İlk madde ve malzemenin tedarik işleminde, üretim planlama ve kontrol bölümü, depoda istenilen miktarda, kalitede ve zamanda ilk madde/malzemenin bulunmadığını belirlediği durumda, üretimin aksamaması amacıyla, ilk madde/malzemenin işletme dışından elde edilmesini sağlamaya çalışmalıdır. Bu amaçla bir “Satın Alma İstek Fişi”nin düzenlenmesi, işletmenin tedarik bölümüne gönderilmesi gerekir.

Muhasebe açısından işletmede ayrı maliyet merkezleri oluşturulmasının temel olarak dört nedeni vardır:

1. Mamul maliyetlerinin daha doğru belirlenmesi,

2. Maliyetleri, maliyet merkezlerinde biriktirerek kontrol altına almak ve bu merkezlerin sorumluluklarının belirlenmesi,

3. Bütçelere temel oluşturacak iş birimlerinin belirlenmesi,

4. Muhasebeleştirme için gerekli toplam maliyetlerin elde edilebilmesi,

Maliyet nesnesi ayrı olarak maliyetini ölçmek (belirlemek) istediğiniz bir “şey” veya faaliyettir. Örneğin; bir mamul, bir müşteri, bir dağıtım kanalı, bir proje, bir sipariş veya bir iş bölümü (departman), maliyet nesnesi olabilir.

Stok değerleme yöntemleri şunlardır:

• Gerçek Parti ( Has Parti-Özel Maliyet) Yöntemi: Teorik olarak, üretim ve satın alma maliyetlerinin doğrudan ilişkisi olan ilgili mamullere veya hizmetlere aktarılması gerekir. Gerçek parti maliyet yönteminde, ilk madde/malzemeler satın alınırken maliyetleri belirlenir. Satın alınan ilk madde/malzemelerin her partisi (grubu) kendilerine özel birim maliyetleriyle ayrı ayrı depolanır. Böylece işletmenin ambarında farklı birim maliyetli ilk madde/malzeme partileri oluşur. Gerçek parti maliyet yönteminde üretime gönderilen ilk madde/malzemeler hangi partiden ise, o partinin birim maliyeti kullanılarak, üretime gönderilen ilk madde/malzemenin maliyeti belirlenir. Bir başka ifade ile, üretimde kullanılan ilk madde/malzeme hangi partiden alınmış ise, o partinin maliyeti, ilk madde/ malzeme maliyeti olarak üretime yüklenmektedir. Dönemin sonunda ambardaki ilk madde/malzemeler hangi partiden kalmış ise, o partinin maliyeti ile değerlendirilerek, dönem sonu stoklarının değeri belirlenir.

• İlk-Giren-İlk-Çıkar (First-In-First-Out=FIFO) Yöntemi: İlk-Giren-İlk-Çıkar stok değerleme yönteminde her parti ilk madde/malzemenin giriş s ıraları, bunların miktarları ve kendi birim fiyatları ayrı olarak izlenir. İlk-Giren-İlk-Çıkar yönteminde ilk madde/malzemeler, satın alma tarihi sırasına göre ve kendi parti fiyatlarıyla üretime gönderilir. Bu yöntemde, ambara ilk gelen veya ambarda ilk var olan ilk madde/malzeme, üretime öncelikle gönderilir. Eğer dönemin başında işletmenin ambarında herhangi bir ilk madde/malzeme varsa, hepsinden önce, dönem başındaki bu ilk madde/malzemeler üretime gönderilmelidir. Üretim bölümlerinin isteklerine partiler temelinde cevap verildiğinden, her partinin ambardan çıkışı da kendi birim fiyatıyla olmaktadır.
• Son-Giren-Son-Çıkar ( Last-In-First-Out= LIFO) Yöntemi: Son-Giren-İlk-Çıkar yönteminde, üretime gönderilen ilk madde/malzemeler, ambara en son gelen (satın alınan) ilk madde/malzemelerdir. Bir başka ifade ile, Son-Giren-İlk-Çıkar yöntemi, İlk-Giren-İlk-Çıkar yönteminin tam tersine işlemektedir. Her parti ilk madde/malzemenin giriş s ırası, miktarı ve birim maliyeti, yöntemin işleyişinde önem kazanır. Son-Giren-İlk-Çıkar yönteminde de, her parti (grup) ilk madde/malzeme kendi alış birim maliyetiyle (fiyatıyla) ambarda izlenir. Üretime gönderilen ve üretimde tüketildiği kabul edilen ilk madde/malzemelerin maliyeti, son olarak ambara giren ilk madde/malzeme partisinin birim maliyetinden yararlanarak belirlenir. Eğer ambara en son gelen bu partideki miktar, üretimden istenilen ilk madde/malzeme miktarını karşılamakta yeterli değilse, aradaki miktar farkı bir önceki ilk madde/malzeme partisinden karşılanır ve her partinin kendi birim maliyetiyle (fiyatıyla) üretime gönderilmesi ilkesi, bu parti gönderilirken de kullanılır.
• Ortalama Maliyet Yöntemleri: İşletmelerde ambardan üretime gönderilen ilk madde/malzemelerin, satın alınan hangi partiden gönderildiğini izlemek kimi zaman mümkün olmamaktadır. Üretime gönderilen ilk madde/malzemenin hangi partinin miktarından olduğunu belirlemek mümkün olsa bile, bu partilerin birim maliyetini izlemek zor olmaktadır. Bu durumda ortalama maliyet yöntemleri bu soruna cevap olarak geliştirilmiştir. Ortalama maliyet yöntemlerinde, üretimde kullanılabilecek ve ambarda bulunan ilk madde/malzemeler dikkate alınarak ortalama birim maliyet (fiyat) bulunur. Bu ortalama birim maliyet (fiyat) , hem ilk madde/malzemeler üretime gönderilirken kullanılan birim maliyet (fiyat) olmakta hem de ambarda kalan ilk madde/malzemelerin birim maliyeti (fiyatı) olmaktadır.
  • Ağırlıklı (Tartılı) Ortalama Maliyet Yöntemi: Ağırlıklı (Tartılı) Ortalama Maliyet yönteminde, farklı birim maliyetleri (fiyatları) ile ambara girişi yapılan ilk madde/malzemelerin üretime düzensiz bir sıra izlenerek gönderildiği kabul edilir. Ağırlıklı (tartılı) ortalama birim maliyet; bir dönem içinde üretimde kullanılabilecek tüm ilk madde/malzemelerin tutarlarının toplamının, bu dönem içindeki tüm ilk madde/malzemelerin toplam miktarına bölünmesi yoluyla bulunur.
  • Hareketli Ortalama Maliyet Yöntemi: Hareketli ortalama maliyet yönteminde; ortalama birim maliyet, her ilk madde/malzeme satın alımından sonra tekrar hesaplanır. Bu ortalama birim maliyet bu satın almadan sonraki tüm ambar işlemlerinde, yeni bir ilk madde/malzeme satın alınıncaya kadar kullanılır.
• Piyasa Fiyatı (Yenileme Maliyeti) Yöntemi: Stok değerleme yöntemlerinden, mamul maliyetlerine giren ilk madde/malzemelerin maliyetini, mümkün olduğunca piyasadaki (pazardaki) fiyatlara uygun halde tutması beklenir. İşte, piyasa fiyatına ( yenileme maliyetine) göre değerlemede, işletmenin ilk madde/ malzeme satın aldığı pazarlardaki cari (geçerli, yürürlükte olan) fiyatlar esas alınır. Bu yöntemde, üretimde kullanılan ve ambarda kalan ilk madde/malzemenin birim maliyeti olarak, geçmişteki maliyetler yerine, üretimde kullanılmak üzere son olarak satın alınan ilk madde/malzemelerin yeni satın alma fiyatı dikkate alınır.
• Piyasa Fiyatı veya Alış Maliyetinden Düşük Olanı İle Değerleme Yöntemi: Bu yöntem, muhafazakârlık kavramından yararlanılarak geliştirilmiştir. Bu kavrama göre; birbirinden çok farklı iki tutar ile karşılaştıklarında, daha düşük bir varlık değerini ve/veya daha az kârla sonuçlanacak tutarı seçmelidir. Böylece, işletme varlıklarının değişik etkenlere karşı korunduğu düşünülür.
• Standart Maliyet Yöntemi: İlk madde/malzeme birim maliyetinin (fiyatının), üretim gerçekleştirilmeden önce, piyasa fiyatları da göz önünde bulundurularak, çeşitli bilimsel çalışmalarla belirlenmiş haline, “standart ilk madde/malzeme maliyeti” denir. Bir başka ifade ile, bu yöntemde kullanılacak maliyetler, üretim süreci ve hesap dönemi öncesinde, çeşitli çalışmalar temel alınarak belirlenmiş, dönemin içinde “olması gereken” maliyetlerdir. Bu yöntemde, üretime gönderilen ve ambarda kalan ilk madde/malzemelerin her biri için önceden belirlenmiş bir tek fiyat (maliyet) belirlenir. Bu da standart maliyettir. Bu yöntem üretime gönderilen ve ambarlarda kalan ilk madde/malzemelerin maliyetini belirlemek açısından, basit bir yöntemdir. Vergi Usul Kanunu, standart maliyet yönteminin, imalat maliyetlerinin doğrudan doğruya belirlenmesinde kullanılmasını engellemektedir. Bu nedenle, standart maliyet yönteminin stok değerleme yöntemi olarak kullanımı sırasında, fiili (gerçekleşen) maliyetler ile standart maliyetler karşılaştırılarak ortaya çıkan farklar belirlenmelidir. Belirlenen bu farklar, üretime gönderilen ve ambarda kalan ilk madde/malzemelerin maliyeti arasında dağıtılır. Böylece, standart maliyetlerin fiili maliyetlere dönüştürülmesi gerçekleştirilmiş olur ve standart maliyetlerin de stok değerleme yöntemi olarak kullanılmasında kanuni engel de ortadan kaldırılmış olur.

Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi seçeneklerde verilen yöntemlerin tümü stok değerleme yöntemleridir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Yardımcı işçilik, üretim faaliyetlerinin planlanan bir biçimde devamına yardımcı olan işçiliktir. Bu çerçevede yemekhane, temizlik, güvenlik, bakım-onarım faaliyetlerinin yürütülmesi için çalışan işçilere ilişkin işçilik maliyeti bu işçiliğe örnek oluşturur.

Tekdüzen Muhasebe Sistemi’nin öngördüğü 7/A hesapları ve adları şöyledir:

• 720 Direkt İşçilik Giderleri
• 721 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı
• 722 Direkt İşçilik Ücret Farkları
• 723 Direkt İşçilik Süre (Zaman) Farkları
• 730 Genel Üretim Giderleri
• 731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
• 732 Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları
• 733 Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları
• 734 Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları
  
  Doğru yanıt A seçeneğidir.

İşçilik; bir ürünü veya hizmeti üretmek için kullanılan bedensel ve/veya düşünsel emektir. Üretimin gerçekleşmesine ister doğrudan ister dolaylı olarak katılsınlar, bir işletmenin çıktısına, bu türdeki emeğini sarf ederek katkıda bulunanlar, bu üretimin önemli bir parçasıdır. İfade I doğrudur. İşçilik maliyetlerine, sözleşme gereği veya yasalardan doğan bazı nedenlerle, değişik ilaveler yapılabilir. Bir başka ifade ile, işletme, sadece işçinin bedensel ve/veya düşünsel emeğinin karşılığına değil, bu emeğin işletmede alıkonulabilmesi için, iş sözleşmeleri veya sosyal güvenlik ve diğer bazı yasal düzenlemelerde yer alan hükümlere ilişkin maliyetlere de katlanacaktır. Bu durumda ifade II doğru olmaz. İşçilik, işletmenin verimliliğini etkileyen önemli bir unsurdur. Bedensel ve/veya düşünsel emeğini, yetenekleri doğrultusunda işletmeye doğru yansıtan bir işçiyle elde edilen ürün veya hizmet miktarının olabildiğince çok olması istenir. İfade III de doğru olur.

7/A seçeneğinde işçilik maliyetleri iki hesap grubunda muhasebeleştirilir:
72 Direkt İşçilik Giderleri
73 Genel Üretim Giderleri
Bu gruplarda yer alan hesaplar ise şunlardır:
720 Direkt İşçilik Giderleri
721 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı
722 Direkt İşçilik Ücret Farkları
723 Direkt İşçilik Süre (Zaman) Farkları
730 Genel Üretim Giderleri
731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
732 Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları
733 Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları
734 Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları
Buna göre 791 İşçi Ücret ve Giderleri, 7/A seçeneğindeki hesaplardan biri değildir.

Şekillendirme (dönüştürme) maliyetleri ise, direkt ilk madde ve malzemeyi mamule veya maliyet nesnesine çeviren; direkt işçilik maliyetleri ile genel üretim maliyetleri toplamından oluşur.

Aynı örnek üzerinden karşılaştırma yapıldığında, satın alınan ilk maddenin miktar ve maliyeti tüm yöntemler için aynıdır. Üretimde kullanılanların (üretime gönderilenlerin) miktarı da her yöntem için değişmemektedir. Bu durumda I aynı olur. Ancak, üretime gönderilenlerin miktarı toplam olarak aynı kalırken, partilerin üretime gönderilme sıraları yöntemlere göre değişebilmektedir. Bu durumda II aynı kalmaz. Ayrıca, üretime gönderilen ilk maddenin toplam maliyeti (tutarı ) ise, her yöntemde farklılık göstermektedir. Böylece III de aynı kalmaz.

Kıdem tazminatı; işveren tarafından (yasalarla belirlenen koşulların bulunması durumunda) iş sözleşmesi sona eren işçiye veya yasal mirasçılarına, işçinin hizmet süresine ve brüt ücretine bağlı olarak değişen tutarda ödenmesi gereken paradır.

cümlenin devamına göre noktalı yere mamül dağıtımı gelmelidir.

İşçi ücretleri bunlar arasında yer almaz

İşletmelerde stok kontrol sistemlerinde kullanılan yöntemler farklılıklar göstermektedir. Bunların bazıları aşağıda açıklanmıştır:

• En Düşük-En Yüksek Yöntemi: Bu yöntemde, stok kontrolünden sorumlu yetkili, en düşük ve en yüksek olmak üzere iki stok düzeyi belirler.
• Görsel Kontrol Yöntemi: Bu stok kontrol yönteminde, ambar biriminde görevli deneyimli bir çalışan, belirli aralıklarla stokları gözden geçirir.
• Çift Depo Yöntemi: Bu yöntemde herhangi bir stok, iki bölmeli bir depoda tutulur. Deponun ana bir bölümü vardır. Bunun yanı sıra ikincil bir yedek depo bölümü de bulunur.
• Sabit Sipariş Yöntemi: Bu çok temel bir stok kontrol yöntemidir. Toplam stok maliyetini minimum yapacak şekilde önceden belirlenmiş sabit bir miktarda veya her ay veya her hafta gibi, sabit bir süre sonrasında, sipariş verilir. Stokların tüketim hızının her zaman farklı olabilmesi, bu yöntemin sakıncasını oluşturur.
• ABC Yöntemi: Bu yöntemde, amaç stoklara yapılan toplam yatırımı en düşük düzeyde tutmaktır. ABC yönteminin uygulanmasında iki ilkeye dikkat edilmelidir. Bunlar; parasal değeri düşük olan stok unsurlarından çok miktarda bulundurmak ve parasal değeri yüksek olan stok kalemlerinin miktarını düşük tutup kontrolünü sıklaştırmaktır.
• Çizgi İmleme (Barkodlama) Yöntemi: Çizgi imleme stok kontrol yönteminde, çizgi imler sayesinde, stok kontrol sistemine ilk madde/malzemeler hakkında hızlı ve güvenilir bilgi girilebilmektedir. Bu nedenle bu yöntem, güvenilir ve zamandan tasarruf açısından çok iyi bir stok kontrol yöntemi olarak kabul edilir. Ancak, bu yöntemin genel giderleri artırması söz konusudur. Ayrıca, yöntemin kullanılabilmesi için, teknolojiye yatırım yapılması gerekir.
• Radyo Frekansı ile Tanımlama (RFIT) Yöntemi: Gerçek zamanlı stok kontrol yöntemlerinden birisi olan bu yöntemde, radyo frekansı kullanılır. RFIT yönteminde temel olarak bir etiket ve okuyucu vardır. Stok unsurlarını tanımlamak ve bu unsurları ambarda takip etmek amacıyla, tek tek otomatik ve elektronik olarak tanımlanan RFIT künyesini oluşturan etiketler kullanılır.
• Tam Zamanında (Just-In-Time-JIT) Stok Kontrol Yöntemi: Tam zamanında stok kontrolünde “sıfır stok” ile çalışılmak istenmektedir. Bu yöntemde, tedarikçiler ilk madde/malzemeleri tam gereksinim duyulduğu zamanda ve en uygun yerde işletmeye teslim eder.

Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi seçeneklerde yer alan yöntemlerin tümü işletmelerde stok kontrol sistemlerinde kullanılan yöntemlerdendir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Endirekt İşçilik Maliyeti Yükleme Oranı = Endirekt İşçilik Maliyeti Tutarı / Toplam Yükleme Ölçüsü Miktarı

Endirekt İşçilik Maliyeti Yükleme Oranı: 130.000 TL/ 250 D.İ.S: 560

(B) ürününün endirekt işçilik maliyeti payı = 50 D.İ.S. x 560- TL/D.İ.S.= 26.000 

Ücret sistemleri Zaman esasına dayalı ücret sistemleri, Parça başına ücret sistemleri, Primli ücret sistemleri olmak üzere üçe ayrılır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İlk madde ve malzeme gereksinimlerinin belirlenmesi işleminde, planlama ve programlama çalışmaları sonrasında ve fiilen üretime geçilmeden hemen önce, gereksinim duyulan ilk madde/malzemeler, ilgili üretim birimleri yöneticilerince, bir “İstek Fişi” doldurularak, işletmenin ilk madde/malzeme ambarından istenir.

Gerçek parti maliyet yönteminin; hacim olarak büyük ve birim değeri yüksek olan, satın alma işlemi her dönem az sayıda gerçekleştirilen, normal koşullarda özel projelerde kullanılmak üzere satın alınan ve genellikle birbirinin yerine değiştirilemeyen ilk madde/malzemeler için kullanılması daha uygundur. Bu ölçütlerin tümüne uygun ilk madde/malzemeler için gerçek parti stok değerleme yönteminin kullanılması zorunludur ve alternatif yöntemlerden birisi kullanılamaz.

Maliyet nesnesi ayrı olarak maliyetini ölçmek (belirlemek) istediğiniz bir “şey” veya faaliyettir. Örneğin; bir mamul, bir müşteri, bir dağıtım kanalı, bir proje, bir sipariş veya bir iş bölümü (departman), maliyet nesnesi olabilir.

Stokların sipariş verme düzeyinin ve siparişteki stok kalemi miktarının tamamen çalışanın görüşüne bağlı ve sorumluluğunda olduğu stok kontrol yöntemi görsel kontrol yöntemidir.