Alman maliyeci Adolph Wagner tarafından ileri sürülen bu teoriye göre milli ekonomi içerisinde kamusal faaliyetler başlıca şu nedenlerden dolayı artmaktadır:
• Koruyucu ve düzenleyici kamusal mallara olan talepler dolayısıyla devlet başlıca iç
ve dış güvenlik ile adalet hizmetlerine olan harcamalarını arttırmaktadır
• Kültürel ve sosyal refaha yönelik kamusal mallara olan talepler dolayısıyla devlet
eğitim, sağlık vb. hizmetler için harcamalarını arttırmaktadır.
Ölçek ekonomilerinin söz konusu olduğu endüstrilerin özel sektöre bırakılması yerine devlet tüketicinin korunması amacıyla bu endüstrileri kendi tekeline almaktadır. Posta ve telekomünikasyon hizmetleri, elektrik üretim ve dağıtımı, ulaştırma hizmetleri bu konuda örnek verilebilir.

Yapılan analizler çerçevesinde kamu ekonomisi ve piyasa ekonomisi arasında mülkiyet ve piyasa yapısını esas alarak etkinlik yönünden şu önermeler yapılabilir:
• Piyasa ekonomisi ve kamu ekonomisinde etkinlik yönünden göreli olarak üstünlüğü belirleyen faktörler özel mülkiyet ve rekabettir.
• Rekabetçi kamu ekonomisinde etkinlik, tekelci kamu ekonomisine göre daha yüksektir.

Kamu iktisadi teşebbüsü

Organizasyonda motivasyonel araçların ve katılımcı yönetim tekniklerinin (takım çalışması, yetki devri vs.) etkin şekilde kullanıldığı durumda işgücü
verimliliğinin oldukça yüksek olarak gerçekleşeceğini söyleyebiliriz. Buna karşın eğer organizasyonda motivasyonel ve katılımcı yönetim teknikleri uygulanmıyorsa, bu durumda da işgücü verimliliğinin düşük olacağını söyleyebiliriz.

Kamu ekonomisinin başarısız olmasına yol olan nedenlerden bir diğeri “hizmet kayırmacılığı”dır. Seçim sonucunda iktidara gelen politikacıların kamu kaynaklarının dağıtımı konusundaki yetki­lerinin önemli bir sonucu, söz konusu kaynakların etkinsiz bir şekilde dağıtımı şeklinde görülebilir.

Kamu ve özel organizasyonlarda performans karşılaştırmasına ilişkin başlıca teorik yaklaşımları üç ana başlık altında toplayabiliriz. Bunlar sırasıyla “Mülkiyet Hakları Yaklaşımı”; “X Etkinlik/Etkinsizlik Yaklaşımı” ve “Kamu Tercihi Yaklaşımı”dır.

Kamusal alanda işlem maliyetinin önemi daha ziyade bilgi edinme maliyetinden kaynaklanmaktadır. Öncelikle siyasal süreçte tercihte bulunma durumunda olan seçmen, oylamada bulunacağı alternatifler (siyasal partiler) ile ilgili bilgi edinme maliyetinin yüksek olması nedeniyle, rasyonel bir davranış olarak oylamada bulunmayabilir. Yani seçmen bilgisiz kalmayı işlem maliyetinin yüksekliği nedeniyle tercih eder.

Siyasal arz ve talep cephesindeki davranış kalıplarının ve siyasal sürecin işleyişinin neden olduğu devlet başarısızlıklarının yanında, siyasal arz cephesindeki kamu sektörünün işleyişinden kaynaklanan aksaklıklar da kamu ekonomisinin başarısızlığına yol açmaktadır. Kamu sektöründeki merkeziyetçi yönetim yapısı, işlem maliyetlerinin yüksekliği, tekelci yapı, politik negatif ölçek ekonomileri, performansa dayalı ücret ve ödüllendirme mekanizmasının yetersizliği, ortak mülkiyetten kaynaklanan israf ve savurganlıklar, saydamlığın olmaması, yetersiz denetim ve reform yapma güçlüğü kamu ekonomisinin başarısızlığa yol açan faktörlerdendir

Özel sektör tarafından sunulan mal ve hizmet­ler ile devlet tarafından sunulan mal ve hizmetle­rin sunumundaki etkinliğin değerlendirilmesinde önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıklar; sunulan mal ve hizmetlerin tanımlanması, çıktının ölçümü, ürün kalitesinin belirlenmesi, verimliliğin ölçülmesi ve etkinliğin değerlendirilmesi sonucun­da gerekli tedbirlerin alınması konularında ortaya çıkmaktadır.

Organizasyonda toplam maliyetlerin ne ölçüde minimize edildiğini maliyet etkinlik analizi gösterir. Örneğin toplam üretim maliyetlerinin toplam üretim miktarına ya da değerine (katma değer) bölünmesi ile maliyet etkinlik hesaplanabilir.

Ayni Sübvansiyonlar: Bu tür sübvansiyonlara tipik örnek olarak devletin özel kişi ve kurumlara bedava (veya çok düşük fiyatla) kamu arazisi tahsis etmesidir. Burada devlet, belirli bazı alanlara özel sektörün girmesinde teşvik edici rol üstlenmektedir.

İlk kez 1970 Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Paul A. Samuelson tarafından ele alınan kamusal mallar, bireylerden herhangi birinin tüketimi nedeniyle diğer bireylerin tüketiminin azalmadığı ve herhangi bir bedel ödemeden kullanmak isteyenlerin dışlanmadığı mallardır. 

Kamu İktisadi Girişimciliği: Kamu iktisadi girişimleri, bir kanun veya kanunun verdiği yetkiye dayanılarak özel mallar üretmek üzere, ticari ve sınai alanda piyasa koşullarına göre çalışmak ve sosyal fayda/maliyet ilişkilerini de göz önünde bulundurmak amacıyla kurulan, tüzel kişilikleri, idari ve mali özerklikleri bulunan, yönetiminde ve sermayesinde kamunun hakim olduğu girişimlerdir.

Kamu iktisadi girişimleri, bir kanun veya kanunun verdiği yetkiye dayanılarak özel mallar üretmek üzere, ticari ve sınai alanda piyasa koşullarına göre çalışmak ve sosyal fayda/maliyet ilişkilerini de göz önünde bulundurmak amacıyla kurulan, tüzel kişilikleri, idari ve mali özerklikleri bulunan, yönetiminde ve sermayesinde kamunun hakim olduğu girişimlerdir.

Kamusal organizasyonlarda özel mülkiyetin olmaması organizasyonel performansın düşük olmasının temel nedenidir. Bunun dışındaki diğer
nedenleri ise şu şekilde özetleyebiliriz:
• Rekabetin olmaması ya da yetersizliği,
• Kamu kurum ve kuruluşlarının bir kısmının tekel statüsüne sahip olması,
• İflas tehlikesinin olmaması,
• Zararların Hazine’den karşılanması,
• İnsan kaynaklarının yönetimindeki yetersizlikler (işe almada kayırmacılık, motivasyon eksikliği, performans değerlendirmesinin olmayışı vs.)

• İsraf ve savurganlıkların fazla olması,
• Gizli işsizliğin yaygın olması,
• Bürokrasi ve kırtasiyecilik,
• Merkeziyetçilik,
• İletişim eksikliği,
• Etkin olmayan liderlik,
• Sistem kalitesinin (anayasal ve yasal normlar vs.) düşük olması ve zamana uyum gösterememesi),
• Siyasal istikrarsızlık ve dolayısıyla ortaya çıkan ekonomik istikrarsızlık,
• Yanlış yatırım, üretim ve finansman politikaları,
• Tek amaç (kar amacı) yerine birbiriyle çelişen ve çatışan pek çok hedefin olması,
• Seçim ekonomisi uygulanması dolayısıyla
artan kamu harcamaları ve ortaya çıkan ek
maliyetler,
• Adam kayırmacılığın yaygın olması,
• Hizmet kayırmacılığının yaygın olması,
• Rüşvet ve yolsuzluklar,
• Yöneticilerin çok sık değişmesi,
• Politik amaçlı atamalar ve yapılan müdahaleler,
• Gerek seçmen denetiminin, gerek iç ve dış
denetimin yetersiz olması,
• Risk alma kabiliyetinin düşük olması,
• Yenilik ve yaratıcılığın yetersiz olması,

Piyasa başarısızlığına neden olan faktörlerin başında aksak rekabet gelmektedir. Bilindiği gibi tam rekabet piyasaları, çok sayıda alıcı ve satıcı bulunan, piyasaya giriş çıkış serbestisi sağlanmış, homojen malların bulunduğu ve bütün piyasa ilişkilerinin açıkta cereyan ettiği bir piyasa modelidir

Ödemeler bilançosunda denklik sağlayacak araçlardan birisi de “kambiyo denetimi”dir. Kambiyo denetiminin amacı, döviz kurunu sabit tutarak,
paranın dış değerinin düşmesini önlemeye çalışmaktır. Kambiyo denetimi politikasında, her türlü döviz alım satım işlemleri Merkez Bankaları tarafından
yapılmaktadır. Kambiyo denetiminin işlemesiiçin merkez bankalarının kambiyoyu istikrarda tutmak amacıyla oluşturdukları bir fona gerekvardır. Kambiyo istikrar fonu, döviz arzı ve döviz talebi arasında bir denge kurmaya çalışır.

Kamu çıkarı teorisi, regülasyonların ölçek ekonomilerinden, dışsal ekonomilerden, kamu mallarından, aksak rekabetten ve eksik enformasyon gibi çeşitli sebepler­den kaynaklanan piyasa başarısızlıklarının giderilerek toplumsal refahın maksimize edilmesi amacına dönük olarak uygulan­ması gerektiğini savunan teoridir.

Görüleceği üzere fayda-maliyet analizi tekniğini her zaman kamu hizmetlerinin analizinde kullanmak geçerli olmayabilir. Bilhassa eğitim, sağlık, savunma, adalet, diplomasi, emniyet gibi sosyal nitelikteki kamu hizmetlerinde bu tekniği uygulamak mümkün olmayabilir. Öte yandan bu hizmetler toplumun geneline yayılı olarak sunulsa bile hizmetlerden belli kesimler daha çok yararlanıyor olabilir. Bu durumda nasıl fayda tespiti yapılacaktır?

Kamu girişimleri; mülkiyet ve karar verme konusunda devletin yetkili olduğu ve tam özel mallar üreten kuruluşlardır