucusu” karşılığındaki bu sözcük, İsveççe kökenlidir. İsveç örneğinden yola
çıkarak, ABD’de uygulama alanı bulan basındaki ombudsmanın görevi, okuyuculardan gelen yayın içeriklerine ilişkin şikâyetleri, yayın organının yetkililerine bildirmek ve bunların tekrarlanmasını önlemektir. Eş deyişle çalıştığı gazetenin gözlemciliğini ve eleştirmenliğini yapmaktır.
14.Soru
Bir trafik kazası haberini yapmadan önce muhabirin, bazı bilgileri toplamış olması gerekir. Muhabir, bu bilgileri toplamak için birtakım sorular sorar. Aşağıdaki sorulardan hangisi bilgi toplayıp, haber yapmak için gerekli değildir?
Kazazedelerin yakınları olay yerine gelmiş midir? |
Olayda ölü ya da yaralı var mıdır? |
Kazazedelerin kazadan önceki psikolojik durumu nasıldı? |
Kaza nedenini kim açıklamaktadır? |
Kazazedelerin yaraları iyileşti mi? |
A, B, D ve E seçeneklerinde yer alan sorular bir trafik kazası haberini yapmak için muhabirin cevabını öğrenmesi gereken sorulardır ancak C seçeneğinde verilen “kazazedelerin kazadan önceki psikolojik durumu nasıldı?” sorusu olayla alakalı işe yarar bilgi toplama açısından gereksiz bir sorudur. Doğru cevap C seçeneğidir.
15.Soru
Gazetecilik mesleğini yapan kişilerin dışarıdan gelen baskılara karşı kendilerini kollayabilmeleri ve okurun nezdinde güven oluşturabilmeleri için uydukları kurallara ne isim verilmektedir?
Öz denetim |
Basın meslek ahlakı |
Ombudsmanlık |
Yararcı ahlak anlayışı |
Ödevci ahlak anlayışı |
Doğru cevap basın meslek ahlakıdır. Öz denetim basının kendi kendini denetlemesidir. Ombudsmanlık ise okuyucuların yayına yönelik şikâyetlerini yayın organı yetkililerine bildirerek vatandaşı korumak anlamına gelmektedir. Yararcı ahlak anlayışı haber yaparken haberin doğuracağı sonuçların önceden düşünülmesidir. Ödevci ahlak anlayışı gazetecilik mesleğinde her zaman doğruların yazılması ve etik değerlere uyulması ile ilgilidir.
16.Soru
Televizyon ve radyo haberciliğinde, doğruluk ve gerçeklik için üstünlük sağlayan hangi unsurlara dikkat edilmelidir?
Görüntü-ses, |
Hız, |
Anındalık, |
Canlılık, |
Ortam, |
Radyo ve televizyonculuğun diğer kitle iletişim araçlarına göre en önemli üstünlüğü, şüphesiz ''anındalık'', ''canlılık'' ve ''hızlılık'' unsurlarına sahip olmasıdır. Meydana gelen olaylar çok kısa sürede televizyonda görüntü ve sesle, radyoda ise sesle aktarılabilir. Haber haline getirilen herhangi bir olay günlük gazetelerde okuyucu en erken, erken baskı yapılmazsa ertesi sabah ulaşabilirken televizyon ve radyo izleyicisine bir kaç saniye içinde ulaşabilir.
Ancak burada altı çizilmesi gereken en önemli nokta haberin ''doğru'' ya da ''gerçek'' bilgiye dayalı olarak verilmesidir. Çünkü radyo ve televizyon haberciliğindeki ''hız'', kimi zaman haberlerin doğruluğunun kontrolünün geri plana atılması anlamında bir ''sorun'' olarak karşımıza çıkabilmektedir. Bu, televizyon haberciliğinde zamana karşı verilen yarışta haberi en hızlı vermekte, haberi doğru olarak vermek arasındaki ayrıma dikkat edilmelidir. Hızlı olmak zaman zaman doğru haberciliğin önüne bir engel olarak da çıkabilmektedir. Dolayısıyla, önemli olan haberin doğruluğu ve sonrasında en kısa zaman içerisinde izleyiciye/dinleyiciye ulaştırılmasıdır.
17.Soru
Ters piramit tekniğinin en önemli özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
Haber öğeleri tersten yazılır. |
Basit ayrıntıları önce aktarır. |
En önemli bilgi ilk önce verilir. |
Her kitleye hitap eden haberdir. |
Kısa haberler yazılır. |
Haber yazma kuralları içinde en eskisi ve en çok kullanılanı ters piramittir. Tekniğin bu uzun ömrünün ardında sihirli bir formül yatar. Çünkü bu teknikte habere yönelik bilgilerin, hedef kitlenin ilgisine göre, en önemliden daha az önemliye doğru sıralanması öngörülür. En can alıcı, en önemli bilgi en başta verilir ve ardından konunun ayrıntılarına değinilir. Söz konusu “önemlilik sıralaması” nedeniyle bu tekniğe, ters dönmüş bir piramit şeklini andırdığından “ters piramit” adı verilmiştir.
18.Soru
Kişinin tutum ve fikirlerini öğrenmek amacıyla sorular sormak ve alınan yanıtlarla bir konuyu aydınlatmak üzere yapılan
görüşme aşağıdakilerden hangisidir ?
Röportaj |
Mülakat |
Söyleşi |
Sohbet |
Öykü |
Kişinin tutum ve fikirlerini öğrenmek amacıyla sorular sormak ve alınan yanıtlarla bir konuyu aydınlatmak üzere yapılan
görüşme mülakattır.
19.Soru
I. Radyo haberlerinde açıklamadan çok bilgi önemlidir.
II. Radyo haberlerinde haberin kaçırılması riski vardır.
III. Radyo haber metinleri oldukça basit, açık, anlaşılır ve kısa cümlelerden oluşur.
IV. Ses efektleri tercih edilmez.
Yukarıda verilen bilgilerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
I ve II |
I, II ve III |
III ve IV |
II, III ve IV |
Hepsi |
Haberin dinleyici üzerindeki etkisini artIrmak ve dikkati çekmek üzere ses efektlerinin kullanılması radyo bültenlerinde tercih edilen uygulamalardandır.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’deki ulusal haber ajanslarından değildir?
Anka |
İhlas Haber Ajansı |
Anadolu Haber Ajansı |
Reuters |
Doğan Haber Ajansı |
Türkiye’deki ulusal haber ajanslarından başlıcaları şunlardır: Anadolu Ajansı, İhlas Haber Ajansı, Anka, Doğan Haber Ajansı.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ