yog+la- ‘yas tutmak’ (BK D5) < yog ‘cenaze töreni’ (BK G10), tıŋ+la- ‘dinlemek’ (Irk Bitig 58) < tıŋ ‘ses, nefes’, yarlı(g)+ka- ‘buyurmak, hükmetmek, (tanrı) lutfetmek’ (KT G9) <yarlıg ‘hüküm, buyruk’ < yarıl- ‘hüküm verilmek’ < yar- ‘hüküm vermek’, kü+k- ‘ünlü olmak’ (Küli Çor B4) < kü ‘ün, şöhret’ (KT D12), taş+ık- ‘dışarı çıkmak; baş kaldırmak, isyan etmek’ (KT K8) < taş‘dış’ (BK K14).

............... üze kök t(e)ri (a)s[ra yagız yer kılındukta ekin ara kişi oğlı kılınmış],

Yukarıda mavi gök, aşağıda kara yer yaratıldığnda ikisi arasında insanoğlu yaratılmış.

Schott, uzun zamandır mahiyeti anlaşılamayan Çuvaşçanın Altay dilleri grubu içerisinde yer alması gerektiğini ve Türkçenin ana Türkçeden kopan bir kolu olduğunu ispatlayarak karşılaştırmalı Altay dilleri araştırmalarının başlatıcısı olmuştur.

Ligeti’nin yapmış olduğu dönemlendirmede ilk dikkati çeken özellik, kronolojik kaygının güdülmesi olmuştur.

il “ileri, doğu” +gerü [yön gösterme eki]

kurı “batı” +garu [yön gösterme eki]

süle- “ordu sevk etmek, asker göndermek” sü “ordu, asker”, +le [isimden fiil yapım eki] –p [zarf-fiil eki]

tir- “toplamak” –miş [3. tekil kişi belirsiz geçmiş zaman eki]

kubrat- “toplamak, bir araya getirmek” < kubra- “toplamak” –t [ettirgenlik eki] –mış [3. tekil kişi belirsiz geçmiş zaman eki]

Bu bilgiler doğrultusunda bakıldığı zaman doğru cevabın E şıkkı olduğu  anlaşılacaktır.

erinç çoğunlukla -dI ekli değil, -mIş ekli geçmiş zamanla kullanılır. Doğru yanıt E'dir. 

“Bilirse, (hangisi) semiz boğa, (hangisi) zayıf boğa diye bilmezmiş” diye öylece düşündüm. Ondan sonra Tanrı bilgi (akıl) verdiği için, ben kendim (onu) kağan yaptım. Bilge Tonyukuk Buyla Baga Tarkan

Zarf-fiiller, zarf olarak kullanılan fiil biçimleridir. -A, -I ve -(y)U ekli fiil zarfları, asıl fiil ile aynı zamanda meydana gelen bir eylemi anlatır. Bu zarf-fiil eki, birleşik fiillerde tasvirî fiili asıl fiile bağlayan ektir.  -(X)p fiil zarfı, asıl eylemden önce işlenmiş bir eylemi gösterir. -(X)yIn zarf-fiil eki, diğer fiil zarflarına göre daha az geçer. Bu zarf-fiil eki, asıl eylem ile aynı zamanda meydana gelen eylemi gösterir: -gAlI zarf-fiil eki, asıl eylemin başlangıcını ve eylemin amacını ifade eder. -sAr zarf-fiil eki, asıl fiilin hangi şartlar altında gerçekleştiğini ve eylemin hangi durum ve zamanda işlendiğini gösterir. Aynı zamanda şart kipinin ekidir.

Asıl fiil üzerine ulanan -A / -U /-I zarf-fiil ekinden sonra ber-, bar-, kel-, kal-, elt-, ıd-, kör- ve u- tasvirî fiilleri getirilerek yapılır. Tasvirî eylemlerin her birinin ayrı işlevi vardır.

"tut-a bir-miş" "it-i bir-miş"
"artat-ı u-daçı erti"
"yañ-a elt-di" "sür-e elt-di"
"yat-u kal-taçı ertigiz"
ifadelerinin tamamı tasvirî fiil içermekte iken, B seçeneğinde tasviri fiil bulunmamaktadır.

Altay dillerinin genetik akrabalığını kabul etmeyenler için Türkçenin ilk evresi 5000 yıllık İlk Türkçe (Erken En Eski Türkçe, Ön Türkçe) Dönemi’dir.

Almak anlamına gelen -al sözcüğüne olumsuz zarf-fiil eki olan -matın eklenmiştir. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

Söz anlamına gelen "sab" kelimesi araç durum eki olan +(ı)n ekiyle birleşmiştir. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

Biriki “birleşik” < bir “bir (1)” +ik “birikmek” [isimden fiil yapım eki] –i[kalıplaşmış –yapım eki görevini üstlenmiş- zarf-fiil eki] Bu dönemde zarf-fiil ekleri kalıplaşarak ulandıkları sözcüğü isimleştirebiliyorlardı./ il “memleket, ülke” +te [bulunma-çıkma durumu eki] / Tüpüt “yer adı” +ke [yönelme durumu eki / bodun “halk” +(u)g [belirtme durumu eki]/ Bu dönemde, özel adlarla kurulan tamlamalarda genellikle iyelik ekleri kullanılmaz. türük bodun “Türk halkı” KT G6, türük begler “Türk beyleri” KT G10, tabgaç kaganta “Çin hakanından” KT G11, yinçü ügüz keçe “İnci (Sır Derya) ırmağını geçerek” gibi. tokuz oguz begleri bodunı ifadesinde olduğu gibi iyelik eklerinin kullanımı ise nadirdir.

E şıkkındaki "–dım 1. tekil kişi belirsiz geçmiş zaman ekidir" ifadesinin doğrusu "–dım 1. tekil kişi belirli geçmiş zaman ekidir" olmalıdır. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

ZARF-FİİLLER
Zarf-fiiller, zarf olarak kullanılan fiil biçimleridir.
1. -A, -I ve -(y)U ekli fiil zarfları, asıl fiil ile aynı zamanda meydana gelen
bir eylemi anlatır. Bu zarf-fiil eki, birleşik fiillerde tasvirî fiili asıl fiile
bağlayan ektir. Bugün olduğu gibi Orhun Türkçesinde de en işlek zarffiil
ekidir:
inim köl tigin birle eki şad birle öl-ü yit-ü kazgantım “kardeşim Köl
Tigin ile, iki şad ile (birlikte) öle (ölesiye) yite (yitesiye) kazandım
(çabaladım)” KT D27
kızıl kanım töküt-i kara terim yügürt-i işig küçüg berdim “kızıl kanımı
dökerek, kara terimi akıtarak hizmet ettim” T 52

“İlk Türkçe döneminde ogux şeklinde konuşanlar vardır. Ana Türkçe döneminde Türk dili, ogur şeklinde x değişkeninin r’li konuşurları ile oguz şeklinde x değişkeninin z’li konuşurları Ana Çuvaşça ve Ana Türkçe diye ayrılmıştır: Tü. z = Çu. r denkliği”

u- tasvirî fiili ise bir işi yapabilme, bir işe gücü yetme, muktedir olmayı anlatır. -(X)pAn zarf-fiil eki, –(X)p ekinin genişletilmiş şeklidir. -(X)yIn zarf-fiil eki, diğer fiil zarflarına göre daha az geçer. Bu zarf-fiil eki, asıl eylem ile aynı zamanda meydana gelen eylemi gösterir. -çA zarf-fiil eki tek örnektedir. Asıl eylemden önce işlenen bir eylemi belirtir. -gU sıfat-fiil eki, eylem adları yapar. 

igid- “beslemek, doyurmak” –miş [geçmiş zaman sıfat-fiil eki: igidmiş kağan “besleyip doyurmuş kağan”]

öl- “ölmek” –teçi sen [2. tekil kişi gelecek zaman]

arıl- “zayıflamak” < ar- “zayıf düşmek –(ı)l [dönüşlülük eki] –tıg [2. tekil kişi belirli geçmiş zaman, ? ~ g nöbetleşmesi ile]

ölür- “öldürmek” < öl- “ölmek” –ür “öldürmek” [ettirgenlik eki] –eyin [1. tekil kişi emir eki]

bol- “olmak” -ma [olumsuzluk eki] -zun [3. tekil kişi emir eki]

Belirtme Durumu (Yükleme, Akuzatif): +(X)g, +(I)n, +nI ekleri kullanılır. Yönelme Durumu (Verme-bulunma, Datif): +kA, +ŋA, +A ekleri kullanılır. (A,B,C,D şıklarında yönelme durumu vardır.)

Bir tümen “10.000” Orhun yazıtlarında 30’dan sonraki sayılar artukı "fazlası, artı" sözcüğü getirilerek de yapılmıştır. 15000 = bir tümen artukı biş bi?