Okulöncesinde Yaratıcılık Ara 1. Deneme Sınavı

Kumaş sözcüğü ile ilgili etkinlikte değil patates sözcüğü ile ilgili etkinlikte Oyun çember çevresinde birkaç çocuk kalıncaya kadar devam eder

Yaratıcılığın geliştirilmesi için gerekli okul koşulları (Isenberg ve Jalongo, 1997; Ya-Pa, 2006): Okul çalışanları, stressiz, kaygı düzeyi düşük, olumlu ve sıcak bir ortam oluşturmaya çalışmalıdırlar. Okulda üründen çok sürece önem verilmelidir. Çocukların yoğun olarak uğraştıkları etkinliklerde zaman sınırlaması verilmemelidir.  Çocukların kendilerini özgürce ifade edebilecekleri ve kendini ifadenin yüreklendirildiği ve değer verildiği fiziksel ve duygusal bir ortam oluşturulmuştur. Yarışma ve dışsal ödüller sınırlandırılmalıdır. Okul duvarları çocuklar tarafından yapılan ürünlerle kaplanmalıdır.

Büyüteç, çeşitli büyüklükteki ve renklerdeki lekeli kumaş parçaları, giysiler, örtüler, çocuk sayısı kadar beyaz kumaş parçaları, zeytinyağı, su ve vişne suyu kumaş sözcüğü ile ilgili etkinlikte kullanıla araç gereçlerdendir, şampuan bu etkinlikte kullanılmaz.

Kullanılan araç gereçler çocukların ilgisini ve hayal gücünü canlı tutacak özellikte olmalıdır (Ömeroğlu ve Turla, 2001). Araç gereçler açık uçlu ve kapalı uçlu olmak üzere ikiye ayrılabilir. Kapalı uçlu araç gereçlerde yalnız bir cevap ya da bir doğru yöntem vardır. Çocukların belirli bir şekilde düşünmesi ya da yapması amaçlanmıştır. Yap-bozlar ve Montessori araç gereçleri kapalı uçludur (Yıldız ve Şener, 2003). Kapalı uçlu araç gereçler, çocuğun zihinsel ve motor gelişimini destekler, fakat çocukların yaratıcı olmalarına olanak tanımaz (Wolfgang ve Wolfgang, 1999). Açık uçlu araç gereçler ise birçok olasılıklar sunar ve çocuğu değişik düşünmeye ve çözümler bulmaya yönlendirir (Yıldız ve Şener, 2003). Boyalar, bloklar, legolar, artık nesneler gibi çocuğun kendine özgü ürünler oluşturabileceği ve değişik biçimlerde kullanabileceği tüm araç gereçler açık uçludur.

Yaratıcılığın Desteklenmesinde Psikolojik Etkenler Carl Rogers’a göre (1954) yaratıcı potansiyelin ortaya çıkabilmesi iki içsel psikolojik duruma bağlıdır. Bunlar; psikolojik güven ve psikolojik özgürlüktür. Okul ortamında, çocukta psikolojik güven ve psikolojik özgürlüğün oluşumunda öğretmenin tutum ve davranışları oldukça önemlidir. Ayrıca bireyin değerini kayıtsız şartsız kabul etmek, dış değerlendirmeden yoksun bir çevre yaratma duygudaşlıkla (empatiyle) anlayış da pskolojik güven ve psikolojik özgürlükte önemlidir. Yaratıcılık söz konusu olduğunda dış değerlendirmeden uzak bir çevre yaratmak daha kabul edilebilir bir durumdur. 

Okulöncesi eğitim programını geliştirmek; sadece  bireysel  ihtiyaçlar değil  toplumsal ihtiyaçlarada yanıt veren etkileşimli bir süreç içinde bulunmak demektir. Böylelikle çeşitli uygulamalar sonucunda elde edilen dönütlerle, programın geliştirilmesi için yeni olanaklar bulunabilir.

Bu yaklaşımı savunanlar Vygotsky ve Bruner’in düşüncelerinden yararlanmışlardır. Vygotsky, öğrenmede sosyal ortamın önemini vurgular. Çocuklar öğretmenleri ve kendilerinden daha yetenekli arkadaşları ile etkileşim hâlinde iken öğrenirler. Vygotsky’ye göre, öğretmen, çocuğun gelişim düzeyini öğrenme esnasında dikkate almakla yetinmemelidir. Öğretmen, çocuğu gelişim düzeyinin üstüne çıkarmayı amaçlamalıdır.

Bu yaklaşımı savunanlar bazı sanat eğitimcilerinin görüşlerinden ve Piaget’nin çocuk gelişimi üzerine görüşlerinden etkilenmişlerdir. Bazı sanat eğitimcileri çocukların yetişkin beklentilerine uygun sanat üretmeye zorlanmamaları gerektiğini ve çocukların kendilerini ifadelerinin önemli olduğunu söylemişlerdir (Cizek ve Richardson Akt. Duffy, 1998).

Öğretmen, çocuğun yaratıcılığının gelişmesi için gerekli olan psikolojik ve fiziksel ortamı hazırlar ve yaratıcılık yolculuğunda çocuğu destekler. Ayrıca, öğretmen yaratıcılığın gelişmesinde oldukça önemli yer tutan ailenin eğitimi ile de ilgilenir ve böylece çocuğun yaratıcılığının okul dışında da desteklenmesini sağlar. Çocukların yaratıcılıklarını geliştirmek istiyorsak bunun için en uygun çevreyi sağlamamız gerekir. Yaratıcılığı geliştirmek için duygusal ve fiziksel çevreye önem verilmelidir.

Öğretmenin, çocuklardan değişik örnekler vermelerini istemesi türkçe etkinliğindeki bir öğrenme sürecidir.

 Çocukların çevreyi temizlemesi  ve toplaması, kumaş sözcüğü ile ilgili drama etkinliğinde değil fen etkinliğindeki bir süreçtir.

Patates sözcüğü ile ilgili sanat etkinliğinde kullanılan araç gereçler; Patates, sulu boya, fırça, bıçak, 3-4 adet büyük boy kâğıt, öğrenci sayısı kadar resim kâğıtları, kuru boyalar, kasetçalar/CD çalar ve kaset/CD'dir. toplar, çemberler, büyük kovalar ve merdiven bu etkinlikte kullanılmamıştır.

İçinde bulunduğu çevreyi temiz tutar, Tehlikeli olan durumlardan uzak durur, özbakım becerileridir.  Çocuğun aldığı sorumluluğu yerine getirebilmesi sosyal-duygusal gelişimin içerisinde yer alan başkalarıyla ilişkilerini yönetebilme amacının kazanımlarından bir tanesidir.

Çocuğun, duygu düşüncelerini söylemesi dil gelişimi kazanımlarından, dikkatini durum üzerinde yoğunlaştırması ve durumu ayrıntılarıyla açıklayabilmesi bilişsel gelişim kazanımlarından, ürünlerini çeşitli yollarla sunması sosyal-duygusal gelişim kazanımlarındandır. Çocuğun değişik yönlere yuvarlanabilmesi  psikomotor gelişim kazanımlarındandır.

Duygusal çevrenin en önemli unsuru öğretmenin tutumudur. Öğretmen, çocukların yaratıcı olmaları için, sınıfındaki bütün çocukların değerli olduklarını ve oldukları gibi kabul edildiklerini hissetmelerini sağlamalıdır

Anne baba tutumları, çocuğun gelişimi üzerinde oldukça etkili olmasının yanı sıra, çocuğun yaratıcılığı üzerinde de etkilidir. Dört tip anne baba tutumu vardır. Bunlar; demokratik tutum, baskıcı tutum, aşırı hoşgörülü tutum ve tutarsız tutumdur. Her tutumun yaratıcılık üzerine farklı etkileri vardır.

Çocukların yaratıcılığının ortaya çıkarılmasının ve geliştirilmesinin ilk basamağı, uygun çevre koşullarının oluşturulmasıdır.

Okulöncesi eğitim programı; 36-72 aylık çocuklara yönelik, çocuğu odağa alan, amaç-kazanımları gelişim alanlarına göre kümeleyen, gelişim özelliklerini her yaş için ayrı olarak düzenleyen, çocuğun özgürce deneyimler kazanabilmesine olanak tanıyan, yakın çevre olanaklarının eğitim amaçlı kullanılmasını teşvik eden, aile katılımını önemli gören, değerlendirme sürecini çok boyutlu olarak ele alan bir programdır.

Yaratıcılığı desteklemek amacıyla öğretmenin kullanabileceği açık uçlu sorulara örnekler verilmiştir (Lopes, 2003, Akt. Yıldız ve Şener, 2003): • Birçok Cevabı Olan Sorular: “Suda neler yüzer ve neler batar?” “Sonbaharda hangi ağaçlar yapraklarını döker?” “Hangi hayvanlar ot yer?” gibi çocukların düşünüp farklı yanıtlar verebileceği sorulardır. • Eğer...... Ne Olurdu? Soruları: “Eğer insanlar uçabilseydi ne olurdu?” “Oyuncakları oynadıktan sonra yerine koymazsak ne olur?” “iki yerine üç kolumuz olsa ne olurdu?” gibi çocukların hayal güçlerini kullanması gereken eğlenceli sorulardır. • Kaç Değişik Yoldan ........ Soruları: “Bir kaşkol kaç değişik şekilde kullanılabilir?” “Bir bardak kaç değişik biçimde kullanılabilir?” gibi çocuğun yaratıcı düşüncesini geliştiren sorulardır. • Duyularını Kullanmaları için Sorular: Çocukların görme duyusunu kullanmadan diğer duyu organlarını kullanarak diğer duyu organlarını kullanarak tahminde bulunmaları sağlanır. Çocuktan dokunarak bir torbadaki nesnelerden seçtiği birini tahmin etmesi ya da gözünü kapatarak verilen nesneye dokunarak tahmin etmesi istenir. Çocukların gözleri kapatılarak nesnelerin çıkardıkları seslerden ne olduklarını tahmin etmeleri de istenebilir.

Çocuğun konuşurken, dinlerken göz teması kurma kazanımı Dil gelişimi ile ilgilidir. Etkinliklerin süresine ilişkin yönergeye uyması, sorumluluk almaya istekli olması, aldığı sorumluluğu yerine getirmesi, kararlı olması sosyal- duygusal gelim kazanımlarıdır.