Uygur Türkçesi Final 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Hangisi “minte kin erke begke tegmetin evimni tutup oglum altmış ?ayanı asrap yorızun” cümlesinin günümüz Türkçesine doğru çevirisi hangisidir?
Benden sonra başka bir kimse ile evlenmeden, evimi idare edip, oğlum Altmış-Kaya’nın terbiyesi ile meşgul olsun. |
Benden sonra kimseyle kavga etmeden, evime sahip çıkıp, altıncı oğlum Kaya’nın elinden tutarak yürüsün. |
Benden başka kimseyle uğraşmadan evimde oturarak oğlumu Altmış Kaya’nın yanında büyütsün. |
Benden başka er yiğit beylerle çatmadan evimi tutup oğlumu altmış beladan uzak tutsun. |
Benden dolayı yiğitlere beylere bulaşmasın, evimi tutsun, oğlumun attığı kayayı korusun dursun. |
Cümlesinin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi A seçeneğinde verildiği gibi “Benden sonra başka bir kimse ile evlenmeden, evimi idare edip, oğlum Altmış-Kaya’nın terbiyesi ile meşgul olsun.” şeklindedir.
2.Soru
“ kemi yarattı yitti timir son kemi solap turğurdı yittinç ”
Yukarıdaki cümlede hangi sözcüklerde ettirgenlik eki bulunmaktadır?
Kemi-solap |
Timir- yittinç |
Yarattı- yittinç |
Yarattı-turğurdı |
Yitti- kemi |
yarat- ‘donatmak, hazırlamak’ < yara- ‘uygun olmak’ -t [ettirgenlik eki] -tı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]
turgur- ‘durdurmak, sabitlemek’ < tur- ‘durmak’ -gur [ettiegenlik eki] -dı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]
3.Soru
"biri ayur kazganç neng tarıg tarımakda edgü yok kim bir tarısar ming tümen bolur"
Yukarıdaki cümlenin günümüz Türkçesindeki karşılığı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
Birisi dedi ki: “Kazanç konusunda tarla ekip biçmekten iyisi yoktur bir ekildiğinde, milyonlarca olur.” |
Biri (şöyle) der: “Kazanç konusunda tarla ekip biçmekten iyisi olamaz bir kere ekildiğinde, milyonlarca olur.” |
Birisi dedi ki: “Kazanç istiyorsan tarla ekip biçmekten iyisi yoktur bir ekildiğinde, milyonlarca olur.” |
Biri (şöyle) der: “Kazanç istersen tarla ekip biçmekten iyisi olmaz bir kere ekilirse, milyonlarca olur.” |
Biri (şöyle) der: “Kazanç konusunda tarla ekip biçmekten iyisi yoktur bir ekildiğinde, milyonlarca olur.” |
PYRY “YWR X’ZX’NC N’NK T’RYX T’RYM’XD’ ‘DKW YWX KYM PYR T’RYS’R MYNK TWYM’N PWLWR
biri ayur kazganç neng tarıg tarımakda edgü yok kim bir tarısar ming tümen bolur
Biri (şöyle) der: “Kazanç konusunda tarla ekip biçmekten iyisi yoktur, bir ekildiğinde, milyonlarca olur.”
4.Soru
Belirtme durumu eki aşağıdaki sözcüklerden hangisinde vardır?
yol |
teg- |
alng͡u- |
aruķ |
tepre |
yol ‘yol, güzergah’ +(u)ġ [belirtme durumu eki]
5.Soru
“minte kin erke begke tegmetin evimni tutup oglum altmış ?ayanı asrap yorızun” cümlesinde geçen asra- fiilinin metindeki anlamı nedir?
aşmak |
terbiye etmek |
çalıştırmak |
götürmek |
gezdirmek |
“minte kin erke begke tegmetin evimni tutup oglum altmış ?ayanı asrap yorızun” cümlesinde geçen asra- fiili metinde “terbiye etmek ”anlamında kullanılmıştır.
6.Soru
Uygurca tranliterasyonu "KMY Y’R’TY YYTY TYMYR SW" biçiminde olan mısranın transkripsiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
kemi solap turġurdı yittinç |
kemi yarattı yitti timir son |
kün tang͡ tang͡layur erken |
tayu edgü ögli tiginig uz |
ķan uluş bodun ıġlayu sıķ |
1. T’YW ‘DKW ‘WYKLY TYKYNYK ‘WZ
tayu edgü ögli tiginig uzlayarak İyi Düşünceli Prensi yola koy
2. ‘TY ‘WYNTWRWP T’LWY Q’
atı öntürüp taluy-ķa
up uğurlayarak okyanusa
3. ‘YDTY L’R X’LTY T’LWY ‘WYKWZ K’
ıdtı-lar ķaltı taluy ögüz-ke
gönderdiler. Ne zaman ki okyanusa
4. T’KYP YYTY KWYN TWRWP
tegip yitti kün turup
varıp ulaştı, (orada) yedi gün kalıp
5. KMY Y’R’TY YYTY TYMYR SW
kemi yarattı yitti timir son
gemiyi donattı. Yedi zincirle
6. KMY SWL’P TWRXWRDY YYTYNC
kemi solap turġurdı yittinç
gemiyi bağlayıp, yerine sabitledi. Yedinci
7. KWYN T’NK T’NKL’YWR ‘RK’N
kün tang͡ tang͡layur erken
gün tan atarken
8. ‘DKW ‘WYKLY TYKYN ‘WLWX KWYV
edgü ögli tigin uluġ küvİyi Düşünceli Prens heybetli da
7.Soru
" tıntılar" sözcüğündeki -tılar eki aşağıdakilerden hangisidir?
Olumsuzluk eki |
1. tekil kişi gelecek zaman |
Çoğul eki |
3. çoğul kişi belirli geçmiş zaman |
Fiilden isim yapma eki |
tın- ‘dinlenmek, nefes almak’ -tılar [3. çoğul kişi belirli geçmiş zaman]
Doğru cevap D'dir.
8.Soru
atlıg yüzlüg-ke inçe
Yukarıdaki cümlede isimden isim yapım eki kaç sözcükte geçmektedir?
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
atlıg ‘tanınmış, meşhur’ < at ‘ad, şöhret’ +lıg [isimden isim yapım eki; isimleri sıfatlaştırır.] yüzlüg ‘tanınmış, önemli kişi’ < yüz ‘yüz, çehre’ +lüg [isimden isim yapım eki. İsimleri sıfatlaştırır] Doğru cevap C.
9.Soru
Uygurca tranliterasyonu TNKRYM QWRQM’NK PWS’NM’NK olan sözlerin transkripsiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
tang͡rim ķorkmeng͡ busanmang |
teng͡rim ķorkmang͡ busanmang |
teng͡rim ķerkmang͡ busenmang |
teng͡rim gorkmang͡ busanmeng |
tang͡rim ķorkmeng͡ busenmeng |
Uygurca tranliterasyonu TNKRYM QWRQM’NK PWS’NM’NK olan sözlerin transkripsiyonu "teng͡rim ķorkmang͡ busanmang" şeklindedir. Doğru cevap B'dir.
10.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde ettirgenlik eki, pekiştirme fonksiyonunda kullanılmıştır?
yorı- |
ilit- |
aşnurak |
munçulayu |
tüke |
ilit- ‘(yanına) almak, götürmek’ < il- ‘iliştirmek’ -(i)t [pekiştirme fonksiyonlu ettirgenlik eki] -mez men [1. tekil kişi olumsuz geniş zaman
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ilk Türk şairi olarak bilinen kişidir?
Aprın Çor Tigin |
Yolug Tigin |
Kalun Kayşı |
Kül Tarkan |
Çisuya Tutung |
İlk Türk şairi olarak bilinen Aprın Çor Tigin’in Türk lirik şiirinin ilk ve en eski örneği olarak gösterilen aşk konulu bir şiiri bulunmaktadır. Bu şiir Maniheist yazmalar arasındadır, şairin adı şiirin sonundaki ‘’tükedi aprın çor tigin kügi’’ ifadesinde geçmektedir.
12.Soru
Aşağıdaki şıklardan hangi sözcükte, isimden fiil yapım eki yapım eki bulunmaz?
tang͡la |
sıķta- |
aķla- |
neglük |
ünte- |
neglük ‘nasıl, niçin’ < ne ‘ne, hangi’ +gü [isimden isim yapım eki] +lük [isimden isim yapım eki]
13.Soru
Uygurca tranliterasyonu ‘WM’DYM olan sözlerin transkripsiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
umadım |
umadam |
umdum |
umduma |
umuduma |
TYP YRLX Q’DY TYDW ‘WM’DYM
tip yarlığ-kadı tıdu umadım
Doğru cevap A'dır.
14.Soru
" Kasınçıgımın" sözcüğündeki -ım eki aşağıdakilerden hangisidir?
Küçültme eki |
1. tekil kişi iyelik eki |
Olumsuzluk eki |
Belirtme durum eki |
Yönelme durum eki |
kasınçıgımın 'yavuklu’ +(ı)m [1. tekil kişi iyelik eki] +(ı)n [belirtme durumu eki]
Doğru cevap B'dir.
15.Soru
" balık odug erken saklanmadın " sözlerinde fiilden isim yapım eki alan kaç sözcük vardır?
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
odug ‘uyanık’ < *od- ‘uyanık olmak’ -(u)g [fiilden isim yapım eki]
saklan- ‘dikkat etmek’ < sa- ‘saymak, hesap etmek’ -k ‘dikkatli, uyanık’ [fiilden isim ya-pım eki] -madın [olumsuz zarf-fiil eki]
Doğru cevap B'dir.
16.Soru
Yüzün, güneşin doğuşuna doğru çevrildiği doğu istikametinin adı aşağıdakilerden hangisidir?
nom |
öngre |
yulugka |
barsar |
bolur |
Eski Türklerin inançlarına göre bir nevi kıble sayılabilecek yön ‘doğu’ idi.Yüzün, güneşin doğuşuna doğru çevrildiği doğu istikametinin adı bu sebeple ‘ön?g, ön?gre, ön?gdün, ön?gtün’ gibi kelimelerle adlandırılmıştır. Doğru cevap B'dir.
17.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde isimden fiil yapım eki kullanılmamıştır?
tokıt |
küçe |
ünte |
ilit |
solap |
tokıt- ‘vurdurmak, çaldırmak’ < tok ‘vurma sesi’ +ı- [isimden fiil yapım eki] -t [ettirgenlik eki] -(ı)p [zarf-fiil eki]
küçe- ‘zorlamak, güç kullanmak’ < küç ‘güç, zor’ -e [isimden fiil yapım eki] -p [zarf-fiil eki]
ilit- ‘(yanına) almak, götürmek’ < il- ‘iliştirmek’ -(i)t [pekiştirme fonksiyonlu ettirgenlik eki] -mez men [1. tekil kişi olumsuz geniş zaman]
ünte- ‘seslenmek, bağırmak’ < ün ‘ün, ses’ +te- [isimden fiil yapım eki] -me [olumsuzluk eki] -diler [3. çoğul kişi belirli geçmiş zaman]
so ‘zincir’ (< Çince suo) +la- ‘zincirlemek’ [isimden fiil yapım eki] -p [zarf-fiil eki]
18.Soru
“ kemi yarattı yitti timir son kemi solap turğurdı yittinç ”
Yukarıdaki cümlede kaç tane üçüncü tekil şahıs eki kullanılmıştır?
Hiç |
1 |
2 |
3 |
4 |
yarat- ‘donatmak, hazırlamak’ < yara- ‘uygun olmak’ -t [ettirgenlik eki] -tı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]
turgur- ‘durdurmak, sabitlemek’ < tur- ‘durmak’ -gur [ettiegenlik eki] -dı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]
19.Soru
Uygurca tranliterasyonu MN TYP TYDY X’LTY “LTY KWYN olan sözlerin transkripsiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
men tip tidi kaltı altı kın |
man top tidi kaltı altı kün |
men tıp tidi kaltı altı kün |
men tip tidi kaltı altı kün |
man tip tidi kaltı altı kün |
MN TYP TYDY X’LTY “LTY KWYN
men tip tidi kaltı altı kün
im.” diye konuştu. Ne zaman ki, altı gün
Doğru cevap D'dir.
20.Soru
“biri ayur koy yılkı igidser yılınga aşılur bay bolur” cümlesinde geçen igid- fiilinin anlamı nedir?
hasta olmak |
beslemek |
gütmek |
sahip olmak |
satın almak |
Metinde geçen igid- fiili Eski Uygur Türkçesinde metin içinde “yetiştirmek, beslemek” anlamında kullanılmıştır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ