Blau’nun da ifade ettiği gibi sosyolojide dikey farklılaşma eşitsizliğin göstergesidir. Toplumsal statülerin varlığını ifade eder.

Marksçı yaklaşıma göre ara katmanların tasfiye süreci aynı zamanda sınıfsal kutuplaşma sürecidir.

Toplumsal işbölümünde hangi işlerin hangi kast tarafından yerine getirileceği bellidir. Toplumsal tabakalaşması sınıfsal farklılıklara yaslanan toplumlar ile soy ve inanç farklılıklarına yaslanan toplumlar arasındaki en önemli ayrım, tabakalar arası yatay ve dikey hareketlilikle ilgilidir.

Yukarıdaki diğer şıklardan farklı olarak meritokrasi kişinin yeteneğine göre konumunu tesis eder.

T. H. Marshall “Vatandaşlık ve Toplumsal Sınıflar” adlı çalışmasında serbest piyasa ekonomisine sahip toplumlarda oy hakkının evrenselliği ile sosyo-ekonomik eşlitsizlikler arasında bir gerilim olduğunu, dolayısıyla da siyasal ve medeni hakların kullanılabilmesi için sosyal hakların geliştirilmesi gerektiğini ve bunun da ancak refah devleti içinde mümkün olduğunu öne sürer. Bu yönüyle vatandaşlık teorisinde Marshall oldukça önemli bir yere sahiptir. Özellikle Marshall “sosyal” haklar kavramını vurgulamış ve vatandaşlığı sosyal refah devletiyle birlikte düşünmemiz gerektiğini söylemiştir. Vatandaşlık ile onun toplumsal içeriği arasındaki ilişki “sosyal vatandaşlık” kavramı aracılığıyla düşünülmüştür.

Weber’in toplumsal sınıf çalışmalarına katkısı, statü ve sınıf arasında yaptığı ayrımla yakından ilgilidir. Weber’de kalıcı ve sürekli olan toplumsal konum sınıf değil statüdür.

Vatandaşlık ve sosyal eşitlik arasındaki bağ, her zaman ikincil ve dolaylı bir bağ olmuştur.

1789 yılında kabul edilen “Fransa İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesinde” insanların inançlarını diledikleri gibi yaşamaları, farklı inançlardan dolayı toplumdan dışlanmamaları yer almıştır.

Blau’nun da ifade ettiği gibi sosyolojide yatay farklılaşma çoğulculuğun göstergesidir. Toplumda farklı grupların varlığını ifade eder.

D seçeneği liberal korporatizmi değil devlet korporatizmini anlatan bir özelliktir.

Lockwood (1996) “tabakalı vatandaşlık” (civic stratification) tezinde vatandaşlığın pratiğinin en azından sınıf ilişkileri gibi bir grup çıkarı ve çatışma ve dış- lama alanları oluşturduğunu iddia etmektedir. Lockwood tarafından öne sürülen tabakalı vatandaşlık tezi, vatandaşlık yasaları ve uygulamalarının devlet tarafından verilen haklar yoluyla nasıl bir eşitsizlik sistemi oluşturduğunu göstermektedir.

Tabakalı vatandaşlık Lockwoo'nun tezidir.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında toplumsal eşitsizliğin vatandaşlık kurumuna olumsuz etkilerini ele alan Thomas Marshall, demokratik yurttaşlık kurumunun ancak sosyal hakların tanınmasıyla gerçek işlevini yerine getirebilir hâle geleceğini savunmuştur. Marshall, temel hak ve özgürlüklerle siyasi hakların ancak sosyal hakların varlığı sayesinde tüm vatandaşların etkili olarak kullanabildikleri haklara dönüşebileceğini iddia etmiştir.

Sosyal düşünce tarihinin yapı-özne ikiliği şeklindeki kalıcılaşmış gerilimi, sınıf çalışmalarının temel sorun alanlarından biridir.

Hayek’e göre, mutlak güvenlik anlayışı bireysel özgürlükleri boğan, dolayısıyla da ‘özgür topluma’ karşı olan bir sistemdir.

Ruth Lister’in belirttiği gibi, evrensel vatandaşlığın “özgürleştirici potansiyeli”nden vazgeçmemek çok önemlidir. Lister şu iki formülasyon arasında ayrım yapmayı önermektedir: vatandaş olmak ve vatandaş olarak eylemek. Vatandaş olmak sosyolojik manada sosyal ve siyasal katılım ve özne olmak için gerekli hakların kullanılması anlamındadır. Vatandaş olarak eylemek veya davranmak ise bu statünün tam kapasite ile kullanılmasına işaret etmektedir. vatandaşlık, sürecin ve sonuçların diyalektik bir ilişki içinde bulunduğu dinamik bir kavram olarak anlaşılmalı- dır. İşte bu noktada, Lister’in bakış açısına göre, vatandaşlık hakları çimento gibi donmuş yapılar değil (statü olarak vatandaşlık), sürekli olarak toplumsal ve siyasal eylem üzerinden yeniden yorumlanan, yeniden müzakere edilen, savunulması ve genişletilmesi gereken (pratik olarak vatandaşlık) olgulardır.