XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Final 30. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Dîvânü Lügâti’t-Türk’e göre Harezm bölgesinde hangi Türk boyu meskundur?
Yağma |
Tohsı |
Karluk |
Küçet |
Özbek |
X. yüzyıl Arap coğrafyacıları ve tarihçilerinin kaydettiklerine göre Ürgenç ve Zencan’a Türk kapısı denilmesi, XI. yüzyılda Dîvânü Lügâti’t-Türk’te bölgede yerleşik Türk boyunun adı olarak Küçet isminin geçmesi bölgede daha o dönemdeki Türk varlığını göstermesi bakımından önemlidir.
2.Soru
Metnin günümüz Türkiye Türkçesine doğru çevirisi hangisidir?
Yay ile ok karıştı ve erdemlice yasa girdiler. Askerler tutuşarak güreştiler. Birbirlerini oklamaya hazırlanıyorlar. |
Ay ile kış buluştular, erdem yasını kurdular. Yeni çeriler güreşe başladılar. Birbirlerine ok atmayı bıraktılar. |
Yaz (mevsimi) kış ile karşılaştı ve karşılıklı olarak erdem yayını kurdular. Asker(ler) saf |
Bahar kışla karşılaşınca erdem okunu kurarak ordularını dizip savaştı, birbirlerine üstünlük sağlamaya giriştiler. |
Yayla sadak karıştı. Erkekler yas tutarak zayıfladılar. Askerler güreşe tutuştular. Birbirlerini alt etmeye çalışırlar. |
Metnin günümüz Türkiye Türkçesine doğru çevirisi C seçeneğinde olduğu gibi “Yaz (mevsimi) kış ile karşılaştı ve karşılıklı olarak erdem yayını kurdular. Asker(ler) saf oluşturup savaştılar ve birbirlerine ok atmak için karşı karşıya geldiler.” şeklindedir.
3.Soru
Hangi cümlede sıfat-fiil eki bulunmaktadır?
bakıglı okıglı asıg alsu tep |
kereksiz sözini kömüp kizleyür |
negüke bu anı ulaşu kınar |
suv körmeginçe etük tartma |
biligsiz ne aysa ayur ukmadın |
Yalnızca A seçeneğinde -(I)glI geniş zaman sıfat-fiili bulunmaktadır: bakıglı okıglı asıg alsu tep “gören ve okuyan yaralansın diye” (AH 78). Diğer seçeneklerde herhangi bir sıfat-fiil yoktur.
4.Soru
Harezm Türkçesi, Türkçenin kollarından hangi iki dilin birleşiminden oluşmuştur?
Özbek-Kıpçak |
Karaim-Karaçay |
Kazak-Nogay |
Uygur-Başkurt |
Oğuz-Kıpçak |
Harezm Türkçesi,Türkçenin kollarından olan "Oğuz ve Kıpçak" dillerinin birleşmesinden oluşmuş bir dildir.
5.Soru
“barçasın” kelimesinin izahı nasıl yapılır?
‘hepsini’ : +n, -sı, barça (< barça+sı+n |
‘devirdi’ : +n, +sı, barça (< barça+sı+n) |
‘hepsini’ : -n, +sı, barça (< barça+sı+n) |
‘hepsini’ : +n, +sı, barça (< barça+sı+n) |
‘devirdi’ : -n, +sı, barça (< barça+sı+n) |
barçasın ‘hepsini’ : +n, +sı, barça (< barça+sı+n
6.Soru
Hangi beyitte “binlerce” anlamına gelen bir ikileme bulunmaktadır?
irinçig kışıġ sürdi yazkı esin/ yaruk yaz yana kurdı devlet yasın |
yaġız yėr yıpar toldı kāfūr kitip / |
tümen tü çėçekler yazıldı küle / |
kalık kaşı tügdi közi yaş saçar / |
udır ėrdiŋ ėrse tur aç emdi köz/ |
C seçeneğindeki beyit “Binlerce renkteki çiçekler gülerek açıldı, dünya güzel koku ile misk ve kafur doldu”şeklinde günümüz Türkiye Türkçesine çevrilebilir. Buradaki tümen tü “binlerce” anlamında bir ikilemedir.
7.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde yönelme durumu eki bulunmaktadır?
ʿışḳḳa |
uġannıŋ |
üküş |
beşikdin |
ündedim |
ʿışḳḳa ‘aşka’ -ḳa: yönelme durumu eki
uġannıŋ ‘Allah’ın’
üküş ‘çok’
beşikdin ‘beşikten’
ündedim ‘seslendim’
8.Soru
1180 yılında kaleme alınan ve 6512 beyitlik manzum roman olan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Hüsrev ü Şirin |
Tezkiretü'l-Evliyâ |
Mahzenü'l-Esrâr |
Nizâmî-i Gencevî |
Leylâ vü Mecnûn |
Hüsrev ü şîrin mesnevîsî gerek Fars gerekse Türk edebiyatında defalarca kaleme alınmış hazin bir aşk hikâyesi olup Sasanî hükümdarı Nûşîrevan'ın torunu Hürmüz'ün de oğlu olan ve Hüsrev Perviz ile Ermen Melîkesi Mehin/Mihin Banu'nun yeğeni olan şîrin arasında geçen aşk macerasını anlatır. Doğru cevap A seçeneğidir.
9.Soru
Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini hangi kelime ve şekil ilgisi oluşturur?
Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini Oğuz, Kıpçak ve Kanglı boylarının ağızlarından alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur |
Tarezm Türkçesinin esas dil özelliklerini Oğuz, Kıpçak ve Kanglı boylarının ağızlarından alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur |
Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini Toğuz, Kıpçak ve Kanglı boylarının ağızlarından alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur |
Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini Oğuz, Kıpçak ve Yanglı boylarının ağızlarından alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur |
Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini Oğuz, Lıpçak ve Kanglı boylarının ağızlarından alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur |
Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini Oğuz, Kıpçak ve Kanglı boylarının ağızlarından alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur.Cevap :A
10.Soru
Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneği olan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Nehcü’l-Feradis |
Kısasü’l-Enbiya |
Mu‘inü’l-Mürid |
Muhabbet-name |
Mukaddimetü’l-Edeb |
Nehcü’l-Feradis, Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneği olan eserdir. Onar fasıllı dört baptan meydana gelmektedir. Eser, dünya ve ahirette mutlu olmak için gerekli Müslümanlık bilgilerinin el kitabı gibidir
11.Soru
Metnin doğru okunuş hangi seçenekte verilmiştir?
nėca bel boldı cānım öster ayırdı |
bunca yıl buldı cānım ıskara yerdi |
ince bel boldı cānım ösker ėrdi |
nėçe bil buldı cānım uskar ėrdi |
nėçe yıl boldı cānım ösker ėrdi |
Metnin doğru okunuşu E seçeneğinde verildiği gibi “nėçe yıl boldı cānım ösker ėrdi” şeklindedir.
12.Soru
“tübinde” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Bu |
Dibinde |
Ala doğanı |
Gitti |
Birincisine |
“tübinde” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘dibinde’dir. Çözümlemesi ise +de, +in, tüb (< tüb+in+de) şeklindedir.
13.Soru
Künler- din soñ, keçelerdin soñ yarudı. Üç èrkek ogulnı togurdı. Birin- çisige kök at koydılar, ikin- çisige tag at koydılar, üçünçü- süge Teñiz at koydılar.
Yukarıda verilen metnin Türkiye Türkçesi’ne doğru çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
Günlerden sonra, gözü parladı. Üç erkek çocuk doğurdu. Birincisine Gök adını koydular, ikincisine Dağ adını koydular, üçüncüsüne Deniz adını koydular. |
Günler geceler sonra gözü parladı. Üç erkek çocuk doğurdu. Birincisine Gök adını koydular, ikincisine Dağ adını koydular, üçüncüsüne Deniz adını koydular. |
Günlerden sonra, gecelerden sonra gözü parladı. Üç erkek çocuk doğurdu. Birincisine Gök adını koydular, ikincisine Dağ adını koydular, üçüncüsüne Deniz adını koydular. |
Günler, gecelerden sonra gözleri parladı. Üç erkek çocuk doğurdu. Birincisine Gök adını koydular, ikincisine Dağ adını koydular, üçüncüsüne Deniz adını koydular. |
Günlerden sonra, gecelerden sonra gözü parladı. Üç erkek çocuk doğurdu. Birinci çocuğuna Gök adını koydular, ikinci çocuğuna Dağ adını koydular, üçüncü çocuğuna Deniz adını koydular. |
“Künler- din soñ, keçelerdin soñ yarudı. Üç èrkek ogulnı togurdı. Birin- çisige kök at koydılar, ikin- çisige tag at koydılar, üçünçü- süge Teñiz at koydılar.” cümlesinin Türkiye Türkçesi’ne doğru çevirisi “Günlerden sonra, gecelerden sonra gözü parladı. Üç erkek çocuk doğurdu. Birincisine Gök adını koydular, ikincisine Dağ adını koydular, üçüncüsüne Deniz adını koydular.” şeklindedir.
14.Soru
“Yazımda …………. Türkçesi geleneği devam ettirilmiş, metinlerde …………. Uygur yazı geleneğine bağlı kalınarak yazılmıştır. …………. metinlerde bile ünlüler harflerle yazılarak gösterilmiştir.” ifadesinde boş bırakılan yerlere sırasıyla hangileri getirilmelidir?
Çağatay – ünlüler – Edebî |
Karahanlı – ünlüler – Harekeli |
Kıpçak – ünsüzler – Edebî |
Çağatay – ünlüler – Harekeli |
Karahanlı – ünsüzler – Uzun |
Yazımda Karahanlı Türkçesi geleneği devam ettirilmiş, metinlerde ünlüler Uygur yazı geleneğine bağlı kalınarak yazılmıştır. Harekeli metinlerde bile ünlüler harflerle yazılarak gösterilmiştir.
15.Soru
‘koldılar’ kelimesinin Türkiye Türkçesindeki anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
indirdiler |
istediler |
kovdular |
kırdılar |
sardılar |
koldılar ‘istediler’ : +lar, -dı, kol- (< kol-dı+lar).
16.Soru
“Akıtgu kerek” ” sözcüğündeki -kerek eki aşağıdakilerden hangisini belirtmektedir?
Belirsiz Geçmiş Zaman |
Belirli Geçmiş Zaman |
Emir Kipi |
Gereklilik Kipi |
Şart Kipi |
Akıtgu kerek “akıtmak gerek gereklilik kipi olarak kullanılır.
17.Soru
Harezm Türkçesindeki "çak" kelimesinin Türkçedeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
çağ |
çan |
çal |
çam |
çay |
Harezm Türkçesindeki "çak" kelimesinin Türkçedeki karşılığı "çağ" dır. Doğru yanıt: A'dır.
18.Soru
Harezm bölgesi günümüzde hangi devlet veya devletlerin sınırları içerisinde kalmaktadır?
Irak - İran |
Afganistan |
Özbekistan - Türkmenistan |
Kırgızistan - Özbekistan |
Kırgızistan |
Harezm, Aral Gölü’ne dökülen Ceyhun nehrinin her iki tarafında uzanan bölgeye verilen addır. Bugün Özbekistan ve Türkmenistan sınırları içinde kalmaktadır.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “?ayu” kelimesinin karşılığıdır?
nereden |
nasıl |
hangi |
niçin |
kimden |
“Hangi” kelimesi “?ayu” kelimesinin karşılığıdır. Doğru cevap C'dir.
20.Soru
“Ay malik, maŋa ınanmas ėrseŋ, kelgil saŋa körgüzeyin.” tėdi. ifadesinin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
“Ey melik, mana bozuk ise gel sana açıklayayım.” dedi. |
“Ey melik, bana inanmaz o, gelsin, göstersin.” dedi. |
“Ey melik, mana anlamazsan gelin, göstersin.” dedi. |
“Ey melik, bana inanmadıysan gelsin sana göstersin.” dedi. |
“Ey melik, bana inanmıyorsan, gel sana göstereyim.” dedi. |
“Ay malik, maŋa ınanmas ėrseŋ, kelgil saŋa körgüzeyin.” tėdi. ifadesinin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi “Ey melik, bana inanmıyorsan, gel sana göstereyim.” dedi. şeklindedir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ