Türk Dili 1 Final 42. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Akraba adlarındaki çeşitlilikle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Türklerde aile bağlarının ve ilişkilerinin karmaşık olması, akrabalıkla ilgili adların zenginleşmesini sağlamıştır. |
Türkçede en yakın akrabadan en uzak akrabaya kadar her birine farklı bir ad verilmiştir. |
Türk dilinde baldız, bacanak, elti, görümce, yenge gibi ayrı ayrı akrabalık adları bulunmaktadır. |
Türkçenin akrabalık düzeylerini, konuşurun cinsiyetini ve medeni durumunu gösterme özelliği de dikkat çekicidir. |
Bir kişi baldızından, bacanağından söz ediyorsa konuşurun erkek olduğu; eltisinden, görümcesinden söz edenin ise kadın olduğu anlaşılır. |
Bir toplumun hayatında önemli yer tutan varlıklarla, nesnelerle, işlerle, konularla ilgili söz varlığının geniş olduğu bilinmektedir. Türklerde aile bağlarının ve ilişkilerinin güçlü olması, akrabalıkla ilgili adların zenginleşmesini sağlamıştır. Türkçede en yakın akrabadan en uzak akrabaya kadar her birine farklı bir ad verilmiştir. Pek çok dilde amca ile dayıyı, hala ile teyzeyi ayırt edecek sözcük bulunmazken, bu akrabalıklar birer sözcükle karşılanırken Türk dilinde baldız, bacanak, elti, görümce, yenge gibi en uzak akrabaya kadar ayrı ayrı akrabalık adları bulunmaktadır. Dört ayrı akraba baldız, elti, görümce, yenge için Türkçede ayrı ayrı sözcükler kullanılırken bu kavramlar İngilizcede sister-in-law, Almancada schwägerin, Fransızcada belle-soeur gibi pek çok dilde birer sözcükle karşılanmaktadır (Aksan, 2004). Türkçedeki akrabalık adlarının zenginliğinin yanı sıra akrabalık düzeylerini, konuşurun cinsiyetini ve medeni durumunu gösterme özelliği de dikkat çekicidir. Bir kişi baldızından, bacanağından söz ediyorsa konuşurun erkek olduğu; eltisinden, görümcesinden söz edenin ise kadın olduğu anlaşılır. Bacanağı olduğunu söyleyen kişinin de evli olduğu, eşinin bir kız kardeşinin bulunduğu, bu kız kardeşin de evli olduğu anlaşılır. Akrabalık ilişkileri ile düzeylerini, konuşurun cinsiyetini ve medeni durumunu ortaya koyan böyle bir akrabalık adları dizilimi yeryüzünde çok az sayıdaki dilde mevcuttur.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi argonun özelliklerindendir?
I. örtülü sözler kullanma
II. eski sözlerden yararlanma
III. hayvanları konuşturma
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
Yalnız I, III |
I, II, III |
Argonun tercih ettiği dil yapısı son derece karmaşık olmakla birlikte birtakım genel ilkeler belirlenmiştir. Bunlardan bazılarını şöyle sıralamak mümkündür: Örtülü sözler kullanma, cins isimlerini daha çok sıfat olarak kullanılmaya uygun sözlerden seçme, eski sözlerden ve ağız unsurlarından yararlanma, genel dildeki sözcüklerin biçimini bozma, önüne ya da arkasına eklemeler yapma, iç düzenini değiştirme, birbirine karıştırma, kırpma, uzatma, hayvanları ve eşyaları konuşturma ve canlandırma, yabancı kökenli sözcükler kullanma ve yabancı ekleri yaşayan dildeki sözcüklere takıp farklı işlevler yükleme; “çalmak”, “ölmek”, “kaçmak”, “yalan söylemek” gibi sözcükler karşılık olmak üzere çok sayıda eş anlamlı sözcük kullanma; genel dildeki sözcüklerin anlamlarını kaydırma veya değiştirme; ifadeye renk, abartı, mizah ve ince alay çeşnisini veren sözler oluşturma. Mesela tabut için “imamın kayığı” ya da “dört kollu” ifadelerinin kullanılması gibi. Yansımalardan ve çocuk diline ait sözcüklerden yeni türetmeler yapma; halk etimolojisi ve sözcük oyunları yapma; sözcüklerin söyleniş biçimlerini bayağılaştırma gibi birtakım şeyler sıralanabilir. Doğru cevap E’ dir.
3.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi düzlük-yuvarlaklık uyumuna örnek olarak verilemez?
yalan
|
sinek
|
kurak
|
varil
|
görev
|
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçenin karşı karşıya kaldığı sorunlardan biri değildir?
Türkçenin yabancı sözcüklerin etkisi altına girmesi
|
Türkçede deyimlerin çok fazla yer alması
|
Yabancı dillerden Türkçeye giren yabancı yerim adları
|
Kitle iletişim araçlarında kullanılan söyleyiş bozuklukları
|
Sosyal medyada Türkçenin kısaltılarak kullanılması
|
5.Soru
"Dün akşam söylediklerin ona epey dokundu.” cümlesindeki “dokundu” kelimesi gerçek anlamının dışında bir anlama gelecek şekilde kullanılmıştır. Bu duruma verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
mecaz |
zarf |
mübalağa |
tümleç |
ünlem |
Bir sözcüğü veya kavramı kabul edilenin dışında, başka anlamlara gelecek biçimde kullanmaya mecaz (metafor) denilmektedir.
6.Soru
Tarih boyunca farklı alfabeler kullanarak değişen Türkçe, bugünkü halinde hangi alfabeden yararlanmaktadır?
Kiril |
Latin |
Göktürk |
Tibet |
Arap |
Batı ile ilişkiler sonucunda tanıştığımız Latin abecesi
Türkçeyi ifade etmekte en uygun yazı olduğu düşüncesiyle kullanılmaya başlanmıştır. Doğru yanıt B'dir.
7.Soru
Türkçedeki nezaket sözcüklerinin zenginliği, aşağıda ifade edilen hangi özellikle ilişkilidir?
Türkiye'de insan ilişkilerine çok önem verilmektedir.
|
Türkçe, birçok dilden etkilenmiştir.
|
Türkçe, atasözleri açısından zengin bir dildir.
|
Türkiye, diline önem veren bir ülkedir.
|
Türkçe, birçok dili yoğun biçimde etkileyen bir dildir.
|
8.Soru
Bir sözcüğün asıl anlamı yanında farklı anlamlara gelecek biçimde de kullanılmasına ne ad verilir?
Bir sözcüğün asıl anlamı yanında farklı anlamlara gelecek biçimde de kullanılmasına ne ad verilir?
Kavram |
Soyutlama |
Mecaz |
Deyim |
Atasözü |
Mecazlı kullanım, bir sözcüğün asıl anlamı yanında farklı anlamlara gelecek biçimde de kullanılmasıdır ancak bu kullanımda da dili konuşanların “anlama ortaklığı”na gerek vardır. Doğru cevap C'dir.
9.Soru
Arapça farsça sözcükler kimlerin dönemindeki eserlerde görülmeye başlamıştır?
Göktürkler |
Uygurlar |
Karahanlılar |
Osmanlılar |
Selçuklular |
Arapça, Farsça sözcükler Karahanlı Dönemi eserlerinden itibaren Türk yazı dillerinde görülmeye başlanır. Bu dönemin ilk eserlerinden Yusuf Has Hacib’in yazdığı Kutadgu Bilig’de Arapçadan alınmadır.
10.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisi ikileme sözcük barındırmaz?
Cümbür Cemaat kapıya dayandılar
|
Yarım yamalak işle bana bitirdim deme
|
Çocuklar içeride harıl harıl ders çalışıyorlar
|
Şaka maka bugünleri de gördük
|
Bileğindeki halhal çok yakışmıştı
|
11.Soru
Sarı Uygur Türkçesinin konuşulduğu ülke hangisidir?
Ukrayna |
Çin |
Tacikistan |
Kazakistan |
Kırgızistan |
Sarı Uygur Türkçesinin konuşulduğu ülke Çin'dir. Doğru cevap B'dir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçenin söz diziminin yabancılaşmasına yol açmıştır?
Arapçadan ikili çokluk biçiminin alıntılanması |
Ön ek kullanılması |
Yabancı sözcüklerin alınması |
Yabancı çokluk eklerinin kullanılması |
Asıl cümlenin yan cümleden önce gelmesi |
Eklemeli bir dil olan Türkçede bütün eklerin son ek olmasına, ön ek bulunmamasına karşın Farsçadan, Arapçadan ön ek ve edatların alıntılanması: bî-baht ‘bahtsız’, na-mert ‘mert olmayan, alçak’, hem-cins ‘türdeş’; la-mekân ‘mekânsız’, ma-beyn ‘iki şeyin arası’, gayrimenkul ‘taşınmaz’ vb.
Yan cümlenin önce, asıl cümlenin sonra geldiği Türkçenin söz dizimi kuralına aykırı olarak asıl cümlenin önce yan cümlenin sonra geldiği ki’li birleşik cümlenin yaygınlaşması ise dil bilgisi açısından etkilenmenin bir başka örneği olmuştur. Bu yapıdaki cümleler, özellikle düzyazıda satırlarca sürüp giden ifadelerin anlaşılmasını güçleştirmiştir. Dil öğretiminden yalnızca Arapçanın ve Farsçanın öğretiminin anlaşılması, bu dillerden geçme sözcüklerin yazımda Türkçeleşmesini büyük ölçüde engellemiştir. Arap kaynaklı alfabenin kullanılması da Arapça ve Farsça sözcüklerin yazıda bütün özellikleri ve kurallarıyla birlikte kullanılması sonucunu doğurmuştur. Türkçede tek /s/ sesi olmasına karşın Arap alfabesinde üç ayrı harf; Türkçede tek /z/ sesine karşılık Arap alfabesinde dört ayrı harf bulunması, bu harfleri taşıyan sözcüklerin de özgün biçimiyle yazılması kuralını yerleştirmiştir. Ancak bu durum, sözcüklerin söylenişte Türkçeleşmesini önleyememiştir. Arap alfabesindeki üç farklı /s/ sesi için üç farklı harfin kullanıldığı mebus, hasret, basiret sözcüklerindeki bu harfler, Türkçedeki tek ses değeri ile karşılanmıştır.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi iç içe birleşik cümleye örnektir?
Kimsyle konuşmayan tuhaf biriydi Hasan.
|
Keşke amcana benzeseydin demişti bana.
|
Sanıyordu ki bir daha mutlu olamayacak.
|
Belki onlar seviyorlar da ben farkına varamıyorum.
|
Benim gecem yeni bir umutla başladı.
|
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türk Dil Kurumunun "Mortgage" sözcüğüne karşılık olarak önerdiği Türkçe kelimedir?
Ana Haber sunucusu |
Ağaç parkı |
Tutsat |
Özçekim |
Bezdiri |
Türk Dil Kurumu, Atatürk’ün “Ülkesini, yüksek istiklâlini korumasını bilen Türk milleti dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.” sözünü kendisine ilke edinerek dilimizi yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarma mücadelesini vermektedir. Türk Dil Kurumunun yabancı kaynaklı sözlere karşılık önerdiği sözlerden birkaçına bakalım: anc- horman karşılığında ana haber sunucusu, arboretum karşılığında ağaç parkı, viyadükiçin köprü yol, mobbing için bezdiri; selfie için özçekim, mortgage tutsat vb...Doğru cevap C'dir.
15.Soru
Seslerden oluşan dilin belli kurallarla yazıya geçirilmesine ne ad verilir?
Çözüm |
Okuma |
Yazım |
Dikte |
Tekrar |
Seslerden oluşan dilin belli kurallarla yazıya geçirilmesi yazım (imla) olarak adlandırılır. Doğru cevap C'dir.
16.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde cümlenin temel öğelerinden biri yoktur?
Korkma! |
İnsan isterse yapar. |
Gözlerinin rengi alev. |
Konuşma benimle! |
Durdurmayın beni. |
Bir cümlede özne ve yüklem temel öğelerdir. C seçeneğindeki yer alan "Gözlerinin rengi alev." söz öbeğinde yüklem öğesi eksiktir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "öğretmendir" sözcüğündeki ek eylem kipini ifade etmektedir?
Görülen geçmiş zaman
|
Duyulan geçmiş zaman
|
Şart kipi
|
İstek kipi
|
Geniş/şimdiki zaman
|
18.Soru
I. Köktürk dönemi
II. Uygur dönemi
III. Hun dönemi
Yukarıda verilenlerden hangisi/ hangileri Eski Türkçe dönemimin bölümlerindendir?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
I, II ve III |
Türkçenin MS 5.-10. yüzyıllarını Eski Türkçe Dönemi olarak adlandırmak hemen her- kesçe kabul edilmektedir. Eski Türkçe Dönemi, kendi içinde Köktürk ve Uygur dönemleri olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru cevap D'dir.
19.Soru
"Büyük bir konsensüs bekliyoruz." cümlesinde yer alan konsensüs kelimesinin Türkçe'deki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Gösteri |
Merasim |
Tören |
Uzlaşma |
Değişim |
Konsensüs, uzlaşma ve oydaşma anlamlarına gelmektedir.
20.Soru
Çatılar, öznenin ve nesnenin durumuna göre kaça ayrılır?
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Çatıları, öznenin ve nesnenin durumuna göre dönüşlü, edilgen, işteş, ettirgen çatılar olarak daha ayrıntılı bir şekilde sınıflandırabiliriz. Doğru cevap D'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ