XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Ara 27. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Unıt-mış men sözcüğündeki -mış eki aşağıdakilerden hangisini belirtmektedir?
Belirsiz Geçmiş Zaman |
Belirli Geçmiş Zaman |
Geniş zaman |
Gelecek zaman |
Şimdiki zaman |
Unıt-mış men yani “unutmuşum”. Belirsiz Geçmiş Zamanı ifade etmektedir
2.Soru
Kutadgu Bilig’in ““yigitlikke açıp avuçġalıkın ayur” Bölümünde yer alan
karılıkta kor yok köni turdum erse
yavalıkka isiz tiriglikni ıdtım
dizelerinin Türkçe karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Eyvah bu gençlik hani nereye gitti? Ben seni ne kadar arayıp arattımsa da bulamadım |
Eğer ben doğru bir şekilde yaşadımsa ihtiyarlığın zararı yok; nafile, boşu boşuna |
Gençlik kadar hayatı tatlı kılan can sevinci olan iyi bir şey yokmuş |
Küçüklüğün (çocukluğun) tadı gençliğin rahatı, huzurunu ben şimdi kaybettim, |
Ey gençlik, ben sana acıyorum; bütün güzelliğimi sen uzaklaştırdın, ben uzaklaştırdım |
Eğer ben doğru bir şekilde yaşadımsa ihtiyarlığın zararı yok; nafile, boşu boşuna
geçen hayatımı ben kötülükle geçirdim.
3.Soru
"Ayu be·r ma?a bu negüke kerek" Bu tümcede kullanılan yardımcı fiil aşağıdaki anlamlardan hangisini taşımaktadır ?
Süreklilik |
Tezlik |
Yeterlilik |
Dikkatlik |
Devamlılık |
Be·r- yardımcı fiilli ile kurulan birleşik fiiller Türkiye Türkçesindeki gibi birlikte kullanıldığı asıl fiile “tezlik” anlamı katar.
4.Soru
Hangi cümlede “-e doğru” anlamında kullanılan sontakı bulunmaktadır?
Kamuġ kadġusu erdi ümmet üçün. |
Buşaklık bile erke övke yavuz. |
Tükedi bu on tört bab içre sözi. |
On iki ükek ol bularda adın. |
Ol meniŋ taparu keldi. |
SONTAKILAR
Tek başlarına anlamları olmayan ad ve ad soylu sözcüklerle sıfat-fiillerden sonra gelerek eklendiği sözcükle cümlenin öteki öğeleri arasında zaman, mekan, yön, tarz, benzerlik, başkalık vb. gibi bakımlardan ilgi kuran sözcüklere sontakı denir.
Ara “arasında”, içre “içte, içerisinde, iç tarafa”, taparu “-e doğru”, bile, birle “ile, birlikte”, üçün “için”, kibi “gibi”, soŋ “sonra” adın “başka”, basa “sonra” gibi sözcükler, Karahanlı Türkçesiyle yazılmış eserlerde kullanılan edatlardan bazılarıdır.
Ol meniŋ taparu keldi “O bana doğru geldi” (DLT I 445).
5.Soru
‘’yiligsiz sünekke sunulmaz elig’’ cümlesindeki ‘’sünekke’’ kelimesinde aşağıdaki isim çekim eklerinden hangisi kullanılmıştır?
Ayrılma durumu eki |
Yönelme durumu eki |
Belirtme durumu eki |
İyelik eki |
Bulunma durumu eki |
İliksiz kemiğe kimse el uzatmaz. Kemik-e > yönelme durumu eki almıştır.
6.Soru
"asra, taşra" ne çeşit zarftır?
Soru zarfı |
Zaman zarfı |
Durum zarfı |
Miktar zarfı |
Yer zarfı |
"asra, taşra" kelimeleri Karahanlı Türkçesinde "Yer zarfı" olan kelimelerdir. Doğru yanıt: E'dir.
7.Soru
eşitgil biliglig negü tep ayur
edebler başı til küdezmek teyür
tili? bekte tutgıl tişi? sınmasun
kalı çıksa bektin tişi?ni sıyur
Dizeleri ne hakkındadır?
Dilin Muhafazası Hakkında |
Bilginin Faydası ve Bilgisizliğin Zararı Hakkında |
Güzellik |
Aşk |
Vatan sevgisi |
Bilginin Faydası ve Bilgisizliğin Zararı Hakkındadır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Türkçesindeki ‘’asker’’ kelimesinin Karahanlı Türkçesindeki karşılığıdır?
Serker |
Ogrı |
Yagız |
Çerig |
Çepni |
Asker ( ler ) çerig sözcüğüyle karşılanmaktadır.
9.Soru
Kemi içre oldurup
Ila suvın keçtimiz
Uygur tapa başlanıp
Mı?lak ilin açtımız
DLT’den (Dîvânu Lugati't-Türk) aktarılan yukarıdaki dörtlükte hangi sözcük “fethettik” anlamı taşır?
oldurup |
keçtimiz |
başlanıp |
açtımız |
tapa |
METİN İNCELEME III
DLT’den (Dîvânu Lugati't-Türk) Seçilmiş Dörtlükler
Kemi içre oldurup
Ila suvın keçtimiz
Uygur tapa başlanıp
Mı?lak ilin açtımız
Türkiye Türkçesine Aktarma
Kayık içine oturup Ila ırmağını geçtik. Uygur (lar)a doğru yönelip Mı?lak ülkesini fethettik.
DLT’den aktarılan dörtlüğün Türkiye Türkçesine çevirisinden de anlaşıldığı gibi, “açtımız” sözcüğü “fethettik” anlamı taşımaktadır, dolayısıyla doğru cevap D’dir.
10.Soru
Eski Türk yazı dilinden gelişen İslâmî Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresini aşağıdakilerden hangisi oluşturmaktadır?
Selçuklu Türkçesi |
Karahanlı Türkçesi |
Çağatay Türkçesi |
Orhon Türkçesi |
Uygur Türkçesi |
Eski Türk yazı dilinden gelişen İslâmî Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresi Karahanlı Türkçesi’dir. Orhon ve Uygur Türkçesinin devamı olan bu dönem Türkçesi için Hakaniye Türkçesi terimi de kullanılmaktadır.
11.Soru
Karahanlı Türkçesi Kişi Zamirlerinde tamlayan durumu ekidir?
+(n)ıŋ |
+nI |
+da/+de |
+dIn |
+dAn |
+(n)ıŋ ekidir.
12.Soru
"Karahanlıların hangi Türk boyundan çıktığı konusu tarihçiler arasında tartışma konusu olmuştur. Bu konuyla ilgili olarak kaynaklarda çeşitli teoriler ileri sürülmüştür."
Aşağıdakilerden hangisi bu teorilerden biri değildir?
Yağma Teorisi |
Orhon Teorisi |
Çiğil Teorisi |
Karluk Teorisi |
T'u-chüe Teorisi |
Karahanlıların hangi Türk boyundan çıktığı konusu tarihçiler arasında tartışma konusu olmuştur. Bu konuyla ilgili olarak kaynaklarda çeşitli teoriler ileri sürülmüştür. Bunların en önemlileri şunlardır: 1. Uygur teorisi, 2. Türkmen teorisi, 3. Yağma teorisi, 4. Karluk teorisi, 5. Karluk-Yağma teorisi, 6. Çigil teorisi, 7. T’u-chüe teorisi.
Bu bilgiler ışığında doğru cevap B şıkkıdır.
13.Soru
Karahanlı Türkçesinde isimlerin ayrılma durumlarıyla ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Ayrılma, çıkma ve menşe ifade eder. |
Karahanlı Türkçesinde kullanılan asıl ayrılma durumu eki +dın / +din / +tın / +tin biçimindedir. |
Ayrılma durumu ilgi durumu eki +in ile birlikte de kullanılmaktadır. |
Ayrılma durumu bütünün parçasını gösterir. |
Ayrılma durum ekleri yön gösterme de ifade ederler. |
Ayrılma durum ekleri yön gösterme ifade etmezler.
14.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde 2. tekil kişi emir eki bulunmaktadır?
yörügli |
biregü |
aşnusı |
bilsün |
ukgıl |
arturgıl (KTer. 31/88a1=20:114), bolgıl (KB 26…, DLT I-64), kötürgil (DLT II-44), sürgil (KB 5496), turgıl (DLT II-43), ukgıl (KB 796, 916,....) örneklerinde de görülen -gıl/-gil, 2. tekil kişi emir ekidir.
15.Soru
Yukarıdaki metnin çevirisi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
saba yeli koptı karanfil yıdın |
sana yel koptı karanfil yıdın |
saba yeli koptın karanfil ıdın |
saba yeli koptı karanlık idi |
sana ilinin köpti karanfil yıdın |
saba yeli koptı karanfil yıdın
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı Türkçesinde kullanılan edatlardan (sontakı) biri değildir?
ara |
içre |
azu |
taparu |
basa |
ara, içre, taparu ve basa sözcükleri, Karahanlı Türkçesinde kullanılan edatlar arasındadır. azu sözcüğü ise, Karahanlı Türkçesinde edat olarak değil, bağlaç olarak kullanılmıştır. Doğru cevap C’dir.
17.Soru
kalık kaşı tügdi közi yaş saçar çeçek yazdı yüz kör küler katgurar dizesinin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
Ay kaşını çattı gözü yaş saçar,çiçek yüzünü açtı bak katılarak güler |
Bulutlar kaşını çattı gözü yaş saçar,çiçek yüzünü açtı bak katılarak güler |
İhtiyar kaşını çattı gözü yaş saçar,çiçek yüzünü açtı bak katılarak güler |
Ağaç kaşını çattı gözü yaş saçar,çiçek yüzünü açtı bak katılarak güler |
Gök kaşını çattı gözü yaş saçar,çiçek yüzünü açtı bak katılarak güler |
18.Gök kaşını çattı gözü yaş saçar,çiçek yüzünü açtı bak katılarak güler
18.Soru
Türkiye Türkçesindeki “eldiven” sözcüğünün Karahanlı Türkçesindeki doğru karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
elci |
elsig |
eliglik |
elüñ |
elsüz |
eliglik “eldiven” < elig
19.Soru
Kutadgu Bilig eserinin 915 beyitini matbaada döktürdüğü Uygur harfleriyle ve Almanca çeviriyle yayımlatan ikinci çalışma kime aittir?
Joseph von Hammer-Purgstall |
Dr. Moritz |
Radloff |
Agop Dilaçar |
Hermann Vámbéry |
Hermann Vámbéry
20.Soru
Sadece yalın durumla kullanılan sontakı aşağıdakilerden hangisidir?
üçün |
basa |
kibi |
birle |
içre |
Karahanlı Türkçesinde sadece yalın durumla kullanılan sontakılar ara ve içre’dir. Doğru cevap E’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ