Kalite geliştirmede en yaygın olarak kullanılan araçlar;

1. Temel araçlar
2. Yönetim araçları
3. Yaratıcılık araçları
4. İstatistik araçları
5. Tasarım araçları
6. Ölçüm araçları

Kalite iyileştirmede kullanılan temel araçlar;

1. Akış şeması,
2. Neden-sonuç diyagramı,
3. Pareto diyagramı 
4. Çetele tablosu
5. Kontrol grafikleri
6. Histogram
7. Dağılım diyagramı

Akış şeması hazırlarken uyulması gereken kurallar;

1. Akış şemasının hazırlığıyla doğru kişilerin ilgilenmesi önemlidir.
2. Prosesle veya ürünle ilgili tüm grup üyeleri bu çalışmaya katılmalıdır.
3. Tüm veriler her zaman herkes tarafından görülebilmelidir.
4. Çalışma için yeterli zaman ayrılmalıdır.
5. Soruların artışı olumlu gelişme olarak görülmeli ve soruların, akış şemasının hazırlanmasında anahtar rolü oynadığına inanılmalıdır.

Süreç akış şeması oluşturulurken uygulanması gereken adımlar;

1. Adım: Uygun bireylerin yer aldığı bir ekip oluşturun.
2. Adım: Süreçleri ve süreçlerin ilişkili olduğu sınırları tanımlayın.
3. Adım: Üzerinde düşünülen süreçler hakkında beyin fırtınası uygulayın.
4. Adım: Akış şeması oluştururken mümkün olan en basit sembolleri kullanın.
5. Adım: Süreçlerdeki birbirini takip eden adımların akışını çizin.
6. Adım: Her bir geri besleme döngüsünün hesaba katıldığından emin olun.
7. Adım: Üzerinde düşünülen süreçlerin tüm uygun adımlarını izleyen çizgileri belirleyin.
8. Adım: İnceleyin ve dikkate değer olan uygulamalar için düzeltme yapın.

Neden-sonuç (Balık Kılçığı) diyagramı oluşturma aşamaları;

1. Diyagram hazırlanırken öncelikle sonucun (problemin) içine yazıldığı bir kutu çizilir. Bu kutuya doğru bir ana ok çizilir.
2. Ana oka doğru oklar çizilir. Bu oklar soruna neden olduğu düşünülen genel grupları (yöntem, ekipman, işgücü ve diğer nedenler) göstermektedir.
3. Soruna sebep olan tüm olası nedenleri belirlemek için beyin fırtınası yöntemi kullanılır. Bu aşamada ikinci aşamada belirlenen genel nedenlerin ortaya çıkmasına neden olan alt sorunlar tespit edilerek diyagrama eklenir.
4. Ana sorunun kaynaklandığı nedenler tespit edildikten ve balık kılçığı diyagramına yerleştirildikten sonra son aşamada, bu sorunlara neyin sebep olduğu ve neden bu durumun gerçekleştiği konusu üzerinde durularak iyileştirme veya çözüm önerileri geliştirilir.

Balık kılçığı diyagramında yaygın olarak kullanılan iki yöntem vardır. Bunlardan birinci yöntem, hizmet süreçleri ile ilgili sorunları gösteren 4P’dir (People-İnsanlar, Procedures-İşlemler, Policies-Politikalar, Plant-Tesis) (Şekil 6.2). İkincisi ise, üretim süreçleri veya teknoloji ile ilgili sorunları gösteren 4M’dir (Manpower-İşgücü, Materials-Malzeme, Methods-Yöntem, Machinery-Makine).

Neden-sonuç diyagramı yönteminin yararları;

1. Sorunların üzerine giden aktif bir yöntemi geliştirir.
2. Diyagramın hazırlanması, iletişimi güçlendirir.
3. Herkesin dikkatini bir noktaya toplamasını sağlar.
4. Başlı başına eğitici bir çalışmadır, herkesin bilgisini geliştirir.
5. Verilerin toplanmasını ve konuya bilimsel biçimde yaklaşmayı sağlar.
6. Konuya hâkimiyeti sınamak için eşsiz bir tekniktir.
7. Tüm sorunlara uygulanabilir.

Pareto diyagramları hazırlanırken aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir;

1. Sınıflandırmalarda değişiklikler denenerek farklı Pareto diyagramları oluşturulabilir.
2. Özellikle “Diğerleri” sınıfının yüzdesi küçük tutulmalıdır. Aksi takdirde sınıflandırmanın düzgün yapılmadığı anlaşılır.
3. Verilere mali anlamlar yükleyerek dikey eksene bu değerleri taşımak daha isabetli sonuçlar verir.

Pareto diyagramı oluşturma aşamaları;

1. Veri sınıflandırma yönteminin belirlenmesi (örneğin, problem, uygunsuzluğun türü vb.).
2. Özellikleri sıralamada neyin kullanılacağına karar verilmesi (örneğin, sayı, para birimi vb.).
3. Belirlenen zaman aralığı için gerekli olan tüm verilerin toplanması.
4. Veri değerlerinin özetlenmesi.
5. Sınıflandırmaların en büyükten en küçüğe doğru sıralanması.
6. Gerekirse birikimli yüzdelerin hesaplanması.
7. Pareto şemasının oluşturulması.
8. Çok önemli veya kayda değer olan birkaçının belirlenmesi

Çetele tablosu oluşturma aşamaları;

• Gözlenecek olay ve sorunlar belirlenir.
• Belirlenen sorunların her gözlemci tarafından kontrol edilmesi sağlanır.
• Verilerin toplanacağı zaman aralığı belirlenir.
• Gereksinime göre bir tablo düzenlenir.
• Başlıklar açıkça yazılır ve işaretler için yeterli yer ayrılır.

Kontrol grafiklerinin oluşturulma aşamaları;

1. Kontrol grafiklerinin oluşturulması için karakteristiklerin seçilmesi.
2. Uygun kontrol grafiğinin seçilmesi.
3. Alt gruplardan toplanacak numune sayısının belirlenmesi.
4. Gruplara ait verilerin toplanması veya önceden kaydedilen verilerin kullanılması (önerilen en az 20-25 grubun olmasıdır).
5. Her bir alt grup numunelerinden elde edilen istatistiklerden kontrol sınırlarının hesaplanması.
6. Grafiği oluşturan istatistiklerin kaydedilmesi.
7. Kontrol sınırları dışındaki noktaları ve kaynağı bilinen sebepleri gösteren grafiğin incelenmesi.
8. Gelecek etkinlikler üzerine karar verilmesi.

Kontrol grafiklerinin temel amaçları;

1. Üretim sürecinin gerçek olanaklarını saptamak.
2. Sürecin çıktı kalitesini değiştirecek ayarlamalar yapmak.
3. Çıktıyı kontrol etmek.

Histogram oluştururken izlenecek adımlar;

1. Veri değerlerinin toplanması.
2. Değişim aralığının belirlenmesi (Bu işlem en büyük veri değerinden en küçük değerin çıkartılması ile bulunur).
3. Histogramdaki grup sayısının ve aralık genişliklerinin belirlenmesi (değişim aralığının grup sayısına bölünmesi ile aralık genişlikleri belirlenir).
4. Verilerin değerlerinin ölçeğinden yararlanarak X (yatay) eksenin işaretlenmesi.
5. Frekans (sayı) ölçeğinden yararlanarak Y (düşey) eksenin işaretlenmesi.
6. Aralık içine giren değerlerin sayısına eşit olacak şekilde her bir aralığın yüksekliğinin çizilmesi.

Dağılım diyagramı oluşturma aşamaları;

1. İlişkileri çalışılacak olan iki ilişkilendirilmiş veri setinden (X ve Y) her ikisi için de eşit miktarda verilerin toplanması (Burada önerilen en az 50 eşleştirilmiş veri olmasıdır).
2. X ve Y eksenlerinin belirtilmesi.
3. X ve Y için en düşük ve en yüksek değerleri bularak bunların X ve Y eksenlerini ölçeklemek için kullanılması (burada her iki eksenin eşit uzunlukta olmasına dikkat edilmesi gerekir)
4. X ve Y ekseninde yer alması gereken verilerin grafiğinin çizilmesi.
5. İlişkilerin tipini ve kuvvetini belirtmek için, nokta bulutunun şeklinin değerlendirilmesi.

Kalite iyileştirmede kullanılan yönetim araçları;

1. İlgi (Yakınlık) Diyagramı (Affinity Diagram)
2. Mevcut Gerçeklik Ağacı (Current Reality Tree)
3. Karşılıklı İlişki Diyagramı (Interrelationship Diagraph)
4. Ağaç Diyagramı (Tree Diagram)
5. Matris Diyagramı (Matrix Diagram)
6. Öncelikler Matrisi (Priorities Matrix)
7. Süreç Karar Program Tablosu (Process Decision Program Chart)
8. Poka-Yoke

Matris diyagramı oluşturma aşamaları;

1. Alternatiflerin değerlendirilmesi için kriterleri belirleyin. Alternatifleri değerlendirecek yol gösterici ilkelerin (kriterlerin) belirlenmesinde takım üyelerinin fikir birliğine varması için yeteri kadar zaman ayırmaları gerekmektedir.
2. Bir matris grafiğin üzerindeki kutulara belirlenen kriterleri (etki, karşılanamayan beklentiler, uygulama maliyeti, personelin yıpranması, vb.) yazın.
3. Her bir kriterin görece ağırlığı üzerinde karar verin. Çünkü bazı kriterler diğerlerine oranla iki kat daha fazla öneme sahip olabilir. Eğer böyle bir durum söz konusu ise, bu tür önemli kriterlere daha yüksek ağırlık verilmelidir. Eşit derecede öneme sahip kriterlerin ağırlıkları da eşit olmalıdır.
4. Sol taraftaki sütuna alternatif sorunları veya çözüm listelerini yerleştirin.
5. Grup üyelerinin her bir alternatifi her bir kritere göre değerlendirerek kendi matrisini doldurmasını ve sonra her bir satır için kendi puanlarını toplamasını sağlayın. Bazı sütunlara ağırlık verildiyse, o sütunlardaki rakamların bu ağırlıklarla çarpılması ve daha sonra satır toplamı alınması gerekmektedir.
6. Her bir alternatif için grup üyelerinin verdikleri puanları toplayın.
7. Alternatifleri yüksekten düşüğe doğru listeleyerek sonuçları özetleyin.
8. Bir karara varmak için bu sonuçları kullanın. En çok puan alan alternatiflere bakın çünkü özellikle onların tartışılması gerekir. Eğer sonuçlar insanlara inandırıcı gelmiyor ise, kişiler önemli bir kriterin ihmal edilip edilmediğini sorgularlar. Eğer böyle bir durum söz konusu ise, grup üyeleri kararlarının sağlam bir temele dayandığını hissedinceye kadar kriterleri değiştirerek puanlamaları yineleyebilirler.

Kalite iyileştirme araçlarından olan yönetimsel araçları;

1. Beyin fırtınası
2. Zihin haritaları
3. Altı düşünme şapkası vb.

Kalite iyileştirmede kullanılan istatistiksel araçlar genellikle daha karmaşık süreçlerin veri analizlerinde kullanılan araçlardır. Bu araçlar değişkenler arasındaki ilişkileri, her bir değişkenin görece katkısını ve varyasyon kaynaklarını anlamamıza yardımcı olurlar. Özellikle istatistiksel süreç kontrolünde, varyasyonların özel nedenlerini izleme ve yanıt bulmak için grafiksel araçlar kullanılır. Parametrik ve parametrik olmayan verilere uygulanabilen ve çok geniş bir yelpazeyi içine alan istatistiksel teknikler, daha karmaşık ilişkilerin istatistiksel anlamlılığının analizinde kullanılabilen araçlardır.

Kalite Fonksiyon Yayılımı (QFD) ve Hata Türü ve Etkileri Analizi (FMEA) gibi tasarım araçları, yeni ürün ve süreçlerin geliştirilmesi ve tasarımında kullanılan araçlardır. Bu araçlar, müşteri ihtiyaçları, ürünlerin özellikleri ve süreçlerin kontrolü aşamalarının daha uyumlu hale getirilmesine yardımcı olurlar.

Etkili bir süreç yönetimi için temel ihtiyaçlardan birisi ölçümdür. Dolayısıyla, ölçüm araçları özellikle
kıyaslama ve denetim açısından işletmelere önemli yararlar sağlamaktadır. Bu araçlar işletmelere,
verilerin toplanmasında, analizinde ve geliştirme çabalarının etkililiğinin değerlendirilmesinde yardımcı
olmaktadır