Türkiye’de Bölgesel Gelişmişlik Farklılıkları Türkiye’de bölgeler arasında kişi başına gelir, iş- sizlik oranları, nüfus artış hızı, net göç hızı, bebek ölüm oranları, doğumda anne ölüm oranları, üniversite sayıları, kişi başına düşen uzman hekim ve hemşire sayıları gibi birçok ekonomik, sosyal, demografik ve sağlıkla ilgili değişkende önemli farklılıklar mevcuttur. Düzey 2 bölgesi sosyoekonomik gelişmişliğe (kalkınmışlığa) göre sıralandığında, ilk 14 bölge Türkiye ortalamasının üstünde, 15.sırada yer alan Samsun’un ise Türkiye ortalamasında bir gelişmişliğe sahip olduğu görülmektedir (Tablo 1.6). Ülke nüfusunun yaklaşık %30’unun bulunduğu geri kalan 11 bölge ise Türkiye ortalamasının altında bir sosyoekonomik gelişmişliğe sahiptir. Sosyoekonomik gelişmişlik farklılıkları, az gelişmiş bölgelerden gelişmiş bölgelere doğru göçü hızlandıran etkenlerin başında gelmektedir. Türkiye’de bölgelerin (Düzey 2’ye göre) gayri safi katma değere (GSKD) katkılarına bakıldığında (2014 verilerine göre) en yüksek paya %30,5 ile İstanbul, en düşük paya %0,6 Ağrı bölgesi sahiptir. İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa bölgelerin ülke gayri safi katma de- ğerinin yarıdan fazlasını gerçekleştirdiği görülmektedir.

Faiz Dışı Denge Kamu gelirlerinden faiz ödemeleri dışındaki kamu harcamalarının çıkarılması sonucu ulaşılan dengedir.

Dahilde alınan mal ve hizmet vergileri:

• Katma değer vergisi
• Özel tüketim vergisi
• Banka ve sigorta muameleleri vergisi
• Şans oyunları vergisi
• Özel iletişim vergisi

Ulusal gelir artışından ortaya çıkan fayda ve fırsatların toplumun farklı kesimlerine dengeli şekilde dağıtıldığı bir ekonomik büyüme, kapsayıcı büyüme olarak adlandırılır.

Dünyanın en büyük 20 ve Avrupa’nın ise 10 büyük ekonomisi arasında yer alan Türkiye, en güçlü ekonomilerin temsil edildiği G-20’nin de faal bir üyesidir.

2017 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de sebze üretiminin %83’ü meyvesi için yetiştirilen sebzelerden; bunun da yarısı (%41) domates üretimine ait olup, onu karpuz (%13), biber (%8,5), kavun (%6), hıyar (%6) ve patlıcan (%3) izlemektedir.

1930-39 döneminde sanayinin yakaladığı %11,6’lık büyüme hızı Cumhuriyet tarihimizde rekordur.

Türkiye’de kamu borçlanmasından sorumlu olan birim, Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminden önce Başbakanlığa bağlı Hazine Müsteşarlığı iken, 2018 yılında yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi ile birlikte kamu borçlanmasında sorumlu birim artık Hazine ve Maliye Bakanlığıdır. 

Yeni ismiyle Tarım ve Orman Bakanlığı sektörün her alanını düzenleme ve denetleme görevini merkez ve taşra birimlerinin yanı sıra bağlı ve ilgili kuruluşlarıyla yürütmektedir. Bakanlığın merkez birimleri arasında Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü (GM), Çölleşme ve Erozyonla Mücadele GM, Gıda ve Kontrol GM, Hayvancılık GM, Su Yönetimi GM, Şeker Dairesi Başkanlığı ve Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı sayılabilir. Taşra birimleri arasında ise daha ziyade araştırma, eğitim ve kontrol birimleri yer almaktadır. İlgili kuruluşlar olarak Çay İşletmeleri GM, Et ve Süt Kurumu GM, Tarım İşletmeleri GM, Toprak Mahsulleri GM ve Tarım ve Kırsal kalkınmayı Destekleme GM yer almaktadır. Bağlı kuruluşlar olan Atatürk Orman Çiftliği, Devlet Su İşleri GM, Meteoroloji GM, Orman GM ve Türkiye Su Enstitüsü aracılığıyla da daha genel çerçevede tarımsal faaliyetlerin yürütülmesine katkı sağlanmaktadır.

Fon: Belirli bir amacın veya birbirine yakın amaçlar grubunun gerçekleştirilmesi için belirli kaynakların toplandığı ve harcandığı, bütçe içi veya bütünüyle bütçe dışı kamusal nitelikli özel bir hesaptır.