Osmanlı Devleti Yenileşme Hareketleri (1876-1918) Final 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Osmanlı devleti Bağdat Demiryolu'nu hangi devletin ortaklığı ile işletmeye açmıştır?
Almanya |
Fransa |
İngiltere |
ABD |
İtalya |
Osmanlı hükümetinin 20 Ocak 1883’te inşa imtiyazını İngilizlere verdiği 67 km’lik Mersin-Tarsus-Adana Demiryolu 2 Ağustos 1886’da işletmeye açıldı. Daha
sonra yapımına karar verilen Bağdat Demiryolu için bu hattın önemini gören ve
1906’da bütün hisselerini ele geçiren Almanlar, 4 Ekim 1888’de de Haydarpaşa-İzmit Demiryolu’nu Ankara’ya kadar uzatmak şartıyla satın aldı. 1889’da kurulan Anadolu Demiryolu Şirketi, 1892’de hattı Ankara’ya kadar uzattı. İmtiyaz müddeti 99 sene ve kilometre garantisi de 15.000 franktı.
2.Soru
1870’lerden sonra özel sektörün yoğun olarak devreye girmesinin ardından İzmir’de kurulan ülkenin en büyük fabrikası aşağıdakilerden hangisidir?
Un |
Makarna |
Buz |
Bira |
Demir |
1870’lerden sonra özel sektörün yoğun olarak devreye girmesiyle ve şirketlerin kurulmasıyla birlikte fabrikalar da çoğalmaya başladı. Fabrikaların bir kısmı, iç tüketime yönelik olarak un, makarna, bira, buz gibi gıda maddeleri üretmekteydi. İzmir’de ülkenin en büyük demir fabrikası kuruldu. Doğru cevap E’dir.
3.Soru
1859’da taşranın ihtiyaç duyduğu vali, mutasarrıf, kaymakam ve nahiye müdürü gibi mülki idarecileri yetiştirmek üzere kurulan kuruluş aşağıdakilerden hangisidir?
Taşra Meclisi |
Vali Muavinliği |
Kaymakamlık |
Mülki İdare Kurumu |
Mekteb-i Mülkiyye |
Mekteb-i Mülkiyye, 1859’da taşranın ihtiyaç duyduğu vali, mutasarrıf, kaymakam ve nahiye müdürü gibi mülki idarecileri yetiştirmek üzere kurulmuştu. 1877’de yeniden düzenlenerek yüksekokul düzeyine getirildi ve bugünkü Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin temelini oluşturdu.
4.Soru
Aşağıdakilerden Osmanlı devletinin genel idari yapısı dışında kalan özerk vilayetlerden biri değildir?
Lübnan |
Girit |
Mısır |
Hicaz |
Tuna |
Gerek 1864 Vilâyet Nizamnamesi gerekse daha sonra yapılan düzenlemelerin
tam olarak uygulanamadığı bazı özerk vilâyetler vardı. Devletin genel idari düzeni
dışındaki yerlerden biri olan Lübnan, 9 Haziran 1861 tarihli Lübnan Nizamnamesine göre yönetilmekteydi. Benzer bir durum Girit’te, 1 Aralık 1867’de yürürlüğe giren Girit Vilâyeti Nizamnamesi ile oluşturuldu. Her iki yerde de “bağımsız” idari,adli ve mali yapılar söz konusuydu. Osmanlı Devleti’nin genel idari yapısı dışındakalan bir diğer yer ise Mısır'dı. Bunun yanı sıra yeni düzenlemelerin dışında olan Hicaz, Mekke emirlerinin;Yemen ise imamlarla yerel hanedanların yönetimi altındaydı.
5.Soru
“Rusların işgal bölgelerinden çekilmesi durumunda doğabilecek karışıklıkları önlemek üzere Osmanlı Devleti, Doğu Anadolu’da Ermenilerin yaşadığı yerlerde mahalli menfaatlerin gerektirdiği ıslahat ve düzenlemeleri vakit kaybetmeksizin yapacak ve Ermenileri, Kürt ve Çerkezlerin saldırılarına karşı koruyacaktı”.
Yukarıda verilen bilgiler hangi antlaşmanın maddeleri arasındadır?
Berlin Antlaşması |
İngiltere Antlaşması |
Ayastefanos Antlaşmasına |
Aydın Antlaşması |
Rus Antlaşması |
3 Mart 1878 tarihli Ayastefanos Antlaşmasına Ermenilerle ilgili konulan 16. maddeye göre “Rusların işgal bölgelerinden çekilmesi durumunda doğabilecek karışıklıkları önlemek üzere Osmanlı Devleti, Doğu Anadolu’da Ermenilerin yaşadığı yerlerde mahalli menfaatlerin gerektirdiği ıslahat ve düzenlemeleri vakit kaybetmeksizin yapacak ve Ermenileri, Kürt ve Çerkezlerin saldırılarına karşı koruyacaktı”.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi hem Avrupa’da hem Osmanlı Devleti’nde kamuoyunun etkili hale gelmesinde etkili olan dış kaynaklı faktörlerden biridir?
Osmanlı-Rus Savaşı |
Otuz Yıl Savaşları |
Fransız İhtilâli |
Özel Basının yaygınlaşması |
Sanayi Devrimi |
Siyaset ve toplum bilimcilerin çalışmaları, tarih boyunca insanoğlunun yaşadığı sosyal çevreye ve politik gelişmelere kayıtsız kalmadığını göstermiştir. Özellikle 1789 Fransız İhtilâli sırasında yaşanan olaylar ve ardından yayılan siyasi fikirler, zamanla bireyi ve bunların ortak talepler etrafında bir araya gelmesiyle oluşan bilinçli kitleyi, siyasi açıdan belirleyici bir güç haline getirdi.
7.Soru
Tanzimat uygulamalarının hedefine ulaşabilmesi için taşranın idari ve mali işlerini yürütmek üzere muhassıllıklar hangi tarihte kurulmuştur?
1842 |
1844 |
1840 |
1843 |
1841 |
Tanzimat uygulamalarının hedefine ulaşabilmesi için, öncelikle vergilerin toplanarak mali durumun güçlendirilmesi gerekiyordu. Taşra idaresinde bununla ilgili ilk düzenleme, 1840’ta iltizamın kaldırılması ve yerine taşranın idari ve mali (özellikle vergi) işlerini yürütmek üzere muhassıllıkların kurulmasıydı.
8.Soru
Aşağıdaki yargılardan hangisi Osmanlı'daki geleneksel yapıdaki değişimin sebepleri arasında yer almaz?
Fransız İhtilali |
Padişahların yurt dışı gezileri |
Sanayi devrimi |
Devlet Müdahalesi |
Kollektif aile yaşantısı |
Fransız İhtilali,Padişahların yurt dışı gezileri,Sanayi devrimi ve Devlet Müdahalesi gibi etkenler Osmanlı'da geleneksel yapının değişimine sebep olmuştur. Kollektif aile yaşantısı ise bu değişimin önünde bir engel teşkil etmiştir ve aksine değişim için bireyselleşme ve aileden bağımsız bir yaşam kurma temayülleri ortaya çıkmıştır.
9.Soru
Osmanlı Devleti’nden kendine kalan borçlarını 1926- 1954 yılları arasından ödeyen Türkiye en fazla ödemeyi hangi ülkeye yapmıştır?
Fransa |
İngiltere |
ABD |
Almanya |
İtalya |
Türkiye Cumhuriyeti’nin payına düşen 84.600.000 lira, en büyük alacaklısı olan Fransa’yla yapılan müzakerelerden sonra daha da düşürüldü ve 1926’dan itibaren ödenmeye başlandı. En son taksiti 1954’te ödenen Osmanlı borçları, borçlanmanın 100. yılında tamamen tesviye edilmiş oldu.
10.Soru
1876 Anayasasının ilanından sonra hazırlanan bir talimatname ile seçim yapılarak ilk Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı faaliyetine başlamıştır. Meclis-i Mebusan ile beraber üyelerini padişahın atadığı bir meclis daha açıldı. Bu meclisin adı nedir ?
Şûra-yı Devlet |
Melis-i Âyan |
Meclis-i Vükelâ |
Meclis-i Umumî |
Teşkilat-ı Esasi |
1876 Anayasasının ila^nından sonra hazırlanan bir talimatname ile seçime gidilerek ilk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı faaliyetlerine başladı. Bu meclisle beraber Kanun-i Esasi’nin öngördüğü, üyelerini padişahın atadığı Meclis-i A^yan da açıldı.
Doğru Cevap: B seçeneğidir.
11.Soru
İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin yönetimi tam olarak ele geçirmesi hangi olayın neticesinde gerçekleşmiştir?
II. Meşrutiyetin ilânı |
Bâbıâli Baskını |
Bulgaristan'ın bağımsız olması |
Bosna Hersek'in ilhak edilmesi |
Trablusgarp Savaşı |
23 Temmuz 1908’de ilân edilen II. Meşrutiyet’le birlikte, merkezi yönetimde olduğu gibi taşra idaresinde de önemli değişiliklikler meydana geldi. 31 Mart Olayı'nın
ardından II. Abdülhamid’in tahttan indirilip yerine V. Mehmet Reşad’ın getirilmesiyle, yönetimde padişahın etkisinin azaldığı ve Bâbıâli’nin, yani hükümetin devlet yönetimine hâkim olmaya başladığı bir döneme geçilir. Bu süreçte başrolü oynayan İttihat ve Terakki Cemiyeti, tedrici olarak hükümet ve devlet yönetimine egemen oldu. Cemiyetin yönetimi tam olarak ele geçirmesi ise, 1913’teki Bâbıâli baskınıyla gerçekleşti.
12.Soru
1913 tarihli yasa hangi tarihli Nizamnamenin devamını öngörmekteydi?
1913 tarihli yasa hangi tarihli Nizamnamenin devamını öngörmekteydi?
1856 |
1864 |
1879 |
1909 |
1911 |
1864
13.Soru
Osmanlı Döneminde inşa edilen ilk demiryolu aşağıdakilerden hangisidir?
Manisa- İzmir |
Ankara- İzmir |
İskenderiye- Kahire |
Konya- İskenderiye |
Konya- Kahire |
Osmanlı ülkesinde demiryolu inşa fikri 1830’lu yıllara kadar iner. 1851’de inşasına başlanan İskenderiye-Kahire Hattı Osmanlı ülkesindeki ilk demiryolu olup 1856’da işletmeye açıldı; daha sonra ülkenin değişik yerlerinde Avrupalı girişimciler aracılığıyla imtiyazlı şirketler kurularak pek çok hat inşa edildi.
14.Soru
I. 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı
II. Büyük toprakların elden çıkması
III. Savaşın ardından gelirlerin yükselmesi
IV. Avrupalı yatırımcıların borçlarının tahsilini ertelemesi
V. İltizam sisteminin getirilmesi
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri Osmanlı Devleti’nin yenileşme hareketleri döneminde maliyenin durumunu ve borçlanmaların nedenleridir?
I-II ve IV |
II, III ve V |
III, IV ve V |
I ve II |
Yalnız I |
Osmanlı Devleti’nin yenileşme hareketleri döneminde 1877-78 Osmanl›-Rus Savaşı, Osmanlı maliyesindeki dengeleri derinden sarstı. Hem savaşın getirdiği ağır maliyetler ve savaş sonunda ödenmesine karar verilen tazminat hem de büyük toprakların elden çıkması neticesinde gelirlerde meydana gelen kayıplar hazinenin zaten hassas olan dengelerini iyice bozdu. Savaşın ardından halkın nüfusu ve gelirleri de düştü. Avrupalı yatırımcılar ise; 1875 Moratoryumu’nun korkusuyla borçlarını tahsil etmek istediler. Bu durumda Duyûn-u Umumiyye kurularak gelirlerin düzenlenmesi ve borçların tahsis edilmesi amaçlandı. İltizam sistemi ise mali durumun düzenlenmesi amacıyla vergi sisteminin özelleştirilmesiydi. Dolayısıyla dış borçlanma ile ilişkili değildi.
15.Soru
Osmanlı Devleti’nde modern anlamda ilk belediye teşkilatı 1855 yılında hangi şehirde kurulmuştur?
Erzurum |
İstanbul |
Manastır |
Bitlis |
Trabzon |
Osmanlı Devleti’nde modern anlamda ilk belediye teşkilatı, Kırım Savaşı'nın şehirde yarattığı düzensizliğe bir çözüm olmak üzere Şehremaneti adıyla 1855 yılında İstanbul'da kurulmuştur. Doğru cevap B'dir.
16.Soru
I.Meşrutiyet dönemi çeşitli siyasi krizlerin yarattığı boykot hareketleri, Osmanlı kamuoyunun dış tehditler karşısında kitlesel eylemlerle tepkilerini koyacak düzeyde bilinçlendiklerini ve gerektiğinde örgütlenebildiklerini göstermesi bakımından da kayda değerdir. Devrin en önemli siyasi aktörü olan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin bu tür eylemleri desteklemesi, bunların kısa sürede organize edilmesinde ve geniş bir tabana yayılmasında etkili olmuştu. Bu bağlamda ilk boykot hareketi, Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu zor koşulları fırsata dönüştüren Avusturya’nın Bosna ve Hersek’i topraklarına kattığını ilân etmesine tepki olarak başlatıldı. Bu boykot kaç yılında yapılmıştır?
1902 |
1904 |
1906 |
1908 |
1910 |
Bu bağlamda ilk boykot hareketi, Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu zor koşulları fırsata dönüştüren Avusturya’nın 1908’de Bosna ve Hersek’i topraklarına kattığını ilân etmesine tepki olarak başlatıldı.
17.Soru
Devletin Yeniçeri Ocağı’nı kaldırıp Asakir-i Mansure ordusunu kurmasından sonra hazineye gelir temin etmek üzere kereste, kömür, palamut, afyon, hububat gibi bazı maddelerin ticaretini bizzat yapmak üzere piyasaya girmesi ve müdahalesi anlamında kullanılan bir tabirdir. Aşağıdakilerden hangisi bu tanıma girer?
Grev |
Burjuva |
Kapitalizm |
İşçi hareketleri |
Tekel veya Yed-i Vahid |
Devletin Yeniçeri Ocağı’nı kaldırıp Asakir-i Mansure ordusunu kurmasından sonra hazineye gelir temin etmek üzere kereste, kömür, palamut, afyon, hububat gibi bazı maddelerin ticaretini bizzat yapmak üzere piyasaya girmesi ve müdahalesine Tekel veya Yed-i Vahid denir.
18.Soru
19. yüzyıl Osmanlısında işçi hareketleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?
Örgütlü işçi hareketleri Tanzimat'ın ilk yıllarında gerçekleşmiştir. |
Plevne aba fabrikasındaki işçiler kırıcılık eylemi yapmışlardır. |
İşçiler dini değerlere aykırılıktan dolayı hiç bir eylemde bulunmamışlardır. |
Polis nizamnamesi işçilere iş duraklatma fırsatı tanımaktadır. |
Zonguldak kömür madeni işçilerini iş bırakması gerçek anlamdaki ilk grevdir. |
Tanzimat devrinin ilk yıllarında işçiler tarafından bir takım eylemler gerçekleştirilmişse
de bunlar sınıf bilinciyle ve örgütlü bir biçimde gerçekleştirilmiş işçi hareketleri
değildi.
Günümüzde Bulgaristan sınırları içinde kalan Plevne’de 1838’de aba dokuma fabrikasındaki makinelere ve Samakov’da 1851’de kurulmuş olan mekanik
bir tekstil tarağına karşı, işsiz kalma endişesiyle işçiler tarafından girişilen eylemler,
makine kırıcılık kapsamında değerlendirilmesi gereken türden hareketlerdi.
1861’de Bursa’da mezarlık üzerine kurulmuş olan bir fabrikanın yakılması türünden
eylemler ise iş hayatından çok dini ve toplumsal değerlere aykırı bir girişimin
cezalandırılmasından ibaretti.
1845’te yürürlüğe konan Polis Nizamnamesi özellikle vurgulanır ve 12. maddesinde yer alan ve amelelerin iş bırakmasını veya aksatmasını yasaklayan maddeden hareketle, 1845 öncesinde işçi hareketlerinin çalışma hayatını ve genel asayişi etkileyecek düzeye geldiği iddia edilir.
Beyoğlu Telgrafhanesi işçilerinin Şubat 1872’de gerçekleştirdikleri iş bırakma eylemi,
nitelikleri bakımından gerçek anlamda ilk grev olarak kabul edilmektedir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı ekonomisinin dünya pazarlarına açılmasında dönüm noktası olarak kabul edilir?
Sanayi Devrimi |
Karlos Antlaşması |
İngiliz Ticari Antlaşması |
Bursa Antlaşması |
Baltalimanı Ticaret Antlaşması |
Osmanlı ekonomisinin dünya pazarlarına açılmasında, 16 Ağustos 1838 tarihli Baltalimanı Ticaret Antlaşması’nın bir dönüm noktası olduğu kabul edilir. Baltalimanı antlaşması ile bir çok durum karar bağlanmıştır. İngiliz tüccarların, tarım ve sanayi ürünlerini Osmanlı iç pazarlarında satmak ya da ihraç etmekte serbest olduğu ve Osmanlı Devleti’nin bütün devlet tekelleriyle ihraç yasaklarını kaldırdığı bu antlaşma ile karar bağlanan durumlardan bazılarıdır.
20.Soru
Kanun-i Esasi'nin ilanı, 31 Mart Olayı ve ilk kez çok partili hayata geçilmesi gibi olaylar hangi Osmanlı padişahı döneminde görülür?
Abdülmecit |
II.Mahmut |
III.Selim |
II.Abdülhamit |
Abdülaziz |
Kanun-i Esasi'nin ilanı, ilk kez çok partili hayata geçilmesi ve 31 Mart Olayı II.Abdülhamit dönemi olaylarıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ